• Sonuç bulunamadı

Fen-Teknoloji-Toplum (FTT), bir eğitim yaklaĢımı olarak Amerika‟da baĢlamıĢtır. Aikenhead (2000)‟a göre FTT; eğitim-öğretim ile ilgili görüĢleri etkileyen, sosyal gerçeklerden ve olaylardan ortaya çıkmıĢtır. Bunlar; İkinci Dünya savaşı,

Pugwash hareketi (sosyal sorumluluk için fen), çevre hareketi, kadın hareketi, Sputnik sonrası fen programı reformları, fen eğitimi ve öğrenimi araştırmaları, fiziksel bilimlerde kayıtların azalması ve öğrencilere fen bilimlerini daha hümanistik yollardan sunma çabaları olarak açıklanmaktadır. 1980‟de NSTA FTT‟yi ilk olarak destekleyen

kurumlardan biridir ve fen eğitimi için ana hedef olarak kabul etmiĢtir.

NSTA‟ya göre FTT yaklaĢımının tanımı Ģöyledir: Fen-Teknoloji-Toplum gerçek dünyaya, bilimi uygulamak için gösterilen büyük çabadır. FTT; kritik olayları,

amaçları, müfredatı, ders stratejilerini, değerlendirme ve öğretmen yetiştirmeyi kapsar.

Bu kapsam, müfredata yeni konu ve baĢlıklar ekleyerek baĢarılmaz, çünkü öğrenciler amaçları hazırlama, plânlama, bilgiyi iĢleme ve değerlendirme aĢamalarında yer almalıdır. FTT‟yi anlatan tek bir kavram yoktur. FTT program yapımcıları ya da öğretmenler, kavram ve iĢlemler yerine gerçek dünya problemlerine odaklanır (Ost ve Yager, 1993). FTT; kavramlar, ders içerikleri ve sosyal toplum durumları ile ilgilenme

ve devam etme gibi pek çok uygulamalı amacı karĢılamaktadır (Aikenhead, 1998). Aikenhead (2006) bu yaklaĢımı ya da ideolojiyi, “bilimsel kariyerlerde hedeflenen bilim insanı merkezli görüĢlerin tersine, vatandaĢlara günlük yaĢamda fen ve teknoloji tüketicileri olarak, öğrenci merkezli bakıĢ açısına öncelik verme” olarak tanımlamıĢtır.

FTT öğretimi, merkezi hedefi olan fen ve teknoloji ile ilgili konularda sorumlu

vatandaş davranışları oluşturmak amacıyla, öğrencilerin bilgi, beceri ve etkili nitelikler

geliĢtirmelerine yardım eder (Gilberti, 1989). Dünya çapında, fen eğitiminin güncelleĢtirilmesini sorgulayan FTT akımına, Amerika da Paul DeHart Hurd ve Robert

Yager, Avustralya da, Peter Fensham ve Roger Cross, Kanada da, Glen Aikenhead ve

Ġngiltere de, Joan Soloman öncülük etmiĢlerdir. Çevre eğitimcileri de FTT çalıĢmalarının çoğuna öncülük etmiĢtir, çünkü FTT aracılığıyla, çevresel sorunlar her zamankinden daha belirgin ve konu içeriğini geniĢleticidir, aynı zamanda her seviye fen derslerinde bulunabilir (Hassard ve Dias, 2009).

FTT programını tanımlamak için, bazı eğitimciler ortam-temelli terimini, bazıları da günlük yaşam deneyimleri terimini, Aikenhead (2006)‟da hümanistik (bilim/fen) terimini kullanmıĢtır. Yager, FTT‟yi fen eğitiminde ana eğilim olarak tanımlar ve fen program geliĢtirme ve fen öğretimi için bir paradigma değiĢimi olduğunu söyler. FTT de merkez öğrencidir ve FTT öğrenci merkezli bir yaklaĢımdır. FTT'yi „Fen Eğitiminde Reform olarak FTT‟ (1996) adlı yayınında reform perspektifi olarak tanımlamıĢtır (Hassard ve Dias, 2009).

VatandaĢların eğitim gereçlerini daha iyi karĢılamak amacıyla NSTA, on iki yıllık raporda bir durum belirlemesi kabul etmiĢtir. 1980‟lerde NSTA ve fen eğitiminin tam amacını; Fen, Teknoloji ve Toplum‟un birbirini nasıl etkilediğini anlayan ve bu

bilgiyi günlük karar vermede kullanabilen bilimsel okuryazar bireyler yetiştirmek olarak

açıklamaktadır. Ülkemizde ise, 2006 yılında hazırlanan Fen ve Teknoloji programı vizyonunda, „bireysel farklılıkları ne olursa olsun bütün öğrencilerin fen ve teknoloji

okuryazarı olarak yetişmesi‟ ifadesi bulunmaktadır. Bilimsel okuryazar bireylerin

yetiĢtirilmesi ise FTT yaklaşımı yoluyla olacaktır. Bununla birlikte böyle kiĢilerin izleri yaĢam boyunca sürekli bir geliĢme içindedir.

