Doğu marmara bölge planları

Bölge planları 3194 sayılı İmar Kanunu’na göre sosyo-ekonomik gelişme eğilimlerini, yerleşmelerin gelişme potansiyelini, sektörel hedefleri, faaliyetlerin ve altyapıların dağılımını belirmemek üzere hazırlanmakta olup gerekli görüldüğü

56

MARKA 2014 Yılı Ara Faaliyet Raporu’ndan üretilmiştir. 57

128

takdirde Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) tarafından yapılır ve yaptırılır. DPT, 2011 yılında yeniden organize edilerek Kalkınma Bakanlığına dönüştürülmüş olup, Kalkınma Bakanlığının yayınladığı B.02.1.DPT.0.10.04-91.418/3031 sayılı yazısı ile bölge planlarının hazırlığı ve koordinatörlüğü işleri için kalkınma ajansları görevlendirilmiştir58

. Doğu Marmara Bölge Planları, 3194 sayılı İmar Kanunu’nun 8. maddesine dayanarak Kalkınma Bakanlığı tarafından, 5449 sayılı Kanun’da belirtilen görevleriyle örtüşmesi sebebiyle Doğu Marmara Kalkınma Ajansına hazırlattırılmıştır.

2010-2013 Doğu Marmara Bölge Planı

MARKA 2009 yılında kurulduktan sonra temel görevlerinin en başında gelen bölgesel gelişim planının hazırlama çalışmalarına başlamıştır. İlk etapta 2010-2013 yılları arasını kapsayan ve ulusal kalkınma ilkeleri ile uyumlu bir bölge planı hazırlanmış olup, Kocaeli, Sakarya, Bolu, Düzce ve Yalova İllerini kapsayan bu planın amacı; bölgenin sosyo-ekonomik kurgusunun oluşturulması ve bölgenin kalkınmasının stratejik olarak tanımlanmasıdır. MARKA’ya göre, 2010-2013 Doğu Marmara Bölge Planı, bölgesel kalkınmaya hizmet eden tüm çalışmaları yönlendiren ve bölgesel gelişmeyi koordine eden bir politika belgesidir59

.

2009 yılı içerisinde başlanan bölge planı çalışmalarını, bölge illerinin sanayi ve ticaret odası başkanları, bölge üniversitelerinden 6 öğretim üyesi ve ajans genel sekreterin oluşan Bölge Planı Yönlendirme Komitesi tarafından yönlendirilmiştir. Bölge planı çalışmaları sırasında bölge paydaşlarının görüşlerini teknik, şehircilik, çevre, enerji, sosyo-ekonomik, rekabetçilik ve kümelenme başlıkları altında toplanmış ve 23 farklı odak grup toplantısı gerçekleştirmiştir. 3 gün süre odak çalışmalarına 69 kamu kurumu temsilcisi, 48 belediye başkanı ve temsilcisi, 4 il özel idaresi temsilcisi, 9 organize sanayi bölgesi müdürü veya uzmanı, 48 sivil toplum kuruluşu temsilcisi, 31 ilçe kaymakamı, 35 özel sektör temsilcisi olmak üzere 244 kişi katılmıştır. Buna ilaveten üst düzey yetkililer ile mülakatlar ve kalkınma kurulu üyelerine de anketler uygulanmıştır.

Yukarıdaki çalışmalar neticesinde Doğu Marmara 2010-2013 Bölge Planı’nın ana gelişme senaryosu İstanbul’da konumlanmış olan sanayinin doğuya doğru yönelme genişleme eğiliminin planlı bir şekilde bölgedeki planlara ve bölgenin

58

http://www.ankaraka.org.tr/tr/content.asp?id=63 59

129

hassasiyetlerine uygun olarak yönetilmesi ve bu süreçte sanayi yatırımlarının, altyapının ve işgücünün niteliklerinin arttırılması olarak belirlenmiştir.

2014-2023 Doğu Marmara Bölge Planı

2014-2023 yılları arasında kalan 10 yıllık dönemi kapsayan Doğu Marmara Bölge Planı 2014-2023 yaklaşık 1 yılı aşkın bir süre zarfında MARKA tarafından hiçbir kurum, kuruluş ve kişiden hizmet alımı yapılmadan tamamen kendi öz kaynaklarıyla hazırlanmıştır. Doğu Marmara 2014-2023 Bölge Planı, 200’e yakın araştırma raporu incelenmesi, 19 çalıştay, 67 kurumlar resmi yazışma, 5 il ve 102 ilçe (51 ilçede 2 defa olmak üzere) toplantısı ve ziyaretler, ajansın kalkınma kurulunda yapılan çalışmalar, çeşitli analizler, araştırmalar, Kalkınma Bakanlığı ile müzakereler sonucunda hazırlanmıştır.

