HABER BÜLTENĐ
02 Mart 2005
Haber Özetleri
Ortadoğu
• Bağdat'ın batı kesiminde Irak ordusuna ait bir üsse bombalı saldırı düzenlendi.
Saldırıda en az altı asker öldü, on asker de yaralandı. Görgü tanıkları orduya katılmak için El Mutena havaalanı önünde kuyrukta bekleyenlerin üzerine bir aracın sürüldüğünü ve infilak ettiğini anlatıyor. Bu askeri birim daha önce de saldırılara hedef olmuştu. Haziran'da, yine bomba yüklü bir araçla düzenlenen saldırı sonucu 35 kişi ölmüştü. Patlamanın şiddetinden insanların caddenin karşı tarafına savrulduğu ve ölü sayısının artmasından endişe edildiği söyleniyor. Yetkililer, patlamaya karşı zaten üs çevresinde güçlü beton duvarlar bulunduğuna dikkat çekiyor, duvarın gerisinde kalan adayların korunduğunu; ölen ve yaralananların kuyruğun duvarlar dışında kalan bölümünde olduğunu söylüyor. Bu saldırıdan bir saat kadar sonra Bağdat'ta ikinci bir patlama daha olduğu haber veriliyor. Bu patlama hakkında henüz ayrıntılı bilgi bulunmuyor. Pazartesi günü Bağdat'ın güneyindeki Hilla'da memur adaylarına düzenlenen saldırıda 125 kişi ölmüştü. Yönetimde ve güvenlik kuvvetlerinde çalışan Iraklılar, isyancıların başlıca hedefleri arasında.
Amerikan askerlerine göre, daha kolay hedef olan bu kişilere düzenlenen saldırılar ayrıca yönetime destek verilmesini de caydırmayı hedefliyor.(BBC)
• Irak’ta sekiz hafta önce kaçırılan Fransız kadın gazetecinin ilk kez video görüntülerine yer verildi. Avrupa ve Arap televizyonlarında yayınlanan video teypte Florence Aubenas, beden ve ruhsal sağlığının “çok kötü” olduğunu söyleyerek acil yardım çağrısında bulundu. Aubenas, geçen yıl Irak’ta yine iki Fransız gazeteciyi kurtarmaya çalışan ancak başaramayan milletvekili Didier Julia’dan yardım istedi...Bu gazeteciler, daha sonra Fransız milletvekilinin yardımı olmaksızın serbest bırakılmışlardı.(VOANEWS)
• Đran gazetelerinde yayınlanan habere göre, Đran muhalefetinde olan halk mücahitlerinden yaklaşık 100 kişi, Irak’taki üslerinden ayrılıp Đran’a geri döndüler. Bunun yanında halk mücahitleri hareketinden 233 kişi Đran’a geri dönmeyi istiyor. Bunların muhtemelen önümüzdeki hafta Đran’a giriş yapması bekleniyor. Tahran’da yayınlanan bir rapor, ABD’nin, Đran’a dönen halk mücahitlerini Đran’ın nükleer programını takip etmesi için casus olarak kullanabileceğine işaret ediyor.(ALQUDS GAZETESĐ)
• Amerika Suriye’den, Lübnan’daki askerlerini çekmesini ve ülkenin güneyindeki terörist kamplarını kapatmasını yeniden istedi. Amerika Dışişleri Bakanı
Condoleezza Rice, Amerika’nın Ortadoğu’da demokrasiyi yayma çabalarına müdahale eden Suriye’yi sert bir biçimde eleştirdi. Filistin’de reform yapılmasını konu alan Londra Konferansı’nın sonunda konuşan Rice’a Amerika’nın Suriye’nin Lübnan’dan çekilmesi için ne tür adımlar atabileceği soruldu. Dışişleri Bakanı, Suriye’nin Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi Kararlarına uyarak askerlerini Lübnan’dan çekmesi gerektiğini söyledi:
“Yapılması gereken ilk iş, Suriye’nin, askerlerini Lübnan’dan çekmesini öngören 1559 nolu Güvenlik Konseyi kararına uymasının önemini anlatmaktır.
