ASKERİ LİDERİN SAHİP OLMASI GEREKEN ÖZELLİKLER :

Askeri ve sivil kurumlarda liderin sahip olması gereken özellikleri ile ilgili birçok araştırma yapılmıştır. Son günlerde araştırmacı Posner tarafından ABD, Asya, Avrupa ve Avustralya'da 20.000 kişiye uygulanan anketin sonucu hayranlık duyulan bir liderin karakter özellikleri TABLO 3-1'de verilmiştir.

322 _{CLARK Bruce C., Liderlik ve Eğitim Üzerine Bir Çalışma, Kara Harp Okulu Bilgi Toplama ve Yayım}

Merkezi Yayınları, Ankara, 1996, s.2-5’den ALGANER Yüce İhsan, Liderlik Analizi ve Türk Silahlı Kuvvetlerinde Liderlik Yüksek Lisans Tezi, Afyon, 2002, s. 71.

323 _{GAVET Andre, Komuta Etme Sanatı, (Çev.: Kazım KIRIKKANAT), Genelkurmay Askeri Tarih ve}

TABLO 3-1 Hayranlık Duyulan Bir Liderin Karakter Özellikleri

1 Dürüstlük % 88

2 İleri Görüşlü (Vizyon Sahibi) % 75

3 İlham verici, teşvik edici % 68

4 Yeterli, işinin ehli % 63

5 Makul düşünen % 49 6 Destekleyici % 41 7 Açık fikirli % 40 8 Zeki % 40 9 Açık sözlü % 33 10 Güvenilebilir % 32 11 Cesur % 29 12 Yaratıcı % 28 13 İşbirliği gücü % 28 14 Çalışkan % 23 15 Kararlı % 17 16 Olgun % 13 17 İhtiraslı % 13 18 Sadık % 11 19 Konrollü % 5

KAYNAK : POSNER Z. Barry, Leadership Challenge, Jassey Bass Inc., Pub., Newyork, 1995, s.21.

Liderliğin özelliklerini tespit etmek konusunda yapılan çalışmalarda sıralama hemen hemen birbirine benzemektedir.Ancak birlik komutanı olan askeri liderin özellikleri biraz değişik olacaktır.MT 22-100 Liderlik

Talimnamesi ve Askerlik Mesleğinin Değerleri’nden yola çıkarak bu özellikleri fedakarlık, birliğe bağlılık, dürüstlük, inisiyatif, sadakat olarak incelemek uygun olacaktır.324

3.2.1. Dürüstlük : Dürüstlük en kısa tarifiyle özü ve sözü doğru

olmaktır. Kişinin doğru düşünmesi, doğruyu söylemesi ve doğru davranması anlamına gelir. Dürüst insan aldatıcı düşüncelerden sakınan, baskılara rağmen doğruluktan ayrılmayan, herşeyden önce kendisine karşı dürüst olmasını ve yine kendisine karşı verdiği sözleri tutmasını bilen kimsedir. Toplum yaşantısında kişilerin saygınlığı ve itibarları, dürüstlük seviyeleri ile ölçülür .325 Silahlı kuvvetlerdeki liderlerin dürüstlüğe olan ihtiyacı iki nedenden dolayı mutlaka korunmalıdır.326 Bunlardan birincisi erbaş ve erler bazı durumlarda kendileri ile

324 _{TABAK Akif, Askeri Liderlik ve Uygulama Yüksek Lisans Tezi, Ankara 1997, s. 79,80,81} 325 _{Askerlik Mesleğinin Değerleri, K.K. Basımevi, Ankara, 1996, s.17.}

326 _{DANAOUGH Mc James, “Leadership for The New Lieutenant”, Military Review, Nowember 1988, s.}

subaylarını koşulları adil ve hemen hemen eşit bir oyunda kabul edebilirler. Fakat onlar için adil görünen şey subaylar için uygun görülmeyebilir. Bu açıdan subayın daha yüksek dürüstlük

standardına sahip olması; hem kanunen hem de ettikleri yemin gereği emir komuta ettiği birliğin sevk ve idaresini kolaylaştıracaktır. İkinci neden daha önemlidir. Çünkü askerliğin doğası gereği muharebe ölüm-kalım yeridir. Muharebe esnasında raporların doğruluğunu kanıtlamak veya bilgilerin gerçek durumunu araştırmak için zaman ya çok kısıtlı yada hiç yoktur. Böyle yanlış bilgilenme nedeni ile harekete geçirilen yüzlerce insanın hayatını tehlikeye atmak anlamına

