Deneysel işleme başlamadan önce gerekli tüm izinler alınmıştır. (EK-2) Alanında uzman çocuk korosu eğitimcilerinin uygulamalarına ilişkin görüşleri alınmış, “yaygın yaklaşım” ve “eğitsel oyun kullanımı” hakkında durum saptanmaya çalışılmıştır. Seçkisiz atama yöntemiyle belirlenen deney ve kontrol gruplarına deneyin başında ve sonunda aynı öntest ve sontestler uygulanmıştır. Ayrıca sadece deneysel işlem sonunda olmak üzere bilişsel başarı testi uygulanmıştır.
Uygulama için aylık ve günlük ders plânları hazırlanmıştır. Tüm plânların hazırlanmasında ilköğretim 3. sınıf öğrencilerinin genel/müziksel gelişimleri dikkate alınmış, yürürlükteki ilköğretim müzik öğretim müfredatı incelenmiştir. Koro eğitiminde hedeflenen kazanımlara, her iki yaklaşım çerçevesinde uygulanacak yöntem ve tekniklere, öğretme öğrenme etkinliklerine, kullanılacak araç-gereçlere yer verilen günlük plânlar hazırlanmıştır. Ancak, araştırma konusu bakımından çocuk korosu eğitimine odaklandığı için, yürürlükteki müzik dersi öğretim programının ilköğretim 3. sınıflar için öngördüğü kazanımlar aynen uygulanmamıştır.
Bu kazanımlara yönelik olarak, konu, söz-müzik uyumu, ses sınırı ve alanı bakımından düzeye uygun, ezgisel-tartımsal- biçimsel açıdan dengeli-tutarlı 11 çocuk şarkısı seçilmiştir. Sınıf öğretmenleri ile yapılan değerlendirmede öğrencilerin bildiği belirtilen 3 şarkı deneysel işlemden çıkarılmış yeni bir tane şarkı eklenmiştir.
Hem deney hem de kontrol gruplarındaki öğrencilere, koro eğitiminde uygulanacak şarkı dağarcığı, tartım simgeleri ve çalgı tanıtımı amaçlı boyamaların yer aldığı 18 sayfalık bir kitapçık çoğaltım (fotokopi) olarak dağıtılmıştır. (EK-13)
Her iki grupta da aynı araç-gereçler (tahta, tahtaya yazılan tartım ve nota kalıpları, asılan renkli tartım malzemeleri) kullanılmıştır. Deney grubunda kullanılan eğitsel oyunların, ek materyal ve araç-gereç gerektirmeyen oyunlar olmasına özellikle dikkat edilmiştir.
153
Her iki grup için de tüm dersler araştırmacı tarafından işlenmiştir. Araştırmacıya çocuk korosu eğitimcisi bir meslekdaşı piyano eşliğinde ve eğitim sürecinde yardımcı olmuştur.
Deneysel işlemde uygulanacak tüm eğitsel içerik (nota-tartım-şarkı-kavram vb.) titizlikle seçilmiş ve aynı içerik her iki gruba farklı yaklaşımla uygulanmıştır. Deneysel süreçte, istendik davranışların olma olasılığını artıran uyarıcılar olan “pekiştireç”lerin kullanımına son derece dikkat edilmiştir.
“Ses tonu, ödül sözcükleri, dikkat etme, tebessüm etme, dokunma ve yakınında bulunma gibi öğretmen davranışları” sosyal pekiştireç, “marka, yıldız, kupon gibi sembollerin farklı pekiştireçlerle” eşleştirilip dönüştürülmeleri ise dönüştürülebilir sembol pekiştireçleri örnekleridir (Özyürek, 2007: 67-69).
Çocuk korolarının eğitiminde, -özellikle temel düzey korolarda ya da başlangıç eğitiminde- bireysel pekiştireçlerden daha çok, topluluğa (tüm koroya) yönelik pekiştireçlerin kullanımının adil ve işlevsel olduğu düşünülmektedir. Bu nedenle, her iki gruba, ses tonu, dikkat etme, tebessüm etme, çeşitli ödül sözcükleri ve yıldız/puan vb. topluca pekiştireç verilmesine özen gösterilmiştir. Dönüştürülebilir sembol pekiştireci olan yıldızlar, her iki gruba da eşit sayıda verilmiş, 14 ders boyunca kazanılan yıldızlarla “konser” gerçekleştirilmiştir.
