Özel Uzmanlık Merkezleri

403 VERMEULEN, Gert & DE BONDT, Wendy, Justice, Home Affairs and Security European and International Institutional and Policy Development, Maklu Publishers, 2017, s.150.

404 Europol Tüzüğü, madde 4(1/m).

405 Europol Tüzüğü, madde 4(2), 4(3)

406 Europol, Ağır ve Organize Suç Tehdit Değerlendirme Raporu (SOCTA), 2017 Raporu, s. 57.

148

alınarak bir bakıma kolluk yetkisinin olmadığı bir kez daha teyit edilmiştir.⁴⁰⁷ Konsey Kararı’nda kararlaştırılan Europol’ün Avro kalpazanlığıyla mücadelede bir merkezi birim olarak görev yapacağı, üye devletlerin yetkili otoriteleri tarafından veya ortak soruşturma takımları bağlamında Avro kalpazanlığıyla mücadele amacıyla alınan önlemlerin koordinasyonunu teşvik edeceğine ilişkin hüküm, Tüzük’te de muhafaza edilmiştir.⁴⁰⁸

2.5. EUROPOL KURUMSAL YAPILANMASI VE ÜYE DEVLETLERİN

149

Kurul, her bir üye devletten birer temsilci ve bir Komisyon temsilcisinden oluşmakta;

Kurulda her temsilcinin de bir oy hakkı bulunmakta ve bu temsilciler uzatılması da mümkün olmak birlikte 4 yıllık bir dönem için atanmaktadır.⁴¹¹ Europol Yönetim Kurulu Başkanı ve Başkan Yardımcısı, Konsey’in 18 aylık programını ortaklaşa hazırlayan troyka devletlerin temsilcileri arasından, Kurul üyelerinin üçte iki çoğunluğuyla seçilmekte ve görev süreleri 18 aylık dönemin sona ermesiyle tamamlanmaktadır.⁴¹² Yönetim Kurulu, yılda en az iki kez olağan toplantı organize etmekte olup Yönetim Kurulu Başkanı’nın inisiyatifi veya Komisyon’un ya da Yönetim Kurulu üyelerinin en az üçte birinin talebi üzerine de bir araya gelmektedir.⁴¹³ Yönetim Kurulu, Europol’ün çok yıllı programlamaları ile yıllık çalışma programlarını içeren belgenin kabulü, Europol’ün yıllık bütçesi, Yönetim Kurulu Başkan ve Yardımcısının seçimi, Europol ile üye devletler arasında usulsüz veri işleme faaliyetinden zarara uğrayan bireylerin lehine verilen tazminat kararı hakkında nihai sorumluluğun kime ait olduğu yönündeki anlaşmazlığın karara bağlanması, İcra Direktörü’nün atanması, görev süresinin uzatılması veya görevden alınması hakkında Konsey’e teklifte bulunulması ve Europol’ün kurum içi dil düzenlemeleri konuları haricinde salt çoğunlukla karar vermektedir.⁴¹⁴

Europol, About Europol, Governance & Accountability, https://www.europol.europa.eu/about-europol/governance-accountability (erişim tarihi: 24.01.2020).

411 Europol Tüzüğü, madde 10(1), 10(4).

412 Europol Tüzüğü, madde 13(1), 13(2).

413 Europol Tüzüğü, madde 14(3). Öte yandan, Yönetim Kurulu yılda ortalama dört kez bir araya gelmekte olup kurumsal konular (WGCM - Working Group Corporate Matters) ve bilgi yönetimi (WGIM – Working Group Information Management) hakkındaki iki farklı çalışma grubu yıl boyunca düzenli aralıklarla toplanmaktadır.

Bkz. Europol, About Europol, Governance & Accountability, https://www.europol.europa.eu/about-europol/governance-accountability (erişim tarihi: 24.01.2020).

