Algı Yönetimi

II. Dünya Savaşı’ndan sonra ABD Savunma Bakanlığı tarafından, bilimsel bir disiplin olarak geliştirilen algı yönetimi, ulusal ve uluslararası alanda hedeflenen kitlelerin duygu, düşünce ve liderlerini etkileyerek, istenilen bilgilerin yayılması veya durdurulması; propaganda ve ajitasyon yapılması ve bunun sonucunda, hedeflenen davranış ve düşüncelerin belli hedefler doğrultusunda yönlendirilmesi faaliyeti olarak tanımlanabilir.138

Algılama yönetimi kavramını ilk kez ortaya çıkaran ABD Savunma Bakanlığı tarafından yapılan tanım ise şu şekildedir: “Algılama yönetimi, kitlelerin duygu, düşünce, amaç, mantık, istihbarat sistemleri ve liderlerini etkileyerek seçili bilgilerin yayılması ve/veya durdurulması; bunun sonucunda hedef davranış ve düşüncelerinin hedefleyenin istekleri doğrultusunda yönlendirilmesidir.”139

Diğer bir tanıma göre algılama yönetimi; yabancıların her seviyedeki istihbarat birimleri ve liderleri de dâhil olmak üzere, bu ülkedeki geniş hedef kitleleri kendi hedefleri doğrultusunda tavır almaları ve resmi adımlar atmalarını sağlamak amacıyla, seçilmiş bilgi akışını ve somut belgeleri yönlendirerek ya da reddiyesini oluşturarak,

137 _{Eren, Örgütsel Davranış ve Yönetim Psikolojisi, s. 71.} 138 _{Şeyhanlıoğlu, a.g.e., s. 337.}

139 _{US Department of Defense, Department of Defense Dictionary of Military and Associated Terms,}

37

kitlelerin hislerini, güdülenmelerini, düşünce sistemlerini etki altına almak için yürütülen eylemlerin tamamıdır.140

Bir başka tanıma göre ise algılama yönetimi, kamuoyunu “anlamak” yerine “etkilemek” ve “yönlendirmek” amacıyla gerçekleştirilen modern bir iletişim yöntemidir.141 _{Algılama yönetimi, çeşitli yollar kullanılarak operasyon güvenliğini}

sağlama, gerçeği gizleme, çarpıtma ve yansıtma, psikolojik operasyonları yönetme gibi unsurların bileşkesinden oluşur. Bu sebeple algı yönetimi, psikolojik bir operasyon olarak da tanımlanabilir.142

Algıyı yönetme sürecini dokuz adımla şu şekilde sıralamak mümkündür;143

1. Ele alınan işin sonucunu ve hedeflerini etkileyebilecek bütün sosyal paydaşların belirlenmesi esas olarak yönetilecek konuların ana hatlarıyla belirlenmesi. 2. Belirlenecek konular doğrultusunda sosyal paydaşlar üzerinde duygusal etki oluşturacak mesajların belirlenmesi. Sosyal paydaşların beyinlerine ve kalplerine ulaşacak temel iletişim tekniklerinin belirlenmesi.

3. Mevcut algının tespit edilmesi, odaklanılmış mesajların oluşturulması ve istenilen davranış biçimleri ile ölçülebilir sonuçların elde edilmesi.

4. Mesajı belirlerken karşı tarafın ne algıladığının dikkate alınması, karşı tarafın algılama engellerinin tanımlanması.

5. İletişim alanındaki mevcut akımların, mesajın algılanmasına etkisinin belirlenmesi.

6. Aktif olarak karşı tarafı dinlemek ve karşılıklı diyaloğun algılamaya etkisinin bilincinde olmak.

7. Hedef kitlelerle çift yönlü simetrik iletişim içinde olmak.

140 _{Türk, a.g.e., s. 16.}

141 _{Tayfun’dan aktaran Türk, a.g.e., s. 21.} 142 _{Türk, a.g.e., s. 16.}

38

8. Hedefle ilgili ortak aklın oluşturulması ve geri bildirimlerden yararlanılması. 9. Mesajı kullanırken oluşturulan üslupta hedef kitlenin değer, tutum ve kültürünün dikkate alınması.

Çeşitli çevreler tarafından yapılan algı yönetimi, teknolojinin gelişmesine paralel olarak daha etkili bir şekilde yapılabilmektedir. Teknolojinin gelişmesi ve insan hayatına olan büyük etkisi, insanların teknoloji ile iç içe yaşaması teknolojinin insan hayatının ayrılmaz bir parçası olmasını sağlamıştır. Teknolojideki gelişmelerden hareketle insanlar birçok açıdan teknolojiye entegre şekilde yaşamakta, bu teknolojik gelişmişlik insanların özellikle elektronik ortamda bilgiye ulaşmasını sağlamaktadır.144 _{İnternet teknolojisin ortaya çıkıp yayılması ve hayatın her alanına}

büyük bir hızla nüfuz etmesiyle beraber bu teknoloji, algı yönetiminde birincil derecede kullanılır hale gelmiştir. Algı yönetiminde son yüzyılın başat aktörü olan medya ise internetle teknolojisiyle birlikte sosyal medya denilen olguyu doğurmuş ve algı yönetimindeki etkisini zirveye taşımıştır.

