Ereğli Demir ve Çelik Fabrikaları Türk Anonim Ortaklığı Kanunu

Ortaklık sermayesinin düzenlendiği Kanun’ un 2. maddesinde, bu ortaklığa, 6762 sa. TTK’ nin anonim ortaklığın kuruluşuna ve sermaye artırımına ilişkin hükümlerinin uygulanmayacağı, bu konuların ortaklığın esas sözleşmesiyle düzenleneceği belirtilmiştir (7462 sa. Kanun, m. 2/2). Bunun yanında ortaklığın kuruluş sermayesi, 1 milyon TL olarak tespit edilmiş; ancak, esas sözleşmesinde belirlenen usul ve esaslar dairesinde peyderpey hisse senedi çıkarılarak ortaklık sermayesinin 510 milyon TL’ ye kadar artırılabileceği düzenlenmiştir (7462 sa. Kanun, m. 2/1).

İlgili hükümlerden anlaşıldığı üzere, 7462 sa. Kanun’ da, kayıtlı sermaye sistemi, açıkça kavram olarak zikredilmemiştir. Bununla birlikte, Kanun’ da, ortaklığın TTK’ nin kuruluşa ve sermaye artırımına ilişkin hükümlerinden muaf tutulmasından, başlangıç sermayesinden ayrı bir rakam tespit edilerek sermayenin bu miktara kadar kısım kısım artırılacağının belirtilmesinden ve ayrıca Kanun’ un gerekçesinde faaliyetlerinde serilik sağlamak gayesiyle ortaklığın Amerikan sistemine uygun bir düzene tabi tutulmak istendiği şeklinde açıklamalara yer verilmesinden, getirilmek istenen düzenin Amerikada geçerli olan kayıtlı sermaye sistemi olduğu anlaşılmaktadır. Sistem, TTK’ de düzenlenmiş olan esas sermaye sistemine alternatif olarak değil, ortaklığın benimseyebileceği tek sistem olarak öngörülmüştür. Kanun’ un gerekçesinde ortaklığın, 6762 sa. TTK’ nin sermayenin artırılması usullerinden muaf tutulması şu şekilde ifade edilmiştir:

“Memleket ekonomisine yukarıda açıklananların yanına muhtelif cephelerden daha birçok faydalar sağlayacak olan mezkûr tesisler için büyük ölçüde sermaye yatırımı gerekmektedir. Amerikan sermayesi hemen tamamen teçhizat ve malzeme olarak memleketimize gelecek ve tesisin üç buçuk senelik kuruluş müddeti içinde peyderpey teşkil edilecektir. Bu itibarla kurulacak şirketin Türk Ticaret Kanunu’ nda derpiş edilen

123

Bkz. 2499 sa. SerPK genel gerekçe, Bölüm I. Ayrıca bkz. Sermaye Piyasası Semineri, 2-5 Aralık 1964, Türkiye Ticaret Odaları, Sanayi Odaları ve Ticaret Borsaları Birliği, Ankara 1965, s. 9.

124 _{21.04.2005 tarihli ve 5335 sa. Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına} Dair Kanun’ un, geçici 8. maddesi ile 28.02.1960 tarihli ve 7462 sa. Ereğli Demir ve Çelik Fabrikaları Türk Anonim Şirketi Kanunu’ nun, Özelleştirme İdaresi Başkanlığı’ na ait pay senetlerinin 24.11.1994 tarihli ve 4046 sa. Kanun çerçevesinde özelleştirilmesinin tamamlandığı tarihte yürürlükten kalkacağı düzenlenmiştir. Özelleştirme İdaresi Başkanlığı’ nın, Ereğli Demir ve Çelik Fabrikaları T.A.Ş. sermayesindeki % 46, 12 oranındaki hissesi, 04 Ekim 2005 tarihinde OYAK’ a satılmış ve satış, Özelleştirme Yüksek Kurulu tarafından 1 Aralık 2005 tarihli karar ile onaylanmıştır. 27 Şubat 2006 tarihinde de satılan hisseler için 'Hisse Satış Sözleşmesi' imzalanmıştır (http://www.oib.gov.tr/portfoy/eregli_dc.htm, E.T: 05.03.2014).

ani ve tedrici teşekkül haricinde Amerikan sistemine uygun hususi bir şekilde kurulması zaruri bulunmuş ve aynı zamanda şirkete hususi sermayenin rağbetini teşvik ve temin bakımından faaliyetlerinde seyyaliyet imkânını veren hükümler vaz’ı suretiyle ilişik kanun layihası hazırlanmıştır”125.

