Ağır ve Organize Suçlar Tehdit Değerlendirmesi (SOCTA)

SOCTA raporu, Europol stratejik analizleri ürünleri arasında en kült rapor olarak sayılmaktadır. Organize suçlarla ilgili Birlik çapında ilk rapor, 10-11 Aralık 1993 tarihinde Brüksel’de düzenlenen AB Zirvesi toplantısında AB içerisindeki organize suç olgusuna bir içgörü sağlamak amacıyla “Adalet ve İçişleri Konseyi tarafından 1994 yılından itibaren organize suçlarla ilgili her yıl rapor hazırlanması” yönünde alınan karar gereğince Kasım 1994’te hazırlanan Organize Suçlar Durum Raporu’dur.⁵¹⁹ Bu rapor, organize suçları değerlendirmekten ziyade Avrupa’da organize suç durumunu tanımlamaya odaklanmıştı.

Kolluk birimlerini desteklemek için organize suçların geleceğe yönelik olarak değerlendirilmesine duyulan ihtiyaca binaen ilk olarak 2006 yılında hazırlanan karmaşık ve çok yönlü organize suçlar olgusunun nitel değerlendirmesine odaklanan Organize Suç ve Tehdit Değerlendirmesi (OCTA) raporu, Organize Suçlar Raporunun yerini almıştır.⁵²⁰ Europol Konsey Kararı’nın öngördüğü şekilde ağır ve organize suçların bir bütün halinde ele alınması çerçevesinde raporun ismi SOCTA olarak değiştirilmiş ve 2010 yılında başlatılan AB Politika Döngüsü ile uyumlu olacak şekilde çok yıllı raporun hazırlanması sürecine geçilmiştir.

AB Politika Döngüsü, 8-9 Kasım 2010 tarihli Adalet ve İçişleri Konseyi toplantısında benimsenen ve organize ve uluslararası ağır suçların öncelikli tehditlerini ele almak amacıyla üye devletler, Birlik kurum ve ajansları, üçüncü ülkeler, uluslararası kuruluşlar ve diğer kamusal ve özel ortaklar için multidisipliner bir işbirliği platformu ve yönetim ortamıdır.⁵²¹

519 VAN DUYNE, P. C. & BEKEN, T. Vander, “The Incantations of the EU Organised Crime Policy Making”, Crime Law and Social Change, Cilt: 51, 2009, s. 269.

520 Europol, EU Organised Crime Threat Assessment (OCTA), 2006, s.4.

521 Europol, EU Policy Cycle – EMPACT, https://www.europol.europa.eu/empact (erişim tarihi: 28.02.2020).

181

Konsey toplantısında alınan karar gereği 2011-2013 yıllarını kapsayan geçiş dönemi sonrası ilk AB Politikası Döngüsü 2013 yılında başlatılacaktı. AB Politika Döngüsü, 4 adımdan oluşmaktadır:

1. Adım: AB’yi etkileyen kriminal tehditlerin tam ve kapsamlı bir resmi ortaya koyacak olan SOCTA raporu temelinde politika geliştirme. SOCTA raporu, Europol liderliğinde AB ajansları tarafından hazırlayacaktır.

2. Adım: Konsey tarafından belirlenecek sınırlı sayıdaki önceliğe dayanan politikalar belirleme ve karar alma. Her bir öncelik için Komisyon, ilgili AB ajanslarından ve üye devletlerden uzmanlarla birlikte çok yıllı stratejik plan hazırlayacaktır.

3. Adım: Çok yıllı stratejik planda belirlenen stratejik hedefler doğrultusunda yıllık operasyonel eylem planlarının uygulanması ve izlenmesi. Operasyonel eylem planları, Konseyin İç Güvenlik Komitesi (Internal Security Committee - COSI) tarafından onaylanacaktır.

4. Adım: Politika döngüsünün sonunda bir sonraki döngü için girdi görevi görecek kapsamlı bir değerlendirme yapılması. Komisyon, bu değerlendirmeyi yapacak ve sonuçları Konseye iletecektir.⁵²²

2018-2021 yıllarını kapsayan hâlihazırdaki AB Politika Döngüsü’nde öncelikli olarak mücadele edilmesi gereken ağır ve organize suç türleri arasında siber suçlar, uyuşturucu kaçakçılığı, yasadışı göçün kolaylaştırılması, mala karşı işlenen organize suçlar, insan ticareti, veri kaçırma ve topluluk içi kayıp tüccar kaçakçılığı (döngüsel kaçakçılık)⁵²³,

522 Council of the European Union, 3043rd Council (Justice and Home Affairs) meeting, Press Release 15848/10, 8- 9 November 2010, s. 10-11.

523 Topluluk içi kayıp tüccar kaçakçılığı, özünde gümrük kaçakçılığı olan bir tür katma değer vergisi kaçakçılığıdır. Örnek vermek gerekirse, AB’de gümrük sınırlarının ve kontrollerinin kaldırılması ile birlikte

182

yasadışı ateşli silah ticareti, çevre suçları, mali suçlar ve kara para aklama, evrakta sahtecilik yer almaktadır.⁵²⁴

AB Politika Döngüsü’nde SOCTA raporunun önemi görülmektedir. Döngü ile uyumlu ilk SOCTA raporu 2013 yılında hazırlanmıştır. 2013 tarihli dört yıllık ilk SOCTA raporuna göre Europol, bu rapor çerçevesinde politik öncelikleri, stratejik amaçları ve operasyonel eylem planları oluşturmak için kullanılacak analitik bulgular sunmaktadır.

