Dünyada Bilişim Sektörü

Tüm dünyada hızla büyüyen ve yayılımlı teknoloji nitelikleri gösteren Bilişim Teknolojisi ve sektörü, kendi dışındaki toplumsal ve ekonomik etkinliklerin tümünü etkilemektedir. Öte yandan son yıllarda yapılan çalışmalar, ülkelerin bazılarında ekonomik büyümeyle güçlü bir bilişim sektörü arasında bir ilişki bulunduğunu göstermektedir (OECD, 1999). Sektörde inovasyon yeteneği büyük önem taşımakta, yoğun bilimsel ve teknolojik araştırma yatırımı gerektirmektedir. Örneğin AB 6. Çerçeve Programı’nda da kaynakların ciddi bir bölümü bilişim teknolojisine ayrılmıştır. Çok sayıda ve sıklıkla yeni ürünler piyasaya çıkmakta, ancak hızla benzerlerini üreten firmalar da pek çok alt sektörde piyasaya girmekte, piyasaya önce girenler yenilikçi yeteneklerini kullanarak önde kalmaya çalışmaktadır. BT pazarının sadece talep veya teknoloji yönlü değil, her ikisinin de geçerli olduğu, bunların birbirini pozitif yönde etkilemesiyle genişlediği görülmektedir (Saygı, 2002). Aslında bilişimin kendi başına bir sektör veya diğer sektörler için kolaylaştırıcı bir araç olup olmadığı hala tartışılmaktadır (Hodge ve Miller, 1996). BT sektörü, işletim sistemleri, kurumsal ihtiyaçlara yönelik yazılımlar, kişisel ve eğlence dünyasına yönelik yazılımlar, internet bazlı uygulamalar, bilgisayar, yönlendirici ve ağ donanımları/alt yapıları, haberleşme cihazı ve uyduları ile bunlarla ilgili diğer teknolojileri kapsamaktadır.

BT pazarı incelenirken, değişken hizmet çeşitliliği ile telekomünikasyon, bilgi teknolojileri ve yayıncılık arasındaki yakınlaşma nedeniyle, net pazar tanımları yapmak zorlaşmaktadır. Özellikle rekabet koşullarının izlenebilmesi için uygun pazar tanımlarına ihtiyaç duyulmaktadır. IDC (International Data Corporation) tanımına göre bilişim pazarı telekomünikasyon, bilgi teknolojileri, kurumsal BT giderleri şeklinde Tablo 3.1’deki gibi bölümlenmektedir (IDC,TR Software.com, 2004).

Tablo 3.1 IDC Tanımına göre BT Bileşenleri (IDC, TR Software.com, 2004) Donanım Sabi,t ve mobil altyapı, terminal cihazları, kullanıcı santralleri Telekomünikasyon

Hizmetler Sabit ve mobil telefon, kiralık hat, kablo TV

Donanım Çok kullanıcılı bilgisayar sistemleri, PC’ler, veri iletim ve bağlantı _cihazları Hizmetler Danışmanlık, tesis, işletim, yönetim, eğitim, denetim, destek _hizmetleri Bilgi Teknolojileri

Yazılım Satın alınan yazılım ürünleri ve dışarıda geliştirilen programlar Kurumsal BT

Giderleri

Avrupa ülkelerinde yapılan EITO (European Information Technology Observatory) araştırmasında ise, BT pazarı Tablo 3.2’deki gibi tanımlanmaktadır (EITO, 2001). Tablo 3.2 EITO tanımına göre BT bileşenleri

Bilgisayar donanımı Bilgisayar ve destek üniteleri

Terminal cihazları Sabit ve mobil telefon uç cihazları

Büro cihazları Daktilo, hesap makinası, fotokopi makinası

Veri ve ağ cihazları İletim ve santral cihazları, mobil iletişim altyapısı,

yönlendiriciler, yerel ağ donanımı

Yazılım Bilgisayar programları

BT hizmetleri Bakım, onarım, eğitim, danışmanlık

Telekomünikasyon(taşıyıcı)

hizmetleri Sabit ve mobil telefon hizmetleri, veri ve kiralık hat hizmetleri, kablo TV hizmetleri

Dünyadaki Bilişim Teknolojisi pazarının %60’ı telekomünikasyon (iletişim), %40;’ı ise bilgi teknolojilerinden oluşmaktadır.

Dünya Geneli Bilişim Harcamaları son 3 yıl fiili ve gelecek 4 yıl tahmini olarak Tablo 3.3.’de verilmiştir. Görüldüğü üzere bu tabloda en büyük payı yazılım ve hizmetler almaktadır (Global Insight ve Gartner Dataquest, 2005).

Tablo 3.3 Dünya Geneli Bilişim Harcamaları - Son 3 yıl fiili , Gelecek 4 yıl tahmini

milyon ABD Doları 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Büyüme (%) Donanım 341.547 355.295 364.741 367.246 368.125 371.527 375.443 1,1 Yazılım 89.182 93.934 99.730 106.362 113.619 121.584 130.101 6,7 Hizmetler 569.612 607.254 635.718 671.288 710.936 754.794 800.097 5,7 Telekom 1.290.645 1.410.261 1.505.492 1.601.907 1.682.714 1.750.778 1.782.457 4,8 Toplam 2.290.986 2.466.744 2.605.682 2.746.803 2.875.395 2.998.683 3.088.098 4,6

BT sektörünün alt sektörlerinden bazıları kimi zaman “Yeni Ekonomi”, kimi zaman “dot.com” firmaları adıyla son yıllarda oldukça büyük beklentilerin ortaya çıkmasına neden olmuşlardır. Ancak 1999’dan sonra başta ABD’de olmak üzere sektördeki büyük iletişim firmalarından bazıları iflasın kapısına gelmiş, bazıları yolsuzluk nedeniyle suçlanmışlardır. Bu durum sektörde bir daralma yaratmış ve on binlerce çalışan işten çıkarılmıştır. Bunun nedenlerinin başında internetin büyümesine ilişkin öngörülerin yanlışlığının geldiği konusunda bir uzlaşma bulunmaktadır.

