Amin’in İktidara Gelişi ve Taraki’nin Öldürülmesi

Amin adamlarıyla birlikte Köşk’teki diğer arabalara binerek makamına gelmiş ve hızla Demokratik Halk Partisinin Merkez Komitesini toplayarak yaşananları anlatmıştır. Merkezi Komitenin üyelerinin çoğu, yaptığı atamalardan dolayı Amin’in taraftarlarından oluştuğundan, Komite oybirliğiyle Taraki’nin görevden alınması, onun yerine Amin’in Cumhurbaşkanlığına getirilmesi kararını almıştır.

Aynı gün “Hane-i Halk”ın telefonları kesilerek, Cumhurbaşkanı Taraki’nin dış dünyayla haberleşmesine engel olunmuştur. Daha sonra Amin, kalabalık bir kuvvetle Köşk’e gelerek, Taraki’yi tutuklamıştır. Başbakan Amin Köşk’te ayrıca bir sürprizle de karşılaşmıştır. Kendisinin güvende olacağına dair söz veren Sovyet Büyükelçisi Puzanov’u da olay günü orada görmüştür. Kabil Radyosu da, “Şüra-i İnkılab”ın (Devrim Konseyinin) bildirisini yayınlamıştır. Bildiride, “yoldaş Taraki’nin sağlık durumunun iyi olmadığı gerekçesiyle görevlerinden affını istediği, tüm görev ve yetkilerini Başbakan Amin’in devraldığı” belirtilmiştir.164

Puzonov, Povlovsky, Ivanov ve Gorolov 15 Eylül tarihinde Kabil’deki durumu anlatan bir telgrafı Polütbüro’ya çekmişlerdir. Telgrafta, “14 Eylül tarihinde Amin ile iki buçuk saat süren bir görüşme yapıldığı, Amin’in Taraki ile sert konuştuğu ve Taraki’yi defalarca kendisini öldürmeye çalışmakla suçladığı” belirtilmiştir. Ayrıca “Halk Evin’e Taraki ve Amin ile buluşmaya gittiğimizde onlar merdivenden çıkarken Taraki’nin ofisinin girişinde çatışma çıktığı H. Amin’in korumasının öldürüldüğü” belirtilmiştir.165

163 _{Esedullah Oğuz, A.g.e., s. 105; Emin Demirel, A.g.e., s. 28; Vasiliy Mitrokhin, A.g.e., s. 11; Abdülbaki}

Şalizi, A.g.e., s.124

164 _{Esedullah Oğuz, A.g.e., s. 105; Emin Demirel, A.g.e., s. 28; Abdülbaki Şalizi, A.g.e., s.125} 165 _{İrfan Sapmaz, A.g.e., s. 26; William Blum, A.g.e., s.5}

15 Eylül 1979 tarihinde SBKP MK Politbürosunda Gromyko, Tsvigun ve Ustinov’un Amin’in Taraki’ye ultimatomları konusundaki raporları görüşülmüş ve sonucunda Amin yanlılarının Taraki taraftarlarına yapacağı baskının nasıl azaltılacağı tartışılarak 168 numaralı karar alınmıştır.166

Yine 15 Eylül 1979 tarihinde Sovyet Dışişleri Bakanı Gromyko Kabil’de bulunan Sovyet temsilcilere bir telgraf göndererek, “Amin ile yakından ilgilenilmesi ve temsilcilerin Taraki’nin destekçilerine baskı yapmasına engel olmaya çalışılması” talimatı vermiştir.167

Bunun üzerine görüşülen Amin, “15 Eylül tarihinde ülkede Taraki’ye karşı bir gösteri organize edildiğini ve subayların intikam istediklerini” söylemiştir. Rusların, ısrarlarına rağmen, Amin Taraki’nin Merkez Komitenin genel sekreteri olarak kalması gerektiğine ikna edilememiştir. Amin, “Taraki kendi isteğiyle genel sekreterlikten istifa ederse onun güvenliğini, onurunu ve Devrim Konseyi Başkanlığını garanti edeceğini” söylemiştir. Sovyet yetkililer, “Amin’e gösteri veya tutuklama olmaması, bunun durumu çok zorlaştıracağı” konusunda ısrar ederek görüşlerini bildirmiştir. O da ikna olmuş ve “en azından şimdilik bu faaliyetlerin olmayacağını” söylemiştir. Heyet Amin’le 15 Eylül sabahı konuşmaya devam etme kararı almıştır.