Açıkça ifade etmek gerekirse burada hem Suriye askerlerini hem de istihbaratçılarını kastediyoruz.” Hafta başında Suriye Lübnan’dan askerlerini çekmeyi planladığını açıklamıştı. Suriye’nin açıklaması Washington’da memnuniyetle karşılanırken, geri çekilme işleminin derhal yerine getirilmesi ve bunun bütün askerleri kapsaması gerektiğini belirtildi. Amerika Dışişleri Bakanı Condoleezza Rice, Suriye’nin Lübnan’ın güneyindeki terörist kampları kapatmasını da istedi: “Đleriye doğru atılacak bir adımda terörist faaliyetlere son verilmesi son derece önemli olacaktır. Lübnan’ın güneyinden Đsrail’e yada başka ülkelere karşı saldırılar devam edemez. Bunu Suriye’ye açıkça söylüyoruz.” Rice Suriye’yi, Đsrail, Irak ve Filistin Yönetimine karşı faaliyet gösteren teröristleri desteklemekle suçladı. Amerikan ABC Televizyonunun sorularını yanıtlayan Rice, Cuma günü Telaviv’de düzenlenen intihar saldırısının Suriye merkezli Đslami Cihad Örgütü’nün işi olduğuna dair kesin deliller bulunduğunu söyledi. Rice, daha önceki bir açıklamasında, istifa eden Suriye yanlısı Lübnan Hükümetinin yerine yeni hükümetin belirlenebilmesi için düzenlenecek adil ve serbest seçime Amerika’nın maddi destek vermeye hazır olduğunu belirtmişti. Condoleezza Rice, Suriye’nin Lübnan’ın içişlerine karışmaya son vermesi gerektiğini de söyledi.(VOANEWS)
• Birleşmiş Milletlere bağlı Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu, Đran'ın, askeri bir tesisinin, ikinci kez denetlenmesini reddettiğini açıkladı. Amerika Birleşik Devletleri, Parçin'deki tesisin, nükleer bomba yapımıyla bağlantılı testler için kullanılmasından şüpheleniyor. Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu'nun Başkan Yardımcısı Pierre Goldschmidt, daha önce Parçin'e giden denetçilerinin, tesisin sadece bir bölümünü ziyaret ettiklerini söyledi. Pierre Goldschmidt, denetçilerinin, tesiste, daha önce görmedikleri, bir bölümü de ziyaret etmek istediklerini açıkladı. Ancak Đran'ın Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu'ndaki delegesi Sirus Nasıri, kurumun yönetim kurulundaki konuşmasında, bu talebe karşı çıktı. Sirus Nasıri, daha önce kurum denetçilerinin Parçin'e gitmelerine izin vererek şeffaflığını gösteren ülkesinin, sorumluluklarını yerine getirdiğini söyledi. Nasıri ayrıca Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu'nun şimdi topladığı bilgileri değerlendirmesi gerektiğini belirtti. Denetçilerin tesisten topladıkları ve tesisin nükleer silah yapımın kullanılıp kullanılmadığının anlaşılmasına yardımcı olacak örnekler üzerindeki testler sürüyor. Son gelişmeler ise Washington yönetiminin, Đran'a yönelik stratejisi konusunda sertlik yanlısı tutumunu yumuşatabileceğinin işaretlerini vermesini izliyor. (BBC)
• Filistin lideri Mahmud Abbas, Filistin güvenlik güçlerinde reform yapmaya kararlı olduğunu açıkladı. Abbas, bu açıklamayı Londra’da 23 ülke tarafından Filistinlilere yardım için düzenlenen konferansta yaptı.Đngiltere Başbakanı Tony Blair’ın ev sahipliği yaptığı konferansa Đsrail katılmıyor. Konferansın nihai bildirisinde Filistin Yönetimi militan grupları dağıtma ve Đsrail hedeflerine
yönelik saldırılara son verme sözü de veriyor. Buna karşılık konferansa katılan ülkeler de Filistin güvenlik güçlerinin yeniden örgütlenmesi ve Đsrail çekildikten sonra Gazze’nin yeniden inşası için mali destek sağlamayı vaat ediyor.
