Diğer Değişiklikler

Yasada yapılan değişikliklerin bir kısmı Malî Hükümler ile ilgilidir. Kurumun İtibarî Sermayesi, eski yasanın 24. maddesine göre üçyüz milyon lirayken, 1568/24’de bir milyar liraya çıkarılmaktadır. Eski madde, Bakanlar Kurulu kararı ile bu sermayenin üçte ikiye kadar arttırılabileceğini söylerken, yeni düzenlemede bir katına kadar arttırılabileceği öngörülür. Televizyon şebekesinin bütün ülkeyi kaplayacak şekilde kurulması ve tüm yurdu kapsayıcı güçlü radyo vericilerinin kurulmasının getirdiği maliyeti karşılamak üzere böyle bir artırıma gidilmiştir. Bunun yanında, biriken kârlar, bilanço, kâr ve zarar hesaplarının, Yönetim kurulunca onaylanıp, TBMM’de denetleneceği ve bunun da Resmî Gazete’de yayınlanması gerektiği belirtilmektedir.

Bütçe yardımını öngören 27. madde, Kurumun Turizm ve Tanıtma Bakanlığı ile ilişkisinin değişmesine dayanarak, “İşletme açığı her yıl sonunda bu amaçla Başbakanlık bütçesine konulacak ödenekten Kuruma ödenir” demektedir. Gerekli tesis ve işletme giderlerinin de, Turizm ve Tanıtma Bakanlığının bütçesine ödenek konularak Kuruma ödenmesi yerine, genel bütçeden ödeneceği öngörülmektedir.

Genel bütçeden yapılacak bu ödeme, Başbakanlık, Maliye ve Kurum’un birlikte yapacakları yatırım ve finansman programları sırasında ortak olarak saptanacaktır.

Yatırım programı ve bütçenin hazırlanmasında konusunda da, yeni yasa, bütçenin Yönetim kurulunca hazırlanıp, Turizm ve Tanıtma Bakanlığı onayı ile kesinleşmesi hükmünü kaldırır. Kurumun bütçesi, yönetim kurulu kararı ile kesinleşmektedir. Kurum, yıllık yatırım ve finansman programı yapımı sırasında, yönetim kurulu’nun kararından önce, Devlet Planlama Teşkilatı, Maliye Bakanlığının görüşünü alacaktır.

Malî konularla ilgili değişikliklerin içinde, Kurum gelirleri açısından önemli olan, “Tarife ve Ruhsatiyeler” ile ilgili olan 31. maddede görülür. Eski madde, ruhsatnamelerle ilgili tarifenin Yönetim Kurulunca kabul edildikten sonra, Bakanlar Kurulu kararnamesi ile yürürlüğe gireceğini belirtir. Yeni düzenleme, radyo ve televizyon alıcılarının taban ve tavan ruhsatnamesini belirli sınırlar içine koyar. Buna göre, konutlardaki radyolar için yılda en az 10, en çok 100, televizyonlar içinse, yılda en az 100, en çok 500 lira alınabilecektir. Yasa, konutlar dışında kalan yerlerdeki

alıcılar için, belirtilen miktarların beş katını geçmemek kaydıyla, Yönetim Kurulu’nun görüşü alınarak, Bakanlar Kurulunca tarife belirleneceğini işaret eder. En alt ve en üst ücretlen bir yasa hükmü olarak konulmaktadır.³¹⁶

TRT Kurumu’nun denetimi ile ilgili olarak da, yeni düzenleme, eskisinden önemli farklar içerir. 359 sayılı yasanın 34. maddesi, Kurum’un denetiminin Yüksek Denetleme Kurulu’nca yapılacağını belirtir. Buna göre, Turizm ve Tanıtma Bakanlığı, belli bir hususun incelenmesini Yüksek Denetleme Kurulu’ndan isteyebilir. Yeni düzenlemede ise, konu ayrıntılı biçimde ele alınır. Kurum, idarî, teknik ve malî konularda Yüksek Denetleme Kurulu’nun denetimi altındadır. Başbakan, Kurum’la ilgili olarak belli bir hususun incelenmesini Yüksek Denetleme Kurulu’ndan isteyebilir. Yüksek Denetleme Kurulu’nun yıllık ve ara raporlarında, Kurum’un idarî, malî ve teknik işlemleri ile ilgili olarak bazı konuların teftiş ve tahkiki istenirse, Başbakan’ın onayıyla Maliye Teftiş Kurulu’nca yapılır. Başbakanlık, gerektiğinde rapor sonuçlarını, adlî makamlara sevk eder.

Yeni madde, Yüksek Denetleme Kurulu’nun yetki sınırlarını belirlemektedir.

YDK, yalnızca idarî, malî ve teknik konularda, Kurumu denetlemekle yükümlüdür.

