Başvuruların Etkin, Süratli ve Doğru Sonuçlandırılması

4982 sayılı Kanunun uygulanması sırasında ortaya çıkan başvuruların etkin, hızlı ve doğru cevaplandırılması probleminin ortadan kaldırılması amacıyla devlete, enformasyon ağı kurmak, bilgi toplamak ve elindeki bilgileri kamuoyuna veya başvuranlara sunmak görevi verilmiştir (KABOĞLU, 2002: s.337). 4982 sayılı Kanunla kamu kurum ve kuruluşlarına verilen bu yükümlülüklerin gereği yerine getirilmez ise, verilerin elde edilmesi ve saklanması konusunda var olan eksiklikler bilgi edinme hakkının yönetimde demokrasinin gerçekleşmesine sağlayacağı katkılar beklendiği kadar olmayacaktır (YAŞAMIŞ, 2004: s.60).

Kamu kurum ve kuruluşlarının bilgi edinme başvurusuna makul olan en kısa sürede bir cevap vermesi gerekmektedir. Bilgi edinme taleplerine idarenin cevap vermesinde süre öngörülmesi önemli bir gerekliliktir. Başvuruların cevaplanması konusunda idare için sınırlayıcı bir sürenin öngörülmemesi, başvuruların uzun

61 _{Ankara 14. İdare Mahkemesinin 11.4.2008 tarih ve E:2007/895, K:2008/567 sayılı kararı.} 62 _{Danıştay 10. Dairesinin 17.05.2012 tarih ve E:2008/7404; K:2012/2366 sayılı kararı.}

101

zamana yayılan sürüncemelerde bırakılmasına, bunun yanı sıra itiraz ve idari yargı yollarının işletilmemesine neden olur. Ancak bu sürelerin uzun ve hakkın etkin kullanımına engel olmaması gerekmektedir (EKEN, 2005(a): s.122).

4982 sayılı Kanunun 11. maddesi uyarınca idare sahip olduğu bilgi veya belgeyi 15 iş günü içinde başvuranın yararlanmasına sunmak zorundadır. Ancak istenilen bilgi veya belgenin kurum ve kuruluşun başka bir biriminde bulunması veya bilgi ve belgeyle ilgili başka bir idari kuruluşun görüşünün gerekmesi veya istenilen bilgi ve belgenin birden fazla kamu kurum ve kuruluşunun görev alanını ilgilendirmesi durumlarında ise talep edilen bilgi ve belgenin erişime sunulması için idareye 30 iş günü verilmiştir (AZER, 2010: s.141).

4982 sayılı Kanunun 12. maddesinde ise, kamu kurum ve kuruluşlarının, bilgi edinme talepleriyle ilgili cevaplarını ilgililere yazılı olarak veya elektronik ortamda iletmeleri, başvurunun reddedilmesi hâlinde bu kararın gerekçesi ile buna karşı itiraz yollarını göstermeleri gerektiği kurala bağlanmıştır. Kanunun 29. maddesinde ise öngörülen bu sürelere uyulmaması veya başvuruların cevapsız bırakılması durumunda görevliler hakkında cezai işlem yapılması düzenlenmiştir.

Bilgi Edinme Değerlendirme Kurulu da, kurum ve kuruluşların bilgi edinme başvurularını etkin, hızlı ve doğru olarak cevaplandırmakla görevli olduğunu, başvuruların kural olarak on beş iş günü içinde sonuçlandırılması gerektiğini, bilgi edinme talebinin kabul edilmemesi durumunda ret gerekçesi ile bu karara karşı gidilebilecek itiraz yolları ve sürelerinin yine on beş iş günü içinde ilgilisine bildirilmesi, aksi durumda sorumlular hakkında cezai işlem yapılması gerektiğine karar vermiştir63_{. Kurul, sorumlu kamu görevlileri hakkında yasal işlem başlatılması} konusunda bilgi edinme talebinde bulunanlara tavsiyede bulunurken, kendisi de yasal işlem başlatabilmektedir64 _{(Aktaran: AZER, 2010: s.141).}

Kanunda öngörülen süreler içerisinde bilgi edinme talebinin kamu görevlilerinin ihmali veya kusuru neticesinde cevaplandırılamaması, ilgili idarenin başvuruyu cevaplandırma yükümlülüğünü ortadan kaldırmamakta olup, bütün