Başbakan Tony Blair, konferansı açış konuşmasında Đsrail-Filistin uyuşmazlığının, dünyanın çözümü en güç sorunlarından biri olduğunu söyledi.(VOANEWS)
• Mısır’da geçen ay tutuklanan muhalif politikacı Nur Ayman’ın serbest bırakılmasını isteyen bir grup, Anayasa Mahkemesi önünde protesto gösterisi düzenledi. Ayman Nur, parti kurma başvurusundaki belgelerde sahte imzalar bulunduğu gerekçesiyle geçen yıl tutuklanmıştı. El Ghad/Yarın Partisi’nin lideri hakkındaki suçlamaları reddederken; taraftarları Nur’un anayasada değişiklik istediği için siyasi nedenlerle tutuklandığı görüşünde. Amerika Dışişleri Bakanı Condoleezza Rice, iki hafta önce Washington’da Mısır Dışişleri Bakanı Ahmet Ebul Gayt’la yaptığı görüşmede Ayman Nur’un tutuklanmasından Bush yönetiminin duyduğu rahatsızlığı dile getirmişti.(VOANEWS)
• Uluslararası Polis Teşkilatı Interpol biyolojik terör tehdidini tartışmak üzere Fransa'nın Lyon kentinde bir uluslararası konferans düzenliyor. Đki günlük konferansa dünyanın dört bir yanındaki 120 ülkeden 400 kadar sağlık uzmanı ve polis yetkilisinin katılması bekleniyor. Interpol'ün bu konuda bugüne kadar düzenlediği en büyük etkinlik olan konferansın amacı farklı kurumlar arasında daha fazla işbirliği sağlanması. Kuruluşun Lyon'daki merkezinde düzenlenen oturumlarda istihbarat kuruluşları ve polis teşkilatları arasında daha fazla bilgi akışı olması için yöntemler aranacak. Yetkililer, 2001 yılında ABD'de yaşanan şarbonlu saldırı kaygılarını ve 1995'te Japonya'nın Tokyo kenti metrosuna düzenlenen sarin gazı saldırısını inceleyerek bunlardan ders çıkarmaya çalışacak. Konferans Interpol'ün, biyolojik terör tehdidi konusunda başlattığı iki yıllık eğitim programının bir parçası. Kuruluş, önümüzdeki dönemde bölgesel eğitim programları da düzenlemeyi öngörüyor. Interpol Başkanı Ronald Noble toplantı öncesinde yaptığı bir açıklamada, El Kaide tarafından biyolojik saldırı düzenlenmesi tehdidinin geçerliğini yitirmediği uyarısında bulunmuştu. Noble, dünyanın böyle bir tehdide karşı hala yeterince hazırlıklı olmadığını belirtti.
BBC'ye bir mülakat veren Noble'a göre dünyanın farklı köşelerinde eş güdümlü olarak biyolojik saldırılar düzenlenmesi fikri El Kaide açısından çok cazip olabilir. (BBC)
• Son dönemde Amerikan basınında çıkan ve Türkiye’yi artan Amerikan aleyhtarlığı suçlamasıyla eleştiren makaleler yoğun tartışmalara yol açtı.
Makalelerin dikkat çektiği unsurlardan biri üç ay önce Türkiye’de piyasaya sürülen bir kurgu romanı oldu. “Metal Fırtına” adlı bu kitap, Türkiye’nin Amerikan ordusu tarafından işgal edilmesini ve Türk ordusunun bu işgale direnişini konu alıyor. Kitabın Türkiye’de 100 binden fazla satması, Amerikan basınında çıkan bazı makalelerde, artan Amerikan aleyhtarlığına yorumlanmıştı.(VOANEWS)
Kafkasya-Orta Asya
• Eski Sovyetler Birliği Lideri Mikhail Gorbachev Rusya’daki son siyasi gelişmeleri eleştirdi. Gorbachev Moskova’da düzenlediği basın toplantısında, hükümetin basın üzerinde kontrolünü giderek artırmasına karşı olduğunu söyledi. Eski Sovyet lideri ayrıca Cumhurbaşkanı Vladimir Putin’in, valilerle parlamentonun ikinci kanadı üyelerinin seçimle işbaşına getirilmesine son vermesine duyduğu tepkiyi de dile getirdi. Gorbachev Sovyetler Birliği’nde reform amacıyla başlattığı Perestroika hareketinin 20’inci yıldönümü nedeniyle yayınlanan rapor hakkında konuştu. Eski Sovyet lideri, Rusya’nın reform hareketinin birçok noktasını uyguladığını belirtti, fakat bu hareketle şimdiki siyasi durum arasında büyük bir uçurum olduğunu bildirdi. (VOANEWS)
Kısa Kısa Dünya
• 38 sanayileşmiş ülkeyi kapsayan araştırmaya göre özellikle AB genelinde mülteci sayısı kayda değer bir düşüş gösterse de Kıbrıs gibi yeni üyelere başvurularda büyük artış var. Türkiye, en çok mülteci veren ülkelerden biri.
