Araştırmacı ve Katılımcılar

3.3.1. Araştırmacı

Araştırmacı 6 yıllık üniversitede çalışan bir eğitimcidir. Araştırmacı lisans ve yüksek lisans eğitimini fen bilgisi öğretmenliği programında yapmış, doktora eğitimine de yine bu programda devam etmiştir. Araştırmacı doktora eğitimi süresince almış olduğu İleri Bilimsel İletişim dersi ile argümantasyon uygulamalarının aşamalarını öğrenmiştir. Araştırmacı bu dersten sonra bu uygulamaların fen derslerinde nasıl

uygulanabileceğini araştırarak bu konuda uzmanlığını almış ve doktorasını bu alanda yapmış aynı zamanda bu alanda da çeşitli projeler yapmış ve yapmaya devam eden öğretim elemanları ile de görüşmeler gerçekleştirmiştir. Argümantasyon uygulamalarının sınıf içi uygulamasını gözlemlemek amacıyla ilgili projelerdeki uygulamalara gözlemci olarak katılmıştır. Araştırmacı fen eğitiminde argümantasyonun yeri, önemi ve uygulanması ile ilgili ayrıca bu alanda önemli isimlerden Prof. Dr. Mariler Piler Alexandre Jimenez’in yanına giderek ilgili çalışmalar konusunda 1 hafta özel ders almıştır. Bu şekilde araştırmacı argümantasyon uygulamalarının fen eğitimindeki yeri ile ilgili bilgi ve deneyimlerini arttırmıştır. Araştırmacı probleme dayalı öğrenme yaklaşımı konusunda ise bu konu ile ilgili seminerlere katılmış ve doktora eğitiminde Öğretim Stratejilerinde Yeni Yaklaşımlar dersini alarak konu ile ilgili deneyimler kazanmaya çalışmıştır. Araştırmacı lisansüstü eğitimi sırasında Nitel Araştırma Yöntemleri ile Fen Eğitiminde İstatistik derslerini almış ve “Nvivo-9 Nitel Veri Analizi Programı” konusunda bir çalıştaya katılarak uygulamayı planladığı araştırmanın yöntemi, veri toplama süreci ve veri toplama teknikleri konusunda bilgi ve deneyimler elde etmiştir. Araştırmacı yurt içi ve yurt dışı konferanslara ilköğretim fen öğretimi konusunda hazırladığı bildirilerle katılarak ve hakemli dergilere yayınlar hazırlayarak alanında kendisini geliştirmeye çalışmaktadır. Araştırmacının bugüne kadar gerçekleştirdiği ve halen devam eden tüm bu çalışmaları, uygulamasına başladığı araştırmanın konusu ve yönteminde belirli bir deneyime ulaşmasına yardımcı olmuştur.

3.3.2. Katılımcılar

Araştırmanın katılımcılarını 2011-2012 yılı bahar yarıyılında Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi İlköğretim Bölümü Fen Bilgisi Öğretmenliği Anabilim Dalında Çevre bilimi dersine devam eden 3B ikinci öğretim öğrencileri oluşturmuştur.

Araştırmanın gerçekleştirildiği uygulama okulunun seçilmesinde ilgili dersin öğretim üyelerinin çevre bilimi dersi kapsamında uygulanacak etkinliklere destek vermede gönüllü olması etkili olmuştur. Bunun yanı sıra sınıfların teknolojik donanım açısından uygun olması ve argümantasyon uygulamalarına olanak sağlayacak yapıda olması okulun seçimini etkileyen diğer etmenlerdir. Çevre bilimi dersine giren öğretim üyeleri ve dersin ilgili öğretim üyesi araştırmacı ile birlikte çalışma konusunda istekli olduğunu ön görüşmede belirtmiştir. Ayrıca dersin ilgili öğretim üyesi bu uygulama

içinde yer alarak öğrencilerinin her alanda gelişimini görmek istediğini de araştırmacı ile paylaşmıştır.