Sekiz haftalık deneysel işlem sürecinde; hedeflenen eğitim kontrol grubuna yaygın olarak kullanılan yaklaşımla, deney grubuna ise eğitsel oyun kullanımıyla geliştirilen farklı bir yaklaşımla uygulanmıştır. Deneysel işlem sekiz hafta boyunca aynı gün ve saatte gerçekleştirilecek şekilde tasarlanmış ve elde olmayan iki günlük bir aksama ile aynen uygulanmıştır.
154 Tablo 31. Deneysel İşlem Ders Gün ve Saatleri64
Salı Çarşamba Toplam
Deney Grubu 13:10-13:50 13:10-13:50 80 dakika
Kontrol Grubu 14:00-14:40 14:00-14:40 80 dakika
Deneysel işlem öncesinde hazırlanan aylık ve haftalık plânlarda 16 çalışma yapılması öngörülmüş ancak araştırmacının, çalıştığı kurumdaki görevi nedeniyle 20 Nisan 2010 Salı günü ve resmi tatil olduğu için 19 Mayıs Çarşamba günü dersler yapılamamıştır. Telafi yoluna gidilmesi öngörüldüyse de, araştırmacının ders yükü nedeniyle bu çalışmalar yapılamamış deneysel işlem 2 ders eksikle, 16 yerine 14 ders olarak gerçekleştirilmiştir. Deneysel İşlem Takvimi EK-10’da sunulmuştur.
Bireysel olarak uygulanan öntest ve sontestler ile 8 haftalık uygulama görüntülerinin tamamı kaydedilmiştir. Uygulamalar, Anıttepe İlköğretim Okulu’nun müzik dersliğinde yapılmıştır. Müzik odasına yerleştirilen kameranın65, hep aynı yere konulmasına özen gösterilmiştir.
Koro eğitiminin verildiği müzik odasının, okul yönetimince sağlanan geniş olanakları vardır. Piyano, org, bateri, ud, bağlama, kemençe vb. çok sayıda çalgı, sunu cihazı, bilgisayar ile müzik kitapları bunların arasındadır. Ancak tüm bu olanaklara karşın, sınıfa yerleştirilen sıralar, özellikle koro eğitimi açısından araştırmacıya büyük sıkıntı yaratmıştır. Zira sıraya oturan bir öğrencinin kalkması-hareket etmesi, sıkışıklıktan dolayı olanaksızlaşmıştır. Bu durum, özellikle eğitsel oyunların en önemli ögesi olan “devinim”leri kısıtlamıştır. Ancak gerek deney, gerekse kontrol grubu öğrencileri bu sorunu büyütmemişler ve eğitim sürecine etkin bir şekilde katılmışlardır.
Müzik odasının küçük olması, uygulamaların görüntülü kayıtlarının alınması sırasında da sorun yaşanmasına neden olmuştur. Araştırmacı, iki kamera ile (biri sınıfa, diğeri öğretmene yönelen bir çekim yapmayı plânlamıştır. Ancak öğrencilerin sınıfın en arka kısmındaki boşlukları kullanma zorunluluğu, öğretmene yönelik bir kamera
64
8. Hafta araştırmacının ders yoğunluğu ve deney/kontrol gruplarının okul programları nedeniyle 13. ders 8 Haziran Salı günü yerine 7 Haziran Pazartesi günü gerçekleştirilmiştir.
65
155
düzeneğinin kurulmasını engellemiştir. Bu soruna çözüm olarak, araştırmacı zaman zaman uygulamaları, kameranın görüş alanına girerek gerçekleştirmeye çalışmıştır.
Deneysel işlem sonunda (10 Haziran 2010 Perşembe) hem deney hem de kontrol grubu, Gazi Konser Salonu’nda öğrendikleri dağarcığı birlikte seslendirdikleri bir dinleti gerçekleştirmişlerdir. Bu dinletiden önce her iki grup yaklaşık 20 dakikalık ayrı ayrı iki kısa çalışma gerçekleştirmiştir.