Birleşmiş Milletler geçen yıl dünyanın en zengin ülkelerine iltica başvurusu yapanların sayısını 368 bin kişi olarak hesapladı. Bu, 1988'den bu yana kaydedilen en düşük sayı. Mültecilerin geldiği ülkeler arasında baş sırada Rusya yer alıyor; bilhassa Çeçenistan'dan.(VOANEWS)
• Bush yönetimi, terör zanlısı Jose Padilla’yı süresiz olarak gözaltında tutamayacağı yolunda alınan mahkeme kararını temyiz yolunda gidiyor.
Amerikan vatandaşı Padilla, terör saldırısı planladığı gerekçesiyle “düşman savaşçı” sıfatıyla üç yıldır gözaltında tutuluyordu. Ancak federal bir mahkeme, yönetimden Padilla hakkında 45 gün içinde suç duyurusunda bulunmasını aksi takdirde serbest bırakmasını istedi.(VOANEWS)
Gazete Başlıkları
Đngiliz gazetesi Guardian Başbakan Tony Blair ile mülakatı manşetine çıkarıyor. Gazeteye göre, Blair Ortadoğu'da değişim kıpırtılarını memnuniyetle karşılıyor... Gazete, Đngiltere başbakanın Suriye'nin uluslararası taleplere uymak için son bir şansı kaldığı uyarısında bulunduğunu yazıyor. Gazete Blair'in şu sözlerini aktarıyor: 'her zaman insanlara bir şans tanımanız gerektiğine inanıyorum ama karşınızdaki de bu şansı kullanmalı; Suriye'ye bir şans tanıdık'. Blair'in Ortadoğu'da değişim yönünde kıpırdanmalar olduğu saptaması yaptığını belirten gazete, başbakanın bu çerçevede, Đsrail ve Filistin'den de yıl sonuna kadar nihai barış anlaşmasına yönelik görüşmelere başlamalarını beklediğini yazıyor.
Alman gazetesi Der Tagesspiegel ise Lübnan hükümetinin istifasına yol açan gelişmelerin Suriye liderliğini de devirebileceği yorumunu yapıyor. Lübnan'da Suriye'nin askerlerini çekmesine desteğin giderek arttığını belirten gazete, bağımsız bir Lübnan'ın Đsrail ile ayrı bir barış anlaşması yapabileceğini yazıyor.
'Kesin olan bir şey varsa, o da Suriye için kötü haberlerin arttığı' diyen gazete, Lübnan'daki demokrasi yanlısı hareketin Suriye'de de yansımaları olabileceğini ve bunun Suriye'de rejim değişimi getirebileceğini kaydediyor.
Avusturya gazetesi Der Standard da belirsizliklerle dolu bir döneme girildiği uyarısı yapıyor. Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad'ın bu değişim sürecine dayanamayabileceğini yazan gazete, 'ama bundan sonra nelerin olabileceği konusunda otomatik bir iyimserlik mümkün değil' diyor. Gazeteye göre her şeyden önce Lübnan'da istikrarın sağlanabilmesi gerekiyor.
Fransız Le Nouvel Observateur'e göre eski başbakanlardan Refik Hariri'nin öldürülmesi, Lübnan'da 'uzun zamandır bastırılan bağımsızlık özlemini' tutuşturan unsur oldu. Şimdi gelişmelere yeni bir kuşağın önderlik ettiğini belirten gazete, bu kuşağın gösterilerde 'tek dinimiz Lübnan'dır' sloganları attığını, bunun da, 'Lübnan'ın temellerini çürüten ve komşusu Suriye'nin egemenlik arayışları ve hırslarını kışkırtan dinsel ayrılıkçılığın sonunun geldiğini' gösterdiği kanısında. Lübnan'daki gelişmelerin, Ukrayna'da yaşananların Ortadoğu'daki örneği olduğunu yazan gazete, bunun Lübnan ve Suriye için sonuçlarının neler olabileceğini tam olarak kestirmenin ise oldukça güç olduğunu belirtiyor.
