Ölçeklerin Yapı Geçerliği

Ölçeklerin yapı geçerliliğini belirlemek için faktör analizi ve madde analizi yapılmıştır. Faktör analizi, aynı yapıyı ya da niteliği ölçen değişkenleri bir araya toplayarak ölçmeyi az sayıda faktör ile açıklamayı amaçlayan bir istatistiksel tekniktir. Faktör analizi, bir faktörleştirme ya da ortak faktör adı verilen yeni kavramları (değişkenleri) ortaya çıkarma ya da maddelerin faktör yük değerlerini kullanarak kavramların işlevsel tanımlarını elde etme süreci olarak da tanımlanmaktadır (Büyüköztürk, 2006;123). Araştırmada kullanılan bütün ölçeklerde tek faktörlü yapı ortaya çıkmıştır. İki ya da üç faktörlü yapı oluştuğunda maddelerin anlamlı olarak dağılmadığı görülmüş ve bu yüzden tek faktörlü yapı tercih edilmiştir. Tablo 3’de araştırmada kullanılan ölçeklerden “Öğretmen Görüşleri Belirleme Anketi” faktör analizi ve madde analizi sonuçları görülmektedir.

Tablo 3

Öğretmen Görüşleri Belirleme Anketi Faktör Analizi ve Madde Analizi Sonuçları

Maddeler Faktör Yük

Değeri

Madde–Top. Korelâsyonu 1. Bir çocuk, her zamankinden daha iyi performans gösteriyorsa,

bunun nedeni benim biraz daha fazla gayret göstermiş olmamdır. .60 .54 2. Sınıfımdaki çocukların davranışlarını etkili bir şekilde

yönetebilirim. .41 .35

3. Bir çocuğun aldığı eğitimden öğrenebileceklerinin oranı, o

çocuğun aile geçmişiyle (çevresiyle) ilgilidir. .37 .29 4. Eğer çocuklar evde disipline edilmezlerse okulda her hangi bir

disiplini kabul etmeleri zordur. .35 .30

5. Bir çocuk bir aktivitede zorlandığında, genellikle o aktiviteyi

çocuğun seviye ve yeteneklerine göre uyarlayabilirim. .36 .29 6. Bir çocuk, bir gün daha iyi performans gösterirse, bunun nedeni

benim o çocuğa daha iyi öğretme yollarını bulmuş olmamdır. .36 .31 7. Gerçekten çaba sarf edersem, geçinmesi en zor olan çocuklarla

bile anlaşabilirim. .47 .34

8. Çocukların duygusal sorunlarına yardım edebilecek kadar

donanımlı değilim. .43 .38

9. Bir çocuk diğer bir çocuğa sözel olarak sataştığında, bu

anlaşmazlığı büyümeden engelleyebilirim. .56 .44 10. Çocukların performanslarının artmasının sebebi, benim daha

etkili öğretim yöntemlerini bulmuş olmamdır. .66 .60 11. Bir çocuk yeni bir kavramı kolay bir şekilde öğrenebiliyorsa,

bunun nedeni benim o kavramı öğretmede gerekli olan adımları biliyor olmamdır.

.55 .47

12. Davranışları yönetebilme becerisine sahip olan öğretmenler, çocukların filmler ve televizyon yoluyla öğrendikleri saldırganlıklarının üstesinden gelebilirler.

.39 .31

13. Bir çocuk daha önceki etkinliklerde verdiğim bir bilgiyi hatırlayamadığında, bir sonraki etkinlikte o bilgiyi hatırlatacak yolları bilirim.

.55 .55

14. Sınıfımdaki çocuklardan birisinin ilgisi azalıp rahatsız edici davranmaya başladığında, o çocuğun azalan ilgisini tekrar

