EUROPOL’ÜN YASAL DAYANAĞININ BİR TÜZÜKLE DEĞİŞTİRİLMESİ

DEĞİŞTİRİLMESİ YÖNÜNDEKİ ÇABALAR

Europol Konvansiyonu ile Europol Konsey Kararı’nın anayasal dayanağı Birliğin hükümetlerarası işbirliği modelini yansıtan ABA olmuştur. LA ile birlikte polis işbirliği ve dolayısıyla Europol ile ilgili düzenlemeler, ABA’dan ABİHA’ya aktarılarak ulusüstü Birlik yapısının bir parçası haline gelmiştir. Ancak, LA’ya ekli Geçiş Hükümleri Hakkındaki 36 no.lu Protokol uyarınca, LA’nın yürürlüğe girmesinden önce ABA temelinde benimsenen Birlik kurum, organ, ofis ve ajanslarına ilişkin tasarruflar, söz konusu tasarruflar ilga veya iptal edilene veya değiştirilene dek yasal geçerliliğini sürdürecekti.³⁷⁷ Bu bakımdan, Europol Konsey Kararı’nın bir Europol Tüzüğü ile değiştirilmesi yönünde herhangi bir zorunluluk bulunmamakta; Lizbon öncesi dönemdeki üçüncü sütun konularına ilişkin tasarrufların mümkün olabildiğince 5 yıllık geçiş süreci içerisinde LA uyarınca yeni tasarruflar benimsenmesi için Avrupa Parlamentosu’nu, Konsey ve Komisyon’a yönelik sadece bir davet söz konusu idi.³⁷⁸ Ancak, Avrupa Parlamentosu, LA ile yaratılan imkân doğrultusunda, kendisinin de yasama sürecine aktif olarak katılmak ve Europol üzerinde daha fazla inceleme

377 Lizbon Antlaşması, Geçiş Hükümleri Hakkındaki 36 No.lu Protokol, madde 9.

378 Lizbon Antlaşması, Geçiş Hükümleri Hakkındaki (36 No.lu) Protokol’ün 10. maddesine İlişkin Deklarasyon.

Ayrıca bkz. DE MOOR, Alexandra & VERMEULEN, Gert, 2010, s.1095.

135

ve denetim yetkisine sahip olmak amacıyla Europol Konsey Kararı’nın bir an önce revize edilmesi konusunda ısrarlıydı ve bu çerçevede Europol Konsey Kararı’nın uygulanmasına ilişkin Konsey tedbirlerini, bu tedbirlerin LA’nın öngördüğü yeni yasal çerçeveye uygun şekilde benimsenmesi gerektiği saikiyle reddetmekteydi.³⁷⁹

Bu gelişmeler altında, Europol’ün yasal dayanağının tekrar revize edilmesi gündeme gelmiştir. Bu kapsamda, Komisyon tarafından 27 Mart 2013 tarihli Kolluk İşbirliği ve Eğitimine Yönelik Avrupa Birliği Ajansı (Europol) Kurulmasına İlişkin bir Avrupa Parlamentosu ve Konsey Tüzüğü tasarısı³⁸⁰ hazırlanmıştır. Bu tasarıda, CEPOL ile Europol’ün tek bir birim altında örgütlenmesi öngörülmekteydi. Ancak, 3-4 Mart 2014 tarihindeki Adalet ve İçişleri Konseyi toplantısında CEPOL’un Europol ile birleştirilmemesi gerektiği yönünde karar alınmıştır.³⁸¹ Söz konusu birleştirme, Avrupa Parlamentosu tarafından da reddedilmiş olup CEPOL, Europol Tüzüğü taslak metninden çıkarılmıştır.³⁸² Bir sonraki bölümde de görüleceği üzere, 2016 yılında benimsenen Europol Tüzüğü’nde, CEPOL yer almamış, ayrı bir birim olarak kalmaya devam etmiştir.

Tasarının açıklayıcı bildirgesinde, son 10 yıl içerisinde, ağır ve organize suçlarda sürekli artan bir yükselişin olduğu, özellikle internet kullanımının yaygınlaşmasıyla birlikte internet tabanlı yeni suç türlerinin ortaya çıktığı, çocukların cinsel istismarı, finansal hizmetlerde ödeme dolandırıcılığı gibi yeni siber suç türlerinin yaygınlaştığı; ağır suç

379 TRAUNER, Florian, “The European Parliament and Agency Control in the Area of Freedom, Security and Justice”, West European Politics, Cilt: 35, Sayı:4, 2012, s. 792. Ayrıca bkz. DEN BOER, Monica, 2015, s.127.

380 European Commission, Proposal for a Regulation of the European Parliament and of the Council on the European Union Agency for Law Enforcement Cooperation and Training (Europol) and repealing Decisions 2009/371/JHA and 2005/681/JHA, COM(2013) 173 final, 27.3.2013.

381 Council of the European Union, Justice and Home Affairs, 3298th Council meeting: Press Release, 3-4 March 2014, https://www.consilium.europa.eu/media/28849/141295.pdf (erişim tarihi: 20.01.2020).

382 European Parliament, Europol Regulation, http://www.europarl.europa.eu/legislative-train/theme-area-of-justice-and-fundamental-rights/file-europol-regulation Erişim Tarihi: 20.01.2020).

