Çocuk Dergileri İle İlgili Yapılan Araştırmalar

Öğüt (2006) tarafından yapılan çalışmada 1923-1926 yılları arasında Türkiye’de yayımlanan “Yeni Yol” adlı çocuk dergisinin çocuk eğitimine sağladığı katkıyı ortaya koymak amaçlanmıştır. Araştırmada tarama modeli kullanılmıştır. Veriler içerik analizi ile çözümlenmiştir. Derginin sayılarında yer alan edebi türler konularına göre sınıflanıp değerlendirilmiştir.

Doğdu (2007) tarafından yapılan çalışmada Türkiye’de tek parti döneminde yayınlanan çocuk dergilerinde, yurttaşlık bilincinin oluşturulmasına yönelik söz konusu dergilerin değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Harf Devrimi sonrasında yeni Türk alfabesi ile basılan ve yayınlanan çocuk dergileri araştırmanın örneklemini oluşturmuştur. Dergilerde yurttaşlık, demokrasi, devlet, insan hakları, temel toplumsal kurumlar ve cumhuriyet bilgisini konu edinen yazı, resim, fotoğraflar değerlendirilmiştir. Dergilerin sorumluluk temelli yaklaşım eğitimini, ulusalcılık duygusunu, cumhuriyet çağı yaklaşımlarını, öğrenme-öğretme ve insancıllığın yansımasını benimsediği ve içeriğinde yansıttığı sonucuna ulaşılmıştır.

Durmuş (2007) tarafından yapılan çalışmada 1897-1910 yılları arasında çıkan çocuk dergilerinde yer alan çeviri eserlerin çocuk eğitimine katkısını ortaya koymak amaçlanmıştır.

42

Yapılan çalışma sonucunda çeviri metinlerin çocukların bireysel, sosyal ve ahlaki gelişimlerine katkı sağladığı ve eğlendirici niteliklere sahip olduğu görülmüştür. Çeviri metinlerin büyük çoğunluğu Fransız edebiyatından yapılmıştır. Söz konusu çocuk dergileri dönemin sosyal sorunlarına da duyarsız kalmayıp yer verdikleri çeviri metinler ile birlikte de değinmiştir.

Başaran Taş (2008) tarafından yapılan çalışmada Türkiye’de çocuk dergilerinin çocuk eğitimine katkısı ve bu bağlamda Milliyet Kardeş dergisi incelenmiştir. Dergi içerik özellikleri bakımından incelenmiş ve bazı eksiklerinin olmasına rağmen, edebiyat ürünleri, dünyadan haberler, hayvan sevgisi ve fen bilimleri temalarının önemli bir yer tuttuğu gözlemlenmiş ve derginin çocuğun birçok gereksinim ve becerilerini düşünen bir dergi olduğu tespit edilmiştir.

Demiryürek (2009) tarafından yapılan araştırmada Türkiye Çocuk, Diyanet Çocuk ve Ebe Sobe çocuk dergilerinin yapısal özellikler bakımından değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Belirlenen dergiler yapı ve içerik özellikleri bakımından incelenmiş ve öneriler getirilmiştir.

Terkan (2009) tarafından yapılan çalışmada Türkiye’de popüler çocuk dergilerinde egemen söylemlerin kuruluşunu araştırmak amaçlanmıştır. 1945-2000 aralığında çocuk dergilerinde çocukluğun görünümleri belirlenmeye çalışılmıştır.

İncelenen dergilerde Cumhuriyetin kuruluş yıllarında milli nesil oluşturma amacıyla “Türk çocuğu” imgesi; 1945 sonrasında “Müslüman çocuk” imgesi; 1940’larda II. Dünya Savaşının da etkisiyle yaşanan ekonomik zorluklardan dolayı “tasarruf yapan çalışarak aileye katkı sağlayan çocuk” ön plana çıkarken 1980 ve sonrasında daha çok tüketimle ilişkilendirilen oyuncak sanayi ve gelişen teknoloji ile eve kapanan çocuk modeli ortaya çıktığı görülmüştür.

Dedeoğlu, Şahin, Ulusoy ve Ertem (2011) tarafından yapılan çalışmada Bilim Çocuk ve National Geographic Kids dergilerini fen ve teknoloji dersinin amaç ve kazanımlarını ne ölçüde desteklediği belirlemek ve dergilerin içeriklerinin çocuklara yönelik hazırlanan bilgilendirici eserlerde bulunması gereken özellikleri ne ölçüde karşıladığını ortaya koymak amaçlanmıştır. Dergilerin içeriğinin fen ve teknoloji dersinin içeriğiyle büyük oranda örtüşmemesine rağmen çocuklar için hazırlanan

43

dergilerde bulunması gereken nitelikleri genel olarak taşıdıkları sonucuna ulaşılmıştır.

