Toplumsal gelişmeye paralel olarak askeri liderlik modelinin de değişmesi gerektiği açıktır. Sanayi toplumundaki hiyerarşik ve otorite bazlı liderlik anlayışı bilgi toplumunda katılımcı bir anlayışa dönüşmektedir. Bilgi toplumunda liderin sahip olması gereken özellikleri şöyle sıralayabiliriz :
o En belirgin özelliği doğruyu söylemek konusunda istekli olmasıdır, o Kendi kendilerini yönetirler,
o Organizasyonun ilkelerine ve amaçlarına bağlıdırlar, o Enerji ve gayretlerini en çok çıktı almaya odaklaştırırlar, o Bağımsız hareket etmesi ve sıkı takip kontrol uygulanmadan
kendiliğinden iş yapmasını sağlar,
o Organizasyonları için gerekli olan davranışları geliştirir ve genellikle kendileri ve organizasyonları için yüksek başarı standartları
belirlerler,
o Devam eden öğrenim doğaldır. Bu yüzden başkalarının
kabiliyetlerinin gelişimi konusunda özel çaba sarf etmesine gerek yoktur.
o Kendilerine verilen fazla işleri memnuniyetle kabul ederler. o Kendi zayıf ve kuvvetli yönlerini iyi bilirler.
Aslında bu özellikler aynı zamanda etkin izleyici (ast) özellikleridir. Etkin ast ile etkin liderin özellikleri birbirine benzemektedir artık. Ancak lideri asttan ayıran, organizasyon içerisinde sergiledikleri roldür. Daha önce de
belirttiğimiz gibi etkin ast ve etkin lider bu iki değişik rolü günün değişik saatlerinde oynayan aynı kişidir.
Silahlı kuvvetler içerisinde kendi kendini kontrol etmek karmaşıklığa neden olabilir. Çünkü etkin ast kendisinin takip ettiği liderin de aynı sorumluluklara sahip olduğunu düşünüp Silahlı Kuvvetler hiyerarşisi içerisinde lideri takipten uzaklaşabilir. Bunun yanında etkin olmayan astlar da kendilerini hiyerarşinin içerisinde güçsüz ve liderlerin kendi amaçlan için onu zorladıkları bir ortamda görebilir. Bu yüzden liderler bu dengeyi iyi kurmalı kendileri de
organizasyonun değerlerine sahip çıkmalıdır. Görüldüğü üzere iyi bir komutan olabilmek için aynı zamanda iyi bir astta olmak gerekmektedir.
Ayrıca kendiliğinden iş yapan etkin astların ortaya çıkması için
organizasyonun yapısının merkeziyetçiden ademi merkeziyetçiye doğru bir yapı, liderlik tarzının da otokratikten demokratiğe doğru değişmesi
gerekmektedir.
Yapılan anket çalışmasında bilgi toplumu alt yapı parametrelerinden seçilen;
Ortalama aylık gelir,
Takip edilmekte olunan günlük gazete sayısı, Takip edilmekte olunan haftalık dergi sayısı, Takip edilmekte olunan aylık dergi sayısı, Satın alınan aylık kitap sayısı,
Satın almasa dahi, internet, kütüphane vb.den edinerek okunan aylık kitap sayısı (mesleki kitaplar dahil),
Tiyatroya gitme sıklığı, Sinemaya gitme sıklığı,
Bilgisayar sahibi olup olmama,
Sabit hatlı telefona sahip olup olmama, Mobil telefona sahip olup olmama, Günde ortalama telefon kullanma süresi, İnternet kullanma alışkanlığı,
Günlük ortalama İnternet kullanma süresi Günlük televizyon izleme süresi,
Radyo dinleme süresi,
Şu ana kadar mesleki eğitim maksadı ile katıldığı kurs vb çalışmalarının sayısı,
Şu ana kadar mesleki eğitim dışında becerilerini yada bilgilerini geliştirmek maksadı ile katıldığı kurs vb. eğitim çalışmaları sayısı değişkenlerinden ilk on altısının liderlik düzeyi üzerinde açık bir etkisi
gözlenmemektedir. Ancak son ikisinde dikkati çekecek şekilde mesleki yada mesleki olmayan çalışmaların sayısı arttıkça liderlik düzeyinde bir gelişme görülmektedir. Gerçi gözlenen bu gelişme diğerlerine baskındır diyecek kadar açık ve net değildir. Ancak diğerlerine karşı hiç tepki vermeyen tablonun bu iki değişken de yükselme eğilimi göstermesi; ankete katılanların büyük
kısmının 1977- 1994 arasında doğdukları dikkate alınırsa, gösterdikleri
davranışların Y kuşağı davranışları ile örtüştüğü görülecektir. Bilgiye ulaşmak ve bilgiyi ulaştırmak için kendi kendilerini teşvik ediyor olmaları, elde edilen bilginin dağılmasını istemeleri, farklı kültürlerle kolay ve sağlıklı bir şekilde uyum sağlayabilmeleri, esnek organizasyon yapısını benimsemiş olmaları, teknolojik birikimin olmasından dolayı yaratıcılığa yatkın olmaları ortak özellikleri olan bu kuşağın eğitim programlarının da bu özelliklerini dikkate alan ve beceri, bilgi artırma şeklinde olması gerektiğini göstermektedir.