136

türlerinin artan bir şekilde suçtan mağdur olan kişilere ciddi zararlar verdiği, ekonomiyi büyük ölçüde zarara uğrattığı; insan kaçakçılığı, uyuşturucu kaçakçılığı, silah kaçakçılığı, yolsuzluk benzeri finansal suçlar, dolandırıcılık, kara para aklama ve siber suçlar gibi suçların sadece kişisel ve ekonomik güvenliğe tehdit olmayıp aynı zamanda kriminal ağları güçlendiren ve kamu otoritesinin de ihtiyacı olan gelirlerden mahrum kalmasına neden olan devasa suç gelirleri ürettiği; terörizmin AB güvenliği için büyük bir tehdit olmaya devam ettiği ve tüm bu bağlamda Birlik ajanslarının bilgi paylaşımı vasıtasıyla kolluk kuvvetleri arasındaki işbirliğini etkili ve verimli bir şekilde desteklemesi gerektiğinin altı çizilmiştir.³⁸³ Europol Tüzüğü tasarısının hazırlanma gerekçeleri ve amaçları ise 5 madde altında sıralanmıştır:

 Europol’ün yasal çerçevesini, Avrupa Parlamentosu’nun da ortak kanun koyuculardan biri olarak olağan yasama usulü doğrultusunda benimsenecek bir Tüzükle düzenleyerek LA’nın gereklilikleriyle uyumlu hale getirmek;

Europol’ün faaliyetlerinin ulusal parlamentolar ile Avrupa Parlamentosu tarafından denetlenmesi noktasında bir kontrol mekanizması oluşturmak;

böylece, Europol’ün demokratik meşruiyetini ve Avrupa vatandaşlarına hesap verebilirliğini artırmak,

 Europol’ü “üye devlet kolluk birimleri arasında bir bilgi alışveriş merkezi, bir servis sağlayıcısı ve bir kolluk hizmetleri platformu” haline getirerek Stockholm Programı’nın hedeflerini gerçekleştirmek,

383 European Commission, Proposal for a Regulation of the European Parliament and of the Council on the European Union Agency for Law Enforcement Cooperation and Training (Europol) and repealing Decisions 2009/371/JHA and 2005/681/JHA, COM(2013) 173 final, 27.3.2013, Explanatory Memorandum, 1. Context of the Proposal, s. 2, 3.

137

 Üye devletlerdeki kolluk birimlerine daha kapsamlı bir destek sağlayabilmek için Europol’e yeni sorumluluklar yüklemek,

 Özellikle Europol Veri Koruma Görevlisi’nin tam bağımsızlığını, etkin bir şekilde hareket edebilmesini ve yeterli müdahale yetkisine sahip olmasını sağlayarak Europol için güçlü bir veri koruma rejimi oluşturmak,

 Artan verimlilik arayışı çerçevesinde ve AB Âdemi Merkezi Ajansları Hakkındaki Ortak Yaklaşım’da belirtilen ilkelere uygun şekilde Europol yönetişimini geliştirmek.³⁸⁴

Tasarıyla birlikte Komisyon tarafından hazırlanan etki değerlendirmesi çalışma belgesinde, Europol’e ilişkin iki başat problemin varlığından bahsedilerek yeni Europol tasarrufunun politik hedefleri tayin edilmiştir:

(1) Üye devletlerden Europol’e yönelik bilgi paylaşımının geliştirilmesi.

(2) Europol analistlerinin görevlerini getirmesinde destek olacak bir bilgi işleme ortamını hâkim kılmak.³⁸⁵

Daha fazla detaylandırmak gerekirse, bu problemlerden ilki, Europol Konsey Kararında üye devletlere Europol’ün yetkisi dâhilindeki suçlara ilişkin verileri iletmesi gerektiği öngörülmesine karşın üye devletlerin sınır aşan ağır suçlarla mücadelede gerekli bilgileri Europol’e aktarmaması neticesinde Europol’ün suç olgusuyla ilgili kalıpları ve

384 European Commission, Proposal for a Regulation of the European Parliament and of the Council on the European Union Agency for Law Enforcement Cooperation and Training (Europol) and repealing Decisions 2009/371/JHA and 2005/681/JHA, COM(2013) 173 final, 27.3.2013, Explanatory Memorandum, 3. Legal Elements of the Proposal, s. 5.

385 Commission Staff Working Document Impact Assessment, SWD(2013) 98 final, 27.3.2013, s. 19. Ayrıca bkz. COUDERT, Fanny, “The Europol Regulation and Purpose Limitation: From the 'Silo-Based Approach' to ... What Exactly?”, European Data Protection Law Review (EDPL), Cilt: 3, Sayı: 3, 2017, s.315.

138

bağlantıları tanımlamaktan ve AB düzeyindeki ortak soruşturma faaliyetlerini koordine etmekten aciz bir halde olduğudur.³⁸⁶ İkinci problem ise, veri işlemeye ilişkin var olan kısıtlamalardır. Bir üye devletin Europol’e ilettiği verinin sadece EBS’de veya Analiz Çalışma Dosyalarında kullanılması gibi, ne şekilde ve hangi veri tabanında kullanılabileceğine karar verme yetkisine sahip olduğu, bu yüzden farklı veri tabanlarındaki verilerin çapraz eşleştirmesinin ancak ve ancak verinin ilgili veri tabanlarında da yer alması halinde mümkün olması nedeniyle Europol analistlerinin farklı veri tabanlarına yayılmış ilgili veri parçalarını birbirine bağlayamadığından etkili analiz yapamadıkları ve dolayısıyla üye devletleri suçla mücadelede tam olarak destekleyemedikleri ortaya konulmuştur.³⁸⁷

Etki Analiz Raporunda, yeni Europol Tüzüğü’nün genel amacının, Europol’ü üye devletlerin kolluk kuvvet birimleri arasındaki bilgi alışverişi için bir merkez haline getirerek terörizm ve sınır aşan ağır suçlarla mücadelede Europol’ün üye devletleri daha iyi desteklemesini sağlayarak Birlik güvenliğinin artırılması sağlamak; özel amacının ise yukarıda değinilen problemleri çözüm sunmak olduğu vurgulanmıştır.³⁸⁸