Örnek Uygulamalar

Çal›flman›n bu bölümünde, örnek uy-gulamadaki kay›tlar Standart hüküm-leri ›fl›¤›nda yap›lm›flt›r. Bununla bir-likte çal›flman›n amac›na uygun olma-s› için ilgili örneklerin alt›na Türki-ye'deki mevcut uygulamalara at›flar yap›larak, standart-mevzuat farkl›l›¤›

ortaya konulmaya çal›fl›lm›flt›r.

Örnek I: "E" ‹flletmesi, 2007 y›l›

içinde üretim faaliyetlerinde kullan-mak amac›yla KDV hariç 8.000,-YTL'ye makine sat›n alm›flt›r. Bu ma-kineyi iflletmeye getirmek için KDV hariç 1.000,-YTL tafl›ma bedeli öden-mifl, monte ettirmek için de KDV ha-riç 200,-YTL montaj gideri yap›lm›fl-t›r. Ayr›ca bu makine için KDV hariç 200,-YTL'lik yedek parça sat›n al›n-m›flt›r. Tüm ödemeler peflin yap›lm›fl-t›r. KDV oran› %18'dir.

a. Yedek parçan›n 2007 y›l› içinde kullan›laca¤› varsay›m› ile yap›lacak al›fl kayd›,

b. Yedek parçan›n iki y›ll›k ihtiyac›

karfl›lamak amac›yla al›nd›¤›n› varsa-yarak

yap›lacak al›fl kayd› afla¤›da gösteril-mifltir:

a.

Yukar›daki kay›tta, yedek parçalar düzenli olarak tüketildi¤inden stok

niteli-¤inde kabul edilmifl ve ilgili stok hesab›na al›nm›flt›r.

b.

Sat›n al›nan yedek parçan›n yar›s› gelecek y›llarda kullan›laca¤› için bir duran varl›k olarak muhasebelefltirilmesi gerekmektedir.

Gerek "a" seçene¤i ve gerekse "b" seçene¤iyle ile ilgili mevcut mevzuat çerçe-vesinde iki düzenleme aras›nda farkl› uygulamaya neden olacak herhangi bir hüküm bulunmamaktad›r.

Örnek II: "E" ‹flletmesi, üretim faaliyetlerinde kulland›¤› ve kay›tl› de¤eri 20.000,-YTL, birikmifl amortisman› 12.000,-YTL olan makinesini, baflka bir makineyle takas edecektir. Elden ç›kar›lan makinenin gerçe¤e uygun de¤eri belirlenememifltir. Elde edilen makinenin gerçe¤e uygun de¤eri ise 10.000,-YTL'dir. Anlaflmaya göre taraflar herhangi bir ödemede bulunmayacakt›r.

KDV %18 al›nacakt›r. Bu bilgilere göre; elden ç›kar›lacak (a seçene¤i) ve el-de edilecek (b seçene¤i) makine için yap›lmas› gereken muhasebe kay›tlar›

afla¤›daki gibidir:

/

253 TES‹S, MAK‹NE ve C‹HAZLAR 150 ‹LK MADDE ve MALZEME G‹D.

191 ‹ND‹R‹LECEK KDV 100 KASA

/

9. 200200 ,-

1.692,-

11.092,-/

253 TES‹S, MAK‹NE ve C‹HAZLAR 150 ‹LK MADDE ve MALZEME G‹D.

293 GELECEK YIL ‹HT‹ YACI S TOKLAR 191 ‹ND‹R‹LECEK KDV

100 KASA

/

9. 200100 100 ,-

1.692,-

11.092,-a.

b.

Bu uygulamada da, örnek I'de oldu¤u gibi, mevcut mevzuat çerçevesinde iki düzenleme aras›nda farkl› uygulamaya neden olacak herhangi bir hüküm bu-lunmamaktad›r.

Örnek III:"E" ‹flletmesi, 03.02.2007 tarihinde bir binan›n inflas›na bafllam›fl ve KDV hariç 20.000,-YTL'lik malzeme peflin bedelle sat›n alm›flt›r.

01.05.2007 tarihinde yeniden 5.000,-YTL'lik daha harcama yap›lm›fl, bedeli banka kredisiyle karfl›lanm›flt›r. 23.08.2007 tarihinde 2.000,-YTL'lik iflçilik ödemesi yap›lm›flt›r(kesintiler dikkate al›nmayacakt›r). 01.09.2007 tarihinde 01.05.2007 tarihinde al›nan kredinin 2.000,-YTL'lik anaparas›, 100,-YTL fai-ziyle birlikte peflin ödenmifltir. 30.11.2007'de bina kullan›ma haz›r olarak tes-lim al›nm›fl ve ilgili aktif hesaba aktar›lm›flt›r. 31.12.2007 tarihinde kalan kre-di borcu 300,-YTL faiziyle birlikte peflin ödenerek kapat›lm›flt›r. Bu bilgilere göre yap›lmas› gereken muhasebe kay›tlar› afla¤›daki gibidir:

/

136 D‹⁄ER ÇEfi‹TL‹ A LACAKLA R1 257 B‹R‹KM‹fi AMORT‹SMANLAR 253 TES‹S, MAK.ve C‹HAZLAR 391 HESAPLA NAN KDV . 649 D‹⁄. OLA⁄. GEL.V E KAR.

