Gagauz Yeri Özerk Bölgesinde Türkiye Türkçesi eğitimi alan öğrencilerin dinleme becerisindeki durumlarını tespit etmek amacıyla dil seviyelerine uygun dinleme etkinlikleri kullanılmış, öğrencilerin cevap kâğıtları dinleme becerisi puanlama ölçeğine göre değerlendirilerek her bir öğrenciye ait dinleme becerisi başarı puanı ortaya çıkarılmış ve buna göre değerlendirmeler yapılmıştır. Bu bölümde öncelikle öğrencilerin dinleme becerisi başarı puanları, sonrasında ise bu puanlar cinsiyet, sınıf, dil seviyesi gibi farklı değişkenlerle karşılaştırılarak dinleme becerisine ait tespitler ortaya konmuştur.
4.3.1. Dinleme Becerisi Başarı Durumuna İlişkin Bulgular
Öğrencilerin Türkiye Türkçesi dinleme becerisi başarı puanlarının ortalaması, en düşük ve en yüksek puan ile puan aralığının dağılımı Tablo 40’ta sunulmuştur.
Tablo 40.
Öğrencilerin Dinleme Becerisi Başarı Puanlarına İlişkin Frekans ve Yüzde Dağılımı
Değişken N X S En Düşük Puan En Yüksek Puan Puan Aralığı F % Dinleme Puanı 149 75,74 18,65 27,87 100 21-40 9 6,0 41-60 21 14,1 61-80 43 28,9 81-100 76 51,0
Tablo 40’ta görüldüğü gibi, öğrencilerin dinleme becerisine ait başarı puanlarının ortalaması 75,74’tür. En düşük puan 27,87 iken en yüksek puan da 100’dür. Dinleme becerisi başarı puanlarının aralıkları incelendiğinde, en düşük puan aralığı olan 0-20 arasında puan alan öğrencinin bulunmadığı görülmektedir. En yüksek puan aralığında (81-100) olan öğrencilerin oranı %51 (f=76); ortalama puanı da barındıran 61-80 arasında puan alan öğrencilerin oranı da %28,9’dur (f=43). 21-40 arasında puana sahip öğrencilerin oranı %6 (f=9) ve 41-60 arasında puana sahip öğrencilerin oranı da %14,1’dir (f=21). Verilerden hareketle öğrencilerin dinleme becerisi başarı puanlarının ortalamasının yüksek olduğunu
148
belirtmek mümkündür. Bununla birlikte öğrencilerin yarısının en yüksek puan aralığında bulunması dinleme becerisindeki başarıyı ortaya koymaktadır.
4.3.2. Dinleme Becerisi ile Cinsiyetin Karşılaştırılmasına İlişkin Bulgular Öğrencilerin Türkiye Türkçesinde dinleme becerisinin cinsiyete göre farklılaşıp farklılaşmadığının belirlenmesi için yapılan Bağımsız Örneklemler t-Testi sonuçları Tablo 41’te sunulmuştur.
Tablo 41.
Öğrencilerin Dinleme Becerisi Başarı Puanlarının Cinsiyete Göre Karşılaştırılmasına İlişkin t-Testi Sonuçları
Değişkenler Cinsiyet N X S t p
Dinleme Puanı Kız 76 81.95 14.23 4.393 .000
Erkek 73 69.28 20.53
Tablo 41’te görüldüğü gibi, öğrencilerin dinleme becerisi başarı puanları cinsiyete göre anlamlı düzeyde farklılaşmaktadır [t(144)=4.393. p<.05]. Diğer bir ifadeyle öğrencilerin dinleme becerisindeki başarısı cinsiyete göre değişmektedir. Kız öğrencilerin dinleme puanlarının ortalaması ( X =81.95), erkek öğrencilerin ortalamasından ( X =69.28) anlamlı düzeyde daha yüksektir. Bu da kız öğrencilerin erkeklere oranla Türkiye Türkçesi dinleme becerisinde daha başarılı olduğunu ortaya koymaktadır.
4.3.3. Dinleme Becerisi ile Sınıf Düzeyinin Karşılaştırılmasına İlişkin Bulgular Öğrencilerin Türkiye Türkçesi dinleme becerisi başarısının sınıf seviyelerine göre değişip değişmediğini ortaya koymak amacıyla yapılan tek yönlü varyans analizi (ANOVA) sonuçları Tablo 42’de verilmiştir.