1950’ li yıllarda, Türkiye’ nin ekonomik ve sosyal yapısında önemli değişiklikler meydana gelmiştir. Karayolu, baraj inşaatları artmış, tarım kredilerinin de artırılmasıyla sulama işleri hız kazanmıştır. Bunların yanında ülkede kentleşmenin de hız kazanmasıyla teneke, boru, vagon ve ziraat aletlerinin üretildiği sektörlerde yassı çeliğe olan ihtiyaç artmıştır. Türkiye’ nin çelik üretimini bizzat kendi yapması kaçınılmaz hale gelince, Sanayi Bakanlığı tarafından harekete geçilerek, sanayide ileri Amerikan ortaklıklarına proje üzerine yapılabilirlik etüdü hazırlattırılmış ve tesisi kuracak ortaklığın statüsü üzerine çalışmalar yaptırılmıştır. Daha sonra, aralarında Amerikan sermayesinin temsilcisi Koppers Associates SA’ nın da bulunduğu kurucular tarafından, yassı çelik üretecek ortaklık kurulmuştur126

. Ortaklığın kuruluş hikâyesinden ve yukarıda alıntıladığımız Kanun gerekçesinden anlaşıldığı üzere, bu ortaklık bakımından kayıtlı sermaye sisteminin benimsenmesinde ana etken, ortaklığın faaliyet konusunda ileri sanayi teknolojisine sahip Amerikan ortaklıklarından, bu süreçte, gerek fikir gerekse maddi olarak destek alınmış olmasıdır. Bu sayede, 6762 sa. TTK’ nin serilikten uzak düzenlemeleri bertaraf edilerek, Amerikan sistemine uygun kurumların benimsenmesi için gerekli düzenlemeler yapılmıştır ve Amerikada “authorized capital” veya

“registered capital” olarak ifade edilen kayıtlı sermaye sistemi benimsenmiştir127 . Öte yandan, sistemden yararlanma imkânının, sadece Ereğli Demir ve Çelik Fabrikaları Türk Anonim Ortaklığı’ na tanınarak ülkede farklı düzene tabi anonim ortaklıklar yaratılmış olması, doktrinde eleştiri konusu olmuştur128

.

Başlangıçta 510.000.000 TL olan ortaklığın kayıtlı sermayesi Kanunla belirlendiğinden (7462 sa. Kanun, m. 2/1), bundan sonraki kayıtlı sermaye tespitleri de kanun değişikliği ile yapılmıştır 129

. Kanunla verilen özel yetkiye dayanılarak kurulan ortaklığın, kayıtlı sermayesinin, kanun değişikliği yapılarak yükseltilmesi olağan kabul edilebilir. Ne var ki bu

125 _{Poroy/ Erem, Sermaye Piyasası Etüdü, s. 69.}

126 _{Ereğli Demir Çelik Fabrikaları Türk Anonim Ortaklığı’ nın tarihçesi için bkz.} http://www.erdemir.com.tr/hakkimizda/tarihce.aspx?SectionID=v84jiEYC3k7YeEPi79F5VQ%3d%3d&Content Id=PMO1LxuU1hr6IoJQtL511g%3d%3d, (E.T: 01.03.2014).

127 _{Bunun yanında, bu ortaklığın kayıtlı sermaye sistemiyle uyumlu olan pay senedi ile değiştirilebilir tahvil} çıkarabileceği de düzenlenmiştir (7462 sa. Kanun, m. 4).

128

İmregün, O., Anonim Ortaklıklar, İstanbul 1989, s. 425. Bu tutumun, kayıtlı sermaye sisteminin, 2499 sa. SerPK ile sadece halka açık anonim ortaklıkların uygulayabileceği bir sistem olarak benimsenmesiyle de devam ettiği görülmektedir.

129 _{Bkz. 27.07.1961 tarihli ve 10865 sa. RG’ de yayımlanan 335 sa. Kanun, m. 2/1. Bu Kanun değişikliği ile} ortaklığın kayıtlı sermayesi 600 milyon TL’ ye yükseltilmiştir.

durum, kayıtlı sermaye sisteminin benimsenmesiyle güdülen sermaye artırımında kolaylık sağlanması amacıyla bağdaştırılamaz. Bu sebeptendir ki, 02.10.1981 tarihli ve 2530 sa. Kanun’ la 7462 sa. Kanun’ un 2. maddesinde “şirket sermayesi, şirket genel kurulunun kararı üzerine Bakanlar Kurulunca artırılabilir” şeklinde yapılan değişiklikle, kayıtlı sermayeyi artırma yetkisi, toplanması ve karar alması kanun değişikliği işlemlerine nazaran daha az vakit alan Bakanlar Kurulu’ na verilmiştir. Nihayet 2499 sa. SerPK’ nin yürürlüğe girmesiyle, sistemin ülkemizde ilk uygulayıcısı olan ortaklık, bu Kanun hükümlerine göre kayıtlı sermaye sistemini kabul etmiş; SPK’ nin 15.08.1983 tarihli ve İDİD/150/2416 sa. İzni ile bu sisteme geçmiştir130

.

1.3.1.2 Yatırımlar (Holding) Anonim Şirketine Bazı İstisna ve Muaflıklar Verilmesine