414 Europol Tüzüğü, madde 15(1).

150

Tablo 4: Europol Kurumsal Yapılanması⁴¹⁵

Yönetim Kurulu İşlevleri Yönetim Kurulu

Sekretaryası

Veri Koruma Fonksiyonu

İç Denetim Kapasitesi

Muhasebe Birimi

415 Europol, 2018 Consolidated Annual Activity Report, 23 Mayıs 2019, s.84

İcra Direktörü

Operasyonlar Müdürlüğü

Yönetişim Müdürlüğü

Kapasite Müdürlüğü

O1- Ön Ofis

O2- Avrupa Ağır ve Organize Suç Merkezi (ESOCC)

O3- Avrupa Siber Suç Merkezi (EC3)

O4- Avrupa Terörle Mücadele

Merkezi (ECTC)

O5- Yatay Operasyonel Hizmetler (HOS)

G1- Kurumsal İlişkiler Bürosu

G2- Kurumsal Hizmetler

G3- Satın Alma Departmanı

G5- Güvenlik

C1- Bilgi ve İletişim Teknolojileri

C5- Yönetim (İnsan Kaynakları)

İrtibat Büroları

151

Yönetim Kurulu’nun Tüzük doğrultusunda bir dizi fonksiyonu bulunmaktadır. Her yılın 30 Kasım tarihine kadar Europol’ün çok yıllı programlamasını ve yıllık çalışma programını içeren bir belgeyi kabul etmek, Europol’ün bütçesini kabul etmek, yıllık faaliyet raporunu kabul etmek ve bu raporu bir sonraki yılın 1 Temmuz tarihine kadar Avrupa Parlamentosu, Konsey, Komisyon, Avrupa Sayıştayı ve ulusal parlamentolara göndermek, İcra Direktörü ve yardımcılarının görevlendirilmesi noktasında aday listesi hazırlayarak Konsey’e öneride bulunmak, İcra Direktörü’nün performansını denetlemek, Veri Koruma Görevlisi atamak, bir muhasebe görevlisi atamak, bilgi işleme usullerini belirten yönetmelikler hazırlamak, özel uzmanlık merkezleri de dâhil olmak üzere Europol içerisinde iç yapıların kurulmasına karar vermek belli başlı fonksiyonları arasındadır.⁴¹⁶

Direktör’ün Europol içerisindeki etkinliğini ve önemini vurgulamak için ismi, Tüzük ile İcra Direktörü olarak revize edilmiştir. İcra Direktörü, Europol’ün idaresinden sorumlu ve ajansın günlük faaliyetlerini icra ve organize eden en üst düzey idari yetkilidir. Bu bakımdan Europol’ün yasal temsilcisi sıfatıyla, Komisyon ve Yönetim Kurulunun yetkilerine halel getirmeksizin ve herhangi bir hükümet veya yapıdan talimat almaksızın bağımsız olarak faaliyet göstermektedir.⁴¹⁷ İcra Direktörü, Konsey tarafından, Europol Yönetim Kurulu’nun önerdiği adaylar içerisinden uzatılması mümkün olmakla birlikte dört yıllığına atanır.⁴¹⁸ Konsey tarafından atanmasına karşın faaliyetlerinde Yönetim Kurulu’na karşı sorumlu olmasının yanı sıra Konsey tarafından görev performansıyla ilgili rapor vermeye davet edilmesi mümkündür.⁴¹⁹ İcra Direktörü’nün en temel fonksiyonu, Tüzük ile Europol’e

416 Europol Tüzüğü, madde 11(1).

417 Europol Tüzüğü, madde 16(2), 16(4).

418 Europol Tüzüğü, madde 54(2), 54(3), 54(4).

419 Europol Tüzüğü, madde 16(1), 16(3).

152

verilen görevlerin uygulanmasıdır.⁴²⁰ Tüzük ile İcra Direktörü’nün görevlerini yerine getirmesinde üç yardımcı görevlendirileceği ve bu yardımcıların atama usullerinin İcra Direktörü ile aynı olduğu da hüküm altına alınmıştır.⁴²¹

