Europol Konvansiyonu’nda Yapılan Değişiklikler

115

organı kurulacaktı.³¹⁰ Yine, her bir bireyin ortak denetim organından kişisel verilerin Europol tarafından toplanma, depolanma, işlenme ve kullanılma şeklinin hukuka uygunluğu ve doğruluğunu güvence altına alınmasını talep etme hakkına sahip olduğu hüküm altına alınmıştır.³¹¹

116

daha fazla güç ve yetki verilmesi gerektiği düşünceleri, öncelikle daha kolay ve kestirme bir yöntem olacağı saikiyle Konvansiyon’da değiştirilmesi, daha sonrasında ise Europol’ün yasal dayanağının topyekûn değiştirilmesi olmak üzere Europol’ün yasal çerçevesinde değişiklik yapılması çalışmalarını tetiklemiştir.³¹³ Değişiklik çalışmalarından amaçlanan, Europol’ün reaktif (tepkisel) bir analiz biriminden proaktif (ön alıcı) bir operasyonel birime doğru evirilmesini sağlamaktı.³¹⁴ Bu kapsamda, Europol Konvansiyonu, kara para aklamayla ilgili 30 Kasım 2000 tarihli, ortak soruşturma takımları kurulmasına ilişkin 28 Kasım 2002 tarihli ve Konvansiyon’da kapsamlı değişiklikler öngören ve kısaca Danimarka Protokolü olarak adlandırılan 27 Kasım 2003 tarihli üç ayrı protokol tarafından değişikliğe uğramıştır.³¹⁵

Kara para aklamayla ilgili 30 Kasım 2000 tarihli Protokol ile Konvasiyonun 2(2).

maddesinde yapılan değişiklikle Europol’e belli bir suç türüne bağlı olmaksızın tüm kara para aklama suçlarıyla mücadele yetkisi tanınmıştır.³¹⁶ Europol aracılığıyla polis işbirliğinin geliştirilmesi amacıyla ortak soruşturma takımlarının kurulmasına imkân tanıyan AA ile değişik ABA 30(2). maddeye uyum bağlamında, 28 Kasım 2002 tarihli Protokol ile Konvansiyonun 3(1). maddesinde zikredilen Europol’ün 5 asli görevine iki yeni görev daha eklenmiştir:

 Ortak soruşturma takımlarında destek kapasitesine katılmak,

313 HAYES, Ben, “Mehr Befugnisse und Weniger Regeln – Eine Nette Kleine Debatte um Europols Zukunft”, Bürgerrechte & Polizei/CILIP, Cilt: 84, Sayı: 2, 2006, s.48-49.

314 HAYES, Ben, 2006, s.47.

315 KLIMEK, LIBOR, “European Police Office (Europol): Past, Present and Future”, Czech Yearbook of International Law, Cilt: 5, 2014, s. 212.

316 30 Kasım 2000 tarihli Protokol/Konsey Yasası, OJ (2000/C 358/01), madde 1.

117

 Üye devletlerin yetkili makamlarından belirli durumlarda soruşturma yürütmelerini ve koordine etmelerini istemek.³¹⁷

Europol ilk kurulduğunda operasyonel bir birim olmaktan oldukça uzak bir görüntü sergilemekteydi. Ortak soruşturma takımları, her ne kadar, Europol’ü başlı başına operasyonel bir hale getirmese de eski yapısına nazaran daha operatif bir fonksiyon yüklemiştir. Ortak soruşturma takımlarının kurulması, ilk olarak Cezai Konularda Karşılıklı Yardımlaşma Konvansiyonu’na dercedilmiş, ancak Konvansiyon’un ulusal onay süreçlerinden dolayı yürürlüğe girişi uzayınca konunun aciliyetine binaen Konvansiyon yürürlüğe girene dek hukuki etki gösterecek olan 13 Haziran 2002 tarihli ortak soruşturma takımlarına ilişkin Konsey Çerçeve Kararı ile mümkün olabilmiştir. Buna göre, iki ya da daha fazla üye devletin yetkili makamları, bir veya daha fazla üye devlette kriminal soruşturma yürütmek üzere belirli bir amaç ve ortak rıza ile uzatılabilecek sınırlı bir zaman diliminde faaliyet gösterecek bir ortak soruşturma takımı kurabilecektir.³¹⁸ 28 Kasım 2002 tarihli Protokol ile Konvansiyona yeni eklenen 3(a). ve 3(b). hükümleri doğrultusunda, Europol yetkililerinin kurulan bu ortak soruşturma takımlara katılabilmesinin önü açılmış ve Europol’e belirli durumlarda üye devletlerden soruşturma başlatma, yürütme veya koordine etme hususlarında talepte bulunma yetkisi tanınmıştır.³¹⁹

Konvansiyon hükümlerini daha fazla esnek ve daha az bürokratik bir hale getirme amacı taşıyan 27 Kasım 2003 tarihli Protokol ile Europol Konvansiyonu’nda kapsamlı ve bir

317 28 Kasım 2002 tarihli Protokol/Konsey Yasası, OJ (2002/C 312/01), madde 1(1).

318 13 Haziran 2002 tarihli Konsey Çerçeve Kararı, madde 1(1).

319 28 Kasım 2002 tarihli Protokol/Konsey Yasası, OJ (2002/C 312/01), madde 1(2/a).

