G. KOMİSYONA SUNULAN ÖNERGELER
3.3. DESTEKLEME POLİTİKALARI
fakülteleri, bakanlıklar ve yerel yönetimlerin ilgili birimleri ve ilgili ticari kuruluşlar arasında koordinasyon sağlanarak ülkemizde tıbbi bitkisel üretim bölgeleri oluşturulmalı, Milli Emlak Genel Müdürlüğü’nce TAB yetiştiriciliği için tahsis edilecek arazilerde yetiştiriciliği yapılacak türler uzmanlarca belirlenmelidir. Bu noktada arazinin değil ürünün kiralanabilmesi ve sürdürülebilirliğinin sağlanması gerekmektedir.
Toprak ve su kaynaklarının en uygun bitkiye tahsisi, ülkemiz tarımı açısından önem arz etmektedir. Sulak ve taban arazilerden ziyade daha çok kurak ve marjinal arazilerin TAB’lara tahsis edilmesi, bu alanların değerlendirilmesine ve daha yüksek katma değerlerle ülkemiz tarımına kazandırılmasına imkân sağlayacaktır. Ulusal ölçekte üretim planlaması yapılırken uygulanması gereken iş paketleri Tablo 8’de gösterilmiştir.
Tablo 8. Ulusal Ölçekli Üretim Planlaması Yapılırken İzlenecek Hedef ve Amaçlar ile Öncelik Dereceleri 1. Yüksek Yetiştiriciliği yapılması planlanan bitkilerin tespiti ve envanter çalışmalarının yapılması Kısa ve Orta
2. Orta
Küresel vizyon ile ürün bazında coğrafi olarak
ihtisaslaşmayı ve kümelenmeyi sağlayacak şekilde üretimin planlanmasının yapılabilmesi için ürün bazında fizibilite raporları ve değer zinciri analizlerinin hazırlanması
Orta ve Uzun
3. Yüksek Üretim alanları ve hedef üretim miktarının tespit edilmesi Kısa 4. Orta Kullanım amacına uygun üretim tekniğinin belirlenmesi Kısa ve Orta 5. Yüksek Kümelenme çalışmalarının başlatılması Kısa ve Orta
6. Orta Üretim materyalinin elde edilmesi Kısa ve Orta
7. Yüksek Üretim mevzuatının hazırlanması Orta
8. Yüksek Destekleme mevzuatının hazırlanması Orta
9. Orta Ürünün işlenmesi ve paketlenmesi Orta
Kaynak: Itrî ve Tıbbî Bitkiler ile Boya Bitkileri Üretiminin Geliştirilmesi Projesi.
3.3. DESTEKLEME POLİTİKALARI
TAB üretimini artırmak, verim ve kaliteyi yükseltmek, sürdürülebilirliği sağlamak ve çevreye duyarlı alternatif tarım tekniklerini geliştirmek amacıyla muhtelif kamu kurum ve kuruluşlarınca desteklemeler yapılmaktadır. Tarım ve Orman Bakanlığı Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğü’nce, TAB üretimi yapan üreticilere özel bir destekleme programı
Türkiye Büyük Millet Meclisi (Sıra Sayısı: 159)
bulunmaktadır. Bu destekler, İl ve İlçe Müdürlüklerine başvuran ÇKS’ye kayıtlı üreticilere aşağıdaki kapsamlarda verilmektedir.47,48
3.3.1. Mazot-Gübre Desteği
Çiftçilere, üretim yılı içerisinde, tarımsal üretimde bulunulan ÇKS’de kayıtlı tarım arazisi büyüklüğü dikkate alınarak mazot ve gübre destekleme ödemesi yapılmaktadır.
“2019/1691 sayılı 2019 yılında Yapılacak Tarımsal Desteklemelere İlişkin Karar” ve
“2019/46 sayılı Bitkisel Üretime Destekleme Ödemesi Yapılmasına Dair Tebliğ”
doğrultusunda; TAB’lar için dekara 15 TL mazot ve 4 TL gübre olmak üzere toplam dekara 19 TL mazot-gübre destekleme ödemesi yapılacaktır.49,50
3.3.2. Organik Tarım Desteği
Organik tarım desteği; 5262 sayılı Organik Tarım Kanunu ve bu Kanuna dayanılarak çıkarılan “Organik Tarımın Esasları ve Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik” kapsamında yapılmaktadır. Bu üretim sistemi yönetmelikler çerçevesinde izin verilen girdilerin kullanıldığı, üretimden tüketime kadar her aşaması kontrollü ve sertifikalı, izlenebilirliği olan bir sistemdir. Organik tarım sürdürülebilir toprak, su ve havayı kirletmeden çevre ve canlıları koruyan tarımsal üretim sistemidir.51
“Organik Tarımın Esasları ve Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik”e göre organik tarım desteği ödemesinden; organik tarım yapan, OTBİS (Organik Tarım Bilgi Sistemi)’te ve ÇKS’de kayıtlı ve başvuru yaptığı yılın hasadını gerçekleştirmiş çiftçiler faydalandırılır.
