Avrupa Futbol Şampiyonaları

Futbol turizminin en önemli 2 kaynağı dış sahadaki futbol karşılaşmaları ve futbol şampiyonalarıdır. Bu karşılaşmalar taraftar seyahatleri ve bu nedenle oluşan diğer harcamalar sayesinde çok önemli bir turizm hareketi yaratır. Örneğin, 21 mayıs 2008 tarihinde Rusya’nın başkenti Moskova’da yapılan ve iki İngiliz futbol takımı

Manchester United ile Chelsea arasında oynanan Avrupa Şampiyonlar Ligi final

karşılaşması için İngiltere’den bu kente 45.000 kadar taraftar gelmiştir ve bu taraftar- ların maç bileti, konaklama ve ulaşım dahil olmak üzere Moskova’ya yaklaşık olarak

150 milyon dolar bıraktığı tahmin edilmektedir. Maç bileti için 13 milyon dolar har-

cayan İngiliz taraftarlar kişi başına en yüksek ödemeyi 1.800 dolar olan uçak bileti için yapmışlardır211.

Futbolun diğer önemli organizasyonlarından olan ve bu çalışmanın hazırlan- dığı günlerde (2008) Haziran ayında İsviçre ve Avusturya’da yapılan Avrupa Futbol Şampiyonası da uzun süreli (yaklaşık 3 hafta) turizm hareketi yaratan önemli bir et- kinliktir. Bu organizasyona ilişkin olarak aşağıda yer alan veriler ekonomik boyutu konusunda önemli bilgiler vermektedir212;

ƒ Euro 2008’i TV başında izlemesi beklenen kişi sayısı: 8 milyar kişi.

ƒ Turnuvanın www.euro2008.com adresli resmi bilgisunar (internet) sitesinden futbol severlerin yapması beklenen ziyaret sayısı: 1.2 milyar

ƒ Euro 2008’in UEFA tarafından belirlenen kullanılabilir bütçesi: 234 milyon Euro

ƒ Mart 2007 yılındaki bilet satışı döneminde 142 ülkeden 588.716 başvuru sahi- binin bilet talebi sayısı: 10.359.177adet

ƒ Bilet ve akreditasyon sahiplerinin turnuvanın yapılacağı kentlerde toplu taşıma için ayrılan kaynak. Euro 2008 boyunca UEFA’nın destekleyeceği sosyal pro- jeler bütçesi: 3.450.000 Frank

ƒ Turnuvadaki maçlar için satışa çıkarılan tüm biletlerin sayısı: 1.050.000 adet. ƒ Avusturya ve İsviçre’de 408 adet otelde tutulan toplam oda sayısı: 21.400 oda

211 _{Cumhuriyet Gazetesi, Spor Servisi, Şampiyonlar Ligi Final Maçı haberi, 21.05.2008}

ƒ Şampiyona boyunca yapılacak olan ekstra tren seferi sayısı: 4.500 ƒ Turnuvadaki takımların konakladığı otel sayısı: 32 adet.

ƒ Avrupa futbol ekonomisine katkısı: 1.4 milyar Euro

ƒ Yalnızca final maçının Avrupa’ya katkısı: 300 milyon Euro

ƒ Final maçının Viyana’ya kısa dönemli ekonomik etkisi: 65 milyon Euro ƒ Viyana uzun dönemli gelirler ile toplam gelir: 100 milyon Euro

ƒ Her 90 dakikanın ekonomiye katkısı213: 35 milyon Euro

Yukarıdaki veriler içinde özellikle ulaşım ve konaklama ile ilgili rakamlar doğrudan turizmle ilgilidir ve bu sporun turizm boyutu konusunda iyi bir örnektir. Bunlara ek olarak turnuvayı 2.500 gazeteci, 700 fotoğrafçı ve 3.500 TV ve radyo çalışanı olmak üzere toplam 7.000 medya görevlisinin izlemiş olduğu tahmin edilmektedir. Yayıncı kuruluş da 1.200 kişilik bir ekiple bu olayı dünyaya aktarmıştır. Dolayısı ile böylesi- ne büyük bir profesyonel meslek grubunun bölgede yapacağı harcamaların da izleyi- cilere eklenmesi ile ekonomik katkıların boyutu daha da artmaktadır. 2004 yılındaki son turnuvanın düzenlendiği ülkeye (Portekiz’e) net katkısı 55 milyon Euro olarak gerçekleşmiştir214. Euro 2004 Portekiz şampiyonasında normal dönemlerde 200 bin dolayında turist çeken Lizbon kenti, şampiyona döneminde yarım milyona yakın in- sanı konuk etmiştir. Diğer bir deyimle kentin ziyaretçi sayısı iki katına çıkmıştır.

Deloitte tarafından yapılan Hotel Benchmark araştırmasına göre Lizbon’daki tesisler

doluluklar ve oda başına gelirlerde ciddi gelişme kaydetmiştir215. Şampiyonda bo- yunca tesislerin oda gelirleri bir önceki dönemin Haziran ayına göre yüzde 105 artış göstermiştir. Bu artışın Portekiz’in gördüğü en iyi gelişme olduğu belirtiliyor. Porte- kiz’de Lizbon ve Algarve kentlerindeki otellerin Haziran 2004 performansı da Tablo 2.5‘deki gibidir. Bu tablodan da görüleceği, üzere şampiyona döneminde oda fiyatla- rında ve gelirlerde iki katına varan değişimler meydana gelmiştir. Bu durum da fut- bol turizminin sektöre katkısı konusunda iyi bir örnektir.