118

dizi değişiklik yapılmıştır.³²⁰ Bu değişiklikler arasında, başlıca ulusal birimlere, irtibat görevlilerine, Europol Direktörü’ne ve diğer Europol yetkililerine EBS’de ve çalışma dosyalarında tutulan kişisel verilere daha geniş erişim imkânı³²¹, üçüncü ülke veya kuruluşların Europol Analiz Grupları’nın faaliyetleri çerçevesinde davet edilmesi ile üçüncü ülke veya kuruluşlarla işbirliği anlaşması imzalanması ve yeterli veri koruma standardına sahip olmaları halinde veri paylaşımı yapılması gibi Europol’e üçüncü taraflarla daha geniş bir işbirliği imkânı³²², veri dosyalarının açılması ve bunlardan veri alınması için basitleştirilmiş prosedürler, EBS’de yer alan verilerin 3 yılın sonunda kaldırılması, ancak verinin muhafaza edilmesi kat’i surette gerekli ise, Europol Direktörü’nün onay vermesi halinde verinin bir üç yıllığına daha korunması³²³, Avrupa Parlamentosu’nun danışma ve denetim yetkilerinin artırılması³²⁴ ve Konvansiyon ekinde yer alan listede sıralanan suç türlerine başkaca suçların da dâhil edilmesi, herhangi bir üye devlet tarafından talepte bulunulmaksızın Konsey’e oybirliğiyle olmak kaydıyla Europol’ün yetkilerinde değişiklik yapma hakkı tanınması³²⁵ gibi hususlar yer almaktadır.³²⁶

Europol Konvansiyonu’nda değişiklik öngören üç protokolün de yürürlüğe girebilmesi için Konvansiyonun 43(1). maddesi uyarınca, üye devletlerin ulusal onay mekanizmalarından da geçmesi gerekmekteydi. Ne var ki, tıpkı Konvansiyon’un yürürlüğe

320 MOORE, Anthony, Police and Judicial Co-operation in the European Union: FIDE 2004 National Reports, Cambridge University Press, 2004, s. 61.

321 27 Kasım 2003 tarihli Protokol/Konsey Yasası, OJ (2004/C 2/01), madde 1(4).

322 27 Kasım 2003 tarihli Protokol/Konsey Yasası, OJ (2004/C 2/01), madde 1(6).

323 27 Kasım 2003 tarihli Protokol/Konsey Yasası, OJ (2004/C 2/01), madde 1(7).

324 27 Kasım 2003 tarihli Protokol/Konsey Yasası, OJ (2004/C 2/01), madde 1(18).

325 27 Kasım 2003 tarihli Protokol/Konsey Yasası, OJ (2004/C 2/01), madde 1(1), 1(22).

326 PEERS, Steve, Europol: The Final Step in the Creation of an Investigative and Operational European Police Office, Statewatch, 2007, s.2.

119

giriş sürecinin uzaması gibi, söz konusu üç protokolün ulusal onay süreçleri de uzamıştır. Bu durum, aynı zamanda, Europol’ün yasal dayanağının Konvansiyon yerine herhangi bir değişikliğe daha yatkın ve esnek olan bir Konsey Kararı ile değiştirilmesini tetiklemiştir. Söz konusu üç protokol, ancak Europol’ün yasal dayanağının Europol Konsey Kararı olarak revize edilmesine yönelik çalışmaların yürütüldüğü esnada, 2007 yılında yürürlüğe girebilmiştir. 29 Mart 2007 tarihinde 2000 ve 2002 tarihli protokoller; 18 Nisan 2007 tarihinde ise 2003 tarihli protokol yürürlüğe girebilmiştir.³²⁷

Öte yandan, Konvansiyon’un 43(3). maddesi uyarınca, Konsey’in üye devletlerin ulusal onayı olmaksızın oybirliğiyle hareket ederek Konvansiyon’a ekli listede sıralanan suçlara eklemeler yapabileceğine hükmedilmiştir. Bu çerçevede, zaman içerisinde çeşitli Konsey kararları benimsenmiştir.³²⁸ Yine, Konsey tarafından oybirliğiyle analiz dosyalarıyla ilgili uygulama kuralları, üçüncü ülke veya örgütlerle bilgi paylaşımı ve işbirliği, personelle ilgili ve mali düzenlemeler, gizlilik ilkesi konularında tasarrufta bulunabilmesi kararlaştırılmıştır ve buna yönelik çeşitli kararlar benimsenmiştir.³²⁹

327 Eur-Lex, Europol: European Police Office (until 31.12.2009), https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=LEGISSUM%3Al14005b (erişim tarihi: 19.01.2020).

328 (İnsan kaçakçılığı ve terörizme ilişkin) 3 Aralık 1998 tarihli Konsey Kararı, OJ (C 26 of 30.01.1999); (Döviz ve diğer ödeme araçlarında sahteciliğe ilişkin) 29 Nisan 1999 tarihli Konsey Yasası, OJ (C 149 of 28.05.1999);

(Uluslararası ağır suç türleriyle mücadeleye ilişkin) 6 Aralık 2001 tarihli Konsey Kararı, OJ (C 362 of 18.12.2001); (Avro’nun korunmasına ilişkin) 12 Temmuz 2005 tarihli Konsey Kararı, OJ (L 185 of 16.07.2005). Ayrıntılı bilgi için bkz. PEERS, Steve, “Governance and the Third Pillar: The Accountability of Europol”, CURTIN, Deirdre M. & Wessel, Ramses A. (Eds.), Good governance and the European Union:

reflections on concepts, institutions and substance, Intersentia: Ius Commune Europaeum, Sayı: 49, 2005, s.

256.

329 PEERS, Steve, 2005, s. 256.

120

1.4. EUROPOL: OCAK 2010-MAYIS 2017 (2009/371/JHA SAYILI KONSEY