/

11.800,-

12.000,- 20.000,- 1.800,-

2.000,-/

253 TES‹S, MAK.ve C‹HAZLAR 191 ‹ND‹R‹LECEK KDV

136 D‹⁄. ÇEfi‹TL‹ ALACAK LAR

/

10.000,-

1.800,- 11.800,-4

4 Bu ifllem için literatürde 123 Trampa ‹flleminden Do¤an Alacaklar Hesab› gibi özel bir hesab›nda kullan›labilece¤i ifade edilmektedir(Sürmen, Dafltan, 2002:120)

/

258YAPIL MAK TA OLAN YATIRIMLAR 191‹N D‹R‹LECEK KDV

100 KASA

/

3.600,-

23.600,-258 YAPILMA KTA OLAN YATIRIMLAR 191 ‹ND‹R‹LECEK KD V

300 BANKA KRED‹LER‹

5.000,-

900,-

5.900,-/

258 YAPILMAKTA OLAN YATIRIMLAR 100 KASA

/

2.000,-/

300 BANKA KRED‹LER‹

258 YAPILMA KTA OLAN YATIRIMLAR 258.00. Kredi Faizleri

100KASA

/

2.000,-

100,-

2.100,-252 B‹NALAR

258 YAPIL. OLAN. YATIRIML AR

/

27.100,-300 BANKA KRED‹LER‹

780 F‹N ANSMAN G‹DERLER‹ (7/A) 100 KASA

/

3.900,-

300,-

4.200,-Yukar›daki son kay›tta (31.12.2007), ödenen faiz aktiflefltirme tarihinden son-ra ortaya ç›kt›¤›ndan, Standart hükmüne uygun olason-rak do¤rudan gider hesab›-na aktar›lm›flt›r. Mevcut mevzuat hükümlerine göre ise, bu faiz aktiflefltirme döneminde (2007 y›l› içinde) ortaya ç›kt›¤›ndan duran varl›¤›n maliyete ilave edilecek ve 252 Binalar Hesab›na kaydedilecektir.

Örnek IV: "E" ‹flletmesi, pazarlama faaliyetlerinde kullanmak amac›yla arsa-s›yla birlikte bina sat›n alm›flt›r. Binan›n bedeli KDV hariç 80.000,-YTL, arsa bedeli ise KDV hariç 20.000,-YTL' dir. Al›flta 2.000,-YTL emlak al›m vergisi, 300,-YTL noter harc› peflin ödenmifltir. Ödenen tüm giderlerin 1.200,-YTL'si arsayla ilgilidir. KDV oran› %18'dir.Bu bilgilere göre binan›n al›fl kayd› flöyle olacakt›r:

Yukar›daki kay›t, mevcut vergi mevzuat› aç›s›ndan farkl›l›k arzetmektedir. Zi-ra mevcut mevzuat hükümlerine göre, arsa bedeli binan›n maliyetine kat›l›p, bina ve arsaya ait toplam bedelin (100.000,-YTL) 252 Binalar Hesab›na, al›fl-ta ödenen emlak vergisi ve noter harc›n›n ise ya 252 Binalar Hesab›na ya da bir gider hesab›na kaydedilmesi gerekmektedir.

Örnek V:"E" ‹flletmesi, faaliyetlerinde kullanmak amac›yla 02.05.2007 tari-hinde KDV hariç 500,-YTL'lik büro malzemesini peflin olarak sat›n alm›flt›r.

KDV oran› %18'dir.Bu bilgilere göre Standart uyar›nca demirbafl›n al›fl kayd›

flöyle olacakt›r:

/

252 B‹NALAR

250 ARAZ‹ VE ARSALAR 191 ‹ND‹R‹LECEK KDV

100 KASA

/

81.100,- 21.200,-

18.000,-

120.300,-/

255 DEM‹RBAfiLAR 191 ‹ND‹R‹LECEK KDV

100 KASA

/

500,-

90,-

590,--Mevcut mevzuat hükümlerine göre ise mükelleflerden bir k›sm› yukar›da-ki gibi bir kay›t yaparken, bir k›sm›

da, demirbafl›n al›fl de¤erinin 560,-YTL'yi aflmamas› nedeniyle, 255 Demirbafllar Hesab› yerine, 770 Ge-nel yönetim Giderleri Hesab›n› veya di¤er bir gider hesab›n› kullanarak ka-y›t yapmaktad›rlar. Ancak, mükellef-lerin olas› çeliflkiden kurtulmak için, tutar›na bakmaks›z›n duran varl›k ni-teli¤indeki tüm varl›klar› aktiflefltirme yoluna gitmeli en sa¤l›kl› yol olacakt›r.

Sonuç ve Öneriler

Yeni Türk Ticaret Kanunu'nun yasa-laflmas›yla birlikte Türkiye'de birçok iflletme için standartlara uyum zorun-lulu¤u gelecektir. Buna göre ilgili ifl-letmeler, öteden beri uygulad›klar›

mevzuat hükümlerini b›rak›p, standart hükümlerine göre raporlama yapacak-lard›r.