çekebilecek yöntemleri bilirim. .68 .53

15. Bazı günlerde çocukları kontrol altına almak zor olsa da sınıfın

kontrolünü sağlayabilirim. .71 .54

16. Sınıfımdaki çocuklardan birisi bir aktiviteyi/görevi yapamayacak olursa, o aktivite/görevin çocuk için uygun seviyede

olup/olmadığını doğru şekilde değerlendirebilirim. .73 .59 17. Bir çocuk kızgın olduğu zaman, yapabileceğim pek fazla bir şey

yoktur. .61 .49

18. Eğer bir çocuk kendisini dışlanmış ve yalnız hissediyorsa o

Özgün ölçeği 32 maddeden oluşan “Öğretmen Görüşleri Belirleme Anketi” güvenirlik çalışması sonucunda, faktör analizi ve madde analizi yapıldıktan sonra, 18 madde olarak oluşmuştur. Ölçekten çıkarılan maddelerin faktör yük değerleri ve madde toplam korelasyonları .30’dan düşüktür. Bu nedenle ölçekten çıkarılmışlardır. “Faktör analizi, aynı yapıyı ya da niteliği ölçen değişkenleri bir araya toplayarak ölçmeyi az sayıda faktör ile açıklamayı amaçlayan bir istatistiksel tekniktir. Uygulamada az sayıda madde var ise faktör yük değerinin .30 ve yukarı olması iyi bir ölçüttür (Büyüköztürk, 2006;124).” Ölçekteki 18 maddenin faktör yük değerleri .35 ile .73 arasındadır. Madde toplam korelasyonu ise .29 ile .60 arasında değerler almıştır. Bir maddenin madde toplam korelasyonu .29 çıkmış, bu maddenin de uzman görüşüne başvurularak ankette kalmasına karar verilmiştir. Bu yönüyle mevcut ölçekteki maddelerin, ölçülen özellik bakımından öğretmen görüşlerini ayırt ettiği ve ölçülen özellik bakımından homojen oldukları söylenebilir.

Tablo 4

Öğretmen-Çocuk İlişkileri Ölçeği Faktör Analizi ve Madde Analizi Sonuçları

Maddeler Faktör Yük _Değeri Madde–Top. _Korelâsyonu 1. Onunla etkili, samimi bir ilişki kurabiliyorum. .64 .57 2. Onunla aramızda sürekli bir mücadele varmış gibi görünüyor. .75 .69 3. Ona dokunmamdan veya fiziksel temasta bulunmamdan rahatsız

olur. .57 .50

4. O, aramızdaki ilişkiye önem verir. .56 .49 5. Onu övdüğümde gururlanır ve sevinir. .41 .35 6. O, kendisi ile ilgili bilgileri kolaylıkla paylaşır. .48 .41

7. O, bana kolaylıkla sinirlenir. .68 .63

8. O, kendisine adil davranmadığımı düşünür. .47 .40 9. Onun ne hissettiğini anlamak kolaydır. .65 .58 10. O, beni cezalandırıcı ve eleştirici biri olarak görür. .60 .54 11. Disipline edildikten sonra bile onun öfkesi ve direnmesi devam

eder. .70 .65

12. Onunla uğraşmak enerjimi tüketir. .72 .66 13. O kötü bir ruh halinde okula geldiğinde uzun ve yorucu bir gün

olacağını anlarım. .60 .55

14. Onun bana karşı olan duyguları tahmin edilemeyebilir veya

aniden değişebilir. .69 .64

15. Elimden gelen tüm çabayı göstermeme rağmen onunla olan

ilişkimizin gidişatından rahatsızlık duyuyorum. .67 .62 16. O benden bir şey isteyeceği zaman ağlar veya sızlar. .42 .36 17. O bana karşı sinsi ve hilecidir. .59 .52 18. O duygularını ve yaşantılarını benimle açıkça paylaşır. .58 .51 19. Onunla aramızdaki etkileşim, kendimi güvenli ve etkili

hissetmemi sağlar. .50 .44

Özgün ölçeği 28 maddeden oluşan “Öğretmen Çocuk İlişkileri Ölçeği” güvenirlik çalışması sonucunda faktör analizi ve madde analizi yapıldıktan sonra, 19 madde olarak oluşmuştur. “Faktör analizi, aynı yapıyı ya da niteliği ölçen değişkenleri bir araya toplayarak ölçmeyi az sayıda faktör ile açıklamayı amaçlayan bir istatistiksel tekniktir. Uygulamada az sayıda madde var ise faktör yük değerinin .30 ve yukarı olması iyi bir ölçüttür (Büyüköztürk, 2006;124).” Ölçekteki 19 maddenin faktör yük değerleri .42 ile .75 arasındadır. Madde toplam korelasyonu ise .35 ile .69 arasında değerler almıştır. Bu yönüyle mevcut ölçekteki maddelerin, ölçülen özellik bakımından çocukları ayırt ettiği ve ölçülen özellik bakımından homojen oldukları söylenebilir.

