SÖYLEMLERİNİN ÇÖZÜMLENMESİ
3.2. SİYASİ PARTİ LİDERLERİNİN SÖYLEMLERİNİN ÇÖZÜMLENMESİ
3.2.1. TEMALARI BELİRLEME
3.2.1.1. Doğrudan Referandumla İlgili Temalar
3.2.1.1.2. Anayasa Değişikliği ve Anayasa Maddeleri
Liderlerin söylemlerinde anayasa değişikliğine ve değiştirilmesi istenen maddelere çok fazla yer verilmemiştir. Anayasa değişikliği konusunda evet ya da hayır oyu kullanılması dile getirilirken, maddelerin içeriği hakkında gazetelere çok az açıklama yansımıştır.
Cumhuriyet gazetesinde anayasa değişikliği konusunda Erdoğan’ın olumlu, Kılıçdaroğlu’nun olumsuz söylemleri gazetede yer bulmuştur. Bahçeli’nin söylemi bulunmamıştır. Erdoğan söylemlerinde Anayasa Mahkemesi ve HSYK’nın yapısının değişeceğini belirtmiştir. Kılıçdaroğlu ise söylemlerinde anayasa değişikliğinin grev hakkını ve Danıştay’a başvurma hakkını ortadan kaldıracağını savunarak eleştirmiştir.
Radikal gazetesinde liderlerin söylemlerinde anayasa değişikliği paketindeki maddelere ayrıntılı olarak değinilmemiştir. Bahçeli anayasa değişikliğini Anayasa Mahkemesi’ni AKP’leştirme projesi olarak değerlendirirken, Erdoğan söylemlerinde anayasa değişikliğinden en fazla söz eden lider olmuştur. Erdoğan söylemlerinde Anayasa Mahkemesi ve HSYK’nın yapısının değişeceğini ifade etmiştir. Referandum sonrası yeni bir anayasa için çalışmalara başlanacağını belirten Erdoğan, Başkanlık sisteminin de düşünülebileceğini dile getirmiştir. Kılıçdaroğlu söylemlerinde anayasa değişikliği ile yurttaşın elinden bazı haklarının alındığını ifade etmiştir.
Sabah gazetesinde Anayasa değişikliği paketinde yer alan maddeler hakkında Erdoğan’ın açıklamalarına yer verilmiştir. Bahçeli ve Kılıçdaroğlu’nun söylemi bulunmamıştır. Erdoğan’ın çocuk hakları, kadın hakları, fişlemeye son verilmesi, Anayasa Mahkemesi ve HSYK’nın yapılanması konularındaki madde değişikliklerine ilişkin söylemlerine yer verilmiştir. Söylemlerinde Anayasa Mahkemesi ve HSYK’nın yapısı konusunda gelişmiş ülkeleri örnek aldıklarını vurgulamıştır. Erdoğan söylemlerinde değiştirilecek maddeler hakkında konuşulmamasını eleştirmiştir.
Zaman gazetesinde liderlerden sadece Erdoğan’ın söylemlerine yer verilmiştir. Bahçeli ve Kılıçdaroğlu’nun söylemi bulunmamıştır. Erdoğan söylemlerinde çocuk hakları, HSYK üyelerinin hakim ve savcılar tarafından seçilmesi, Anayasa Mahkemesi’nin yapısı ve fişlenmeye son verilmesi konularına değinmiştir.