Geleceğin liderlerini eğitiminde onlara bilgiyi doğrudan veren, klasik ders düzeninde bilgi verilmesinin etkili olmamaktadır. Bunun yerine,
meraklandıran, dikkatini çeken, kendi kendine araştırmaya ve incelemeye sevk eden öğrenci merkezli bir eğitim sistemi seçilmesi gerekmektedir. Bu durumda Piyade Okulu gibi sınıf okullarının statülerinin değiştirilerek, enstitü biçiminde örgütlenmeleri ve eğitim vermelerinin daha doğru olacağını
söylenebilir. Harp Okulu’nu bitirerek Sınıf Okulu’na gelen genç lider adayı subayın burada yeniden ders takip zorunluluğu yerine bir danışman subay nezaretinde seçilecek projelerde görev almaları sağlanmalı, proje bazlı bilgi toplama ve araştırma teşvik edilmelidir. Proje çalışması sonucunda
çalışmaları değerlendirilerek, elde ettiği kazanımlar ve ilerlemeler geri besleme yolu ile kendisine iletilmelidir.
Teklif Edilen Sistemin Sağlayacağı Avantajlar :
Genç liderler kendi kendilerine öğrenme ve araştırmaya teşvik edilmiş olacaklardır.
Elde edilecek değişik fikir ve projelerden daha sonra çeşitli maksatlarla faydalanılabilecektir.
Genç lider adaylarının bir proje geliştirip, yönetmekten dolayı özgüvenleri gelişecektir.
Proje bazlı esnek örgütlenme modelinde görev almaları nedeni ile, bu tür çalışmalara alışkanlık sağlayacaklardır.
Dezavantajları :
Yasal değişiklikler yapılmasını gerektirebilir.
İlk başlarda kendi kendilerine öğrenmeye sevk edilen gençler tembellik yapabilirler. Bu durum üstleri tarafından iyi yönetilmezlerse,
projelerini yetiştirememelerine, dolayısı ile de özgüvenlerinin sarsılmasına neden olabilir.
Genç liderler yapılan proje çalışmasını kendileri için değil, idarenin işi olarak görebilirler. Bu durumda yeterince gayret göstermemelerine ve öğrenmekten kaçınmalarına neden olabilir. Bu duruma danışman subayların olması ve genç liderleri iyi yönlendirmesi gerekmektedir. İdarenin eğitim programlarını ve düzenlerini değiştirmeleri bir takım
ilave yükler getirebilir.
Önerilen bu tür bir çalışmaya yatkın olmayan daha yaşlı liderler bu sisteme karşı direnç gösterebilirler.
E K – A A N K E T F O R M U
B i r anket çalışması yapmak istiyoruz. Aşağıdaki sorulara cevap ararken sadece içinde bulunduğunuz grubu düşünerek doldurmanız gerekmektedir. Cevaplarınızı sizi en iyi açıklayan ifadeyi daire içine alarak yapınız. Gerçekçi
olmaya çok önem veriniz. anketle baş başa olduğunuza ve sizi
değerlendirecek bir başkası olmadığına göre 'olması gereken cevapları' değil tamamen 'sizi yansıtan cevapları' veriniz.