149 Tablo 42.
Öğrencilerin Dinleme Becerisi Başarı Puanlarının Sınıf Düzeyine Göre Karşılaştırılmasına İlişkin Tek Yönlü Varyans Analizi (ANOVA) Sonuçları
Değişken Sınıf düzeyi N X S f p Fark Dinleme Puanı 8.Sınıf 47 75.97 17.82 5.539 .000 8-11 9-11 10-11 9.Sınıf 35 83.38 14.36 10.Sınıf 23 79.16 22.64 11.Sınıf 27 62.76 17.27 12.Sınıf 17 75.36 15.77 Toplam 149 75.74 18.65
Tablo 42’ye göre, öğrencilerin Türkiye Türkçesi dinleme becerisi başarı puanları sınıf seviyesine göre anlamlı düzeyde farklılaşmaktadır [t(144)=5.539, p<.05]. Başka bir ifadeyle, öğrencilerin dinleme becerisi sınıf seviyesine göre değişmektedir. Anlamlı farklılıkların hangi sınıf seviyeleri arasında olduğunun belirlenmesi amacıyla yapılan Tukey çoklu karşılaştırma testi sonuçlarına göre 11’inci sınıf öğrencilerinin dinleme puanı ( X =62.76); 8’inci ( X =75.97), 9’uncu ( X =83.38) ve 10’uncu ( X =79.16) sınıf öğrencilerinin dinleme puanlarına göre anlamlı düzeyde daha düşüktür. Dinleme becerisi başarı puanlarının en yüksek olduğu sınıflar 9’uncu sınıf ve 10’uncu sınıflarken en düşük puana sahip düzeyin 11’inci sınıf olduğu görülmektedir.
4.3.4. Dinleme Becerisi ile Dil Seviyelerinin Karşılaştırılmasına İlişkin Bulgular Öğrencilerin Türkiye Türkçesi dinleme becerisi başarısının dil seviyelerine göre değişip değişmediğini ortaya koymak amacıyla yapılan tek yönlü varyans analizi (ANOVA) sonuçları Tablo 43’te sunulmaktadır.
Tablo 43.
Öğrencilerin Dinleme Becerisi Başarı Puanlarının Dil Seviyesine Göre Karşılaştırılmasına İlişkin Tek Yönlü Varyans Analizi (ANOVA) Sonuçları
Değişken Dil seviyesi N X S F p Fark
(Tukey) Dinleme Puanı A1 82 79.13 16.74 5.780 .001 A1-B1 A2-B1 A2 23 79.15 22.64 B1 26 62.94 17.58 B2 18 74.38 15.84 Toplam 149 75.73 18.65
150
Tablo 43’ten de anlaşılacağı üzere, öğrencilerin Türkiye Türkçesi dinleme becerisi başarı puanları dil seviyesine göre anlamlı düzeyde farklılaşmaktadır [t(144)=5.780, p<.05]. Başka bir ifadeyle, öğrencilerin dinleme becerisi, dil seviyesine göre değişmektedir. Anlamlı farklılıkların hangi dil seviyeleri arasında olduğunun belirlenmesi amacıyla yapılan Tukey çoklu karşılaştırma testi sonuçlarına göre B1 seviyesindeki öğrencilerin dinleme puanı ( X =62.94); A1 ( X =79.13) ve A2 ( X =79.15) seviyesindeki öğrencilerinin dinleme puanlarına göre anlamlı düzeyde daha düşüktür. Dinleme becerisi puanlarının en yüksek olduğu dil seviyeleri A1 ve A2, en düşük puana sahip dil seviyesinin ise B1 olduğu görülmektedir.
4.3.5. Dinleme Becerisi ile Aileyle İletişimde Kullanılan Dilin Karşılaştırılmasına İlişkin Bulgular
Öğrencilerin Türkiye Türkçesi dinleme becerisindeki başarısının aileleriyle iletişimde kullandıkları dile göre değişip değişmediğini ortaya koymak amacıyla yapılan tek yönlü varyans analizi (ANOVA) sonuçları Tablo 44’te verilmiştir.
Tablo 44.
Öğrencilerin Dinleme Becerisi Başarı Puanlarının Aileyle Konuşulan Dile Göre Karşılaştırılmasına İlişkin Tek Yönlü Varyans Analizi (ANOVA) Sonuçları
Değişken Aileyle Konuşulan
Dil N X S F p Fark Dinleme Puanı Sadece Gagauz Türkçesi 52 83,20 14,98 6,656 ,000 1-2 1-4 Sadece Rusça 41 69,11 22,30 Gagauz Türkçesi ve Rusça 43 76,32 15,24 Diğer* 13 64,91 18,60 Toplam 149 75,74 18,65
*Moldovaca, Bulgarca veya Ukraynaca
Serbestlik derecesi 2-146—148
Tablo 44’e göre, öğrencilerin Türkiye Türkçesi dinleme becerisi başarı puanları, onların aileleriyle iletişim kullandıkları dile göre anlamlı düzeyde farklılaşmaktadır [t(144)= 6.656, p<.05]. Başka bir ifadeyle, öğrencilerin dinleme becerisindeki başarısı aileleriyle konuştukları dile göre değişmektedir. Anlamlı farklılıkların hangi diller arasında olduğunun
151
belirlenmesi amacıyla yapılan Tamhane’s T2 çoklu karşılaştırma testi sonuçlarına göre sadece Gagauz Türkçesiyle iletişim kuran öğrencilerin dinleme becerisi puanlarının ortalaması ( X =83.20), Moldovaca, Bulgarca veya Ukraynaca ile iletişim kuran öğrencilerin ortalaması ( X =64.91) ile sadece Rusça kullanan öğrencilerin ortalamasından ( X =69.11) anlamlı düzeyde daha yüksektir. Dinleme becerisi başarı puanları ortalamasının en yüksek olduğu iletişim dilinin Gagauz Türkçesi, en düşük olduğu iletişim dilinin ise Moldovaca, Bulgarca veya Ukraynaca olduğu görülmektedir.
