Cologne’den (Köln) Londra’ya Yoksulluktan Aristokratlığa Gizemli Bir Kişilik: Sir Ernest Joseph Cassel (1852-1921)

Britanya’nın 19. yy’da kurduğu finans kapitalizmin en önemli isimlerinden ve dönemin en güçlü finans baronlarından biri de hiç şüphesiz Sir Ernest Cassel’dir380_{. Bu}

gizemli kişilik381 _{3 Mart 1852’de Almanya’nın Cologne (Köln) şehrinde küçük bir}

Yahudi bankerin (Jacob Cassel) oğlu olarak dünyaya gelmiştir. Ernest Cassel’in ailesi Alman asıllı Ashkenazi (Aşkenaz) Yahudilerindendi382_{. Bir rivayete göre, Ernest Cassel}

iyi bir öğrenci olmasına rağmen, on dört yaşında okulu bırakmış, J.W Eltzbacher & Co. Bankası’nda çalışmış ve daha büyük hedefler uğruna Köln’ü terk etmiştir. Başka bir rivayete göre ise Cassel 1869’da, daha on altı yaşındayken sadece bir bavul ve kemanla İngiltere’ye gitmiş383 _{ve burada yaklaşık bir yıl Alman Yahudisi kökenli Blessing, Braun}

& Co.’da kâtip olarak çalışmıştır. Nisan 1870’te de Paris’e geçerek, bir başka Musevi aile olan Bischoffsheim’ların iştiraki Anglo-Egyptian (İngiliz-Mısır) Bankası’nda kâtiplik yapmıştır. Cassel, Paris’te bir bankada ‘çalışan’ olarak başladığı bankacılık hayatına, Almanya-Fransa savaşının patlak vermesi üzerine İngiltere’de devam etmiştir.

Ernest Cassel’in saygın bir finansçı olarak gerçek kariyeri 1870’lerin ortasında, Baron Hirsch’in yardımıyla Londra’da girdiği Bischoffsheim & Goldsmid’in ticaret bankasındaki göreviyle başlamıştır. Cassel, 1871’den 1884’e kadar bu kurumda önce katip, sonrasında da yönetici olarak çalışmıştır. Cassel ilk olarak kendisini, Bischoffsheim

380 _{Sir Ernest Cassel’in etkileyici detaylı geçmişi ve aktiviteleri için bknz. K. Grunwald, agm., 1969, s. 119-}

161; P. Thane, agm., 1986, s. 80-99; WEB_18. Sir Ernest Joseph (2008), http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/judaica/ejud_0002_0004_0_04032.html; WEB_19. Sir Ernest Cassel (2014), http://en.wikipedia.org/wiki/Ernest_Cassel; Gordon Brook ve Shepherd, “Uncle of Europe: The Social and Diplomatic life of Edward VII”, Editör: A. Gilam, Jewish Social Studies, Vol. 40, No. ¾ (Summer-Autumn, 1978), Indiana University, s. 321-322. http://www.jstor.org/discover/10.2307/4467011?uid=389393281&uid=2134&uid=3739192&uid=389393 291&uid=389393281&uid=2&uid=70&uid=3&uid=60&sid=21106825088403, (14.05.2015); Panayi, Panikos, The Enemy in our Midst: Germans in Britain during the First World War, Publishing Inc. NY, USA, 1991, s. 190.

381 _{Cassel’in çok gizemli bir kişi olduğu birçoklarınca ileri sürülmektedir. Bir ABD gazetesi 1914’te,}

“Wonderful rise of Sir Ernest Cassel from obscurity to companion of monarchs” başlığı altında onun bu özelliğine dikkat çekmiştir. Bkz. WEB_20. American Falls press., July 23, 1910, https://chroniclingamerica.loc.gov/lccn/sn86063041/1910-07-23/ed-1/seq-

11/#date1=1908&index=19&rows=20&words=Cassel+Ernest+Sir&searchType=basic&sequence=0&stat e=&date2=1915&proxtext=Sir+Ernest+Cassel&y=14&x=19&dateFilterType=yearRange&page=1, (13.08.2018).