“2019/1691 sayılı 2019 yılında Yapılacak Tarımsal Desteklemelere İlişkin Karar” ve
“2019/46 sayılı Bitkisel Üretime Destekleme Ödemesi Yapılmasına Dair Tebliğ”
doğrultusunda; 2019 yılı için bireysel ürün sertifikasına sahip üreticilere dekara 10 TL ile 70 TL arasında değişen oranlarda, üretici grubu ürün sertifikasına sahip çiftçilere ise dekara 5 TL ile 35 TL arasında değişen oranlarda destekleme ödemesi yapılacaktır. 52,53
3.3.3. İyi Tarım Uygulamaları Desteği
Ülkemizde iyi tarım uygulamaları ile üretim gönüllülük esasına göre yapılmakta olup halen, 07.12.2010 tarihli ve 27778 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “İyi Tarım Uygulamaları Hakkında Yönetmelik” kapsamında yürütülmektedir.
47 Fuat Fikret AKTAŞ’ın 22 Mayıs 2019 tarihli Dinleme Tutanağı, TBMM Tutanak Hizmetleri Başkanlığı.
48 Tarım ve Orman Bakanlığı Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğü Tarafından Komisyona Sunulan 26 Ağustos 2019 Tarihli ve E.2565913 Sayılı Cevabi Yazı.
49 24.10.2019 tarihli ve 30928 sayılı Resmi Gazete.
50 09.11.2019 tarihli ve 30943 sayılı Resmi Gazete.
51 Tarım ve Orman Bakanlığı Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğü Tarafından Komisyona Sunulan 26 Ağustos 2019 Tarihli ve E.2565913 Sayılı Cevabi Yazı.
52 24.10.2019 tarihli ve 30928 sayılı Resmi Gazete.
53 09.11.2019 tarihli ve 30943 sayılı Resmi Gazete.
Türkiye Büyük Millet Meclisi (Sıra Sayısı: 159)
İyi tarım uygulamaları kapsamında TAB üreten çiftçilere, 2016 yılından itibaren destekleme ödemesi yapılmaya başlanmıştır. “2019/1691 sayılı 2019 yılında Yapılacak Tarımsal Desteklemelere İlişkin Karar” ve “2019/46 sayılı Bitkisel Üretime Destekleme Ödemesi Yapılmasına Dair Tebliğ” doğrultusunda; 2019 yılı için bireysel “İTU”
sertifikasyonu yaptıran üreticilere dekara 30 TL ile 100 TL arasında değişen oranlarda, grup
“İTU” sertifikasyonu yaptıran üreticilere ise dekara 30 TL ile 50 TL arasında değişen oranlarda destekleme ödemesi yapılacaktır. 54,55
3.3.4. Yurtiçi Sertifikalı Fidan/Fide ve Standart Fidan Kullanım Desteği Maviyemiş, kuşburnu, kızılcık ve aronya üretimi yapacak üreticilere, yurtiçi sertifikalı fidan/fide ile standart fidan kullanımı şartıyla en az 3 dekar kapama bahçe tesisi yapması halinde Yurtiçi Sertifikalı Fidan/Fide ve Standart Fidan Kullanım Desteğinden faydalandırılır. “2019/1691 sayılı 2019 yılında Yapılacak Tarımsal Desteklemelere İlişkin Karar” ve “2019/46 sayılı Bitkisel Üretime Destekleme Ödemesi Yapılmasına Dair Tebliğ”
doğrultusunda; standart fidan/fide kullanan üreticilere 100 TL, sertifikalı fidan/fide kullanan üreticilere 280 TL destekleme ödemesi yapılacaktır. 56,57
3.3.5. Küçük Aile İşletmeleri Desteği
Dünya piyasalarının istediği kalite ve miktarda, güvenilir TAB üretiminin artırılması ve küçük çiftçilerin de TAB üretimi yapması için “2019/1691 sayılı 2019 yılında Yapılacak Tarımsal Desteklemelere İlişkin Karar” ve “2019/46 sayılı Bitkisel Üretime Destekleme Ödemesi Yapılmasına Dair Tebliğ” doğrultusunda; ÇKS’ye kayıtlı ve tarımsal faaliyet yapılan alan toplamı 5 dekar veya altında olup TAB yetiştiriciliği yapan küçük aile işletmelerine 2019 yılı için dekara 100 TL destekleme ödemesi yapılacaktır.58
3.3.6. Genç Çiftçi Projeleri Desteği
Tarımda sürdürülebilirliğin sağlanmasına, genç çiftçilerin girişimciliğinin desteklenmesine, gelir düzeyinin yükseltilmesine, alternatif gelir kaynaklarının oluşturulmasına ve kırsalda genç nüfusun istihdamına katkı sağlayacak kırsal alandaki tarımsal üretime yönelik projeler desteklenmektedir.