4.3.6. Dinleme Becerisi ile Arkadaşla İletişimde Kullanılan Dilin Karşılaştırılmasına İlişkin Bulgular
Öğrencilerin Türkiye Türkçesi dinleme becerisi başarısının arkadaşlarıyla iletişimde kullandıkları dile göre değişip değişmediğini ortaya koymak amacıyla yapılan tek yönlü varyans analizi (ANOVA) sonuçları Tablo 45’te verilmiştir.
Tablo 45.
Öğrencilerin Dinleme Becerisi Başarı Puanlarının Arkadaşlarıyla Konuşulan Dile Göre Karşılaştırılmasına İlişkin Tek Yönlü Varyans Analizi (ANOVA) Sonuçları
Değişken Arkadaşla Konuşulan Dil N X S F p Fark (Tukey) Dinleme Puanı Sadece Gagauz Türkçesi 28 81.96 16.83 4.243 .016 1-3 Gagauz Türkçesi ve Rusça 34 79.92 13.11 Sadece Rusça 86 72.10 20.28 Toplam 148 75.74 18.65 Serbestlik derecesi 2-146--148
Tablo 45’te de görüldüğü gibi, öğrencilerin Türkiye Türkçesi dinleme becerisi başarı puanları arkadaşlarıyla iletişim kullandıkları dile göre anlamlı düzeyde farklılaşmaktadır [t(144)=4.243, p<.05]. Başka bir ifadeyle, öğrencilerin dinleme becerisindeki başarısı arkadaşlarıyla konuştukları dile göre değişmektedir. Anlamlı farklılıkların hangi diller arasında olduğunun belirlenmesi amacıyla yapılan Tukey çoklu karşılaştırma testi sonuçlarına göre arkadaşlarıyla sadece Gagauz Türkçesiyle iletişim kuran öğrencilerin dinleme becerisi puanları ortalaması (X =81,96), sadece Rusça ile iletişim kuran öğrencilerin ortalamasından ( X =72.10) anlamlı düzeyde daha yüksektir. Arkadaşlarıyla sadece Gagauz Türkçesiyle iletişim kuran öğrencilerin Türkiye Türkçesi dinleme becerisi
152
başarı puanları en yüksek ortalamaya, sadece Rusça ile iletişim kuran öğrencilerin başarı puanlarının en düşük ortalamaya sahip olduğu görülmektedir.
4.3.7. Dinleme Becerisi ile Gagauz Türkçesi Ağız Özelliklerinin Karşılaştırılmasına İlişkin Bulgular
Öğrencilerin konuştukları Gagauz Türkçesi ağzı ile Türkiye Türkçesi dinleme becerisi arasındaki ilişkiyi ortaya koymak amacıyla yapılan Mann Whitney U-testi sonuçları Tablo 46’da gösterilmektedir.
Tablo 46.
Öğrencilerin Dinleme Becerisi Başarı Puanlarının Kullandıkları Gagauz Türkçesi Ağzına Göre Karşılaştırılmasına İlişkin Mann Whitney U-Testi Sonuçları
Değişken G.T Ağzı N Sıra
Ortalaması Sıra Toplamı U p Dinleme puanı Merkez ağzı 135 75.17 10148.50 921.500 .878 Güney ağzı 14 73.32 1026.50
Tablo 46’ya göre, öğrencilerin Gagauz Türkçesi ağız özellikleriyle Türkiye Türkçesi dinleme becerisi başarı puanları farklılaşmamaktadır [U=921.500, p>.05]. Diğer bir ifadeyle öğrencilerin dinleme becerisindeki başarı durumları, konuştukları Gagauz Türkçesi ağzına göre bir değişiklik göstermemektedir.