Tablo 5

Ebeveyn- Öğretmen İlişkileri Ölçeği Faktör Analizi ve Madde Analizi Sonuçları

Maddeler Faktör Yük _Değeri Madde–Top. _Korelâsyonu 1. Çocuğum hakkındaki önemli şeyleri bana söyleyeceğine

inanıyorum. .46 .38

2. Bir sorun çıktığında onunla, zaman kaybetmeksizin görüşürüz. .55 .48 3. Çoğu konuda onun fikirlerine önem veririm. .48 .41 4. Çocuğumla gerçekten ilgilendiğini hissediyorum. .50 .41 5. Benim güvenebileceğim bir kişidir. .48 .41

6. Ona çok saygı duyuyorum. .49 .41

7. Genel olarak o ilgili bir kişidir. .50 .41 8. İyi bir öğretmen olmak için gereken bilgi ve becerilere sahiptir. .51 .42 9. Çocuğun bakımı ve ona karşı nasıl davranılacağı konusunda,

onunla hemen hemen aynı fikirdeyiz .57 .50

10. O, benim gerçek bir dostum değildir. .48 .44 11. Onunla iletişimim her zaman çok açık ve dürüsttür. .57 .48 12. Onunla aramızda olan ilişkiye gerçekten önem veririz. .53 .46 13. Beni dikkate almıyor gibi görünüyor. .45 .40 14. Çocuk gelişimi hakkında ondan beklediğim kadar bilgili değildir. .44 .41 15. Bazen onun çocuk yetiştirme konusundaki düşüncelerine saygı

duymuyorum, özellikle de benden farklı düşündüğünde. .34 .31 16. Yardıma ihtiyacım olduğu zamanlarda onun kendi işlerini bir

yana bırakıp bana yardım edeceğini biliyorum. .56 .49 17. Çocuğumla çalışmam konusunda bana değerli önerilerde bulunur. .65 .57 18. Onu çocuğumun büyütülmesi ve eğitilmesi konusunda gerçekten

işbirliği yapan birisi olarak düşünüyorum. .68 .61 19. Çocuğumun uygun olmayan davranışlarına, ne zaman ve nasıl

müdahale edilmesi gerektiği konusunda onunla genellikle aynı

fikirdeyiz. .52 .44

20. Onu kişilik olarak beğenirim ve onunla bir arada bulunmaktan

hoşlanırım. .59 .52

21. Onun çocuğumla ilgilenmesini takdir ediyorum. .57 .49 22. Onu diğer öğretmenlerle karşılaştırdığımda mükemmel olduğunu

düşünüyorum. .39 .33

23. Onun küçük yaştaki çocukların büyütülmesi konusundaki

yaklaşımı benimkiyle büyük oranda uyuşmaktadır. .51 .45

Özgün ölçeği 30 maddeden oluşan “Ebeveyn Öğretmen İlişkileri Ölçeği” güvenirlik çalışması sonucunda faktör analizi ve madde analizi yapıldıktan sonra, 23 madde olarak oluşmuştur. “Faktör analizi, aynı yapıyı ya da niteliği ölçen değişkenleri bir araya toplayarak ölçmeyi az sayıda faktör ile açıklamayı amaçlayan bir istatistiksel tekniktir. Uygulamada az sayıda madde var ise faktör yük değerinin

.30 ve yukarı olması iyi bir ölçüttür (Büyüköztürk, 2006;124).” Ölçekteki 23 maddenin faktör yük değerleri .34 ile .68 arasındadır. Madde toplam korelasyonu ise .31 ile .61 arasında değerler almıştır. Bu yönüyle mevcut ölçekteki maddelerin, ölçülen özellik bakımından öğretmenleri ayırt ettiği ve ölçülen özellik bakımından homojen oldukları söylenebilir.