Doğu Marmara Bölgesi için hazırlanan bu planın amacı; bölgenin sosyo-ekonomik kalkınmasını mekânsal olarak tanımlayabilmek ve kalkınma sürecini stratejik olarak programlamaktır. Kalkınma Planının yanı sıra, ulusal ölçekte kabul edilen diğer strateji ve politikaları Doğu Marmara Bölgesi’ne uyarlamak üzere hazırlanmış olan Doğu Marmara 2014-2023 Bölge Planı; planlama hiyerarşisinde altında yer alan planların sosyo-ekonomik kalkınma ilkelerini belirlemekte ve mekânsal gelişmeyi tanımlamaktadır. Bu sebeple Doğu Marmara 2014-2023 Bölge Planı, bölgede yapılacak her türlü planlama çalışmasını hem sosyo-ekonomik yönden hem de mekânsal kararlar açısından bağlayıcıdır. Bununla beraber, özel sektör ve kamu sektörü yatırımlarının bölgede yönlendirilmesi adına çerçeve doküman niteliği de taşımaktadır.

Doğu Marmara 2014-2023 Bölge Planında, analiz çalışmaları neticesinde 6 gelişmişlik seviyesi, birbiriyle çalışan 11 ilçe kümesi ve 3 alt bölge birimi oluşturulmuş ve gelişme senaryoları bunlar üzerinden yürütülmüştür. Global Altbölgeler olarak tanımlanan grupta yabancı sermayeli şirketlerin, büyük ölçekli firmaların ve bölgenin ihracatının yoğunlaştığı alanlar bulunmaktadır. Dinamik Altbölgeler olarak adlandırılan ikinci grupta ise küresel ekonomiye entegrasyonda hızlı atılım gösteren ve sanayi yatırımları için cazibe merkezi haline gelmesi hedeflenen, bölgede nüfusun, kentsel hizmetlerin ve ekonomik faaliyetlerin global altbölgelerden sonra en fazla yoğunlaştığı alanlardır. Son grupta ise; kırsal karakterin baskın olduğu, bazı istisnai ilçeler olmakla beraber genellikle sosyo-ekonomik

130

gelişmişlik sıralamasında en az gelişmişlik seviyesine sahip ilçelerin yer aldığı ve kentsel hizmetler açısından dinamik ve global altbölge ilçelerine bağımlılığın söz konusu olduğu, bölgenin çeperinde bulunan alanlardır.

MARKA, Doğu Marmara 2014-2023 Bölge Planı’nda her bir altbölge için farklı gelişme senaryosu öngörmüştür. Global Altbölge, Gebze, İzmit ve Adapazarı ile beraber bu ilçelerin etki alanında kalan yerleşim alanlarını kapsamakta olup; gelişim senaryosunda bu bölgede ekonomik gelişmişliğin altında kalan yaşam kalitesini yükseltilmesi, nitelikli işgücünün çekilmesi ve yüksek katma değer odaklı yenilikçi üretimin sağlanmasıdır. Düzce, Bolu ve Yalova illerinin merkezleri ve çevresini kapsayan Dinamik Altbölgenin gelişim senaryosu ise mevcut ekonomik faaliyetlerin daha rekabetçi hale gelmesi ve 10 senelik süreçte global altbölgeler seviyesine çıkması olarak belirlenmiştir. Yukarıda anılan altbölgelerin etrafında yer alan Çevre Altbölgelerin gelişim senaryosu ise, mevcut ekonomik ve sosyal faaliyetlerin nitelik ve nicelik olarak sürdürülebilir bir şekilde arttırmak ve bu doğrultuda beşeri kaynakların yerinde verimli bir şekilde değerlendirmektir.

Yukarıda ifade edilen altbölge gelişim senaryoları doğrultusunda MARKA’ya göre Yaşanabilir Bölge, Rekabetçi Bölge ve Öğrenen Bölge üç ana bölge ortaya çıkma olup bunlar için çeşitli planlama amaç ve hedefleri tanımlanmıştır.