Örtülü Sermaye Sayılmayacak Borçlanmalar

Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 12. maddesinin (6) numaralı fıkrasında, örtülü sermaye tanımına girmekle beraber hangi borçların örtülü sermaye sayılmayacağı dört bent halinde sayılmıştır. Buna göre aşağıdaki borçlanmalar örtülü sermaye sayılmayacaktır.

• Gayrinakdi teminatlar karşılığında üçüncü kişilerden yapılan borçlanmalar,

• Banka ve finans kurumlarından temin edilerek aynı şartlarla kullandırılan borçlar,

• Bankalar tarafından yapılan borçlanmalar,

• Finansal kiralama şirketleri, finansman ve faktoring şirketleri ile ipotek finansman kuruluşlarının bankalardan yaptıkları borçlanmalar.

2.2.2.2.4.1. Gayrinakdi Teminatlar Karşılığında Üçüncü Kişilerden Yapılan Borçlanmalar

Kurumların ortaklarının veya ortaklarla ilişkili kişilerin sağladığı gayrinakdi teminatlar karşılığında üçüncü kişilerden yaptıkları borçlanmalar örtülü sermaye sayılmaz. Nakdi teminat karşılığında sağlanan krediler ise borç/özsermaye oranının hesabında işletmeye verilen borç olarak dikkate alınacaktır237.

Buna göre örneğin ortağın şahsi kefaleti, gayrimenkulü gibi gayrinakdi teminatlar karşılığında şirketin ilişkisiz bankadan aldığı kredinin örtülü sermaye niteliği yoktur. Başka bir anlatımla, kurumun aldığı kredinin teminatını ortaklar veya

236

KARAKIŞ, a.g.m., s. 63. 237

ortaklarla ilişkili kişiler sağlamışsa ve sağlanan teminat gayrinakdi ise, bu borçlanma örtülü sermaye sayılmayacaktır238.

1 seri no.lu Kurumlar Vergisi Genel Tebliğinde; aşağıda yer alanlar dışındaki her türlü teminatın, gayrinakdi teminat olarak değerlendirilmesi gerektiği belirtilmiştir.

• Kurumların kasasında veya bankada bulunan yerli ve yabancı paralar,

• Her an nakde çevrilebilen çekler,

• Altın,

• Devlet Tahvili,

• Hazine bonosu,

• Toplu Konut İdaresince çıkarılan veya İMKB’de işlem gören hisse senetleri, tahvil ve bonolar.

Buna göre, nakdi teminat olarak kabul edilen yukarıdaki iktisadi kıymetler dışında kalan her türlü teminat gayrinakdi teminat olarak değerlendirilecek ve ortak veya ortaklarla ilişkili kişiler tarafından sağlanmış olsa dahi bu teminatlar karşılığında üçüncü kişilerden yapılan borçlanmalar örtülü sermaye olarak kabul edilmeyecektir239.

Örnek:

Kitap Basım A.Ş., ortağı olan Kitap Satım A.Ş.’nin finansman ihtiyacını karşılaması için Fon Bankasından aldığı krediye karşılık kendi baskı tesislerini teminat olarak göstermiştir. Bu durumda, gayrinakdi teminat niteliği taşımayan makine ve teçhizatın ortağı üçüncü kişiden borçlanmasında güvence olarak rehnedilmesi örtülü sermaye olarak değerlendirilmeyecektir240.

2.2.2.2.4.2. Banka ve Finans Kurumlarından Temin Edilerek Aynı

Şartlarla Kullandırılan Borçlar

K.V.K.’nın 12. maddesinin (6-b) bendinde; kurumların iştiraklerinin, ortaklarının veya ortaklarla ilişkili kişilerin, banka veya finans kurumlarından ya da sermaye piyasalarından temin ederek aynı şartlarla kısmen veya tamamen kullandırdığı borçlanmaların örtülü sermaye sayılmayacağı belirtilmektedir.

Maddede geçen “aynı şartlar” ifadesinden; gerek ilgili madde gerekçesinde, gerekse 1 no.lu Tebliğde belirtildiği üzere, kredi sözleşmesinin içerdiği vade, faiz

238

Mehmet MAÇ, “Örtülü Sermaye Sayılmaması Gereken Borçlanmalara”, Vergi Dünyası, Sayı:306, Ocak 2007, s. 20.