Öğrencilere bireysel amaçların kazandırılması yanında ve onların bilimsel okuryazarlık seviyesine ulaĢmaları için, bazı nitelikleri kazanmaları sağlanmalıdır.

Bilimsel okuryazar bir birey Ģu özellikleri taĢır (Yager, 1991):

 Günlük çalıĢma yaĢamında ve boĢ zamanlarında, günlük problemleri çözme ve kararlar vermede; fen ve teknoloji kavramlarını ve etik değerleri kullanır

 Alternatif seçeneklerin olası sonuçlarını tartarak, duyarlı kiĢisel ve vatandaĢlık etkinliklerinde bulunur.

 Derse dayalı mantıklı kanıtları kullanarak, kararlarını ve etkinlikleri savunur.

 Fen ve teknolojinin sağladığı açıklamaları ve avantajları eğlenme için kullanır.

 Doğal ve insan yapımı dünyanın değerini anlamak için merak gösterir.

 Gözlenen evreni araĢtırmada, Ģüpheci davranır, dikkatli metotları kullanır, mantıklı açıklamalar yapmayı ve yaratıcılığı uygular.

 Bilimsel araĢtırma ve teknolojik problem çözmeye değer verir. Bilimsel ve teknolojik bilgi kaynaklarının yerini tespit eder, toplar, analiz eder, değerlendirir. Bu kaynakları problem çözmede, karar vermede ve uygulamada kullanır.

 Bilimsel/teknolojik kanıt ile kiĢisel fikri ayırt eder. Güvenilir ve güvenilir olmayan bilgiyi ayırt eder.

 Yeni kanıtlara ve bilimsel/teknolojik bilginin kesinsizliğine açık kalır.

 Fen ve teknolojinin insan giriĢimi olduğunu tanır.

 Bilimsel ve teknolojik geliĢmenin yararlarını ve yüklerini tartar.

 Fen ve teknolojinin insan yaĢam kalitesini artırmada güç ve sınırlılıklarını bilir.

 Fen, teknoloji ve toplum arasındaki etkileĢimleri analiz eder.

 Fen ve teknolojiyi diğer insan çabalarıyla bağlar. Örnek, tarih, matematik, resim, insanlık

 Fen ve teknolojinin, kiĢisel ve küresel konularla ilgili olduğu için, politik, ekonomik, ahlâkî ve etik görüĢleri düĢünür.

 Doğal olayların, geçerliliği için test edilebilen, açıklamalar sunar.

Bilim ve teknoloji alanındaki geliĢmeler, toplumu da hızla değiĢtirmektedir. Gerçek Ģudur ki; toplum hiçbir zaman resmin dıĢında olmamıĢtır. Fen ve teknoloji insan aktivitesidir. Böyle olduğu için, sosyal çevrenin kalıtsal bir parçasıdır. Toplum bütün

insan aktivitelerini içerir, düĢünceler, değerler ve umutlar, beklentiler ve sosyal çevre; aileden komĢulara, ülkelere ve bugünkü, bilim ve teknoloji uygulamalarının, yaygın bir sonucu olarak tüm dünyaya, geniĢlemiĢtir. Aynı zamanda sosyal çevrede, özel ve halk kuruluĢları da vardır. Benzer Ģekilde; kültür, edebiyat ve eğlence, yaĢamın adı hakkındaki din ve felsefe anlayıĢı sosyo-kültürel çevremizin bir parçasını oluĢturur. Bunlar, hem fen ve teknolojiyi etkiler hem de fen ve teknolojiden etkilenir (Kranzberg, 1991).

Bu değiĢimde sosyal ihtiyaçları karĢılamak için yerel yönetimde, fen eğitimine olan talep artmıĢtır. Bu sosyal ihtiyaçlar, Fen-Teknoloji-Toplumun doğmasını sağlamıĢtır. Bilim ve çağdaĢ toplumlar arasındaki iliĢki fen eğitimiyle ilgilidir. Fen eğitimcilerinin hem fen bilimlerini anlamak, hem de fen bilimlerinin toplum üzerinde ilgisini anlamak gibi çift yönlü görevleri vardır. Bu konuda geliĢen bir düĢünce, insanları, bilimsel ve teknolojik konularda eğitime itmiĢ, toplumlarda ve hükümetlerde, bilimsel ve teknolojik boyutta yeterli geliĢime sahip olma bilincini uyandırmıĢtır (Finson ve Enochs, 1987).

Önemli ve kalıcı bir alternatif olabilmek için, Fen-Teknoloji-Toplum‟un yerel ihtiyaçlarını karĢılayan, küresel dünyada yerel ihtiyaçlara cevap veren, değiĢen müfredata uyarlanabilecek kadar esnek olması gerekir (Pedretti ve Hodson, 1995).