2.5.2. Özel Uzmanlık Merkezleri

Europol Tüzüğü çerçevesinde Europol bünyesinde ajansın amaçları kapsamındaki belirli suç türleriyle mücadele için özellikle Avrupa Siber Suçlar Merkezi gibi özel uzmanlık merkezleri oluşturulabilecektir.⁴²² Söz konusu hüküm çerçevesinde Europol Operasyonlar Müdürlüğü’nün altında başlıca üç merkez birimi yapılandırılmıştır: Avrupa Siber Suçlar Merkezi (European Cybercrime Centre - EC3), Avrupa Terörizmle Mücadele Merkezi (European Counter-Terrorism Centre - ECTC) ve Avrupa Ağır ve Organize Suç Merkezi (European Serious and Organised Crime Centre - ESOCC). Bu üç merkez birimi Europol’ün operasyonel kabiliyetini yansıtmaktadır.

Bu uzmanlık merkezlerinin başında, EC3 gelmektedir. İnternet kullanımının hızla yaygınlaşmasının menfi bir sonucu olarak internet ortamında işlenen suçlar türemeye başlamıştır. Gerek insan hayatına gerek kamu düzeni ve güvenliğine ciddi bir tehdit haline gelen siber suçlarla mücadele için Birlik nezdinde de birtakım girişimler bulunmaktadır.

2013 yılında Europol bünyesinde kurulan EC3, siber suçlarla mücadele için oluşturulan en önemli yapı olarak karşımıza çıkmaktadır.

420 Europol Tüzüğü, madde 16(5).

421 Europol Tüzüğü, madde 55.

422 Europol Tüzüğü, madde 4(1/l).

153

EC3, operasyonel, adli bilişim ve stratejik olmak üzere üç farklı boyutta faaliyet göstermektedir. Operasyonel boyutta, üç siber suç türüyle mücadeleye öncelikli olarak odaklanılmaktadır: Siber bağımlı suçlar⁴²³, çocukların internet ortamında cinsel istismarı ve ödeme dolandırıcılığı. Bunun yanı sıra, terörizm, karanlık ağ (dark web) kullanımının istismarı vb. konularda da faaliyetleri bulunmaktadır. EC3’ün operasyonel boyuttaki görevlerini yerine getirmesinde 2014 yılında başlatılan, Europol’de bulunan üye devlet veya üye olmayan devletlerin siber irtibat görevlileri ile EC3 personelinden oluşan operasyonel Ortak Siber Suç Eylem Görev Gücü (J-CAT) önemli bir yer tutmaktadır.⁴²⁴

Adli bilişim boyutunda, operasyonel destek, araştırma ve gelişmelere odaklanan dijital adli bilişim ile evrak adli bilişim alanlarında iki ayrı ekip faaliyet göstermektedir. EC3, Birlik çapında siber suçlar mücadelede merkez noktası olarak, tehditler karşısında bilgi analiz ederek üye devletleri bilgilendirmesi gerekmektedir.⁴²⁵

Stratejik boyutta ise paydaş yönetimi, işbirliği ve internet yönetişimi ile analiz, politika geliştirme ve eğitim alanlarında iki ayrı ekip bulunmaktadır.⁴²⁶ EC3 tarafından, stratejik bir hizmet olarak, her yıl, siber suçlar alanındaki gelişmeler, Birlik içerisinde devletleri, iş dünyasını ve vatandaşları etkileyen tehditler ve kolluk kuvvetlerine, politika

423 Siber bağımlı suçlar, internet olmadan işlenemeyecek olan, yalnızca bilgisayar, bilgisayar ağları ve bilgi iletişim teknolojilerinin diğer türleri kullanılarak işlenebilecek olan suçlar olarak tanımlanmaktadır. Kötü amaçlı yazılım oluşturma ve yayma, hassas kişisel ve endüstri verilerini ele geçirme (hackleme) ve itibar veya finansal zarara neden olacak internet hizmetlerine saldırma faaliyetleri içermektedir. Bkz. Bkz. Europol, Internet Organised Crime Threat Assessment (IOCTA), 2019, s.14.

