Çalışkanlık

Çalışkan; gayretli, çalışmayı seven, faal anlamındadır (TDK, 2009: 387). İncelenen dergilerde çalışkanlık değerine ilişkin bulgular şöyledir:

TRT Çocuk dergisinde yer alan“Şirin’in Bir Günü” adlı çizgi hikâyede çalışkanlık değerine yer verilmiştir. “Olur mu hiç öyle benim güzel arkadaşım. İstersen sana

yardım ederim, tatil boyunca her gün matematik çalıştırırım. Böylece önümüzdeki seneye bir güzel hazırlanır, benimkinden bile daha iyi bir karne alırsın.” (Yaman

Coşar, 2013a: 57).

TRT Çocuk dergisinde yer alan“Bilim Sanat” adlı bölümde “Matematik Her Yerde” adlı yazı yer almıştır. Bu yazıda ünlü Türk bilim adamı Ord. Prof. Dr. Cahit Arf’tan bahsedilmiş ve çalışkanlık değerlerine değinilmiştir.“Çalışmaktan vazgeçme, belki

de geleceğin bilim adamı sensin, neden olmasın?”(Tugen, 2013a: 61).

TRT Çocuk dergisinde yer alan“Atam’dan Hatıralar” isimli bölümde Atatürk’ün sözü ile çalışkanlık değeri vurgulanmıştır. “Gelecek için hazırlanan vatan

evlatlarına, hiçbir güçlük karşısında yılmayarak tam bir sabır ve metanetle çalışmalarını ve öğrenim gören çocuklarımızın ana ve babalarına da yavrularının öğreniminin tamamlanması için fedakârlıktan çekinmemelerini tavsiye ederim.”

(TRTÇ[36], 2013: 30).

Gonca dergisinde yer alan “Şehzadelerin Bahçesi” başlıklı öyküde padişah kendisinden sonra tahta geçecek üç şehzadeden birini belirlemek için şehzadeleri bir sınava tabi tutmaya karar verir; üç şehzadeye de üç farklı tarla ve bu tarlalarda çiçek, ağaç yetiştirmeleri için de belirli bir süre verir. Büyük ve ortanca şehzade tarlaların

184

en güzelini zaten ekili dikili olanlarını alır ve çorak bataklık içindeki tarla küçük şehzadeye kalır. Küçük kardeş ise yılmadan çalışır ve bahçesini güzelleştirir. Büyük ve ortanca kardeş küçük kardeşten zaten ümitsiz oldukları için ikisi de birbirlerinin tarlalarındaki çiçekleri yolar ve mahvederler, taht da küçük kardeşe kalır. Hikâyede iyi niyet değerinin yanı sıra çalışkanlık değeri de ön plana çıkmıştır.“Sıra gelmiş

küçük şehzadenin tarlasına. Daha tarlaya yaklaşırken gelenleri gül kokuları karşılamış. Rengârenk çiçeklerin arasında kelebekler uçuşuyor, bülbüller şakıyormuş. Arılar her çiçeğe konup bal özü topluyormuş. Bahçeyi görenler, gözlerine inanamamış. Etrafta bataklıktan eser yokmuş. Hele o bataklıktan yükselen pis kokular, yerini mis gibi kokulara bırakmış. Tahtın yeni sahibi gün gibi ortadaymış. Ağabeylerin itiraz etmeye hakları yokmuş. Hem çalışmamışlar hem de birbirlerine zarar vermişler. Onlar tahtı kaybederek tembelliğin ve kötü niyetin cezasını bulmuşlar, küçük şehzade de çalışkanlığın, üreticiliğin ve iyi niyetinin mükâfatını almış. Sultan gönül rahatlığıyla tacını ve tahtını küçük şehzadeye bırakmış.” (Güner, 2013c: 9).

Paleontolog Meave ve Louse Leakey’in insanların ilk atalarının fosillerini bulmak için yaptıkları anlatılırken çalışkanlık değeri şu cümlelerle vurgulanmıştır. “Bir gün

annemle birlikte fosil toplamaya çıkmıştık. Çantalarımız ağırdı, suyumuz tükenmişti, hava çok sıcaktı ve arabaya hala 20 dakikalık yürüyüş mesafemiz vardı. Ama yine de listemizdeki son iki noktaya bakmak için durduk.” (Tomlin, 2013b: 14).

Çalışkanlık değerine incelenen dergiler arasında TRT Çocuk, Gonca ve NG Kids dergilerinde yer verilmiş, Bilim Çocuk dergisinde rastlanılmamıştır.