63 _{BEDK, 20.09.2004 tarih ve K:2004/93-98 sayılı kararı.}

64 _{BEDK, 11.12.2006 tarih ve K:2007/205 sayılı; 20.12.2006 tarih ve K:2007/140 sayılı; 11.07.2006}

tarih ve K:2006/848 sayılı; 01.09.2006 tarih ve K:2006/947 sayılı; 12.09.2006 tarih ve K:2006/96 sayılı; 06.12.2004 tarih ve K:2004/200 sayılı; 20.12.2004 tarih ve K:2004/251-253 sayılı; 17.01.2005 tarih ve K:2005/30 sayılı; 23.11.2005 tarih ve K:2005/825 sayılı; 07.12.2005 tarih ve K:2005/863 sayılı; 11.02.2005 tarih ve K:2005/99 sayılı kararlar.

102

başvurulara olumlu veya olumsuz bir cevap verilmek zorundadır65_{. Ayrıca Kurul,} bilgi edinme talebinin, henüz bilgi edinme birimlerinin oluşturulmadığından bahisle reddedilmesini kabul etmemekte, kamu kurum ve kuruluşlarının bilgi edinme taleplerine mutlaka cevap vermesi gerektiğini belirtmektedir66_.

3.6.5.3. İdarenin Görev ve Yapısını Tanıtma ve Bazı Bilgilerin Yayınlanması

Kişilerin kendileri ile ilgili bilgi ve belgelere erişim hakkına sahip olmasının yanı sıra kamuoyunu ilgilendiren konuların herhangi bir talep olmaksızın kamu kurum ve kuruluşları tarafından kendiliğinden açıklanması bilgi edinme hakkının geçirdiği önemli aşamalardan birisidir. Avrupa Konseyi’nin “Kamu Otoritelerinin Girişimi ile Bilginin Kamuya Açık Hale Getirilmesi” başlıklı tavsiye kararında, yönetimde açıklığın sağlanabilmesi için kamuoyunu ilgilendiren bilgi ve belgelerin idarece açıklanması suretiyle yönetim faaliyetleri hakkında bilgi sahibi olan toplumun bu faaliyetlere daha etkin ve faydalı bir şekilde katılımının ve faaliyetlerin denetlenmesinin teşvik edilmesi gerektiği belirtilmiştir (AZER, 2010: s.144).

Kamu kurum ve kuruluşlarının sahip oldukları bilgi ve belgeleri herhangi bir talep olmaksızın kamuoyuyla paylaşması “aktif bilgi yükümlülüğü” olarak adlandırılmaktadır. Bu sayede, herhangi bir bilgi edinme başvurusu olmasa bile idarenin bazı faaliyetlerinin kendiliğinden kişilere açık olması mümkün olacaktır (KAYA, 2005(a): s.228).

Aktif bilgi yükümlülüğü kişilerin bilgiye ulaşmasını kolaylaştıracağı gibi, kamu kurum ve kuruluşlarının iş yükünü de hafifletecektir. 4982 sayılı Kanunun uygulanmasına ilişkin Yönetmeliğin 7. maddesinde kurum ve kuruluşların talep olmaksızın kendiliğinden kamuoyunun bilgisine sunabilecekleri bilgi ve belgeler; teşkilat yapısı, görevler, bütçe, gelir ve giderler hakkındaki bilgi veya belgeler, personel sayısı ve statüleri hakkındaki bilgiler, verilen hizmetlere ilişkin bilgiler, karar alma, hizmet sunma ve politika oluşturma yöntemlerine ilişkin bilgiler, kamuoyunu etkileyen kararlar ve gerekçeleri, politikalar, bunlar hakkında idare eden temel bilgiler ve veriler, kayıt, dosyalama ve arşiv düzeninin tanıtımına ilişkin bilgiler, şikâyet ve başvuruların yapılması usulü ve verileceği merci veya yetkili kişi

65 _{BEDK, 31.08.2004 tarih ve K:2004/56 sayılı kararı.} 66 _{BEDK, 05.07.2004 tarih ve K:2004/20 sayılı kararı.}

103

hakkında bilgiler, istatistiki veriler, araştırma raporları, makaleler ve diğer belgeler şeklinde belirtilmiştir.