3.2.1.1.2.1.Devlet Bahçeli’nin Söylemleri Radikal Gazetesi
Bahçeli’nin söylemine 29 Ağustos tarihinde yer verilmiştir. Bu tarihe ait söylemi şudur:
“Gizli gündemlerinden biri PKK açılımını siyasallaştırma sürecini, yasa ve anayasa maddelerindeki değişikliklerle, bugünkü Anayasa Mahkemesi’nden kazaya uğratmamak için Anayasa Mahkemesi’ni sayısal yönden değiştirip AKP’leştirme projesi.” (29 Ağustos)
3.2.1.1.2.2.Recep Tayyip Erdoğan’ın Söylemleri Cumhuriyet gazetesi
Erdoğan’ın söylemlerine 29 Ağustos, 30 Ağustos, 13 Eylül tarihlerinde yer verilmiştir. Bu tarihlere ait söylemleri şunlardır:
“Anayasa Mahkemesi’nin üye sayısı 11’den 17’ye çıkacak. Değişikliğin özü budur. Sayıştayın 6 üyesinden sadece ikisini Meclis seçecek. HSYK’ya ise parlamento karışmayacak.” (29 Ağustos)
“HSYK’nın değişimi birçok şeylerin önünü açıyor. Artık telefonla, ‘filancayı filanca yere atayalım mı’ deme süreci bitiyor.” (30 Ağustos)
“Fişlemeye son verdiklerini belirten Erdoğan” (30 Ağustos)
“HSYK’da hiç yokuz. Sadece hükümet olarak şu anki tabloda kim var? Adalet Bakanı ve Müsteşar var. Bu 22’de bunlar yine olacak. Fakat üç tane daire olacak. Genel Kurul’un başkanı Adalet Bakanı olacak. Bu dairelerin toplantılarına Adalet Bakanı katılamayacak. Adli ve idari yargı 10 tane üye seçecek.” (13 Eylül)
“Türkiye’deki barolar bir üyelik için üç tane isim gönderecekler TBMM’ye. TBMM bir tanesini tercih edecek.” (13 Eylül)
“Sayıştay da iki üye hakkına sahip. Üç isim gönderecek. Meclis tercih edecek.” (13 Eylül)
Radikal Gazetesi
Erdoğan’ın söylemlerine 15 Ağustos, 19 Ağustos, 23 Ağustos, 29 Ağustos, 30 Ağustos, 6 Eylül, 10 Eylül, 11 Eylül tarihlerinde yer verilmiştir. Bu tarihlere ait söylemleri şunlardır:
“12 Eylül’de geleceğimizi, çocuklarımızın geleceğini oylayacaksınız.” (15 Ağustos) “Daha kapsamlı bir anayasa için önemli bir adım olacak. Bu yaptığımız değişiklik her şey değil.” (19 Ağustos)
“Erdoğan yapılan düzenlemeler uyarınca kendilerinin ne Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu’na ne de Anayasa Mahkemesi’ne üye atamayacağını söyledi.” (23 Ağustos)
“Şu anda Anayasa Mahkemesi üyelerinin 11 asıl 4 yedeği var. 4 yedek ne olacak asıl olacak. Ne oldu 15. İki tanesi yeni üyelik, bunları da hukukçulardan Cumhurbaşkanımız atayacak. Sayı 17’ye çıktı.” (29 Ağustos)
“Anayasa Mahkemesi’nin yeni döneminde bir farklılık olacak. Barolar Birliği bir tane üyelik verecek. Sayıştay iki isim, ama bu iki isim için 6 isim verecek. Bu 6 isimden de iki tanesini Parlamento seçecek.” (29 Ağustos)
“Van’daki, Hakkari’deki, Erzurum’daki, Edirne’deki hakim savcı oy kullanacak, 10 tane HSYK’ya üye seçecek.” (30 Ağustos)
“Diyoruz ki Anayasa Mahkemesi değişecek. 17 üye oluyor. Meclis’in mahkemeye seçeceği üye yok. Tercih edeceği üye var. Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu’na (HSYK) kürsü hakimleri seçim yapacak. Kendileri en az 15 yıllık hakim savcılardan oraya 10 üye seçecekler.” (6 Eylül)
“Anayasa Mahkemesi ve HSYK’nın yeniden şekillenmeye gittiğini kaydeden Erdoğan, “Bunlar rahatsız. Niye? Kurdukları saltanat zinciri bozuluyor” dedi.” (10 Eylül)