382 _{Cassel, karısı Annette Mary Maud Maxwell’in isteği ile sonradan Katolik olsa da, çoğunluk tarafından}

bir Yahudi olarak bilinmiştir. Ancak Cassel 1921’de öldüğünde bir Roma Katoliği olarak gömülmüştür. Bkz. P. Panayi, age., 1991, s. 190; Sir Ernest Joseph Cassel, http://www.encyclopedia.com/article-1G2- 2587504032/cassel-sir-ernest-joseph.html, (17.01.2015); Sir Ernest Cassel, http://www.pronatura- aletsch.ch/sir-ernest-cassel, (07.01.2016).

383 _{Dan Cohn-Sherbok, Dictionary of Jewish Biography, Continuum, London, 2005, s. 49; Cassel’in bazı}

and Goldsmid’in İsveç, Türkiye ve Latin Amerika’daki sorunlu işlerinin çözümü sırasındaki müzakere yeteneği ve büyük kredilerdeki ihtiyatı sayesinde göstermiştir. Cassel çalıştığı bu bankada uzun zaman önce batık olarak düşünülen bazı riskli yatırımları güvence altına alınca, bir yıl içinde maaşı 200 sterlinden 5.000 sterline çıkmıştır384_{. Bu}

başarıları daha sonra ona kendi işinin sahibi ve uluslararası bir bankacılık figürü olmasını sağlayacaktır385_.

Çok büyük bir çalışma kapasitesine ve iş yapma nosyonuna sahip olan Cassel’in yaptığı her şeyi dahiyane bulan Baron de Hirsch386_{, hem iş yaşamında hem de sosyal}

hayatta Cassel’i finanse etmiş ve ne zaman kendi çıkarına büyük bir şey yapmak istese ona tamamıyla destek olacağı sözünü vermiştir. Cassel’in bundan sonraki yükselişi ise çok hızlı olmuştur. Cassel 1878’de İngiliz Annette Maxwell ile evlendiğinde 150.000 sterlin sermayesi olan bir iş adamı iken387_{, tam yirmi yıl içinde, yani 1896’da dünyanın}

en zengin ve en önemli finansçıları arasına girmeyi başarmıştır. Cassel 1914’e gelindiğinde ise artık birçok sahayı kapsayan faaliyetleriyle uluslararası bir iş adamı ve çok büyük bir finansördür. 1921’de hayatını kaybettiğinde ise yaklaşık 7.000.000 sterlin değerinde bir servet bırakmıştır388_.

384 _{Times’da yer alan bir yazıda ise 1870’lerin ortasında Cassel’ın bazı önemli ve karmaşık işler için Louis}

Bischoffsheim’a Baron Hirsch tarafından tavsiye edildiği bilgisi verilmiştir. Cassel tavsiye edilen bu işi büyük başarıyla gerçekleştirmiş ve bu nedenle Londra finans ve ticaret merkezinini önde gelen bazı adamları tarafından tanınan bir kişi olmuştur. Yine Financial Times’da yer alan kısa bir biyografide; Cassel’ın yükselişinin genel olarak sanıldığından çok daha hızlı gerçekleştiği, onun ekonomi zekâsının 1897’de Vickers şirketinin Barrow Naval Construction Şirketi ile birleşmesi sırasında fark edildiği yazılmıştır. Bunun sonucunda da Baron Hirsch ile ortak olmuştur. Her iki gazetenin de Cassel ve Baron Hirsch arasında özel bir ilişki bulunduğuna işaret etmesi dikkat çekicidir. Bkz. K. Grunwald, agm., 1969, s. 123- 124, 133.

385 _{Cassel’in, Bischoffsheimler ile 1884’e kadar olan ortaklığı maaş bazından ziyade kâr paylaşımına}

dayanmış, asla bir partner olmamıştır. Bu tarihten sonra da bağımsız olarak çalışmaya devam etmiştir. Cassel 1910’larda işlerini “Sir E. Cassel’s Administration” (51, Green Street, Grosvenor Square, London, W.) gibi özerkliğin ön planda olduğu izlenimi veren bir adresten yönetmiştir. Bkz. MEC Archive, Alexander Henderson Collection, Box 3, No.12 File ‘Dreadnought No. 3’, E. Cassel’s Administration’dan N.B.T London’a 09.07.1915’te gönderilen mektup; P. Thane, agm., 1986, s. 81; K. Grunwald, agm., 1969, s. 123- 124, 133; D. Cohn-Sherbok, age., 2005, s. 49; Sir Ernest Cassel, http://www.pronatura- aletsch.ch/sir-ernest-cassel, (07.01.2016).