424 Europol, Joint Cybercrime Action Taskforce (J-CAT), https://www.europol.europa.eu/activities-services/services-support/joint-cybercrime-action-taskforce (erişim tarihi: 26.01.2020).

425 FAHEY, Elaine, The Global Reach of EU Law, Routledge, 2017, s.123.

426 Europol, European Cybercrime Centre - EC3, https://www.europol.europa.eu/about-europol/european-cybercrime-centre-ec3 (erişim tarihi: 26.01.2020).

154

yapıcılarına ve düzenleyicilerine siber suçlara etkin ve ortak şekilde karşılık verebilmeleri için temel önerilerin yer aldığı İnternet Tabanlı Organize Suç Tehdit Değerlendirmesi (IOCTA) raporu hazırlanmaktadır.⁴²⁷

Bir diğer önemli uzmanlık merkezi, ECTC’dir. Terörizmle mücadele, Europol’ün kurulduğu andan beri yetkisi dâhilinde olan bir işbirliği alanıdır. Ancak, terörizmle ilgili bilgi paylaşımında bir türlü istenen düzeye erişilememiş olması önemli bir eksiklik olarak görülmekteydi. Nitekim Kasım 2015’te Fransa’da ve Mart 2016’da Belçika’da gerçekleştirilen terör saldırılarının faillerinin Suriye’deki çatışma bölgelerine geçme girişimi dâhil daha önce bulunan pek çok kriminal vakaları, bazı AB üyesi ülkelerin güvenlik birimlerince bilinmesine karşın, söz konusu birimler tarafından bu faillere ilişkin bilgi ve istihbaratın önceden diğer üye ülkelerle veya Europol ile paylaşılmaması söz konusu saldırılara karşı önceden önlem alınamamasına yol açmıştı.⁴²⁸ ECTC, işte bu arka plan doğrultusunda 2016 yılında kurulmuştur. Terörizmle mücadelede işbirliğini kâğıt üzerinde kalan bir alan olmaktan çıkarma adına, ECTC’ye, Birlik çapında terörizme karşı güçlü bir yanıt verebilmek amacıyla bir operasyon ve uzmanlık merkezi olma fonksiyonu yüklenmiştir. ECTC’nin odaklandığı faaliyetler arasında, devam eden soruşturmalarda bir üye devletin talebi üzerine operasyonel destek sağlama, yabancı terörist savaşçılarla mücadele, terörizmin finansmanı noktasında istihbarat ve uzmanlık paylaşımı, internet

427 Europol, İnternet Organised Crime Threat Assessment (IOCTA), https://www.europol.europa.eu/activities-services/main-reports/internet-organised-crime-threat-assessment (erişim tarihi: 26.01.2020).

428 BUREŠ, Oldrich, “Intelligence sharing and the fight against terrorism in the EU: lessons learned from Europol”, European View, Sayı: 15, 2016, s.58.

155

üzerinde terörizm ve aşırıcılık propagandası, yasadışı silah ticareti ve uluslararası işbirliği yer almaktadır.⁴²⁹

İnternette ve sosyal medyadaki kötü niyetli içeriklerin tespit edilip araştırılmasından sorumlu olan ve organizasyonel yapılanmada ECTC’nin altında yer alan AB İnternet Yönlendirme Birimi (EU İnternet Referral Unit- EU IRU), Europol nezdindeki terörizmle mücadelede önemli sacayaklarından biri olarak karşımıza çıkmaktadır. Özellikle teröristlerin terör örgütüne eleman devşirmek, terör eylemlerini örgütlemek ve teşvik etmek ve terörizm propagandası yapmak için son yıllarda büyük ölçüde internet veya sosyal medya kullanmaları EU IRU’nun başlıca oluşturulma sebepleri arasındadır. EU IRU’nun temel görevleri arasında, stratejik ve operasyonel analizler yaparak yetkili AB otoritelerinin desteklenmesi, terörist ve radikalist internet içeriklerinin işaretlenmesi, göçmenleri ve mültecileri cezbetmek için kaçakçılık ağları tarafından kullanılan internet içeriklerinin tespit edilmesi ve zararlı internet içeriklerinin yer aldığı ilgili servis sağlayıcısıyla irtibata geçilerek internetten kaldırılmasının sağlanması, bilgi teknoloji endüstrisiyle yakın işbirliği içerisinde yönlendirme sürecinin desteklenmesi ve hızlı bir şekilde uygulanması yer almaktadır.⁴³⁰