gelecektir.327

Dürüstlüğün en belirgin özellikleri şöyle sıralanabilir328 _:

o Yerine getirebileceği sözler verir ve sözünde mutlaka durur, o Sözleri ile davranışları arasında uyum ve tutarlılık bulunur, o Başkalarının malını izinleri olmadan almaktan sakınır, o Yalan söylemekten ve hileci yollara başvurmaktan sakınır,

o Tutum ve davranışlarında samimi içten ve açık olmaktan hoşlanır, o Hiç kimseye yanlış, yanıltıcı bilgi vermez, daima gerçekçi olmaya

özen gösterir,

o Komuta kademelerinin zafiyetinden yada denetim eksikliğinden yararlanmaya teşebbüs etmez,

o Ön yargılı ve adil olmayan tutum ve tavırları hoşgörüyle karşılamaz, o Dürüst insanlar, dürüst olmayanlara karşı hoşgörü göstermez.

3.2.2. Cesaret : Cesaret korkunun yokluğu değil, korkuya rağmen kişinin

gerekli olduğuna inandığı şekilde hareket etmesi için güdülerine hakim olmasıdır. Mevcut yada olabilecek tehditlere, tenkitlere ve eleştirilere aldırmadan, soğukkanlılığını yitirmeden ve özgüvenini sarsmadan

davranışlarını kontrol etmeyi sağlayan özelliktir.329 İki türlü cesaret vardır. Birincisi kişisel tehlike karşısındaki cesaret, diğeri ise bir dış güce ve iç gücün

327 _{TABAK, a.g.ylt., s.82.}

328 _{Askerliğin Mesleki Değerleri 1996, s.20.}

sorumluluğu karşısında gösterilen cesarettir. Cesaret fiziksel ve medeni cesaret olarak ikiye ayırmak da mümkündür. Fiziki cesaret, herhangi bir tehlikenin vücuda verebileceği korkusunu yenerek hareket etmektir. Kısaca ısrarla tehlikenin üzerine giderek korkuyu denetlemek ve görevi yerine getirmektir.331

Cesaretin belirgin özellikleri şu şekilde sıralanabilir332:

o Engeller ve zorluklar karşısında yılgınlık göstermez. Aksine azim ve irade gücünü kullanarak başarılı olmayı dener.

o Fiziki gücünü yükselten çalışmalara istekle katılır.

o Genel bir hoşnutsuzluk ortamına rağmen, doğru olanı yapar ve doğru olanları söyler.

o İnandıklarını ısrarla savunur ve gelecek ahlak dışı baskılara karşı koymasını bilir.

o Yorgunluk, açlık, susuzluk veya soğuk-sıcak gibi stres ortamlarında dahi cesaretini korur.

o Tehlikelere karşısında duraksama, erteleme veya şaşırma türünden tereddütlere olanak vermez.

o Hata yapacağı endişesi yoktur.

o Moral ve ahlaki gücü her zaman yüksek tutmayı başarır. o Hatalı sonuçlar doğuran kararlardan ders çıkarmasını bilir,

başarısızlıklarını öğrenmeyi araç sayar.

o Tenkit ve eleştirilere açıktır ve bunlardan yararlanmasını bilir.

3.2.3. İnisiyatif: İnisiyatif, emir veya denetim beklemeden birlik gayelerini

gerçekleştireceğine inandığımız tedbirleri alma kabiliyetidir.333 Muharebe zafer kazanma veya yenilgi en büyüğünden en küçüğüne kadar bütün rütbe sahiplerinin düşünerek, kendiliğinden iş görmeye alışmış olmalarına bağlıdır. Gerçekte talimnamelerimiz, yasalarımız gözden geçirildikçe, askerlik

sanatının temeli olan kural, yasa ve yöntemler okunup öğrenilebilir. Ancak bu

330 _{CLAUTSEWİTZ V. Carl, Harp Üzerine, Çev.: H. Fahri Çeliker, Genelkurmay Basımevi,}

Ankara,1984, s.53.

