BAY LİBERTER ve EN BÜYÜK DEVLET DÜŞMANI: Murray Rothbard

Murray N. Rothbard

Rothbard’ın For A New Liberty adlı kitabına önsöz yazan Llewellyn H. Rockwell, Rothbard’a “Bay Liberter” ve “En Büyük Devlet Düşmanı”⁷³ derken çok da haksız sayılmazdı. Liberteryenizmin kurucularından biri olarak kabul edilen Rothbard⁷⁴, liberteryenizm içinde devletin kaçınılması gereken bir kötülük olduğunu söyleyen hem Avusturya Okulu’na hem de felsefi anlamda liberteryenizme katkısı açısından en önemli isimlerden biridir.

Rothbard genel olarak Aristoteles ve Rand’ın yaklaşımıyla paralel olan doğal hukuk teorisi, ondokuzuncu yüzyıl liberteryenlerinden esinlendiği bireyci anarşizm, radikal ya da devrimci liberalizm, Avusturya İktisat Okulu ve özellikle Mises’in yaklaşımıyla paralel serbest piyasa ekonomisi, devlet, savaş ve dış politika alanlarıyla ilgilenmiştir.

73 Murray N. Rothbard, For a New Liberty: The Libertarian Manifesto, Fox & Wilkes, 4. Baskı, San Francisco, 1996, Önsöz, Llewellyn H. Rockwell, s.IX.

74 Rothbard 1926 doğumlu, göçmen bir ailenin çocuğudur. Büyüdüğü ortamda çevresi Komünist Partililerle dolu olsa da babası bir bireycidir. 1945 yılında Kolombiya Üniversitesi Matematik Bölümünü bitirmiş ve 1956 yılında aynı üniversiteden iktisat alanında doktora derecesini almıştır.

Henüz öğrenciyken Mises’in verdiği seminerlere katılması Rothbard’ın hayatında önemli bir noktadır.

Yine bu dönemde içinde önemli liberteryenlerin bulunduğu Foundation for Economic Education (FEE) ile tanışması liberteryenizmi tanımasında önemli rol oynamıştır. Kısa bir süre Ayn Rand çevresinde bulunmuş, ancak hem kişisel hem de entelektüel sebeplerle bu grubu terk etmiştir.

Rothbard aynı zamanda bir aktivisttir. Hayatı boyunca birbirinden farklı siyasi oluşumların içinde yer almıştır. Old Right (Eski Sağ) ile başlayan serüveni, sağın muhafazakarlaştığını düşündüğünden ve Amerika’nın ülke dışındaki askeri eylemlerini onaylamadığından 1960’larda New Left (Yeni Sol) hareket içinde bulunmuştur. Son olarak, Yeni Sol’un Batı düşüncesine karşı düşmanlığı onu bu hareketten de ayırmış ve sonunda aynı zamanda kurucularından olduğu Liberteryen Parti’ye geçmiştir.

enç Rothbard, çoğu çağdaş kapitalizm savunucusu gibi, sınırlı devlete inanmıştır. Her ne kadar klasik liberaller serbest piyasanın pek çok alanda iyi yönlerini görseler de, yine de bazı alanların, en önemlisi yasaların uygulanmasının merkezi bir şekilde planlanması gerektiğine inanıyorlardı. Bu görüşe göre hukuk, zorunlu bir şekilde finanse edilen bir tekelle yönetilmesi gereken bir alandır. Daha sonra Powell’in yorumuna göre, Rothbard’ın Chodorov’un ve diğerlerinin görüşlerini okuması O’nu daha radikal kılmış ve klasik liberal geçmişinden uzaklaşmasına yardımcı olmuştur. (Benjamin Powell, Edward Stringham, “Economics in Defense of Liberty: the Contribution of Murray Rothbard”, s.2.

http://mises.org/journals/scholar/Powell2.pdf (06.08.2010)

132 Rothbard, ilk zamanlarda klasik liberalizmi benimsemiş⁷⁵ ancak daha sonra “devletin doğası gereği antikapitalist olduğu” sonucuna vararak klasik liberalizmden uzaklaşmıştır. Çünkü devlet (otorite) doğası gereği güç kaynağı ya da gücün toplanmış halidir ve bu haliyle bireyin üstünde konumlanmaktadır. Rothbard devletlerin vatandaşlarının yararına kurumlar olmadığını ve ortadan kaldırılması gerektiğini savunmaktadır.⁷⁶ Klasik liberaller devleti, iç ve dış güvenliğin sağlanması ve adaletin tesis edilmesi görevleriyle sınırlandırmıştır. Ancak Rothbard, bunları yapan bir devletin bir fabrikayı da yönetebileceğini iddia etmektedir. Rothbard bu duruma karşı “Neden toplum aynı zamanda devletin çelik fabrikaları inşa etmesini ve fiyat kontrolü yapmasını vb. kabul edemez? O noktada laissez-faire konumunun korkunç bir şekilde tutarsız olduğunu fark ettim; ya anarşizme yönelecektim ya da devletçi olacaktım”⁷⁷ der ve siyasi yelpazede kendini bireyci anarşist olarak tanımlar.⁷⁸