4.3.8. Dinleme Becerisi ile Türkiye Türkçesi Eğitimi Alma Durumunun Karşılaştırılmasına İlişkin Bulgular
Öğrencilerin daha önce Türkiye Türkçesi eğitimi alıp almamasıyla Türkiye Türkçesi dinleme becerisi arasındaki ilişkiyi ortaya koymak amacıyla yapılan Mann Whitney U-testi sonuçları Tablo 47’de yer almaktadır.
Tablo 47.
Öğrencilerin Dinleme Becerisi Başarı Puanlarının Türkçe Eğitimi Alma Durumuna Göre Karşılaştırılmasına İlişkin Mann Whitney U-Testi Sonuçları
Değişken Durum N Sıra
Ortalaması Toplamı Sıra
U p
Dinleme
puanı Eğitim almayan
143 75.42 10785.00
368.500 .559
153
Tablo 47’e göre, Türkiye Türkçesi eğitimi alan öğrencilerle almayan öğrencilerin Türkiye Türkçesi dinleme becerisi başarı puanları anlamlı düzeyde farklılaşmamaktadır [U=368.500, p>.05]. Diğer bir ifadeyle öğrencilerin daha önce Türkçe eğitimi alıp almaması, onların Türkiye Türkçesi dinleme becerisine etki etmemektedir. Ancak eğitim almayan öğrencilerin sıra ortalamasının (75.42) alanlara (64.92) göre daha yüksek olduğunu söylemek mümkündür.
4.3.9. Dinleme Becerisi ile Günlük Yaşamda Türkiye Türkçesi Kullanımının Karşılaştırılmasına İlişkin Bulgular
Öğrencilerin günlük yaşamlarında Türkiye Türkçesini kullanma durumlarıyla dinleme becerisi puanları arasındaki ilişkiyi tespit etmek amacıyla yapılan Kruskal Wallis H-testi sonuçları Tablo 48’de bulunmaktadır.
Tablo 48.
Öğrencilerin Dinleme Becerisi Başarı Puanları İle Türkiye Türkçesi Konuşma Sıklığına Göre Karşılaştırılmasına İlişkin Kruskal Wallis H-Testi Sonuçları
Değişken Türkiye Türkçesini kullanma sıklığı N X X2 p Dinleme 1. Hiçbir zaman 35 68.57 2.350 .503 2. Az 48 72.30 3. Bazen 52 78.71 4. Sık sık 14 86.54 Toplam 149 Serbestlik derecesi 3
Not: 4 öğrenci (%2,7) tarafından seçilen “Her zaman” ifadesi istatistiksel olarak bir farklılık yaratmadığı için “Sık sık” (n=10) ifadesiyle birleştirilmiş ve Tablodaki gibi adlandırılmıştır.
Tablo 48’e göre, Türkiye Türkçesi dinleme becerisi başarı puanları günlük yaşamda Türkiye Türkçesi kullanma durumuna göre farklılaşmamaktadır [X2=2.350, p>.05]. Bu bulgu, öğrencilerin günlük yaşamda Türkiye Türkçesi kullanma durumlarının dinleme puanlarına bir etkisinin olmadığını göstermektedir. Buna rağmen Türkiye Türkçesini günlük yaşamında sık sık kullanan öğrencilerin puan ortalamasının ( X =86.54), hiçbir zaman kullanmayan öğrencilerin puan ortalamasından ( X =68.57) daha yüksek olduğu görülmektedir.
154
4.3.10. Dinleme Becerisi ile Türkiye’ye Gitme Durumunun Karşılaştırılmasına İlişkin Bulgular
Öğrencilerin dinleme puanlarıyla Türkiye’ye gitme durumları arasındaki ilişkiyi ortaya koymak amacıyla yapılan Bağımsız Örneklem t-Testi sonuçları Tablo 49’da verilmiştir. Tablo 49.
Öğrencilerin Dinleme Becerisi Başarı Puanının Türkiye’ye Gitme Durumlarına Göre Karşılaştırılmasına İlişkin Bağımsız örneklemler t-Testi Sonuçları
Değişkenler Türkiye’ye gitme durumu
N X S t p
Dinleme puanı Giden 34 79.59 16.08 1.374 1.374
Gitmeyen 115 74.60 17.26
Tablo 49’a göre, öğrencilerin Türkiye’ye gitme durumları, dinleme becerisi başarı puanlarını farklılaştırmamaktadır [t(144)= 1.374, p<.05]. Diğer bir ifadeyle öğrencilerin Türkiye’ye gitme durumlarıyla dinleme puanları arasında anlamlı bir fark yoktur. Ancak Türkiye’ye giden öğrencilerin dinleme puanlarının ortalaması ( X =79.59), gitmeyen öğrencilerin ortalamasına ( X =74.60) göre daha yüksektir.