Öngörülen raporlama tarihi uyar›nca iflletmelerin, öncelikli olarak aç›l›fl bi-lançolar›n› standartlara uygun olarak yeniden haz›rlamalar› gerekmektedir.

Bu süreçte, önceki bilanço verileri ile düzenlenmifl bilanço verileri aras›nda herhangi bir farkl›l›k tespit edilmesi halinde, sözkonusu farkl›l›klar, TFRS 1: Türkiye Finansal Raporlama Stan-dartlar›n›n ‹lk Uygulamas›na ‹liflkin Türkiye Finansal Raporlama Standar-d›'n›n 11nci paragraf› uyar›nca duru-ma göre 570 Geçmifl Y›l Karlar› veya 580 Geçmifl Y›l Zararlar› Hesab›na

veya uygun bir di¤er hesaba aktarmak suretiyle giderilecektir (Terzi, fien ve Bülbül, 2007:105).

Yukar›daki hükümler dikkate

al›nd›-¤›nda günümüz iflletmelerinin afla¤›-daki hususlara dikkat etmesi gerek-mektedir:

a. Maddi duran varl›k al›m›nda katla-n›lan al›fl giderleri do¤rudan maliyete aktar›lmal›,

b. Arsayla birlikte bina al›m›nda, her iki varl›k da flartlara göre ayr› ayr›

kaydedilmeli,

c. De¤eri ne olursa olsun al›nan tüm maddi duran varl›klar aktiflefltirilmeli, d. Maddi duran varl›k ediniminde kat-lan›lan borçlanma maliyetlerinden ak-tiflefltirme döneminden sonra ortaya ç›kanlar do¤rudan gider yaz›lmal›d›r.

‹flletmelerin yukar›daki hususlara uy-mas› halinde, maddi duran varl›klar›n ilk edinimi aç›s›ndan "Standart-Mev-zuat" çeliflkisi en aza inecek ve bu yolla da ilk uygulamaya daha rahat bir geçifl yap›labilecektir.

KAYNAKÇA

* Arpac›, Atlar Ömer (2007), "Kur Farklar›

ve Kredi Faizlerinin Maliyet Bedeli Tespiti Karfl›s›ndaki Durumu", Mali Çözüm, Say›:

81, Y›l:17, May›s-Haziran, ss.161-166

* Epstein, Barry J., Abbas Ali Mirza(2005), Interpretation and Application of Inter-national Accounting and Financial Repor-ting Standards, New Jersey: John Wiley

&Sons, ‹nc..

* Gelir Vergisi Kanunu (1995)Genel Teb-li¤i, No: 87, Resmi Gazete Say›s› / Tari-hi: 22363- 03.08.1995

* Gökçen, G., Akgül B.A, Çak›c›, C.(2006), Türkiye Muhasebe Standartlar› Uygula-malar› (Uluslararas› Muhasebe Standart-lar› ile Uyumlu),‹stanbul: Beta

* Özulucan, A., Do¤an Z.,(2001) "SPK, VUK ve TMS-14 Çerçevesinde Borçlanma Maliyetlerinin Karfl›laflt›r›lmas› ve Muhase-belefltirilmesi", Muhasebe ve Finansman Dergisi,Say›:10, Nisan, ss.86-94

* Sevilengül, Orhan (2003), Genel Mu-hasebe,Gelifltirilmifl 11. bs., Ankara

* Sürmen, Yusuf (2006), Muhasebe-I, Trabzon:Akademi.

* Sürmen, Yusuf; Dafltan, Abdulkerim (2002),

"Trampa ve Muhasebe ‹fllemleri", Vergi So-runlar› Dergisi, Say›:170, Kas›m, ss. 110-126

* TMSK (2006), "TMS 16 Maddi Duran Varl›klar", Uluslararas› Finansal Mu-hasebe Standartlar› ‹le Uyumlu Türki-ye Muhasebe Standartlar›, Ankara:

TMSK Yay›nlar›

* Terzi, S.; fien, ‹; Bülbül, F (2007),

"UFRS'nin Türkiye'de ‹lk Uygulamas›

‹çin Aç›l›fl Bilançosu Haz›rlanmas›", Ma-li Çözüm, Say›: 81, Y›l:17, May›s-Hazi-ran, ss.103-129

* Vergi Usul Kanunu,(1961) Resmi Ga-zete Say›s› / Tarihi: 10703 - 10.01.1961

* Vergi Usul Kanunu (1985) Genel

Tebli-¤i, No:163, Resmi Gazete Say›s› / Tari-hi: 18648- 27.01.1985

* Yalk›n, Yüksel Koç, (2005), Genel Muhasebe ‹lkeler ve Uygulama, Anka-ra: Nobel Yay›nlar›,

Belgede # ‹SMMMO ÜÇÜNCÜ AVRUPA‹SMMMO ÜÇÜNCÜ AVRUPAKOBMF/KOB‹ KONGRES‹NDEKOBMF/KOB‹ KONGRES‹NDE (sayfa 183-190)