Bu araştırmada katılımcıların belirlenme sürecinde ise amaçlı örnekleme yöntemlerinden ölçüt örnekleme kullanıldı. Amaçlı örnekleme, zengin bilgiye sahip olduğu düşünülen durumların derinlemesine çalışılmasına olanak vermektedir (Yıldırım ve Şimşek, 2008). Araştırmacı, katılımcıların belirlenmesinde ölçüt olarak çeşitli faktörleri temel aldı. Bu faktörlerden ilki araştırmanın hangi derste gerçekleştirileceği ile ilgilidir. Araştırmacının çevre okuryazarlık becerilerinin bilgi boyutu kapsamındaki konu içerikleri ile çevre biliminin ders içeriğinin birbiri ile örtüşmesi, öğrencilerin dersin üç saat gibi geniş bir zaman diliminde işleniyor olması uygulamanın bu ders kapsamında yapılmasında etkili oldu. Çevre Bilimi Dersi 2011-2012 yılı bahar döneminde 4 ayrı şubede yürütülmüştür. Araştırmacı, tez danışmanı ile birlikte araştırma grubunun 3B ikinci öğretim olması yönünde bir karar aldı. Uygulama grubunun 3B ikinci öğretim olmasının nedeni sınıf mevcudunun diğer gruplara göre daha az olmasıydı. Argümantasyon uygulamalarının pilot çalışması sırasında sınıf mevcudunun yüksek olması uygulamaları aksatmıştı. Önceden tespit edilen bu sonuca bağlamında sınıf mevcudunun en düşük olduğu grup uygulama grubu olarak belirlendi. Bu bağlamda araştırmanın katılımcıları 2011-2012 yılı bahar yarıyılında Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi İlköğretim Bölümü Fen Bilgisi Öğretmenliği Anabilim Dalında Çevre Bilimi Dersine devam eden 34 3. Sınıf fen bilgisi öğretmeni adayıdır. Uygulamanın yapıldığı sınıfta öğrenim gören öğrencilerin aile yapılarının, çevre ile ilgili belli ve duyarlılıklarının ortaya konulması eylem araştırmasının gerçekleştirildiği bağlamın özelliklerini yansıtmak açısından önem taşıdığından öğretmen adaylarına ön test öncesinde kişisel bilgi formu dağıtıldı ve bu form aracılığı ile onların kişisel özelliklerine ulaşıldı. Araştırmanın katılımcılarına ait kişisel bilgileri Tablo 3.1’de verilmiştir.

Tablo 3. 1. Katılımcı Öğretmen Adaylarına Ait Kişisel Bilgiler

ÖĞRETMEN ADAYININ ÖZELLİKLERİ

f %

Cinsiyet Kız 26 85.3

Erkek 5 14.7

Anne mesleği Ev hanımı 24 70.6

İşçi 2 5.9

Memur 3 8.8

Serbest meslek 1 2.9

Emekli 3 8.8

Diğer 1 2.9

Anne Eğitim Durumu

Okuma yazma bilmiyor 1 2.9

İlkokul 18 52.9

Ortaokul 5 14.7

Lise 3 8.8

Üniversite 6 17.6

Yüksek okul 1 2.9

Baba mesleği İşçi 4 11.8

Memur 11 32.4 Çiftçi 1 2.9 Serbest meslek 8 23.5 Emekli 10 29.4 Baba Eğitim durumu İlkokul 6 17.6 Ortaokul 5 14.7 Lise 10 29.4 Üniversite 11 32.4 Yüksek okul 1 2.9 Lisansüstü 1 2.9

Çevre ve Doğa İle İlgili Bilgileri Ne Kadar Merak Ediyorsun

Hiç merak etmiyorum 1 2.9

Çok az merak ediyorum 1 2.9 Orta düzeyde merak ediyorum 18 52.9

Çok merak ediyorum 14 41.2

Son Bir Yıl İçinde Doğal Alanlara Hangi

Sıklıkla Gittin Hiç gitmedim

1 2.9

Nadiren gittim 10 29.4

Bazen gittim 16 47.1

Çok sık gittim 7 20.6

Tablo 3.1. incelendiğinde 26 kız ve 5 erkekten oluşan katılımcı grubun annelerinin büyük çoğunluğunun ev hanımı iken babalarının memur ve emekli olduğu görülmektedir. Anne eğitim durumunun ağırlıklı olarak ilkokul mezunu düzeyinde olan grubun baba eğitim düzeyinin ise lise ve üniversite olduğu görülmektedir. Öğretmen adaylarının çevre ile ilgili konularda orta düzeyde ilgili oldukları görülürken doğal alanlara çok sık gitmedikleri ve doğal alanla çok fazla ilgilendikleri görülmektedir.

Katılımcılarla ilgili yukarıdaki bilgiler ve araştırmacının uygulama öncesinde yapmış olduğu ön test puanları dikkate alınarak danışman onayı ile birlikte alt, orta ve üst düzeyde puan alan altı öğretmen adayı odak öğrenci olarak seçilmiş çalışmanın nitel verileri 6 öğrenci üzerinden toplanmıştır. Araştırmada öğrencilerin gerçek isimleri

kullanılmamış, öğrenci isimleri Ö1, Ö2, Ö3, Ö4, Ö5, Ö6 olarak kodlanmıştır. Araştırmacı bu çalışmada sınıfın öğretmeni rolünü üstlenerek çalışmayı gerçekleştirmiştir. Odak öğrencilerle ilgili ayrıntılı bilgiler aşağıda verilmiştir.