15 Eylül sabahı 09.00’da, AGSA’nın yeni atanan başkanı Aziz Akbari, Bogdanov’u acil görüşme için AGSA’ya çağırmıştır. Akbari, “13 ve 14 Eylül tarihinde ADHP Merkez Komitesi Sekreteri Başbakan H. Amin’in gücü eline alarak bir darbe yaptığını, partiyi silahlı kuvvetleri ve diğer önemli makamları ele geçirerek iktidarı tamamen üstlendiğini” ifade etmiştir.168 _{Genel sekreter ve Devrim Konseyi Başkanı}

Taraki, Amin’in adamı Jandad’ın komutasındaki Halk Muhafızları tarafından evinde göz altında tutulmaya devam etmiştir.

14/15 Eylül gecesi Taraki dış dünya ile haberleşememiştir. Ondan önce de 14 Eylül öğleden sonra Taraki Akbari’ye, “Ben izole edildim ve tedbir alacak kuvvetim yok. Ben sadece Sovyetler Birliği’nin müdahalesiyle kurtulabilirim fakat Sovyet yoldaşlarım ABD’nin reaksiyonunu göz önüne alarak beni kurtarmayacaklardır. Partime ve halkıma karşı hep doğru ve dürüst oldum. Eğer seni bir daha görmezsem elveda oğlum...” demiştir.

166 _{15 Eylül 1979 tarihinde, Politbüronun aldığı karar, http://digitalarchive.wilsoncenter.}

org/document/111565; Rusya federasyonu Başkanlık Arşivi, APRF, f. 3, op. 82, d. 173, ll. 72

167 _{15 Eylül 1979, tarihinde SSCB Dışişleri Bakanı Gromyko'nun Kabil'deki Sovyet temsilcilerine}

gönderdiği telgraf, http://digitalarchive.wilsoncenter.org/document/111563

95

Moskava bu konuda çok hızlı bir reaksiyon göstererek, 15 Eylül 1979 tarihli ve 168/6 numaralı karar ile Puzonov, Povlovsky, İvanov ve Gorelov’un Amini ziyaret etmesi talimatı vermiştir. Buna göre: “Taraki’ye karşı hiçbir baskı yapılmayacak, akrabaları ve destekçileri suçlanmayacaktı.”169

Bu arada 15 Eylül 1979 tarihinde Kabil Radyosu, İçişleri Bakanı Aslam Vatancar ve Sınır İşleri Bakanı Sherjan Mazduryar’ın görevden alındıklarını duyurmuştur.170

16 Eylül 1979 tarihinde SBKP MK Çok Gizli damgalı olarak Demokratik Doğu Almanya Lideri E. Honecker’e “Afganistan’da Taraki ve Amin arasındaki gerginlik ile daha büyük bir Afgan birlik beraberliğini sağlamak için Sovyet baskısının yetersiz kaldığını bildiren” bir rapor göndermiştir.171

16 Eylül tarihinde Kabil Radyosu “Devlet Başkanı Taraki’nin sağlığının kötüleştiğini ve sinirlerinin zayıfladığını gerekçe göstererek görevi bırakmak istediğini, Amin’in diğer görevlerinin yanında devlet başkanı da olacağını” açıklamıştır.172

16 Eylülde ADHP Merkez Komitesi toplanarak, Taraki’nin yerine Amin’i genel sekreter seçmiştir. Toplantı Dışişleri Bakanlığında Sovyet danışmanlarının odasının bitişiğinde yapılmıştır. Toplantı biter bitmez Shah Wali, Pavlovskiy’in bürosuna gitmiş ve Taraki’nin bütün görevlerden uzaklaştırıldığını ve Amin’in onun yerine genel sekreter olduğunu bildirmiştir. Karar 31 üyeden 26’sının oyuyla, oy çokluğuyla alınmıştır.