Kırsal alanda yaşayan genç çiftçilerin mahallinde uygulayacağı bitkisel, hayvansal, yöresel tarım ürünleri, TAB üretimi, işlenmesi, depolanması ve paketlenmesine yönelik
54 24.10.2019 tarihli ve 30928 sayılı Resmi Gazete.
55 09.11.2019 tarihli ve 30943 sayılı Resmi Gazete.
56 24.10.2019 tarihli ve 30928 sayılı Resmi Gazete.
57 09.11.2019 tarihli ve 30943 sayılı Resmi Gazete.
58 Tarım ve Orman Bakanlığı Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğü Tarafından Komisyona Sunulan 26 Ağustos 2019 Tarihli ve E.2565913 Sayılı Cevabi Yazı.
Türkiye Büyük Millet Meclisi (Sıra Sayısı: 159)
projelere 2018 yılında 30.000 TL’ye kadar hibe ödenmesi “Kırsal Kalkınma Destekleri Kapsamında Genç Çiftçi Projelerinin Desteklenmesi Hakkında Tebliğ (Tebliğ No:
2018/12)” hükümlerine göre yapılmıştır.59 3.3.7. Kırsal Kalkınma Desteği
Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu (TKDK), 42 ilde “Çiftlik Faaliyetlerinin Çeşitlendirilmesi ve Geliştirilmesi” alt tedbiri kapsamında, yatırımların modernizasyonu, oluşturulması, genişletilmesi ve yeniden inşası aracılığıyla kırsal faaliyetlerin oluşturulmasını, çeşitlendirilmesini ve geliştirilmesini hedeflemektedir. Ayrıca bitkisel üretimin çeşitlendirilmesi, bitkisel ürünlerin işlenmesi ve paketlenmesi, süs bitkileri, TAB’lar, mantar ve misel, fide ve fidan, çiçek soğanı konularında tarımsal ve tarım dışı faaliyetlerin geliştirilmesi amaçlı projelere değişen oranlarda hibe desteği sağlamaktadır.60
3.3.8. Kırsal Kalkınmada Uzman Ellerin Desteklenmesi
12.07.2019 tarihli ve 30829 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Cumhurbaşkanı Kararı ile (Karar Sayısı: 1310); tarım, hayvancılık, ormancılık, gıda ve su ürünleri alanlarında eğitim veren meslek yüksekokulu veya üniversite mezunu genç nüfusun, kırsal alanda istihdamına katkı sağlamak, tarım, hayvancılık, ormancılık, gıda ve su ürünleri sektörlerinde girişimciliği destekleyerek bu faaliyetlerin uzman kişiler tarafından yapılmasını teşvik etmek, tarımsal üretimin miktarını, kalitesini ve verimliliğini artırmak, kırsal alanda tarımsal üretim yapan mevcut işletmelere örnek ve önderlik oluşturacak sürdürülebilir yatırımları desteklemek amacıyla, 2019-2020 yılları için pilot uygulama olarak Amasya, Düzce, İzmir ve Mardin illerinde kırsal alanda yaşayan/yaşamayı taahhüt eden; tarım, hayvancılık, ormancılık, gıda ve su ürünleri konularında yüksekokul veya üniversite mezunlarının mahallinde uygulayacağı hayvansal üretim, bitkisel üretim, su ürünleri üretimi, yöresel tarım ürünleri ile TAB üretimine yönelik projeler ile bu ürünlerin işlenmesi, depolanması ve paketlenmesine yönelik projelere 100 bin TL’ye kadar hibe desteği sağlanmaktadır.61
3.3.9. Devlet Destekli Bitkisel Ürün Sigortası
TAB üretim alanlarına, 5363 sayılı Tarım Sigortaları Kanununun 12 nci maddesine istinaden, “Bakanlar Kurulu Kararı” ile kapsama alınan riskler için ÇKS’ye kayıtlı olan parsellere bitkisel ürün sigortası kapsamında tarım sigortası yaptırılabilmektedir. Don
59 24.03.2018 tarihli ve 30370 sayılı Resmi Gazete.