386 _{Baron de Hirsch; Paris, Londra ve Brüksel Bischoffsheim, Goldschmidt and Co. adlı, menşei Frankfurt}

olan Yahudi bir finans kurumunun büyük ortağı Senator Bischoffsheim’ın damadıydı. Bischoffsheim, Goldschmidt and Co. 1863’te Société Générale de Paris, 1871’de ise Banque de Paris et des Pays Bas’ın kuruluşu ile ilgilenmişti. Kökleri California altın yataklarına ve San Francisco ticaretinin derinliklerine dayanan bu firmanın Amsterdam, Anvers, Frankfurt ve Liverpool’da kuvvetli bağlantıları vardı. Ayrıca Almanya, Fransa ve Belçika’daki pamuk ticaretini finanse etmişler, Türkiye’de de kendilerini bankacı ya da kredi acentesi olarak konumlandırmışlardı. Bu grup Rothschild’ların ise ciddi rakibiydi. Bkz. J. T. W. Newbold, agm., 1922, https://www.marxists.org/archive/newbold/1922/08/egypt.htm, (01.03.2016).

387 _{1878’de evlendiğinde 26 yaşındaydı ve üç yıl sonra karısı tüberkülozdan hayatını kaybetti. Maud isimli}

bir kızları vardı. Cassel sadık bir babaydı ve asla yeniden evlenmedi. Bu arada serveti ve uluslararası faaliyetleri de hızla büyüdü. Bkz. P. Thane, age., 2009, s. 257.

Youssef Cassis tarafından Viktorya dönemi sonu ve Kral Edward Çağı’nın en ünlü bankeri olarak adlandırılan Ernest Cassel, özellikle 1885-1914 dönemi Londrası’nın finans ve ticaret merkezinde alışılmadık bir kişiliktir. Onun ilgi çekmesi çoğunlukla sıra dışı kişiliğinden kaynaklanmıştır. Zira Cassel sadece ticari faaliyetleri ile değil, uluslararası çapta, özellikle iktidar sahipleri ve nüfuzlu kişilerle kurduğu ilişkiler açısından da dikkate değer bir kişiliktir389_{. Onun kariyerine yönelik üstün körü bir}

inceleme bile dünya ekonomisinin 19. yy’ın son çeyreği ve 1914’e kadar uzanan olağanüstü genişleme döneminde uluslararası yatırımcıların rollerini ilgilendiren bir dizi merak uyandırıcı iddiayı ortaya koymaktadır390_.

Sir Ernest Cassel hakkında muhtelif kaynaklarda azımsanmayacak miktarda bilgi olsa da, bu bilgiler Cassel gibi karmaşık ilişkilere konu, yaşadığı dönemin en önemli şahsiyetlerinden biri için kesinlikle kapsamlı ve tatmin edici değildir. 19. yy ve 20. yy başlarındaki finans politiğinin önemli pek çok siması gibi, Ernest Cassel hakkında da doyurucu araştırmalar bulunmamaktadır. Cassel bugün bile bazı ilişkileri hâlâ aydınlatılamamış sıra dışı bir şahsiyettir. Bu çalışmada ise Cassel hakkında şu ana kadar toplanabilen bilgilere yer verilmiştir.

Türkçe herhangi bir kaynağın bulunmadığı Cassel’in hayatı hakkında esas olarak iki çalışmadan yararlanılmıştır ki bunlar; Kurt Grunwald’ın “Windsor-Cassel The Last

Court Jew” ile Pat Thane’nin “Financiers and the British State: The Case of Sir Ernest Cassel” adlı biyografilerdir. Kendisi ile ilgili yazılanlarda önemle vurgulanan husus,