“Anayasa referandumu yapıldıktan sonra yeni bir anayasa için kolları sıvayacaklarını söyleyen Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, Türkiye için başkanlık sisteminin de düşünülebileceğini söyledi.”(11 Eylül)
(Başkanlık sistemi konusunda) “Üzerinde çalışmalar yapılabilir, nihayetinde bununla ilgili bile gerekirse halkoylamasına gidilir, ama şu anda illa da bu olmazsa olmazımız değil.” (11 Eylül)
Sabah Gazetesi
Erdoğan’ın söylemlerine 24 Temmuz, 25 Temmuz, 1 Ağustos, 6 Ağustos, 8 Ağustos, 13 Ağustos, 17 Ağustos, 19 Ağustos, 25 Ağustos, 26 Ağustos, 29 Ağustos, 1 Eylül, 3 Eylül, 4 Eylül, 7 Eylül, 8 Eylül, 9 Eylül, 10 Eylül, 11 Eylül, 13 Eylül, 15 Eylül tarihlerinde yer verilmiştir. Bu tarihlere ait söylemleri şunlardır:
“Neden bugün yeniden 12 Eylül’lerin yaşanmaması için anayasa değişikliğine evet demiyorsunuz?” (24 Temmuz)
“Demokratikleşmeye, özgürlüğe, çocuk haklarına hayır diyor. Darbe anayasasına evet diyorlar.”(25 Temmuz)
“Kadın erkek fırsat eşitliği diyoruz, haklar konusunda eşit diyoruz. Yoksa fiziki eşitlikten bahsetmiyoruz.” (1 Ağustos)
“12 Eylül’de evet diyeceğiniz bir başka değişiklik fişlemeye son verilmesidir.” (6 Ağustos)
“İleri demokrasilerde Anayasa Mahkemesi, HSYK nasıl bir yapıya sahipse Türkiye’de de olacak.” (8 Ağustos)
“Gelişmiş ülkelerdeki Anayasa Mahkemesi ve HSYK ne ise bunların ortalamasına yakın bir model getiriyoruz.” (13 Ağustos)
“2011 seçimleri, parlamentoda ciddi bir konsensus oluşmasa dahi çok daha güçlü bir iktidarı getirecektir. O iktidar da bu anayasa değişikliğini yapacaktır.” (17 Ağustos) “HSYK’ya biz atama yapmıyoruz. Kocaeli’den Van’a kadar hakimlerimiz, savcılarımız oy kullanacak ve 10 aday tespit edecek.” (19 Ağustos)
“Anayasanın içinde ne var ne yok konuşmuyorlar.” (25 Ağustos) “Bu değişiklikle Türkiye şaha kalkacak.” (26 Ağustos)
“Referandumla Anayasa Mahkemesi’nin üye sayısı 11’den 17’ye çıkıyor, değişikliğin özü budur. Sayıştay’ın 6 üyesinden sadece ikisini Meclis seçecek. HSYK’ya ise parlamento karışmayacak.” (29 Ağustos)
“Referandumda bir partiyi değil, çocuklarınızın geleceğini oylayacaksınız.” (1 Eylül) “(BDP’nin boykot çağrısını kastederek) “Partim kapatılıyor diye her yerde şikayet edeceksin. Sonra bu anayasa değişikliğine karşı çıkacaksın. Partinin kapatılmasını zorlaştıran maddenin oylamasında da bulunmayacaksın.” (3 Eylül)
“2011 seçimlerinden sonra daha geniş tabanlı yeni bir Anayasa’nın temellerini atıyoruz.” (4 Eylül)
“Bu anayasanın önünde tank olanlar hiçbir tankın önünde duramaz. Olsa olsa selam verirsiniz.” (7 Eylül)
“Şu anda Avrupa’da ya da dünyada Meclis’in Anayasa Mahkemesi’ne üye vermediği bir ülke yok. HSYK’da da Adalet Bakanı’nın yetkisi daraltılıyor.” (8 Eylül)
“Kazanan insanım, gençler ve çocuklar olacaktır.” (9 Eylül)
“Anayasa Mahkemesi üye sayısı 11’den 17’ye çıkıyor. 11 bin hakim ve savcının 10 tane üye seçmesine razı değiller.” (10 Eylül)
“Anayasa değişiklik paketiyle kadın haklarını ve çocuk istismarının önlenmesini anayasal teminat altına aldık.” (11 Eylül)
“fişleme dönemine son veriyoruz.” (11 Eylül) “fişleme dönemini sona erdirdik.” (13 Eylül)