Ondan sonra Amin bizzat Pavlowskiy’i ziyaret ederek, kendisinin genel sekreter seçildiğini bildirmiştir. Öğleden sonra da 15.00’da Devrim Konseyinde bir toplantı yapılacağını, kendisinin ülkenin en büyük organının başkanı olacağını bildirmiştir.

16 Eylül tarihinde Dışişleri Bakanı Şah Vali Büyükelçi Puzonov’u çağırmış ve resmi olarak kararın geçtiğini, Taraki’nin genel sekreterlikten Polütbür’odan ve Merkez Komitedeki görevinden alındığını, “terörist faaliyetler, altı cinayet ve H. Amin’i öldürme teşebbüsünden ve diğer suçlardan” dolayı siyasi faaliyetlerinin yasaklandığını, partiden atıldığını, Amin’in genel sekreter olduğunu bildirmiştir.173

169 _{Vasiliy Mitrokhin, A.g.e., s. 33} 170 _{Ludwig W Adamec, A.g.e., s. 54}

171 _{16 Eylül 1979 tarihinde SBKP MK tarafından DAC lideri E Honecker'e gönderilen bilgi,}

http://digitalarchive.wilsoncenter.org/document/111566; Doğu Alman Arşivi, SAPMO, Berlin, J 2/202, A. 575

172 _{Ludwig W Adamec, A.g.e., s. 54} 173 _{Vasiliy Mitrokhin, Age. 2. 11 ve s. 34}

Amin böylece rakiplerini alt ederek, 17 Eylül 1979’da Marksist rejimin başına geçmiştir.174 _{Amin’in iktidara gelmesiyle ADP’de durum hızla kötüye gitmeye}

başlamıştır. Rejim tüm otoritesini kaybemiş, ABD, Pakistan ve birçok Arap ülkesi direnişe yaptıkları yardımı arttırmaya başlamıştır.175

17 Eylül 1979 tarihinde Washington Post gazetesi, Nur Muhammed Taraki’nin son zamanlarda artan direniş faaliyetlerinin oluşturduğu baskı sonucunda görevinden istifa ettiğini bildiren bir haber yayınlamıştır.176

17 Eylül 1979 tarihinde Kabil’deki Doğu Alman Büyükelçiliği, Sosyalist Birlik Partisi Genel Sekreteri E. Honecker’e bir darbe sonucunda Nur Muhammed Taraki’nin devrilerek görevden uzaklaştırıldığını bildiren bir telgraf çekmiştir.177

18 Eylül 1979 tarihinde Washington Post gazetesi, “Afganistan’ın yeni lideri Amin’in iktidarı zorla ele geçirdiğini ve bunu yaparken de bazı rakiplerini yok ettiğini” ifade eden bir haber yayınlamıştır.178

20 Eylül 1979 tarihinde yapılan Politbüro toplantısında Brejnev, Amin yüzünden Sovyet-Afgan ilişkilerinin değişmeyeceğine inandığını söylemiştir.179

Hafizullah Amin, ülkenin yeni cumhurbaşkanı olarak 25 Eylül günü ilk basın toplantısını düzenlemiştir. Basın toplantısında Amin’e, ülkede devam eden savaştan, Kabil’in Moskova ile ilişkilerine kadar pek çok soru sorulmuştur. Gazetecilerden biri, eski cumhurbaşkanı Taraki’nin hastalığının ne olduğunu sorunca Amin, “Bilmiyorum, ben doktor değilim. Bunu, doktorlara sorun.” cevabını vermiştir. Amin bu sözleriyle komik duruma düştüğünün farkındaydı. Ancak ağzından bir kere çıkmıştı.180

Taraki ise, 14 Eylül tarihinden itibaren tutuklanmıştı. 8 Ekimde Amin’in dört adamı Taraki’nin yanına gelerek, kendisinden “halka karşı işlediği suçlarını” itiraf eden bir belgeyi imzalamasını istemiştir. Ancak devrimin inatçı ihtiyarı belgeyi imzalamamakta direnmiş, bunun üzerine Amin’in adamları, Taraki’yi yastıkla boğarak, “Savr İnkılabı”nın büyük liderini de tarihe gömmüşlerdir.