Son yıllardaki sanayi durgunluğundan BT sektörü de sorun yaşadığı etkilenmektedir. Ancak içinde bulunulan dönem BT sektöründe yeni devrimsel uygulamaların çokça pazara sürüldüğü bir dönemdir. Özellikle internet ve mobil sistemlerdeki fizibilitenin

daha dikkatli ele alınması ile bu sektörün tam tersine yeni ve istikrarlı bir büyüme elde edeceğini söylemek mümkündür (Baltac, 2003).

Dünya bilişim sektörü 2004’de yaklaşık 822 milyar Euro, 2005’de ise 2,040 milyar Euro büyüklüğe erişmiştir. Sektörün dünyada bölgesel ayrımı Şekil 3.1’de gösterilmiştir. 2001 yılı verilerine göre dünya bilgi ve bilgisayar teknolojileri piyasasının % 60’ını ABD ve Avrupa, % 15’ini ise Japonya oluşturmaktadır. Bilişim teknolojisi harcamalarında da Japonya 2., ABD 3. sırada yer almıştır.

Şekil 3.1 Bilişim Sektörünün Dünyada Bölgesel Dağılımı (EİTO, 2005)

Dünya genelinde bilişim pazarının bölgeler itibariyle 2004-2005 gerçekleşen ve 2006 tahmini yıllık büyüme oranları (%) ise Şekil 3.2’deki grafikte detaylandırılmıştır.

Şekil 3.2 Bilişim Sektörünün Dünyada Bölgesel Büyüme Oranları (EİTO, 2005) Bu verilerle bakıldığında BT dünyası kutuplaşmış niteliktedir. Institute for Policy Studies olarak bilinen kurumun raporu dünyadaki en büyük 100 ekonomik güçün 51’inin ülkeler değil firmalar olduğunu göstermiştir. Gelişmiş ülkeler dünya nüfusunun %16’sını oluştururken internet ana bilgisayarlarının %90’nına sahip durumdadırlar. Bu veriler dijital uçurumu göstermekle birlikte, aslında dünyada nasıl bir hazır ve bakir bir BT pazarı olduğu ve dijital uçurumun kapanmasının küresel firmaların da bu pazarın açılması için çok desteklediği bir konu olduğunu

göstermektedir. Burada sadece BT araçlarına sahip olmak değil aynı zamanda BT tanışıklığı ve kullanıcı olma yetkinliği de gerektiğinden, bilgi toplumu olma ve bilgi ekonomisine dönüşüm programlarının da gelişmiş ülkeler ve çoğu bunlarda konumlu küresel BT firmaları tarafından desteklenmesinin nedenini de açıklamaktadır (Baltac, 2003).

Öte yandan, teknolojik yetkinlik karşılaştırmasında, ABD’de BT alanında her bir dolarlık yatırım ile 1.13 dolarlık değer yaratılmakta, böylece diğer ülkelerden daha yüksek gelir elde edilmektedir. Ayrıca Avrupa Birliği’nde BT konusunda Avrupa’nın ABD’nin konumuna yükseltilmesi gereği Çerçeve Programlarında vurgulanmaktadır. Bilişim sektörü ve bilişim teknolojisi sahipliğinin önemli göstergelerinden olan bilgisayar ve internet kullanımı dünya genelinde giderek artmakta olup, bugün dünyada yaklaşık 1 milyar internet kullanıcısı olduğu bilinmektedir (Akgül, 2005). Bununla birlikte en büyük artış yine Amerika kıtasında gerçekleşmektedir. Dünyada bilgisayar ve internet kullanımının yaygınlaşmaması büyük bir tehdit olarak görülmekte, AB üyesi ülkeler dahi ABD ile aradaki farkı kapatmaya çalışmaktadırlar. Internet kullanımı etkinliğinde gösterge kullanıcı sayısından çok kullanıcı oranının toplam nüfusa oranıdır (Akgül, 2005). TİSK’in 2003 yılı araştırmasına göre OECD ülkelerinde konutlarda internete bağlanım oranları Tablo 3.4’de gösterilmiştir:

Tablo 3.4. OECD ülkelerindeki konutlarda internete bağlanım oranları (TİSK, 2003) Ülkeler Konutlarda Internet Kullanım oranı %

Danimarka 59,0 ABD 50.5 Kanada 48.7 İsveç 48.2 Hollanda 48.2 İngiltere 40,0 Finlandiya 39,5 İsviçre 36,5 Japonya 35.1 Avustralya 33,0 Almanya 27,0 İrlanda 20,4 Avusturya 19,0 İtalya 18,8 Portekiz 18,0 Fransa 17,8 Türkiye 3,00 Meksika 2,80

Bilişim teknolojisinde internetin önem ve yaygınlığının ölçütlerinden biri de internet sitelerinin yayınlandığı alan adlarıdır. Dünyada yaklaşık 70 milyon adet alan adı olduğu bilinmektedir. Bu alan adlarından ulaşılan sitelerde çok sayıda sayfa bulunmaktadır. Ayrıca en önemli internet içeriği arama motorlarından biri olan Google’ın 8 milyar sayfada arama yaptığı bilinmektedir (Akgül, 2005).