Cassel’in ardında belge bırakmak istemediğidir. Kurt Grunwald, 1969’da kaleme aldığı makalesine kadar Cassel hakkında tam bir biyografi yazılmadığını, bunun ise öncelikle kayıtların bulunamamasından kaynaklandığını ifade etmektedir. Nitekim Kral VII. Edward ile yazışmalarını bizzat Cassel’in kendisi yok etmiştir391_{. Cassel 1910’da}

Viyanalı gazeteci Sigmund Münz’e verdiği röportajında tarih yazımına karşı oldukça negatif bir tutum içerisinde olduğunu bizzat kendisi dile getirmiştir. Bu bağlamda Kral VII. Edward’la ilgili ancak Cassel tarafından doldurulabilecek bir tarihi kayıt boşluğu

389 _{Y. Cassis, age., 1994, s. 38-39.} 390 _{P. Thane, agm., 1986, s. 80.}

391 _{Bununla birlikte Kral VII. Edward ve Ernest Cassel arasında geçen bir kısım mektuba ve Cassel’in}

nişanlarına ait koleksiyona İngiltere’deki Southampton Üniversitesi’ndeki arşivde tarafımızca ulaşılmıştır. Ancak bu mektupların hiçbirinde dikkate değer, önem arz eden bir bilgiye rastlanmamıştır.

bulunduğu Kurt Grunwald tarafından ileri sürülmektedir392_{. Pat Thane de, Grunwald gibi,}

Cassel’in faaliyetlerinin tam olarak takibinin geriye hiçbir belge bırakmaması sebebiyle zor olduğunu teyit etmektedir. Söz konusu kayıtlara ulaşılsa bile onları yorumlamanın anormal derecede zor olduğu, bu nedenle onun karmaşık ve etkileyici kariyeri hakkında yalnızca bir taslak sunmanın mümkün olduğunu belirtmiştir.

Ernest Cassel dünya ekonomisinde en yüksek etki çemberlerine erişebilmede sosyal ağların ne kadar önemli olduğunun da en güzel örneğidir393_{. Orta sınıftan gelen}

mütevazi bir Alman-Yahudisi olmasına rağmen daha kariyerinin ilk basamaklarında uluslararası ekonomi dünyasında en üst basamaklara yükselen Cassel, İngiltere’de çok az Alman’ın ulaşabildiği çok yüksek bir sosyal statüye sahip olmuştur. Cassel’in mal varlığı ona İngiliz aristokrat cemiyetinin kapılarını açmış, bu sayede av çiftliklerinde, avlanma partilerinde, yarış pistleri ve oyun masalarında yüksek mertebelerden dostlar edinmiştir. Newmarket bölgesindeki Moulton Paddocks’ta yarış atlarına sahip olan Cassel, orada Başbakan Asquith, Randolph Churchill ve oğlu Winston ile arkadaşlık kurmuştur. Ama her şeyden önemlisi Kral VII. Edward ile olan samimi ilişkisi Cassel’e Londra sosyetesinde eşsiz bir konum ve “Windsor Cassel” lakabını kazandırmıştır. Onu, Galler Prensi ve geleceğin İngiltere Kralı VII. Edward ile tanıştıran ise yine Baron de Hirsch olmuştur. Prens Edward’ın özel bankacısı ve ekonomi danışmanı olan Baron de Hirsch 1896 yılında vefat edince, Cassel, Prens’in özel yatırım portfolyosunu devralmıştır394_.

Cassel 1900’lere kadar Chatsworth Devonshires395 _{misafirliğine kabul edilmiş ve daha da}

önemlisi Hazine Müsteşarı olan Sir Edward Hamilton tarafından 1903’te “örnek

adamlardan” biri olarak gösterilmiştir. Sir Edward Hamilton; Natty Rothschild, John

Baring (Lord Revelstoke ve Barings başkanı) ve Cassel’i ilk danışmanları olarak görmüştür396_.

392 _{Kurt Grunwald yaptığı yazışmalar sonucunda bu kayıtların, ne Cassel’ın yeğeni Sir Francis Cassel, ne}

de torunu Edwina Mountbatten’in kocası, Burma Vikontu Louis Mountbatten tarafından muhafaza edilmediğinin teyit edildiğini kaydetmektedir. Bkz. K. Grunwald, agm., 1969, s. 119.