174 _{Süleyman Doğan, A.g.e., s. 23; William Blum, A.g.e., s. 5} 175 _{Aleksandr Antonovich Lyakhovskiy, A.g.e., s.2}

176 _{Washington Post gazetesi, 17 Eylül 1979, s.1}

177 _{17 Eylül 1979 tarihinde Doğu Alman Büyükelçiliğinin E Honecker'e çektiği telgraf,}

http://digitalarchive.wilsoncenter.org/document/117257; Doğu Alman Arşivi, SAPMO DY30/J IV 2/20/175

178 _{Washington Post gazetesi, 18 Eylül 1979, s.11}

179 _{20 Eylül 1979'da yapılan SBKP MK Politbüro toplantısından alıntıdır,}

http://digitalarchive.wilsoncenter.org/document/111568

97

Taraki’yı öldüren Amin yanlısı subaylardan Candad, 1979 Aralık ayında Babrak Karmal’in iktidara gelmesinden sonra tutuklanmış ve “büyük lideri” bir gece yastıkla boğarak öldürdüklerini itiraf ettikten sonra ölüme mahkum edilerek idam edilmiştir. Cinayete karışan Yakup adlı bir başka subay ise Sovyet komandolarının 24 Aralıkta Amin’in yaşadığı Darulaman Köşkü’ne düzenlediği baskında öldürülmüştür.181

Görüşmeler sırasında Sovyet temsilcilerine Taraki’nin ölümü konusunda bilgi verilmemiştir. Bu arada Afgan haber ajansı Bakhtar da “bu yıl (1979) 9 Ekim saat 20.00’a kadar kullanılmayacaktır” notuyla Taraki’nin ölümüyle ilgili resmi açıklamayı yapmıştır.182 _{Aynı gün Kabil Radyosu da Taraki’nin öldüğünü açıklamıştır. Devlet}

Başkanı Amin de Taraki iktidarında öldürülen 12 bin kişinin isim listesini yayınlatmıştır.183

Afgan basını 9 Ekimde Savr İnkılabı’nın büyük lideri yoldaş Taraki’nin yakalandığı hastalıktan kurtulamayarak vefat ettiğini duyurmuştur. Böylece Amin’le Taraki arasındaki iktidar mücadelesi, Amin’in mutlak zaferiyle sonuçlanmıştır.

Amin’i devirme girişimine Sovyet Büyükelçisi Puzanov’un karışması, Kabil’le Moskova arasındaki ilişkilerin soğumasına yol açmıştır. Amin’in artık Puzanov’a zerre kadar güveni kalmamıştır.

Cumhurbaşkanı Amin, ilk olarak Puzanov’un Sovyet Elçiliğinde sakladığı Taraki yanlısı dört kişiyi kendisine teslim etmesini istemiştir. Puzanov ise büyük bir pişkinlikle elçilikte kimseyi saklamadığını ayrıca Amin’in sözünü ettiği kişilerin nerede olduklarını bilmediğini bildirmiştir.184

Afgan Cumhurbaşkanı, Puzanov’dan kurtulması gerektiğini düşünerek, Moskova’dan Puzanov’u geri çekmesini istemiştir.185

27 Eylül 1979 tarihinde Sovyet Dışişleri Bakanı Gromyko, Afgan Dışişleri Bakanı Şah Vali ile New York’ta bir toplantı yapmıştır. Toplantıda ABD’nin Afganistan’a yönelik bir politikasının olup olmadığı konusu görüşülmüştür.186

1 Ekim 1979 tarihinde SBKP MK, DAC lideri Honecker’e Amin’in Taraki’yi devirmesini ve Afganistan’daki durumu anlatan bir rapor göndermiştir.187

181 _{Esedullah Oğuz, A.g.e., s. 105}

182 _{Vasiliy Mitrokhin, A.g.e., s.11 ve s. 43; Emin Demirel, A.g.e., s. 28; William Blum, A.g.e., s. 5} 183 _{Ludwig W Adamec, A.g.e., s. 54}