60 Ahmet POYRAZ’ın 26 Haziran 2019 tarihli Dinleme Tutanağı, TBMM Tutanak Hizmetleri Başkanlığı.
61 12.07.2019 tarihli ve 30829 sayılı Resmi Gazete.
Türkiye Büyük Millet Meclisi (Sıra Sayısı: 159)
teminatı hariç olmak üzere diğer teminatlar için çiftçilerce ödenecek primin % 50’si devlet tarafından karşılanmaktadır.62
3.3.10. Doğal Afet Ödemeleri
5363 sayılı Tarım Sigortaları Kanunu kapsamı dışında kalan afetler nedeniyle, tarımsal varlıkları % 40’ın üzerinde zarar gören ve bu zararları “İl Hasar Tespit Komisyon Kararı” ile belirlenen çiftçilere, 2090 sayılı Tabii Afetlerden Zarar Gören Çiftçilere Yapılacak Yardımlar Hakkında Kanun hükümlerine göre zarar oranlarının % 70’i nispetinde karşılıksız nakdi yardım yapılmaktadır.63
3.3.11. Hazine Arazilerinin Düşük Bedelle Kullandırılması
24.11.2017 tarih ve 30250 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “379 sayılı Milli Emlak Genel Tebliği” ile hazine taşınmazları, hak sahibi olarak belirlenenlere aynı ilçe sınırları içerisinde çok yıllık bitkiler için 10 yıla, tek yıllık bitkiler için ise 5 yıla kadar taşınmazın rayiç bedelinin ‰ 1’i (binde biri) bedelle (TAB’lar için en fazla 1.000.000 m2’ye kadar) kiraya verilebilmektedir. Özellikle marjinal alanların TAB yetiştiriciliğinde kullanılması ülkemiz açısından önemli bir üretim artışı sağlayacaktır.64,65
Komisyonun Çorum iline yapmış olduğu Çalışma Ziyareti esnasında yapılan İstişare Toplantısında, hazine arazilerinin tıbbi ve aromatik bitkilere ve süs bitkilerine kiralanması, tahsis edilmesi ile Çorum’da yaklaşık olarak 206 dekar civarında arazinin çiftçilerin talebi doğrultusunda kiralandığı ve hangi ürünlerin üretileceği konusunda çiftçilere yol gösterildiği belirtilmiştir. Ayrıca, bu desteklerin de etkisiyle, Çorum ilinde tıbbi ve aromatik bitkiler üretiminde artış olduğu ifade edilmiştir.66
3.3.12. Zirai Kredi Faiz Sübvansiyonları
T.C. Ziraat Bankası A.Ş. ve Tarım Kredi Kooperatiflerince “Tarımsal Üretime Dair Düşük Faizli Yatırım ve İşletme Kredisi Kullandırılmasına İlişkin 2018/11188 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı” 10.02.2018 tarihli ve 30328 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.67 Yürürlüğe konulan söz konusu “Karar” kapsamında, tarımsal üreticilerin finansman ihtiyaçlarının uygun koşullarda karşılanması amacıyla gerçek ve/veya tüzel kişi
62 21.06.2005 tarihli ve 25852 sayılı Resmi Gazete.
63 05.07.1977 tarihli ve 15987 sayılı Resmi Gazete.
64 24.11.2017 tarihli ve 30250 sayılı Resmi Gazete.
65 Mehmet Ali KAHRAMAN’ın 29.05.2019 tarihli Dinleme Tutanağı, TBMM Tutanak Hizmetleri Başkanlığı.
66 Araştırma Komisyonunun 14.06.2019 tarihli Çorum Çalışma Ziyareti Toplantıları.
67 10.02.2018 tarihli ve 30328 sayılı Resmi Gazete.
Türkiye Büyük Millet Meclisi (Sıra Sayısı: 159)
üreticilere, T.C. Ziraat Bankası A.Ş. ve Tarım Kredi Kooperatiflerince düşük faizli yatırım ve işletme kredisi kullandırılması kararlaştırılmıştır.68