393 _{James Sherwood, Sir Ernest Cassel, https://henrypoole.com/hall_of_fame/sir-ernest-cassel/,}

(24.12.2015).

394 _{K. Grunwald, agm., 1969, s. 120; James Sherwood, https://henrypoole.com/hall_of_fame/sir-ernest-}

cassel/, Sir Ernest Cassel, (24.12.2015).

395 _{Elizabeth döneminin en büyük malikanelerinden biridir. Halen müze olarak işlev gören bu ev, 16. ve 17.}

yy’dan kalan nakışlar, halılar ve mobilyalarla eşsiz bir koleksiyona sahiptir. Mülkiyeti 1957 yılına kadar Cavendish ailesine ait olan bu ev, şu anda bir National Trust mülküdür. WEB_21. Chatsworth Devonshires, https://www.chatsworth.org/about-chatsworth/history-of-chatsworth/16th-century/, (14.02.2019).

Kendisine bahşedilen sayısız şeref payesi ve nişanlar Sir Cassel’in İngiltere’de elde ettiği yüksek sosyal statüsünün en büyük kanıtlarıdır. Galler Prensi’nin özel gelirine katkıda bulunduğu için prensin 1901’de Kral (VII. Edward) olmasıyla birlikte üzerine yağan onurlarla ödüllendirilmiştir397_{. Aynı yıl kraliyete ait “Royal Victorian Order”}

derecesiyle onure edilmiş ve 1902’de “Özel Meclis Üyesi” (Privy Council) ilan edilmiştir. Kral’ın bu iltiması Cassel’in Jockey Club üyeliğini garanti altına almasını sağlamıştır398_{. Yine yüzyılın başında “The Right Honorable” ünvanı verildikten sonra}

1902’de İngiliz Kralı VII. Edward’ın özel mali danışmanı ve mali işler sorumlusu, hem de İngiliz Kraliyet ailesinin finans danışmanı olmuştur399_{. Kral VII. Edward, Cassel’e}

yalnızca ekonomi tavsiyeleri açısından değil, her alanda güvenip, değer vermiştir. Bu durum Cassel’e yazdığı birçok mektupta açıkça görülmektedir400_{. Öyle ki Kral VII.}

Edward, 1901’de Cassel’in kızı Maud ile milletvekili Wilfred Ashley’nin düğününde şahitlik etmiş ve daha sonra Mountbatten kontesi olacak olan Cassel’in torunu Edwina’nın vaftiz babalığını yapmıştır401_.

Sir Ernest Cassel’in İngiliz Kralı ile olan ilişkisi büyük ölçüde karşılıklı ihtiyaçların ve ilgi alanlarının bir sonucuydu. Cassel, Kral VII. Edward’ın hem finansal danışmanı olarak hizmet verirken, hem de onun en özel sırlarını paylaşmıştır. Mesela Kral VII. Edward’ın metresi Alice Keppel’ın Biarritz’deki oturduğu evi bizzat Cassel kiralamıştır. Yine Keppel’ı Park Lane bölgesinde bulunan Brook House köşkünde ve İsveç’teki Villa Cassel’da, Paris’teki No 2 Rue de Cirque’te bulunan dairesinde ve Biarritz’de bulunan Villa Eugenie’de misafir etmiştir. Edward ise bu hizmetlerinin karşılığını; ünvanlar, prestij sağlama, madalyalar ve dış ilişkilerde doğrudan devreye girmek suretiyle Cassel’in iş hayatındaki çıkarlarına yardım ederek ödemiştir. Mesela Kral VII. Edward 1909’da bir Alman-İngiliz savaş gemisi anlaşmasında Cassel’e arka çıkmış ve bir Alman Yahudisi olan gemicilik işletmeleri kodamanı, Kaiser’in sırdaşı Albert Ballin ile özel olarak görüşerek, Cassel’in bu işi almasını sağlamıştır. Ancak bu

397 _{P. Panayi, age., 1991, s. 190; Sir Ernest Cassel, http://www.pronatura-aletsch.ch/sir-ernest-cassel,}

(07.01.2016).

398 _{James Sherwood, Sir Ernest Cassel, https://henrypoole.com/hall_of_fame/sir-ernest-cassel/,}

(24.12.2015).