1. Başkaları ile beraber olmaya çalışırım. a. Genellikle b. Sık sık c. Bazen d. Arada sırada e. Nadiren f. Hiçbir zaman
2. Ne yapacağını başkalarının karar vermelerine bırakırım. a. Genellikle b. Sık sık c. Bazen d. Arada sırada e. Nadiren f. Hiçbir zaman
3. Ben sosyal toplantılardaki gruplara katılırım. a. Genellikle b. Sık sık c. Bazen d. Arada sırada e. Nadiren f. Hiçbir zaman
4. Ben başkaları ile sıkı ilişkiler kurmaya çalışırım. a. Genellikle b. Sık sık c. Bazen d. Arada sırada e. Nadiren f. Hiçbir zaman
5. Fırsat düştükçe sosyal amaçlı organizasyonlara katılma eğilimindeyim. a. Genellikle b. Sık sık c. Bazen d. Arada sırada e. Nadiren f. Hiçbir zaman
6. Başkalarının benim hareketlerimi etkilemesine müsaade ederim. a. Genellikle b. Sık sık c. Bazen d. Arada sırada e. Nadiren f. Hiçbir zaman
7. Gayri resmi sosyal faaliyetlere katılmak için çaba gösteririm a. Genellikle b. Sık sık c. Bazen d. Arada sırada e. Nadiren f. Hiçbir zaman
8. Başkaları ile sıkı ilişkiler kurmaya çalışırım. a. Genellikle b. Sık sık c. Bazen d. Arada sırada e. Nadiren f. Hiçbir zaman
9. Gelecek planlanma başkalarını da katmaya çalışırım. a. Genellikle b. Sık sık c. Bazen d. Arada sırada e. Nadiren f. Hiçbir zaman
10. Başkalarının, yaptıklarımı kontrolleri altında tutmalarına müsaade ederim. a. Genellikle b. Sık sık c. Bazen d. Arada sırada e. Nadiren f. Hiçbir zaman
11. Etrafımda başkalarının bulunmasına çalışırım. a. Genellikle b. Sık sık c. Bazen d. Arada sırada e. Nadiren f. Hiçbir zaman
12. Başkalarına yaklaşmaya ve kişisel bağlar kurmaya çalışırım. a. Genellikle b. Sık sık c. Bazen d. Arada sırada e. Nadiren f. Hiçbir zaman
13. Başkalan beraberce bir şeyler yaparken, bende katılmaya çalışırım. a. Genellikle b. Sık sık c. Bazen d. Arada sırada e. Nadiren f. Hiçbir zaman
14. Ben başkaları tarafından kolayca yönetilirim. a. Genellikle b. Sık sık c. Bazen d. Arada sırada e. Nadiren f. Hiçbir zaman
15. Yalnız kalmamaya çalışırım. a. Genellikle b. Sık sık c. Bazen d. Arada sırada e. Nadiren f. Hiçbir zaman
16. Grup faaliyetlerine katılmaya çalışırım. a. Genellikle b. Sık sık c. Bazen d. Arada sırada e. Nadiren f. Hiçbir zaman
17. Başkalarına karşı arkadaşça davranmaya çalışırım.
a. Hemen hemen herkes
b. Birçok kişi
c. Bazıları
d. Birkaç kişi
e. Bir iki kişi
18. Ne yapılacağı hakkında başkalarının karar vermelerine müsaade ederim.
a. Hemen hemen herkes
b. Birçok kişi
c. Bazıları
d. Birkaç kişi
e. Bir iki kişi
f. Hiç kimse
19. Benim başkalarıyla kurduğum ilişkiler soğuk ve mesafelidir.
a. Hemen hemen herkes
b. Birçok kişi
c. Bazıları
d. Birkaç kişi
e. Bir iki kişi
f. Hiç kimse
20. Başkalarının olayları ele almalarına müsaade ederim.
a. Hemen hemen herkes
b. Birçok kişi
c. Bazıları
d. Birkaç kişi
e. Bir iki kişi
f. Hiç kimse
21. Ben başkaları ile sıkı ilişkiler kurmaya çalışırım.
a. Hemen hemen herkes
b. Birçok kişi
c. Bazıları
d. Birkaç kişi
e. Bir iki kişi
f. Hiç kimse
22. Ben başkalarının hareketlerimi güçlü bir şekilde etkilemelerine müsaade ederim.
a. Hemen hemen herkes
b. Birçok kişi
c. Bazıları
d. Birkaç kişi
e. Bir iki kişi
f. Hiç kimse
23. Ben başkalarına yaklaşmaya kişisel bağlar kurmaya çalışırım.
a. Hemen hemen herkes
b. Birçok kişi
c. Bazıları
d. Birkaç kişi
e. Bir iki kişi
24. Başkalarının hareketlerimi kontrol altında tutmalarına müsaade ederim,
a. Hemen hemen herkes
b. Birçok kişi
c. Bazıları
d. Birkaç kişi
e. Bir iki kişi
f. Hiç kimse
25. Başkalarına karşı soğuk ve mesafeli davranırım.
a. Hemen hemen herkes
b. Birçok kişi
c. Bazıları
d. Birkaç kişi
e. Bir iki kişi
f. Hiç kimse
26. Başkaları tarafından kolayca yönetilirim.
a. Hemen hemen herkes
b. Birçok kişi
c. Bazıları
d. Birkaç kişi
e. Bir iki kişi
f. Hiç kimse
27. Başkaları ile yakın kişisel ilişkiler kurmaya çalışırını.
a. Hemen hemen herkes
b. Birçok kişi
c. Bazıları
d. Birkaç kişi
e. Bir iki kişi
f. Hiç kimse
28. Başkalarının beni bir şeyler yapmaya davet etmelerinden hoşlanırım.
a. Hemen hemen herkes
b. Birçok kişi
c. Bazıları
d. Birkaç kişi
e. Bir iki kişi
f. Hiç kimse
29. Başkalarının bana karşı yakın ve kişisel davranmalarından hoşlanırım.
a. Hemen hemen herkes
b. Birçok kişi
c. Bazıları
d. Birkaç kişi
e. Bir iki kişi