4.1.7.4 Kararlılık

Kararlılık; kararlı olma durumu, istikrar olarak tanımlanmaktadır (TDK, 2009: 1081). İncelenen dergiler arasında yalnız Bilim Çocuk dergisinde rastlanılmıştır. Bilim Çocuk dergisinde yer alan “Bir Bilim İnsanı Genellikle…” adlı bilgilendirici yazıda bilim insanın özelliklerinden bahsedilirken “kararlılık” değeri de dolaylı yoldan aktarılmıştır. “Başarısızlıkları bilimsel araştırma sürecinin doğal bir parçası

olarak kabul eder. Başarısızlık söz konusu olduğunda vazgeçmez, bunun da bir tür bilgi birikimi olduğunu düşünerek çalışmaya devam eder.”(Güvenç Heper,

185 4.1.7.5 Ölçülülük

Ölçülü, dikkatli, düşünerek anlamına gelmektedir (URL25).İncelenen dergilerde ölçülü olmak ile ilgili değer bulgusuna rastlanmamıştır.

4.1.7.6 Sorumluluk

Sorumluluk; kişinin kendi davranışlarını veya kendi yetki alanına giren herhangi bir olayın sonuçlarını üstlenmesi, sorum, mesuliyet anlamlarına gelmektedir (TDK,2009: 1795). İncelenen dergiler arasında sorumluluk değerine yalnız Bilim Çocuk dergisinde yer verilmiştir.

Bilim Çocuk dergisinde yer alan “Atatürk’ü Sevgi ve Saygıyla Anıyoruz” başlıklı metinde Türkiye Cumhuriyetinin kurucusu bir Türk büyüğü olan Atatürk’ün ölüm yıldönümü dolayısıyla anıldığından bahsedilmiş ve tarihimiz hakkında bilgi verilmiştir. “Cumhuriyetimizin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk’ü bundan 75 yıl

önce kaybettik. Atatürk’ün Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra zor durumda olan ülkemizi kurtarma yolunda attığı cesur adımları, çağdaş uygarlık düzeyine ulaşmamız için gerçekleştirdiği devrimleri hiç unutmadık. Onun önderliğinde kurulan Cumhuriyetimizi korumanın, akla ve bilime dayanan bakış açısını benimsemenin sorumluluğu üzerimizde. Bu sorumluluğu bize veren de Atatürk.”(Özer, 2013d:42). Burada aynı zamanda teorik değerlerden sorumluluk

değerine de vurgu yapılmıştır. 4.1.7.7 Yeniliğe açıklık

Bilgi edinebilmek için uygun sorular sorma, resimli kaynaklardan yararlanma, geçmişten günümüze olan yenilikleri ve değişiklikleri araştırma, geleceği hayal etme ve tasarlama, yeni fikirler üretme, iş birliği yapma, problem çözme, karar alınırken görüş bildirme ve karar sürecine katılma, amaç belirleme, yenilikleri deneme cesareti gösterme, yenilikleri denemekten zevk alma, teknolojik bir urun tasarlamadır (MEB, 2005: 46). Yeniliğe açıklık değerine incelenen dergilerden Bilim Çocuk ve NG Kids dergisinde yer verilmiştir.

Bilim Çocuk dergisinde yer alan“Simit ve Peynir’le Biliminsanı Öyküleri” adlı çizgi hikâyede teorik bir değer olan “yeniliğe açıklık” değerinin aktarıldığı görülmektedir.

186

-“Saygıdeğer meslektaşlarım… Bu hava fotoğraflarını güneş ışınlarının yeryüzüne eğik olarak geldiği bir saatte çektim. Bakın şu bölgede toprak yapısında farklılıklar var. Bu, bir zamanlar burada bir yerleşim yeri olduğunun göstergesi olabilir. Ne dersiniz?”

-“Son derece yenilikçi bir yaklaşım!”

-“Çok başarılı bir çalışma yapmışsınız Bay Crowford. Bölgede kazılara bir anönce başlanması için gerekeni yapacağız.” (Ersözlü, 2013i: 9).

NG Kids dergisinde yer alan “Cesaretin Var Mı?” başlıklı bölümde 148 bin metrelik zirvelerin tamamına yedek oksijen kullanmadan tırmanan ilk kadın olan Avustralyalı dağcı Gerlinde Kaltenbruner ile röportaja yer verilmiştir. Bu röportajda Kaltenbruner’in sözlerinde cesaret vurgulanmaktadır. “Yeni şeyler denemezseniz asla

onların üstesinden gelip gelemeyeceğinizi öğrenemezsiniz. Başta kimse mükemmel değildir. Başkalarından yardım almaya açık olmalı ve kendinize inanmalısınız. Ben de büyük dağlara tırmanmadan önce işe küçük dağlara tırmanarak başladım.”

(Tomlin, 2013c: 22).