184 _{Esedullah Oğuz, A.g.e., s. 105, Vasiliy Mitrokhin, A.g.e., s. 34} 185 _{Esedullah Oğuz, A.g.e., s. 105}

186 _{27 Eylül 1979 tarihinde New York'ta Afgan ve Sovyet Dışişleri Bakanlarının yaptığı toplantıdan}

4 Ekim 1979 tarihinde Doğu Berlin’de Brejnev ve Honecker arasında yapılan zirvede İran ve Afganistan konuları görüşülmüş, Amin’in liderliği ve Afganistan’a devam edilen yardım konuları masaya yatırılmıştır.188

10 Ekim tarihinde Andropov’a, Karmal’ı Çekoslovakya’dan Moskova’ya getirme vazifesi verilmiştir.189

10 Ekim 1979 tarihinde KGB’nin verdiği bilgiye göre, Tahran’da “İran’ın güvenliğini etkileyecek konuları” görüşmek üzere üst düzey devlet yetkililerinin katıldığı bir toplantı yapılmıştır. Toplantıda, çıkarları gereği bölgeyle yakından ilgilenen ABD ve SSCB’nin İran’daki İslam Devrimi’nden rahatsız oldukları, ABD’nin direk olarak askeri tedbire başvurarak İran’ı askeri ablukaya alabileceği ihtimali üzerinde önemle durulmuştur. SSCB’nin de İslam Devrimi’ni Afganistan’daki komünist rejimi zayıflatacağından, daha sonra da bünyesindeki Müslüman ülkeleri etkileyeceğinden çekindiği, bunun da komünizmin bölgede ilerlemesini engelleyeceğini, Rusların bu ideolojik mücadeleyi bırakmayacağı, solcu bir hükümeti İran’da iktidara getirmeye çalışacakları ve solcuları desteklemek için İran’da Kürtleri, Azerileri vs. kışkırtabilecekleri konuları da değerlendirilmiştir. Ayrıca Afganistan’ın mevcut gücüyle İran’a bir saldırı düzenleyemeyeceği, sadece sınırda karışıklıklar çıkarılabileceği ve Afganistan’ın İran’ın mali yardımına muhtaç olduğu sonucuna da varılmıştır.190

13 Ekim tarihinde Amin’e yakınlığı ile bilinen kişiler tarafından 14 Eylül tarihinde meydana gelen olayların ayrıntılarını anlatan bir rapor düzenlenmiştir. Amin başına gelen talihsizliği anılan güne bağlamış ve Puzanov hakkında kızgınlıkla konuşarak çok kaba bir dil kullanmıştır.

Amin: “Anladım ki bana yapılan organize bir suikast girişiminin ayrıntılarını öğrenmemiz, Sovyetler Birliği’nin prestijine ve onlarla olan dostluğumuza zarar gelmemesi için mümkün ve gereklidir. Fakat Büyükelçi Puzanov bana doğrudan yalan 187 _{1 Ekim 1979 tarihinde, SBKP MK'nin DAC lideri Honecker'e gönderdiği bilgi,}

http://digitalarchive.wilsoncenter.org/document/111571; Doğu Almanya Arşivi, SAPMO, Berlin, J IV 2/202, A. 575

188 _{4 Ekim 1979 tarihinde Doğu Berlin'de yapılan Brejnev-Honecker zirvesi,}

http://digitalarchive.wilsoncenter.org/document/111573; Svetlana Savranskaya, A.g.e., s. 4, Belge 5, (Kaynak: Stiftung “Archiv der Parteien und Massorganisationen der ehemaligen DDR im

Bundesarchiv” Berlin, DY30 JIV 2/201/1342; doküman Christian F Ostermann tarafından alınmış ve tercüme edilmiştir. Ulusal güvenlik Arşivi), http://nsarchive.gwu.edu/NSAEBB/NSAEBB57/r5.pdf; Doğu Almanya Arşivi, SAPMO (Berlin), DY30 JIV 2/201/1342