Medya, tüm dünyaya yayılmış bir bilgi ve haber ağına ulaşmayı sağlamaktadır. Kişi ya da kurumlar küresel medyayı kullanarak dünyanın herhangi bir yerinde yaşanan gelişmelere ulaşabilmektedir. Aynı şekilde küresel medyanın yapı taşlarından birisi olarak internetin de bilgiye ve haberlere kolaylıkla ve en hızlı şekilde ulaşma imkânı sağladığı görülmektedir. Kısa sürede ve sürekli şekilde bilgi ve habere erişilebilmesinde, son dönemde yazılım alanında yaşanan teknolojik gelişmelerle birlikte oluşturulan programlar sayesinde haber hazırlama kolaylığı da etkili olmaktadır.145

Medya, kendisini denetleyen, finanse eden güçlü toplumsal grupların çıkarlarına hizmet etmektedir. Halk, medya üzerinde bir egemenliğe sahip değildir. Medya üzerinden nelerin sunulacağına patronlar ve yöneticiler karar verirken, halka sadece bunların arasından tercih yapmak düşer. Medyada insanların algıları yönetilirken kullanılan yöntemler; değersizleştirme, olduğundan farklı gösterme, meşrulaştırma, gayrihukuki gösterme, görmezden gelme, delilleri tahrif etme,

144 _{Bakan ve Efe, a.g.m., s. 32.} 145 _{Bakan ve Efe, a.g.m., s. 25.}

39

çelişkileri dikkate almama, kişileri kahramanlaştırma, uzman görüşüne başvurmama, iddialarla ilgili tanık kullanma, fikirleri önemsiz ve değersiz göstermek için ilgili fikirlerin savunucularını hedef alarak gerçeklerin etrafından dolaşma, azınlığın fikrini çoğunluğun fikriymiş gibi gösterme, aynı haberi farklı formatlarda ve farklı mecralarda birbirini destekleyecek şekilde gündeme getirme ve savunma, küçük hataları abartarak olumsuz izlenim oluşturma, algı yönetimine maruz kalmayıp gerçekleri fark edenleri kitle medyasından dışlama şeklinde olmaktadır.146

Algı yönetimi çalışmasında ilk aşama stratejik bir hedefin belirlenmesidir. Bu hedefin gerçekleşmesi için yapılacak tüm çalışmalar ve kullanılacak taktiklerle nasıl bir amaca ulaşmak istendiği net olarak belirlenmelidir. İkinci aşama, hedef kitlenin doğru tespit edilmesidir. Halkla ilişkiler kampanyalarında olduğu gibi, hedef kitlenin bireysel, sosyal, kültürel, psikolojik, tarihsel vb. özelliklerinin iyi tanınması gerekmektedir. Bireyler ve sosyal gruplar farklı olaylar karşısında farklı tepkiler verdikleri gibi aynı tür olaylar karşısında da farklı tepkiler verebilmektedir. Bu nedenle hedef kitlenin hassasiyetleri, referans kaynakları ve yukarıda belirtilen özellikleri dikkate alınmadan planlanacak bir algı yönetimi çalışmasının başarıya ulaşma şansı oldukça düşüktür. Algı yönetimi çalışmasında üçüncü ve son aşama ise hedefin gerçekleşmesi için hedef kitlenin nasıl yönlendirileceği ve hangi taktiklerin kullanılacağı meselesidir. Bu taktikler belirlenirken hedef kitlenin bilgi edinme alışkanlıkları, bilgi kaynakları (TV, gazete, internet, sosyal medya vb.), bunları kullanma sıklığı, hedef kitlenin fikirlerine önem verdiği kişiler, kanaat önderleri, kurum ve kuruluşlar gibi faktörler ve bu faktörlerin toplumsal gücü analiz edilmelidir.147

Bu noktadan sonra gerçekleştirilmesi gereken en önemli faaliyetlerden biri de yürütülen algı yönetimi çalışmasına ilişkin geri bildirim mekanizmasının oluşturulmasıdır. Algı yönetimi çalışmasının işleyişi, verilen mesajların nasıl algılandığı, ihtiyaç duyulan değişikliklerin tespit edilip giderilmesi, geri bildirim mekanizmasının sağlıklı işlemesiyle mümkün olacaktır.148

146 _{Türk, a.g.e., s. 20-21.}

147 _{Başıbüyük, a.g.e., s. 47-48.} 148 _{Başıbüyük, a.g.e., s. 48.}

40