331 _{Askerliğin Mesleki Değerleri 1996, s.27} 332 _{Askerliğin Mesleki Değerleri 1996, s.30-31.}

bilgilerin insanı asker yaptığına, yapabileceğine inanmak biraz güçtür. Örneğin bir tatbikat esnasında; varsayalım ki bir birliğin en büyük

komutanından erine kadar herkes talimname ve yasalarda açıklanan yöntem ve kuralları biliyor. Birlik komutanı ast komutanlarına güzel bir yürüyüş emri veriyor ve bu emir uç komutanı teğmene kadar uygun şekilde veriliyor ve yürüyüş kolu harekete geçiyor. Tatbikat esnasında temsili düşmanla

karşılaşıldığında da aynı şekilde en küçük rütbeliye kadar önceden düşmanla karşılaşılınca yapılması saptanan işi yapıyor ve tatbikat başarıyla bitiyor.335 Ancak muharebe esnasında karşımıza çıkabilecek durumlar talimnamelerin gösterdiği bu kuralların ötesinde, üzerinde genel bir görüş bile

bildirilemeyecek seviyededir.336 _{Buna rağmen komutanlar her durum ve}

andaki konuma karşı beklemeden gereken tedbirleri almak zorundadır. Beklenmedik bir durumla karşılaşan sadece o birliğin en üst rütbeli komutanı değildir. Muharebe esnasında her subay, astsubay ve hatta er nasıl hareket edeceğini soramayacağı, üstünden emir alamadığı durumlar karşısında kalacaktır. Bu yüzden gerek komutanları ve gerek kişilerin kendi başlarına düşünerek, kendiliklerinden iş yapabilecek şekilde yetişmeleri çok

önemlidir.337

3.2.4. Fedakarlık : Fedakarlık, kişinin başkalarının duygu, düşünce, inanç,

değer ve ihtiyaçlarına önem vererek, kendisinden özveride bulunmasıdır. Askerlerin, kişisel rahatlıkları yerine ülke ordu ve birlik yararına olanları yapması, bunun karşılığında hiçbir çıkar beklememeleridir.338Unutulmaması gereken fedakarlık; uykudan başlayan ve en uç noktada gerektiğinde canın feda edilmesine kadar uzanan bir özveriler bileşkesidir. Ayrıca haftanın yedi gününü, gece gündüzün tamamını, liderin komutanlığa vermesi; eğitim, bakım, testler, idari işleri, disiplin, atış ve eğitim gibi aynı anda yapılması gereken şeylerin hiçbirini ihmal etmeden hepsini yapması demektir.339

334 _{ATATÜRK, Subay ve Komutan İle Konuşmalar (Düzenleyen: Gülşen Aslanoba), Genelkurmay}

Basımevi, Ankara, 1995, s.25.

335 _{ATATÜRK, a.g.e., s.25.} 336 _{ATATÜRK, a.g.e., s.26.} 337 _{TABAK, a.g.ylt., s.86.}

338 _{Askerliğin Mesleki Değerleri 1996, s.32}

339 _{CLARKE C. Bruce, “Are US Army Company Commanders too young”, Military Review, May 1996,}

Fedakarlığın en belirgin göstergeleri şu şekilde sıralanabilir : o Astlarının sıkıntı ve endişelerini paylaşmasını bilir.

o Ülke, ordu, birlik ve arkadaşlarının ihtiyaçlarına kendi ihtiyaçlarının önünde yer verir.

o Kusursuz olduğuna inandığı astlarını, üst kademelere karşı savunur. o Astlarının ve akranlarının sorunlarıyla yakından ilgilenir.

o Zamanın önemli kısmını astlarının gelişmesine ayırır.

o Sahip olduğu yeteneklerinin tamamını karşılık beklemeksizin birlik başarıları için kullanır.

o Astların başarılarını ön plana çıkararak, onların ödüllendirilmesini sağlar.

3.2.5. Sadakat : Bağlılık askerlerin kişisel ihtiyaç ve çıkarlarını

düşünmeyerek ulus, ordu ve birlik menfaatlerine öncelik vermeleridir.341 _Bu

nedenle bütün yeteneklerini kullanarak resmi ve resmi olmayan

yükümlülüklere bağlı kalmaları yasa, yönetmelik, emir ve talimatlara uymaları sorumluluğudur. Bunun içindir ki verilen rütbe ve makamlar kişilerin arzularını tatmin etmek veya saygı görmek için değil tamamen ülkeye ve ulusa daha fazla hizmet etmeleri içindir.342 Sadakat üstlere, astlara, askerle bağlılığı da kapsamaktadır.343