399 _{P. Panayi, age., 1991, s. 190; Sir Ernest Cassel, http://www.pronatura-aletsch.ch/sir-ernest-cassel,}

(07.01.2016).

400 _{Kral VII. Edward ve Ernest Cassel arasında geçen bir kısım mektuplar ve Cassel’in nişanlarına ait bir}

koleksiyon İngiltere’deki Southampton Üniversitesi’ndeki arşivde bulunmaktadır.

401 _{James Sherwood, Sir Ernest Cassel, https://henrypoole.com/hall_of_fame/sir-ernest-cassel/,}

tür ilişkileri Gordon Brook ve Shepherd tarafından, “skandallar içinde, utanmaz ve can

sıkıcı bir şekilde hedeflerine yaklaştığı” şeklinde yorumlanmıştır402_.

Cassel’in Kral VII. Edward ile olan çok karmaşık bağlantılarının bir ucunda da hayırseverlik faaliyetleri yatmıştır. Proschaska’nın detaylandırdığı gibi, 18. yy’da Kraliyet iltiması ve yardım kuruluşlarına yapılan bağışlar iyice kurumlaşmış durumdaydı. Kral Edward daha Galler Prensi olduğu günlerden itibaren bu tür faaliyetlerle ilgilenmiş, hükümdarlığı döneminde yakınındakileri de yardımseverlik faaliyetlerine yöneltmişti. Kral’ın çok geniş çapta üne sahip iş adamları ile olan yakın temasları çok iyi detaylandırılmamakla birlikte, onlarla yalnızca yarış pistlerinde, kumar masalarında ve yemek masasında değil, aynı zamanda hastane ve diğer yardım kuruluşlarının toplantılarında da bir araya geldiği bilinmektedir. Bunlar arasında Cassel de bulunmaktaydı. Bu şekilde seçkin sınıf bir taraftan Kral’la ilişkilerini geliştirirken, diğer taraftan da Kral’ın hediyelerine ve gösterdiği itibara mazhar oluyorlardı403_.

Yardım kuruluşlarının aktif bağışçısı Cassel yalnızca Kral Edward tarafından himaye edilenlere değil, başka pek çok kuruma bağışta bulunmuştur. Zulümden kaçan Rus Yahudilerinin yeniden yerleştirilmesi için oluşturulan programlara parasal yardımda bulunmuş, London School of Economics’de bir ticaret okulu kurmuştur404_{. 1919’da}

Güneybatı Londra’nın kırsal bölümü olan Richmond’da Ham Common No. 1 adresindeki orijinal bir Victoria binasında Cassel Hastanesi’ni kurmuştur405_.

Cassel 1890’larda Mısır’daki faaliyetleri sırasında bu ülkedeki bazı hayır işlerinde de yer almıştır. 1903’te Mısır’daki gezici göz hastanelerinin donanımı ve işletmesi için 341.000 sterlin bağışta bulunmuş, bu bağışı muhtemelen iş girişimlerine yapılan itirazları yumuşatmak için yapmıştır. Sebep ne olursa olsun bu yardımlar neticede Mısır’ın çok yoksul kırsal kesimlerinde trahoma gibi göz hastalıkları ile savaşmada başlıca katkı sağlamıştır406_.

402 _{G. Brook ve Shepherd, 1978, agm., s. 321-322; James Sherwood, Sir Ernest Cassel,}

https://henrypoole.com/hall_of_fame/sir-ernest-cassel/, (24.12.2015).

403 _{The Illustrated London News, 11 January 1902; The Ekalaka eagle, December 05, 1913, World’s Eyes}

on Precious Radium; P. Thane, age., 2009, s. 247-249.

404 _{WEB_22. Haaretz, “This Day in Jewish History 1852: From Rags to the King’s Privy}

March 3, 1852, is the birthdate of Sir Ernest Joseph Cassel, a German-born Jew who reached the pinnacle of English society”, 03.03.2014, https://www.haaretz.com/jewish/.premium-1852-from-rags-to-king-s- privy-1.5328043, (14.08.2018).

405 _{Sir Ernest Joseph Cassel, https://www.geni.com/people/Sir-Ernest-Joseph-}

Cassel/373865020800011442, (14.08.2018).