189 _{Vasiliy Mitrokhin, A.g.e., s. 11}

190 _{10 Ekim 1979 tarihinde İran'da yapılan toplantı ile ilgili KGB'nin SBKP MK'ye raporu,}

http://digitalarchive.wilsoncenter.org/document/111574; Sovyet Arşivi Geçici Evrak Depolama Merkezi, TsKhSD, f. 5, op. 76, d. 1355, ll. 17-20

99

söylemiş ve kendisi Taraki, General Pavlovskiy, Gorelov ve Ivanov ile birlikteyken beni gelmeye tercüman vasıtasıyla çağırmadığına ikna etmeye çalışmıştır. Bu kişi ile ilgili aklıma gelen her şeyi söylemekten kendimi alamıyorum. Onunla karşılaşmak veya konuşmak istemiyorum. Böylesine patavatsız, nazik olmayan ve yalancı bir insanın nasıl bu kadar uzun süreyle burada büyükelçilik yaptığını anlamak çok zor. Sovyet Büyükelçisinin 14 Eylül tarihinde meydana gelen olayları farklı bir yönde ve benim doğrulamamı da isteyerek anlatmaya çalışmasını söylemek hiç hoş değildir. (Burada Amin ağız dolusu küfür ediyor.) Bunu hiçbir zaman yapmayacağım. Bu sebeple bana yapılan suikast girişiminin ayrıntılarını bilmeyen Doktor Shah Wali’den Sosyalist ülkelerin büyükelçilerini çağırarak saldırıyla ilgili onlara birkaç ayrıntıyı anlatmasını istedim. Taraki ile görüş ayrılığımız ve bana karşı düzenlenen suikast ile ilgili tüm ayrıntıları açıklayabileceğim tek kişi yoldaş Brejnev’dir. Bütün olayda Puzanov’un davranış şekline çok kızgınım.” demiştir.

Amin, Puzanov ile ilgili sivri eleştirilerini KGB’nin gözleri ve kulaklarıyla kendisinin aynı zamanda bir genel kızgınlığı olarak kabul edileceğini düşünmüş olabilir. Bu raporu Moskova’ya doğru karar verebilmesi için göndermişlerdir.191

29 Ekim 1979 tarihinde Andropov, Gromyko, Ustinov, Ponomarev Afganistan’daki durum ile ilgili bir rapor hazırlamışlardır. Raporda, Afganistan’a İran Devrimi’nin etkisi, tespit edilen ABD hedefleri ve Amin ile ABD gizli servisleri arasındaki şüpheli ilişkilerden bahsedilmiştir. Bu unsurların tümü Sovyet liderliğinin konuya duyarlılığını arttırmıştır.192

31 Ekim 1979 tarihinde SBKP MK Politbürosunda Afganistan’daki durum ile ilgili Gromyko’nun yazdığı rapor görüşülmüştür.193

3 Kasım 1979 tarihinde Amin ve SSCB Afganistan Büyükelçisi Puzanov Afganistan’daki durum ile ilgili bir görüşme yapmışlardır.194

Kremlin, Amin’in isteğine biraz dirense de gerçek niyetini gizlemek için büyükelçiyi değiştirmiştir. Puzanov Moskova’ya geri çağırılmış, onun yerine 1960 yılından beri Tataristan Otonom Cumhuriyeti’nin Komünist Partisi Birinci Sekreteri,

191 _{Vasiliy Mitrokhin, A.g.e., s. 44}

192 _{Svetlana Savranskaya, A.g.e., s.4, http://nsarchive.gwu.edu/NSAEBB/NSAEBB57/r6.pdf} 193 _{http://psi.ece.jhu.edu/~kaplan/IRUSS/BUK/GBARC/pdfs/afgh/afgh-rus.html, Rus Arşivi No. P}

172/108

194 _{3 Kasım 1979 tarihinde yapılan Amin Puzanov görüşmesi, http://digitalarchive.wilsoncenter.}

aynı zamanda Sovyet Komünist Partisi Merkez Komitesi Üyesi Fikriyat Ahmedoviç Tabeyev, Kabil’e büyükelçi olarak atanmıştır.195