Slovak gazetesi Pravda ise Lübnan'daki değişim senaryolarının arkasındakilerin sabırsız davranmamaları gerektiğini yazıyor. Lübnan'da son 15 yılın 'bir yaratıcı sükunet dönemi' olduğunu yazan gazete, 'devrim iplerini çekenler bu ülkenin hala bölünmüş olduğunu ve kontrolsüz bir dönüşüm sürecinde kimsenin başkasının gözünün yaşına bakmayacağı' yorumunu yapıyor. Suriye'nin Lübnan'daki askerlerini çekmesinin doğru yönde bir adım olacağını belirten gazete, Lübnan'da güvenlik koşulları ve Suriye'nin güvenlik kaygılarına gönderme ile, 'her iki bacak birden yürümeli' diyor.
Đngiliz gazetelerinden Financial Times Uluslararası Para Fonu IMF'nin Alman ekonomisi için oldukça karanlık bir tablo çizdiğini bildiriyor. Gazete, kısa süre içinde yayınlaması beklenen ve Almanya bürolarının ele geçirdiği, verilere göre IMF'nin Alman ekonomisinin 2005 yılında sadece yüzde sıfır virgül sekiz büyümesini beklediğini bildiriyor. Gazate, IMF'nin geçen eylül ayındaki büyüme tahmininin bir virgül sekiz olduğunu da hatırlatıyor. Euro kullanan diğer ülkelerde de büyüme oranı tahminlerinin aşağı çekildiğini belirten gazete, bunun tam da Almanya'da olumsuz işsizlik verilerinin açıklandığı bir sıraya rastladığını kaydediyor.
Die Welt, Đkinci Dünya Savaşı'nın bitişinden bu yana en yüksek düzeye ulaşan işsiz sayısı ve büyüme tahminlerinin aşağı çekilmesi karşısında, yaygın bir aldırmazlık olduğu kanısında. Gazeteye göre, kimse Almanya'nın bir gün gelip sosyal yardımlarını dağıtamaz duruma gelebileceğini, hatta bir fakirlik çıkmazına saplanabileceğini aklından bile geçirmiyor. Gazete, özellikle yükselen Asya ekonomilerinin Avrupa'nın refahına ciddi bir tehdit oluşturduğunu yazıyor.
Đngiliz gazetelerinden Times, Avrupa'nın yüksek teknoloji kullanımı yoluyla, Amerika Birleşik Devletleri ile arasındaki askeri uçurumu kapatmaya çalıştığını bildiriyor. Gazete, Avrupa Birliği'nin yüksek teknolojili bir dizi proje yoluyla askeri süper güç olma stratejini hayata geçireceğini yazıyor. Gazeteye göre, bu projeler arasında, insansız uçaklar, gelişmiş iletişim sistemleri ve ortak savaş pilotu yetiştirme programı var. Gazete, yeni kurulan Avrupa Savunma
Kurumu'nun gündeme getirdiği bu projelerin, Avrupa Birliği'nin askeri araştırma-geliştirme alanında ilk adımları olduğunu belirtiyor.
Fransız gazetesi Le Monde da, Avrupa anayasası konulu halkoylamasının önünü açan yasal düzenlemenin parlamentoda onaylanması ardından, 'yolun açık' olduğunu yazıyor. Gazeteye göre, mayıs ayında yapılacak olan halkoylamasında 'evet' çıkarsa, Cumhurbaşkanı Chirac tarihe geçecek ve 'Fransa Avrupa'nın öncüsü ve motoru olma rolünü sürdürmüş olacak'. Gazete, kamuoyu yoklamalarında evetçilerin yüzde atmış civarında görünmesine karşın hükümetin sonuca oldu-bitti gözüyle bakmaması gerektiği uyarısında da bulunuyor.