Ö1: Sınıfın akademik başarısı en düşük olan öğrenciler arasında yer almasına karşın çevreye yönelik duyuşsal eğilimi, davranışı ve becerisi orta düzeydedir. Öğrencinin annesi ilkokul mezunu ve ev hanımı iken babası yine ilkokul mezunu ve işçi emeklisidir. Öğrenci çevre ile ilgili konuları orta düzeyde merak ederken bu merak düzeyinin nedeni olarak kendi çevresinde çevre ile ilgili konulara yönelik çok fazla çalışmaların olmamasını göstermektedir. Öğrenci boş zamanlarında doğal alanlara son bir yılda gezmek amaçlı çok nadir gittiğini belirtmektedir. Öğrenci arkadaşları ile iyi uyum içinde olan sosyal bir öğrencidir.

Ö2: Sınıfın akademik başarısı düşük olan öğrencileri arasında yer almasına karşın Ö2’nin çevreye yönelik duyuşsal eğilimi yüksek, davranışı ve becerisinin ise orta düzeyde olduğu görülmüştür. Öğrencinin annesi ilkokul mezunu ve ev hanımı iken babası yine ilkokul mezunu ve işçi emeklisidir. Öğrenicinin babası aynı zamanda bir işletmenin başında çalışmaktadır. Öğrenci çevre ile ilgili konuları orta düzeyde merak ederken bu merak düzeyinin nedeni yeşil alana yönelik ilgisinden kaynakladığını söylemiştir. Öğrenci boş zamanlarında doğal alanlara son bir yılda temiz hava almak için bazen gittiğini belirtmektedir. Öğrenci arkadaşları ile iyi uyum içinde olan sosyal bir öğrencidir. Öğrenci organizasyon işlerinde çok başarılı olmakla birlikte bu işlere yönelik ilgisi olan bir öğrencidir.

Ö3: Sınıfın akademik başarısı yüksek düzeyde olan öğrencileri arasında yer almasına karşın çevreye yönelik duyuşsal eğilimi ve becerisi orta, davranışı düşük düzeydedir. Öğrencinin annesi ilkokul mezunu ve ev hanımı iken babası yine ortaokul mezunu ve işçidir. Öğrenci çevre ile ilgili konuları orta düzeyde merak etmekle birlikte boş zamanlarında doğal alanlara son bir yılda gezmek amaçlı bazen gittiğini belirtmektedir. Öğrenci arkadaşları ile iyi uyum içinde olan sosyal bir öğrencidir.

Ö4: Sınıfın akademik başarısı, çevreye yönelik duyuşsal eğilimi ve becerisi yüksek düzeyde olan öğrencileri arasında yer almasına karşın çevreye yönelik davranışı düşük düzeydedir. Öğrencinin annesi ve babası ilkokul mezunu ve işçidir. Öğrenci çevre ile ilgili konuları çok iyi düzeyde merak etmekle birlikte bu durumun nedeni olarak evde özellikle belgesellerin izlenmesi olduğunu göstermektedir. Boş zamanlarında doğal alanlara son bir yılda çok sık gittiğini bunun nedeni olarak ise

doğanın kendisini dinlendirdiğini ve doğada rahatladığını belirtmektedir. Öğrenci arkadaşları ile iyi uyum içindedir ancak boş zamanlarını arkadaşlarından ayrı geçirmektedir.

Ö5: Sınıfın akademik başarısı, davranışı ve becerisi orta düzeyde olan öğrenciler arasında yer almasına karşın çevreye yönelik duyuşsal eğilimi yüksek düzeydedir. Öğrencinin annesi ilkokul mezunu ve ev hanımı iken babası ortaokul mezunu ve serbest meslekle uğraşmaktadır. Öğrenci çevre ile ilgili konuları orta düzeyde merak ederken boş zamanlarında doğal alanlara son bir yılda gezmek amaçlı bazen gittiğini belirtmektedir. Öğrenci arkadaşları ile iyi uyum içinde olan sosyal bir öğrencidir.

Ö6: Sınıfın akademik başarısı, davranışı ve becerisi orta düzeyde olan öğrenciler arasında yer almasına karşın çevreye yönelik duyuşsal eğilimi yüksek düzeydedir. Öğrencinin annesi ilkokul mezunu ve ev hanımı iken babası lise mezunu ve memurluk yapmaktadır. Öğrenci çevre ile ilgili konuları orta düzeyde merak ederken bu durumun nedeni olarak çevredeki insanların bu tarz konulara çok bilinçli olmadıklarını ve bu nedenle bu konularda kendilerine örnek olabilecek yapıda kişilerle karşılamadıklarını belirtmiştir. Öğrenci boş zamanlarında doğal alanlara son bir yılda gezmek ve piknik amaçlı nadiren gittiğini belirtmektedir. Öğrenci arkadaşları ile iyi uyum içinde olan sosyal bir öğrencidir.