Avusturyalı iktisatçı Ludwig von Mises’in öğrencisi ve izleyicisi olan Rothbard, öğretmeninin laissez faire öğretisiyle mutlakçı bir insan hakları kavrayışını ve Lynsander, Spooner, Benjamin Tucker gibi ondokuzuncu yüzyıl Amerikan bireyci anarşistlerinin yapıtlarının etkisiyle devlete karşı bir reddiyeyi birleştirmiştir.

(Rothbard’ın kendisi de hareketin anarşist kanadındadır.)⁷⁹ Bu nedenle, her ne kadar

75 Benjamin Powell, Edward Stringham, “Economics in Defense of Liberty: The Contribution of Murray Rothbard”, s.3-4. http://mises.org/journals/scholar/Powell2.pdf (06.08.2010)

76 Benjamin Powell, a.g.m, s.22;

Rothbard, ayrıca, ölümünün 10. yılında Mises Enstitüsü tarafından yayımlanan ve Liberal Düşünce Dergisi için çevirilen yazıda, “hayatı boyunca ‘devletin yaşayan en büyük düşmanı’ ve ‘Bay Liberteryen’ olarak bilindiğini yazmaktadır. Mises Enstitüsü, “Durdurulamayan Rothbard”, Çev.

Kudret Bülbül, Liberal Düşünce Dergisi, C.10, S.37, Kış 2005, s.186.

77 Benjamin Powell, Edward Stringham, “Economics in Defense of Liberty: the Contribution of Murray Rothbard”, s.5.

78 Murray N. Rothbard, “The Spooner-Tucker Doctrine: An Economists View”, Journal of Libertarian Studies, C. 20, S.1, Kış 2006, s.7.

79 David Miller, Blackwell’in Siyasal Düşünce Ansiklopedisi II, K-Z, s.62.

133 Rothbard Mises’den çok fazla etkilenmiş olsa da akıl hocasından iki canalıcı noktada ayrılır. Rothbard praksolojik analizi, devleti reddetmek üzere genişletir ve Mises’in etiğinin ve politikasının öznelciliğine ve bilişsel olmayışına karşı çıkar. Rothbard bir alışveriş felsefesinin temelinde, mülkiyet haklarının meşruluğuna dair bir etik teorinin yatması gerektiğini ve mülkiyet iddialarının doğrulamasının, yönetimin kararından bağımsız olması gerektiğini savunur. Sadece devletin tamamen yok olması, etkinlik talepleriyle ve etiğin insan davranışına getirdiği kısıtlamalarla tutarlıdır. Her ne kadar liberteryen program faydayla tutarlı olsa da kesinlikle faydacı bir etikten türemez.⁸⁰

Mises devlete vardığında, Rothbard bir adım daha atarak liberteryenizmin anarşist kanadına geçmiştir. Mises “güç kullanımı konusunda bir tekelin oluşmasının zorunluluğuna ikna olurken”⁸¹, Rothbard bütün diğer hizmetler gibi, savunma ve güç kullanımının da serbest piyasa tarafından finanse edilebileceğini iddia etmiştir.

Rothbard bir piyasa anarşistidir, ama genel olarak anarşist düşünürlerden farklı olarak Rothbard’ın bir sistem mimarı olduğu iddia edilmektedir. Peter Boettke Rothbard için “Sadece dünya konusunda felsefe yapmakla değil değiştirmekle de ilgilenenler için Rothbard sistematik bir hürriyet bilimi vizyonu sunmaktadır.”⁸² diye yazmaktadır.

80 Norman P. Barry, “The New Liberalism”, British Journal of Political Science, C.13, S.1, 1983, s.114-115.

81 Modugno Roberta Crocetta, “Tarihsel ve Entelektüel Bağlam İçinde Murray N. Rothbard’ın Anarko-Kapitalist Siyasi Teorisi”, Liberal Düşünce Dergisi, C.12, S.45-46, 2007, s.221.

82 Boettke’den aktaran Benjamin Powell, Edward Stringham, “Economics in Defense of Liberty: the Contribution of Murray Rothbard”, s.2.

134