Daha önce Turizm ve Tanıtma Bakanlığınca yöneltilen denetleme isteminin, Başbakanlıktan gelmesi gerekmektedir. Kurumun, idarî, malî ve teknik konularda, Maliye Teftiş Kurulu’nun teftiş ve tahkikine tabi olması ise, TRT’nin tarafsızlığı açısından endişe yaratacak bir durum olarak yorumlanabilir. Maliye Teftiş Kurulunun tarafsızlığı güvence altında değildir. Aziz, bu denetimlerin zamanla program yapımına, yayınlara kadar yansıma olasılığını vurgular ve Maliye Müfettişlerinin, önceki yasada öngörülmemiş olmasına rağmen, Kurumu teftiş amacıyla sık sık harekete geçtiklerini, Genel Müdür Adnan Öztrak’ın da özerkliğe aykırı gerekçesiyle karşı çıktığını hatırlatır.³¹⁷

316 AZİZ: “Yeni TRT Yasası” s. 124 (Aziz, bu değişikliğin olumlu olduğuna değinir. Ona göre, ruhsatların taban ve tavan ücretlerinin saptanmasının Kurum tekelinde olmaması ve kamu yararı açısından Bakanlar Kurulunca belirlenecek olması olumludur. Kurumun, gelirini yükseltmek ya da artan giderlerini tarife yükselterek halktan elde etmek olasılığı ortadan kaldırılmaktadır. )

317 A. g. e, s. 126 ve 36 sayılı dipnot.

3.4.2. Personele İlişkin Hükümler

359 sayılı yasanın 46 ve 47. maddeleri personele ilişkin hükümler içerir. Bu maddede yapılan değişikliklerden biri, Yönetim Kurulundaki Kurum temsilcisi ile ilgili hükmün çıkarılmasıdır. Önceden Yönetim Kurulunda Kurumu temsil etmek üzere iki TRT çalışanının bulunması öngörülürken, yeni düzenlemede Kurum temsilcilerine yer verilmez. Bu nedenle, Kurum temsilcisi ile ilgili hüküm kaldırılmıştır. Yine aynı madde, radyo ve televizyonda yapılacak yayınlarla için ödenecek ücretlerin, Genel Müdürlükçe saptanacak bir yönetmelik konusu olduğunu belirtir. Turizm ve Tanıtma Bakanlığının bu konudaki yetkisi ortadan kaldırılmıştır.

Kurumun, Genel Müdür Yardımcıları dışında kalan tüm personelinin atanma, yer değiştirme, görevden alınma gibi işlemlerinde Genel Müdür yetkilidir. Daha önce, 800 TL’ye kadar kadro atamalarını yapabilen Genel Müdür, değişiklikle Yönetim Kurulu’na danışmadan atama, yer değiştirme ve görevden almalarda tam yetkili kılınmaktadır.

Personeli ilişkin bir diğer değişiklik de, Kurum’un sürekli kadrolarında çalışan personelin, her derecedeki resmî eğitim kurumlarında, Genel Müdür’ün teklifi üzerine ve Yönetim Kurulu’nun izin vermesiyle, öğretmen olarak çalışabileceğine ilişkindir.

Önceki yasada, resmî ya da özel ayrımı olmaksınız, her türlü okul ve eğitim kurumunda, Yönetim Kurulu kararı ile izin verilebilirken, yeni düzenleme bu iznin

“resmî eğitim kurumları için” ve Genel Müdür teklifi üzerine verilebileceğini belirtmektedir.

Öte yandan, 46. maddenin yeni şekli, personel yönetmeliğinin, Genel Müdürlükçe hazırlanıp, Yönetim Kurulu’nun onayından geçtikten sonra yürürlüğe konulmasına ilişkindir.

Yönetmeliklerle ilgili 47. maddedeyse, 1327 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun ek geçici 10. maddesinin, TRT personeline de uygulanacağı konusu yer alır. Personelin, tazminat, fazla çalışma süre ve ücretleri yeniden düzenlenir ve personelin hangi koşullarda, hangi yönetmeliklere bağlı olacakları belirtilir.

Tazminatlar, ifa edilen görevin önemi dikkate alınarak, fiilen aldığı brüt aylığın % 60’ını geçmemek üzere, Genel Müdürün teklifi üzerine Yönetim Kurulu’nca kesinleşecek bir yönetmelikle ödenecektir. TRT içinde de yıllar boyunca tartışılan, her konumdaki çalışana tazminat ödenmesi konusu, Cumhuriyet Senatosu Geçici

Komisyonu’nda da tartışılır. Komisyon, yayın, haber alma ve teknik hizmetlerde çalışan personel ile diğer personelin aynı düzeyde tazminat almasının adil olmayacağını belirtir. Buna rağmen, Genel Kurul, Millet Meclisi 58 nolu TRT Geçici Komisyonunun önerdiği biçimiyle maddeyi kabul eder.³¹⁸