239

VURAL, a.g.e., s. 611. 240

oranı ve benzeri kullandırma şartlarında herhangi bir değişiklik yapılmamış

olmasının anlaşılmış olması gerekmektedir. Dolayısıyla grup şirketinin finans kuruluşlarından temin etmiş olduğu krediyi, aynı faiz ve vade ile birden fazla şirkete paylaştırması durumunda örtülü sermayeden söz edilmeyecektir. Ancak, söz konusu finans kuruluşlarından temin edilen kredilerin vadesinde, faiz oranında veya diğer kullandırma şartlarında bir değişiklik olması halinde örtülü sermayeye ilişkin hükümler uygulanabilecektir241.

Örnek:

Demir A.Ş. Fon Bankasından yıllık %15 faiz oranı ile 2 yıl vadeli 100.000 TL kredi kullanmıştır. Demir A.Ş. bu kredi tutarını aynı faiz ve vade koşulu ile ortağı Çelik A.Ş.’ye aktarmıştır.

Örnek dikkate alındığında, alınan kredi aynı koşullarla aktarıldığından örtülü sermaye uygulaması gündeme gelmeyecektir. Bu noktada, kredi alan kurumun kredinin tamamını ya da bir kısmını aktarması mümkün olmakla birlikte vade ya da faiz koşulunu değiştirmesi mümkün değildir. Örnekte, Demir A.Ş.’nin kredinin yarısını aynı vade ve faiz koşulu ile aktarması durumu da örtülü sermaye kapsamı dışında kalacaktır. Ancak, 2 yıl vadeli almış olduğu krediyi 1 yıl vade ile vermesi ya da aynı vadeyi uygulamakla beraber faiz oranını daha düşük (%14) veya daha yüksek (%16) belirlemesi durumunda bu borç ilişkisi şartlarda değişiklik yapıldığından örtülü sermaye kapsamında değerlendirilecektir242.

Bu noktada, döviz cinsinden alınan kredinin TL cinsinde kullandırılması veya TL cinsinden alınan kredinin döviz olarak kullandırılması durumunda da, kredi koşulları değişeceğinden, borç ilişkisi örtülü sermaye olarak değerlendirilmek durumundadır243.

2.2.2.2.4.3. Bankalar Tarafından Yapılan Borçlanmalar

5411 sayılı Bankacılık Kanunu’na göre faaliyette bulunan bankalar tarafından yapılan borçlanmalar örtülü sermaye sayılmaz.

Bankalar tarafından alınan kredilere ilişkin olarak Bankacılık Kanunu’nda gerekli düzenlemeler yer aldığından Kurumlar Vergisi Kanunu’nda ayrıca düzenleme yapılmasına gerek görülmemiştir. Bu nedenle, bankalar tarafından kendi faaliyet

241

VURAL, a.g.e., s. 612. 242

Tahir ERDEM, “Örtülü Sermaye Sayılmayan Borçlanmalar (II)”, Lebib Yalkın Mevzuat Dergisi, Sayı:42, Haziran 2007, s.154.

243

konuları çerçevesinde, ulusal ve uluslararası piyasalardan yapılan borçlanmalar, herhangi bir şarta bağlı olmaksızın örtülü sermaye kapsamında değerlendirilmeyecektir244.

2.2.2.2.4.4. Finansal Kiralama Şirketleri, Finansman ve Faktoring

Şirketleri ile İpotek Finansman Kuruluşlarının Bankalardan Yaptıkları Borçlanmalar

Finansal kiralama şirketleri, finansman ve faktoring şirketleri ile ipotek finansman kuruluşlarının bankalardan kullandıkları borçların örtülü sermaye kapsamı dışında kalması için aşağıdaki şartların varlığı gerekir245;

• Kullanılan borçların bu faaliyetleri ile ilgili olması (finansal kiralama, finansman ve faktoring, ipotek finansman)

• Borçlanmanın bankadan yapılması gerekmektedir.