Moskova çok kızmıştı. Çünkü Amin’i devirme planı altüst olmuştu. Amin, Moskova Havaalanı’nda el ele tutuşan Brejnev’le Taraki’nin resimlerini bütün dünya gördükten kısa bir süre sonra Taraki’yi devirmiş, Sovyet liderini zor duruma düşürerek, prestij kaybetmesine sebep olmuştu. Bir de bunların üzerine, Afgan Dışişleri Bakanı birçok yabancının ve diplomatın karşısında açıkça Büyükelçi Puzanov’u, yani Kremlin’i ağır ifadelerle suçlamıştı.196

Bu arada ülkede durum giderek kötüleşmeye başlamıştı. Direnişçilerin sayısı 40 bini bulmuş ve 27 eyaletin 16’sında eylem yapmaya başlamışlardı. Ayrıca Lagman, Kunar, Paktiya ve Paktika’yı tamamen kontrol altına almışlardı. Amin hızla durumu düzeltmek için askeri tedbirler almıştır.197

Amin’i görevden uzaklaştırma çabasının başarısızlıkla sonuçlanması KGB ve Kremlin’in başındaki yaşlı kurtların gururunu fena şekilde incitmiş ve onları çok kızdırmıştır. Amin’in karakteri dost bir ülkenin liderinin alışılmış karakter tipine uygun değildi.198

5 Kasım 1979 tarihinde SSCB Savunma Bakanı Ustinov, SBKP MK’ye Savunma Bakan Yardımcısı Orgeneral I. G. Pavlovskii’nin Afganistan’a görevli gidip gelmesi sonucunda hazırlanan raporuyla ilgili olarak, Afganistan’a yapılan yardımı ve gerekli iyileştirme sahalarını anlatmıştır.199

Amin’in iktidara gelişi ile Sovyetlerin fiziki müdahale çalışması artık fiilen başlamıştır. Beş bin civarında sivil ve asker Rus danışmanlarla birlikte 1 milyar dolarlık silah da ülkeye sokulmuştur.200

29 Kasım 1979 tarihinde Gromyko, Andropov, Ustinov ve Ponomarev SBKP MK’ye Afganistan’daki durum ve Amin’in yaptığı baskılar ile ilgili bir rapor yazmışlardır. Brejnev ve diğer Sovyet liderlerinin Amin’i kabul ederek bir görüşme yapmalarını, ekonomik işbirliği, petrol üretimi ile yiyecek ve diğer endüstriyel ürünlerin

195 _{Esedullah Oğuz, A.g.e., s. 106; Vasiliy Mitrokhin, A.g.e., s. 44; Aleksandr Antonovich Lyakhovskiy ,} A.g.e., s. 8

196 _{Esedullah Oğuz, A.g.e., s. 106}

197 _{Aleksandr Antonovich Lyakhovskiy , A.g.e., s. 3}

198 _{Vasiliy Mitrokhin, A.g.e., s. 52; William Blum, A.g.e., s. 5}

199 _{5 Kasım 1979 tarihinde SSCB Savunma Bakanı Ustinov'un yazdığı rapor,}

http://digitalarchive.wilsoncenter.org/document/111578; Rusya federasyonu Başkanlık Arşivi, APRF, f. 3, op. 82, d. 149, ll. 120-122

101

ticareti için görüşmeleri gerektiği tavsiyesinde bulunmuşlardır. Rapordaki konular çoğunlukla ADC’nin sosyoekonomik gelişmesini sağlayacak reformları kapsamıştır.201

1979 Aralık ayı başlarında Andropov, Brejnev’e şahsi bir muhtıra vermiştir. SSCB’nin eski ABD Büyükelçisi Anatoly Dobrinin’e göre, Andropov’dan Brejnev’e verilen bu olağandışı muhtıra, Genel Sekreterin Sovyet askerlerini Afganistan’a gönderme konusuyla ilgili kararı almasında çok etkili olmuştur.202

2.5.4. Kaçan Bakanları Amin’den Kurtarmak İçin Yapılan Sovyet