Cassel bu türden insani yardımları NBT’nin kuruluşundan sonra Osmanlı vatandaşları için de yapmıştır. Bunlardan biri 1911’de yangınzedeler için yaptığı bağıştır407_{. Sir Ernest Cassel, Balkan Savaşları sırasında da İngiliz Salîb-i Ahmer}

Cemiyeti (Kızılhaç) tarafından Osmanlı ordusuna gönderilen üç seyyar hastanenin teşkil ve teçhizi için 3.000 lira bağışta bulunmuştur. Cassel daha sonra da, Osmanlı Londra sefirinin yanına giderek, özellikle kolera hastalığının tedavi edilmesi için koruyucu malzemelerin tamamının masraflarını kendisinin üstlendiği bir sıhhiye heyeti yollamak istediğini bildirmiştir408_{. Yine Balkan Savaşları sırasında İngiltere’deki Hilal-i Ahmer}

Cemiyeti tarafından gönderilen 1497.15 sterlinlik savaş yardım parası da Cassel’in İstanbul’daki bankası NBT’deki bir hesaba alacak kaydedilmiş, buradan da Maliye Nezareti’nin nezdindeki İ’âne-i Harbiye (harbiye yardımları) hesabına aktarılmıştı409_.

Ernest Cassel, yalnızca Galler Prensi ve sonrasında Kral olan VII. Edward’ın çevresindeki en seçkin toplum karakterlerinden biri değil, aynı zamanda Hazine tarafından söyledikleri dikkate alınan bir danışman ve gerektiğinde İngiliz Dışişleri’nin güvenilir iş birlikçilerinden biriydi. NBT’de, Bağdat Demiryolu projesinde, 1906 yılındaki bir Çin kredisinde Foreign Office ile yakın temaslar içinde olmuştu410_{. Bu}

bağlamda Cassel’in kariyerinin en çarpıcı anlarından biri Boer Savaşı (1899-1902) olmuştur. İngiliz Hükümeti kısa sürede büyük bir meblağa ihtiyaç duyuyordu. Cassel tarafından üç saat içinde bu para elde edilmişti. Söylendiğine göre Cassel, İngiltere Hükümeti’nin gizemli arka planında hareket eden altı kişiden biriydi411.

407 _{The National Bank of Turkey direktörü Mösyö Kingham Temmuz 1911’de Sadarete gelerek,}

yangınzedelere yardım amacıyla Cassel tarafından 4 bin lira ve banka adına da 2 bin lira vereceklerini belirtmiştir. Bkz. BOA. BEO.Dosya No:3921 Gömlek No:294045, Sadaret’ten Harik Komisyonu Riyâseti’ne, 27 Temmuz 1911 [14 Temmuz 1327].

408 _{BOA. BEO.Dosya No: 4116 Gömlek No: 308649 Hariciye Nezareti’nden Sadaret’e tezkire, 13 Kasım}

1912 [9 Teşrinisani 1328], BOA. BEO.Dosya No:4103 Gömlek No:307678 (Osmanlı Hilal-i Ahmer Cemiyeti’nden Sadaret’e arz, 20 Ekim 1912 [7 Teşrinievvel 1328]; BOA. BEO.Dosya No: 4101 Gömlek No: 307539, Londra Sefareti’nden 01 Kasım 1912 [19 Teşrinievvel 1912]; BOA. MV.Dosya No:170 Gömlek No:40 (Meclis- Mahsus Mazbatası, 19 Ekim 1912 [6 Teşrinievvel 1328].

409 _{BOA. BEO.Dosya No:4142 Gömlek No:310604 (Sadaret’ten Maliye Nezareti’ne tezkire, 08 Şubat 1913}

[26 Kânunusani 1328].

410 _{Çin Hükümeti’nin ihtiyaç duyduğu bir kredide İngiliz Dışişleri’nin teklifiyle Cassel bu krediyi}

üstlenmeyi kabul etmiş ve Pekin’e bir aracı göndermiştir. Bkz. PRO, FO 371 /27 /57, Dosya No: 28793, 23.08.1906 tarihli Sir Edward Grey’in “gizli” başlıklı notu; Y. Cassis, age., 1994, s. 39; New-York tribune,