Operasyonlar Müdürlüğü’nün altındaki merkezlerden kapasite bazında en büyüğü olan ESOCC, üye devletlere uyuşturucu kaçakçılığı, organize hırsızlık, silah kaçakçılığı, evrakta sahtecilik, mali ve çevresel suçlar ile insan ve göçmen kaçakçılığı konularında destek vermektedir.⁴³¹ 2015 yılında tüm Avrupa’yı etkileyen düzensiz göçmen akınının ardından bu

429 Europol, European Counter Terrorism Centre – ECTC, https://www.europol.europa.eu/about-europol/european-counter-terrorism-centre-ectc (erişim tarihi: 26.01.2020).

430 Europol, EU İnternet Referral Unit - EU IRU, https://www.europol.europa.eu/about-europol/eu-internet-referal-unit-eu-iru (erişim tarihi: 26.01.2020).

431 CIRLIG, Carmen-Cristina, Europol: The EU law enforcement cooperation agency, European Parliamentary Research Service, 2019, s.5.

156

Merkezin altında yapılandırılan Avrupa Göçmen Kaçakçılığı Merkezi (European Migrant Smuggling Centre - EMSC), son yıllarda büyük önem verilen uzmanlık merkezlerinden biri konumundadır. EMSC, polis ve sınır otoritelerinin sınır ötesi göçmen kaçakçılığıyla mücadele operasyonlarını koordine etmelerini destekleme görevi bulunmaktadır.⁴³²

Ön Ofis bünyesindeki Operasyonel Merkez, Europol, üye devletler ve üçüncü taraflar arasındaki operasyonel bilgi alışverişi açısından birincil merkez konumundadır. Buradaki Europol görevlileri, kesintisiz operasyonel hizmet sağlamak ve kriminal bilgi ve istihbarat alımını ve işlenmesini en üst düzeye çıkarmak için 7/24 esasına göre çalışmaktadır.⁴³³

HOS, diğer üç merkezi birimden farklı olarak belirli bir merkezi birim altında örgütlenmesi olmayan, ancak bu üç merkezi birim ile Ön Ofisin faaliyetlerine değer katan fonksiyonel bir yapılanmadır. Yatay hizmetlerden bazıları, kara para aklama ve terörizmin finansmanını tespit etme ve bunlarla mücadele etmede görevli Finansal İstihbarat Birimlerinin desteklenmesi, AB Arananlar Listesi hazırlanması, ağır ve organize suçlarla mücadele etmek için 2010 yılında başlatılan AB Politika Döngüsü’nün (EU Policy Cycle), bir diğer ifadeyle Avrupa Kriminal Tehditlere Karşı Multidisipliner Platformu’nun (European Multidisciplinary Platform against Criminal Threats - EMPACT), koordine edilmesidir.⁴³⁴

432 Europol, European Migrant Smuggling Centre – EMSC, https://www.europol.europa.eu/about-europol/european-migrant-smuggling-centre-emsc (erişim tarihi: 26.01.2020).

433 WEBER, Julia & TÖTTEL, Ursula (Eds.), “Research Conferences on Organised Crime Vol. IV. Preventing Organised Crime: European Approaches and Responses in Practice and Policy 2017 in London”, Bundeskriminalamt Criminalistic Institute “Polizei + Forschung”, Cilt: 53, 2018, s.28.

434 WEBER, Julia & TÖTTEL, Ursula (Eds.), 2018, s.28-29

157