Ünlü (2011) tarafından yapılan çalışmada “Mektebli” dergisindeki şiir ve manzumeleri çocuk edebiyatı açısından değerlendirmek amaçlanmıştır.

Yapılan çalışmada Mektebli dergisinde yer alan şiir ve manzumeler şekil özellikleri ve içerik özellikleri bakımından gruplandırılmıştır. Temaları bakımından gruplanan şiir ve manzumeler; teması, temel iletisi, yan iletileri, edebî söyleyişleri, çocuk gerçekliği ve şekil özellikleri açısından incelenmiş ve genel bir değerlendirme yapılmıştır.

Demiryürek (2012) tarafından yapılan çalışmada TRT Çocuk dergisi yapısal özellikleri bakımından değerlendirilmiştir. Araştırmanın örneklemini TRT Çocuk dergisinin Eylül 2011 tarihine kadar çıkan 12 sayısı oluşturmuştur. Dergi dış yapı ve içyapı özellikleriyle değerlendirilmiş ve olumlu özellikler taşıdığı sonucuna ulaşılmıştır.

Yıldız (2012) tarafından yapılan çalışmada Diyanet Çocuk dergisi din öğretimi açısından değerlendirilmiştir. Derginin 1985-2004 yılları arasında çıkan sayıları incelenmiştir. Dergilerde yer alan metinler konularına göre sınıflandırılmış din, inanç ve ibadet öğretimi açısından değerlendirilmiş, derginin bu konuda genel olarak başarılı olduğu ancak görsellerle desteklenmesi gerektiği sonucuna ulaşılmıştır. 2.4. Alanyazın Taramasının Sonuçları

Çocuk dergilerinde değerler eğitimi ile ilgili yapılan araştırmalar incelendiğinde II. Meşrutiyet döneminden Cumhuriyet’in kuruluşuna ve gelişim gösterdiği yıllara kadar döneme göre değer aktarımını saptamak için yapılan çalışmalara rastlanıldığı ve belirli zaman aralığında yayınlanıp çocuklar üzerinde etkili olmuş dergilerin değer aktarımına yönelik çalışmalar yapıldığı görülmüştür.

Türkçe eğitimi alanında değerler eğitimi ile ilgili yapılan çalışmalar incelendiğinde bu çalışmalarda genellikle çocuk edebiyatı ürünleri ve Türk edebiyatında etkili olmuş şahsiyetlerin eserleri ile değerler eğitimi arasındaki ilişkinin incelendiği görülmüştür.

44

Çocuk dergileri ile ilgili yapılan çalışmalar değerlendirildiğinde bu çalışmaların genellikle belli dönem aralıklarında çıkan dergilerin çocuk eğitimine sapladığı katkı ve çocuk dergilerinin yapısal özellikleriyle ilgili olduğu görülmüştür.

İlgili araştırmalar değerlendirildiğinde çocuk dergileri ve değerler eğitimi ile ilgili yapılan çalışmaların yeterli sayıda olmadığı ve genellikle çocuk edebiyatı ürünleri ile çocuğa değer kazandırmanın üzerinde durulduğu görülmüştür. Bununla beraber dergilerin değer aktarımı üzerinde etkisini inceleyen çalışmalar mevcuttur. Ancak bu çalışmalar genellikle cumhuriyet öncesi ve cumhuriyetin ilk yılları ve seksenli yıllara kadar sınırlıdır. Güncel çocuk dergilerinin (2000 sonrası) değerler eğitimine katkısını inceleyen bir çalışmaya rastlanılmamıştır. Günümüzde gelişen teknoloji ve medya ile birlikte çocuk dergiciliğinin bambaşka bir boyuta ulaştığı düşünülürse böyle bir çalışmaya ihtiyaç duyulan önem ortadadır. Dolayısıyla güncel çocuk dergilerinde değer aktarımını inceleyen bu çalışma günümüz çocuk dergilerinin değer aktarımındaki rolünü araştırması bakımından özgün ve önemli bir çalışmadır.

45

BÖLÜM III

YÖNTEM

Bu bölümde araştırmanın yöntemi hakkında bilgi verilmektedir. Bu doğrultuda araştırma modeli, evren ve örneklem, veri toplama araçları, verilerin toplanması ve verilerin analizi ile ilgili bilgilere yer verilmiştir.