Tablo 6

Öğretmen-Ebeveyn İlişkileri Ölçeği Faktör Analizi ve Madde Analizi Sonuçları

Maddeler Faktör Yük _Değeri Madde–Top. _Korelâsyonu 1. Çocuğu hakkındaki önemli şeyleri bana söyleyeceğine inanıyorum. .71 .66 2. Bir sorun çıktığında onunla, zaman kaybetmeksizin görüşürüz. .63 .59 3. Çoğu konuda onun fikirlerine önem veririm. .58 .53 4. Çocuğuyla gerçekten ilgili olduğunu hissediyorum. .75 .71

5. Güvenebileceğim bir kişidir. .66 .62

6. Ona çok saygı duyuyorum. .52 .47

7. Genel olarak o ilgili bir kişidir. .69 .64 8. İyi bir ebeveyn olmak için gerekli bilgi ve becerilere sahiptir. .76 .71 9. Çocuğun bakımı ve ona karşı nasıl davranılacağı konusunda,

onunla hemen hemen aynı fikirdeyiz. .73 .69 10. O, benim gerçek bir dostum değildir. .48 .43 11. Onunla iletişimim her zaman çok açık ve dürüsttür. .59 .55 12. Onunla aramızda olan ilişkiye gerçekten önem veririz. .55 .51 13. Beni dikkate almıyor gibi görünüyor. .47 .43 14. Çocuk gelişimi hakkında ondan beklediğim kadar bilgili değildir. .64 .61 15. Bazen onun çocuk yetiştirme konusundaki düşüncelerine saygı

duymuyorum, özellikle de benden farklı düşündüğünde. .37 .33 16. Yardıma ihtiyacım olduğu zamanlarda onun kendi işlerini bir yana

bırakıp bana yardım edeceğini biliyorum. .56 .51 17. Çocuğuyla çalışmam konusunda bana değerli önerilerde bulunur. .66 .62 18. Onu çocuğunun büyütülmesi ve eğitilmesi konusunda gerçekten

işbirliği yapan birisi olarak düşünüyorum. .74 .69 19. Çocuğun uygun olmayan davranışlarına, ne zaman ve nasıl

müdahale edilmesi gerektiği konusunda onunla genellikle aynı

fikirdeyiz. .72 .67

20. Onu kişilik olarak beğenirim ve onunla bir arada bulunmaktan

hoşlanırım. .68 .63

21. Onun çocuğuyla ilgilenmesini takdir ediyorum. .73 .68 22. Onu diğer ebeveynlerle karşılaştırdığımda mükemmel olduğunu

düşünüyorum. .65 .61

23. Onun küçük yaştaki çocukların büyütülmesi konusundaki

Başlangıçta 30 maddeden oluşan “Öğretmen Ebeveyn İlişkileri Ölçeği” güvenirlik çalışması sonucunda faktör analizi ve madde analizi yapıldıktan sonra, 23 madde olarak oluşmuştur. “Faktör analizi, aynı yapıyı ya da niteliği ölçen değişkenleri bir araya toplayarak ölçmeyi az sayıda faktör ile açıklamayı amaçlayan bir istatistiksel tekniktir. Uygulamada az sayıda madde var ise faktör yük değerinin .30 ve yukarı olması iyi bir ölçüttür (Büyüköztürk, 2006;124).” Ölçekteki 23 maddenin faktör yük değerleri .47 ile .76 arasındadır. Madde toplam korelasyonu ise .33 ile .71 arasında değerler almıştır. Bu yönüyle mevcut ölçekteki maddelerin, ölçülen özellik bakımından ebeveynleri ayırt ettiği ve ölçülen özellik bakımından homojen oldukları söylenebilir.

Ölçeklerin Puanlanması

Hazırlanan ölçeklerin hepsinde “hiç katılmıyorum, katılmıyorum, kararsızım, katılıyorum, tamamen katılıyorum” şeklinde beşli derecelendirme kullanılmıştır. Maddelerdeki ifadeler SPSS programına aktarılırken hiç katılmıyorum bir puan, katılmıyorum iki puan, kararsızım üç puan, katılıyorum dört puan ve tamamen katılıyorum beş puan şeklinde değerlendirilmiştir. Ölçeklerdeki bazı maddeler negatif cümleler oldukları için ters çevrilmiştir. Çevirme işlemi sonucunda negatif cümlelerin olduğu maddelerdeki bir puan beş puana, iki puan dört puana, üç puan yine üç puan, dört puan iki puana ve beş puan bir puana dönüşmüştür.

Ölçeklerde yer alan puanların yüksek olması olumlu ilişkileri yansıtırken, düşük puanlar ise daha olumsuz ya da düşük seviyeli ilişkileri belirtmektedir. Öğretmen Görüşleri Belirleme Anketi’nde ise yüksek puanlar daha yeterli ve olumlu öğretmenliği yansıtırken düşük puanlar daha yetersiz öğretmenliği vurgulamaktadır.