“26 maddeyi bir an önce hayata geçirmenin gayreti içinde olacağız.” (15 Eylül) Zaman Gazetesi
Erdoğan’ın söylemlerine 25 Temmuz, 19 Ağustos, 30 Ağustos, 1 Eylül, 4 Eylül, 6 Eylül tarihlerinde yer verilmiştir. Bu tarihlere ait söylemleri şunlardır:
“Çocuk haklarına ‘hayır’ diyor. Bunlar milletin projesine hayır diyor.” (25 Temmuz) “Erdoğan, paketin geçmesi halinde, HSYK’ya hükümetin değil her ilden hakim ve savcıların seçim yapacağını belirtti.” (19 Ağustos)
“Paketteki en önemli maddenin Anayasa Mahkemesi’nin yapısı ve yargıyla ilgili olan konular olduğuna dikkat çeken Erdoğan” (30 Ağustos)
“Referandumda ‘evet’ çıkması halinde taşrada görevli hakim ve savcıların da HSYK’da söz sahibi olacağını söyledi.” (30 Ağustos)
“12 Eylül’de çocuklarınızın geleceğini oylayacaksınız.” (1 Eylül)
“Artık kimse bunun hanımı başörtülüdür, bu Alevi’dir, bu Sünni’dir, bu alkol kullanır diye fişlenemeyecek.” (1 Eylül)
“Unutmayın 2011 seçimleri var, 2011 seçimlerinden sonra daha geniş tabanlı, yeni bir anayasanın temellerini atıyoruz.” (4 Eylül)
“Parti kapatmayı zorlaştıracak madde geliyor, hiçbiri oy kabinine gitmiyor. Bu nasıl bir demokrasi mücadelesidir?” (4 Eylül)
3.2.1.1.2.3.Kemal Kılıçdaroğlu’nun Söylemleri Cumhuriyet gazetesi
Kılıçdaroğlu’nun söylemlerine 23 Ağustos, 6 Eylül, 7 Eylül, 8 Eylül, 9 Eylül, 11 Eylül tarihlerinde yer verilmiştir. Bu tarihlere ait söylemleri şunlardır:
“Erdoğan’ın memura toplu sözleşme hakkı vermekle övündüğünü belirten Kılıçdaroğlu, grev hakkı olmayan bir toplu sözleşmenin uluslar arası sözleşmelere uygun olmadığının altını çizdi. Referandum paketinin kabul edilmesi için engellilere yönelik de göstermelik maddeler eklendiğini belirten Kılıçdaroğlu “63 bin engelli kadrosu boş. Anayasada engellilerin atanmaları için yasal engel mi var?” dedi.” (23 Ağustos)
“Danıştay’a başvurma hakkını milletin elinden alıyorlar.” (6 Eylül)
“Otobüs, metro, köprü biletlerine yapılan zammı, yargı yoluyla iptal ettirmek isteyecek yurttaşlar, bu anayasanın onaylanması halinde, mahkemelere başvuramayacaklar.” (7 Eylül)
“bu anayasa ile Danıştay’a başvuru hakkınız elinizden alınıyor.” (8 Eylül)
“Otobüs biletlerine zam gelince vatandaş hak arayabiliyordu. Şimdi bu hakkın aranamayacağı bir anayasaya hangi sanatçı ‘evet’ diyecek” (9 Eylül)
“Anayasa değişiklik paketi içine kadınlara pozitif ayrımcılık yapılması yönünde konan maddenin bir ‘aldatmaca’ olduğunu kaydeden Kılıçdaroğlu” (11 Eylül)
Radikal Gazetesi
Kılıçdaroğlu’nun söylemlerine 22 Temmuz, 7 Eylül, 8 Eylül tarihlerinde yer verilmiştir. Bu tarihlere ait söylemleri şunlardır:
“iki konuya kilitlendiler. İkisi de yargıyla ilgiliydi; Anayasa Mahkemesi ve Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu” (22 Temmuz)
“Otobüs biletlerine, kamu hizmeti ücretlerine olağanüstü zam yapıldığında yurttaşlar idare mahkemesine başvurup haklarını arayabiliyorlardı. Şimdi hiç kimse mahkemeye başvuramayacak.” (7 Eylül)
“Hangi demokrasiden bahsediyoruz. 12 Eylül’de paşaların bile almaya cesaret edemedikleri hakları bu anayasa değişikliği alıyor yurttaşın elinden.” (8 Eylül)