2008 Haziran ayında İsviçre ve Avusturya’da yapılan Avrupa Futbol Şampi- yonası öncesinde, Avusturya’nın başkenti Viyana’da geceleme oranları yüzde 17,4 artış göstermiştir. Bu durum şampiyona tarihinden çok önce başlamıştır. Viyana’da ilk kez ocak ve şubat aylarında geceleme sayısında 1 milyonu aştığı belirtilmiştir.

213 _{http://www.referansgazetesi.com/haber.aspx?HBR_KOD=98203}

214 _{Euro-2008’in Ülke Ekonomilerine Etkileri, Cumhuriyet Gazetesi Spor Eki, 27.05.2008, s.9.} 215 _{http://www.turizmgazetesi.com/articles/article.aspx?id=173}

Viyana’ya gelen turistler ağırlıklı olarak BDT ülkeleri, İtalya, Romanya, Fransa, Al- manya, ABD, Japonya ve İsviçre’den olduğu belirtilmektedir216. Organizasyonun düzenleneceği şehirlerdeki oteller de organizasyondan aylar öncesinden rezervasyon- larını yapmıştı.

Tablo 2.5: Euro 2004’ün Portekiz’de konaklama sektörüne etkileri

Kentler Doluluklar Ortalama oda fiyatı Oda başına gelir Yüzde Değişim Euro Değişim Euro Değişim

Lizbon 76 18 201 74 152 105

Algarve 76 -8 209 37 158 26

Öte yandan, bu tür organizasyonların insanların tatile çıkma eğilimini olum- suz yönde de etkileyebildiği yolunda bazı görüşler de vardır. Çünkü evinde oturup maç izlemek isteyen futbol ya da spor meraklıları tatil için bir destinasyona gitmek- ten organizasyon süresince vazgeçerek tatillerini ertelemektedir. Bu durum bu tür organizasyonların yapıldığı dönemlerde ülkemizi ziyaret edenlerin bakımından da istatistiklere yansımaktadır. Şampiyona ya da organizasyon sonrasında turizmin tem- posu eski düzeyine ulaşmaktadır. Bir kısım turistin de bu organizasyonların yapıldığı ülkeyi tercih ettiği de bilinmektedir.

Tablo 2.6: Avrupa Şampiyonası finalleri seyirci sayıları

Ülke Katılan Takım Toplam Maç Toplam Seyirci Ortalama Seyirci

Fransa 1960 4 4 78 958 19 740 İspanya 1964 4 4 156 253 39 063 İtalya 1968 4 5 260 939 52 188 Belçika 1972 4 4 106 510 26 628 Yugoslavya 1976 4 4 106 087 26 522 İtalya 1980 8 14 350 655 25 047 Fransa 1984 8 15 599 655 39 977 Almanya 1988 8 15 849 844 56 656 İsveç 1992 8 15 429 241 28 616 İngiltere 1996 16 31 1 276 171 41 167 Bel/Hol 2000 16 31 1 126 443 36 337 Portekiz 2004 16 31 1 148 886 37 061 TOPLAM 173 6 489 642 37 512

Kaynak: Cumhuriyet Gazetesi, Spor Eki, 27 Mayıs 2008, s.9.

Tablo 2.7: 2006 Futbol Dünya Kupası’na katılan ülkelere ilişkin ekonomik veriler

Ülkeler GSMH

Milyar ($) Kişi başına Milli Gelir ($) Nüfus Milyon Kişi Lisanslı Futbolcu (000)

ABD 12.151 41.400 294 17.900 Japonya 4.752 37.180 128 3.300 Almanya 2.730 30.400 90 6.300 İngiltere 2.200 30.300 72 3.300 Fransa 2.055 29.900 69 3.000 İtalya 1.700 29.200 58 4.000 İspanya 1.019 25.500 40 2.500 Meksika 702 6.770 104 7.400 Güney Kore 673 13.980 48 521 Hollanda 581 30.500 19 1.300 Brezilya 552 3.090 179 7.000 Avusturya 540 26.900 20 389 İsviçre 367 32.300 11 438 İsveç 348 29.800 12 576 Polonya 246 13.300 19 990 S.Arabistan 242 10.430 23 117 Portekiz 170 19.300 9 292 İran 154 2.300 67 798 Arjantin 142 3.720 38 1.500 Çek Cumhuriyeti 109 10.696 10 626 Ukrayna 61 1.260 48 753 Hırvatistan 31 6.590 5 697 Ekvator 29 2.189 13 1.000 Tunus 26 2.630 10 78 Sırbistan 21 2.620 8 474 Kosta Rika 19 4.670 4 69 Angola 15 1.030 14 43 Fildişi Sahilleri 13 770 17 96 Trinidad ve Tobago 11 8.580 1.3 28 Gana 8 380 21 125 Paraguay 7 1.170 6 720 Togo 2 3.880 5 20 Toplam 31.680 1.461 2.073 Ortalama 14.351 Dünya Toplam GSMH 40.800

WC 2006 Ülke / toplam gelir 0.78 Kaynak: http://www.verkac.org/?p=1583

Avrupa futbol şampiyonalarının düzenlendiği ülke ekonomilerine önemli bir canlılık kazandırdığı bilinen bir gerçektir. Ancak bazı uzmanlar bu tür organizasyonların fır- sat maliyetleri dikkate alındığında aynı düzeyde katkının belki de mümkün olamaya- cağını da vurgulamışlardır217. Örnek olarak Euro 2008 için yaz aylarında çok sayıda futbolseverin Viyana’ya(Avusturya) gelmiş olması nedeniyle futboldan hoşlanmayan

ancak sanat meraklısı kültür turistlerini de bu organizasyonun yapıldığı kente gel- mekten alıkoymuş olabileceği öne sürülmektedir.