SOCTA 2013 raporu, ayrıca AB’ye yönelik tehditleri tespit ederek değerlendirmekte ve güvenlik açıkları ile suç fırsatlarını analiz etmektedir.⁵²⁵ İkinci SOCTA Raporu 2017 yılında hazırlanmıştır. 2017 tarihli SOCTA raporu, ağır ve organize suç yelpazesinde mevcut ve beklenen gelişmeleri ortaya koymakta, AB’deki suç faaliyetlerinde aktif olan kilit suç gruplarını ve bireyleri belirlemekte ve AB’de ağır ve organize suçları şekillendiren daha geniş ortamdaki faktörleri tanımlamaktadır. SOCTA 2017 raporu aynı zamanda, teknoloji çağında organize suçları harekete geçiren dinamikleri tanımlamakta ve organize suç gruplarının ve bireysel suçluların en son teknolojik yeniliklerden nasıl yararlanmaya çalıştıklarını ortaya koymaktadır.⁵²⁶

Birlik içerisinde hakkında soruşturma yürütülen uluslararası düzeyde faaliyet gösteren organize suç gruplarının sayısı, SOCTA 2013 raporunda 3.600 olarak kayıtlara geçmişken SOCTA 2017 raporuna göre bu sayı 5.000’e çıkmıştır. Bu artışa neden olarak,

bazı üye devletlerde altın için % 0 veya % 1 oranlı KDV uygulanması, o ülkelerden alınan altınların başka bir üye devlete satılması (KDV ile) ve ardından tüccarın ortadan kaybolması ile sonuçlanmaktadır. Bkz.

AKDEMIR, Tuğçe, Katma Değer Vergisinde Tersine Vergilendirme Mekanizması: Avrupa Birliği ile Türkiye Üzerine Karşılaştırmalı Analiz, Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, 2018, s. 37-38.

524 Council of the European Union, 3539th Council (Justice and Home Affairs) meeting, Outcome of the Council Meeting 9453/17, 18 May 2017, s.4.

525 Europol, EU Serious and Organised Crime Threat Assessment (SOCTA), 2013, s.9.

526 Europol, EU Serious and Organised Crime Threat Assessment (SOCTA): Crime in the Age of Technology, 2017, s.8.

183

istihbarat sisteminin daha fazla gelişmiş olması ve işleyiş usulü son derece internet kullanıma bağlı olan suç alanlarında daha küçük suç şebekelerinin ortaya çıkması gösterilmektedir.

180’den fazla ülke vatandaşının AB çapındaki ağır ve organize suç olaylarına karıştığı, şüphelilerin %60’ının bir üye devletin vatandaşı olduğu ve 5.000 civarındaki organize suç grubunun çoğunluğunun birden fazla milliyete sahip olduğu; %70 oranında organize suç gruplarının 3’ten fazla ülkede aktif olarak faaliyet gösterdiği; organize suç gruplarının

%76’sının 6 ve daha fazla elemana sahip olduğu; organize suç gruplarının %45’inin birden fazla suç alanında faaliyet gösterdiği; %75’ten fazla organize suç grubunun uyuşturucu kaçakçılığı, ticareti ve imalatında faaliyet gösterdiği; uyuşturucu ticaretinde bulunan organize suç gruplarının %65’inden fazlasının aynı zamanda sahte mal ticareti, insan ticareti ve göçmen kaçakçılığı alanlarında da faaliyet gösterdiği ve uyuşturucunun suç grupları arasında bir ödeme aracı olarak da kullanıldığı; suç gruplarının AB uyuşturucu piyasasından yıllık toplam 24 milyar Avro kazanç sağladığının tahmin edildiği yönündeki bilgiler SOCTA 2017 raporunun dikkat çeken ifadeleridir.⁵²⁷

Öte yandan, raporun dikkat çekici bir diğer değerlendirmesi terörizm ile ağır ve organize suçların bağlantısıyla ilgili kısımdır. Kasım 2015’te Paris’te ve Mart 2016’da Brüksel’de meydana gelen terör saldırılarına ilişkin yürütülen soruşturmaların bazı faillerin önceden uyuşturucu kaçakçılığı, ateşli silah kaçakçılığı ve evrakta sahtecilik gibi suç olaylarına da karıştıklarını ortaya çıkardığı, yapılan son araştırmaların terörist grupların AB’ye girmek için göçmen kaçakçılığı şebekelerinden yararlandığını gösterdiği belirtilmektedir. Ayrıca, rapora göre, ağır ve organize suçlar ile terörizm arasındaki bağlantılardan kaynaklanan tehdit iki yönlüdür. Bir yandan organize suç grupları tarafından

527 Europol, EU Serious and Organised Crime Threat Assessment (SOCTA): Crime in the Age of Technology, 2017, s.14-15, 34.

184

işlenen ateşli silah kaçakçılığı, evrakta sahtecilik, mal ve insan kaçakçılığı gibi suç olayları, terörist grupların eline ölümcül silahların geçmesine zemin hazırlamakta, diğer yandan ağır ve organize suçlar, teröristlerin terörizmle ilgili faaliyetlerini finanse etmek için fon üretmelerini sağlayabilmektedir.⁵²⁸