HABER BÜLTENĐ
10 Ocak 2005
Haber Özetleri
Ortadoğu
• Bağdat Emniyet Müdür Yardımcısı, kentin güneyindeki evinin önünde uğradığı silahlı saldırıda yaşamını yitirdi. Emniyet Müdür Yardımcısı Tuğgeneral Amir Ali Nayef'le birlikte polis olan oğlu Halid Amer de öldü. Irak'ta 30 Ocak'ta yapılacak seçimler yaklaştıkça şiddet olaylarında da artış gözleniyor. Bu, bir haftadan kısa süre içinde üst düzey yetkililere düzenlenen ikinci saldırı. Geçen hafta da Bağdat Valisi Ali el-Haydari düzenlenen suikastla öldürülmüştü.(BBC)
• Tüm rakiplerini büyük farkla geride bırakmış görünen eski başbakan Mahmut Abbas, ya da gerilla mücadelesi dönemindeki takma adıyla Ebu Mazen, beklendiği gibi Yaser Arafat'ın yerine Filistin Özerk Yönetimi başkanlığına seçildi. Henüz kesin sonuçlar alınmış değil, ama sandık çıkış yoklamaları Abbas'ın tüm rakiplerinden açık farkla önde olduğunu gösteriyor. Zaferini ilan eden Mahmut Abbas ise, derhal hem Đsrail'le barış görüşmelerine hem de seçimi boykot eden Filistinli gruplarla silahlı direnişe son vermeleri amacıyla görüşmelere başlamak istediğini açıkladı. Başkanlık seçimlerini boykot eden gruplardan Hamas'ın bir sözcüsü, BBC'ye yaptığı açıklamada, yeni başkanın başarı şansı bulunmadığını, çünkü Đsrail'in kendisine böyle bir şans tanımayacağını söyledi. Buna karşılık Đsrail Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Yigal Palmor, Abbas'ı görüşülebilecek bir lider olarak gördüklerini kaydetti. Amerika Birleşik Devletleri’nden de seçim sonuçlarına tepki geldi. Başkan George Bush, barışın tesisi için yeni Filistin lideriyle birlikte çalışmak için sabırsızlandığını dile getirdi. Ebu Mazen'in en güçlü rakibi insan hakları savunucusu Mustafa Barguti, yenilgiyi kabul etti, ama bunun Filistin demokrasisi açısından önemli bir zafer olduğunu söyledi. Filistin Yüksek Seçim Komisyonu katılım oranının bazı Filistinli grupların boykot kararına rağmen yüzde 66'yı aştığını açıkladı. (BBC)
• Geçici Irak Savunma Bakanı Hazım el-Şalan, Suriye ve Đran'ın Irak'ta isyan direniş hareketini desteklediğine yönelik elinde yeni kanıt olduğunu söyledi.
Hazım el-Şalan bu iddiasını, gazetecilere gösterdiği bir video banta dayandırdı. Bantta, direnişçi gruplardan Ceyşi Muhammed'in liderlerinden olduğu söylenen bir kişi, bu iki ülkenin kendilerine yardım gönderdiğini söylüyor. Ancak bandın gerçek olup olmadığı henüz teyit edilmedi. Geçici Irak Savunma Bakanı, içişlerine müdahale edilmeye devam edilmesi halinde, hükümetinin, Bağdat sokaklarındaki savaşı kendi deyimiyle, 'Şam ve Tahran'a
taşıyabileceğini' söyledi. Suriye ve Đran hükümetleri ise Irak'taki direniş hareketiyle bağlantıları olduğuna yönelik suçlamaları reddediyor. Öte yandan Irak'taki Amerikalı askeri yetkililer, Musul kentinde, üst düzey bir militanın ellerinde bulunduğunu doğruladı. Geçici Irak hükümeti dün El Kaide'nin kolu olarak bilinen ve Ebu Musab El-Zerkavi'nin liderliğindeki Tevhid ve Cihat adlı grubun önde gelen isimlerinden birinin yakalandığını duyurmuştu. Ebu Ahmed olarak bilinen militanın iki haftadan uzun bir süre önce yakalandığı bildiriliyor.
Amerikalılar, Ebu Ahmed'in yakalanmasını önemli bir gelişme olarak değerlendiriyor. Irak'taki Amerikan birlikleri, kasım ayında Felluce'deki operasyonları sonrası, dikkatlerini direnişçilerin bir bölümünün kaçtığı Musul'a çevirmişti. Musul'da geçen ay bir araçla düzenlenen intihar saldırısında, çoğu Amerikan askeri 24 kişi ölmüştü. Bağdat'taki muhabirimiz David Willis, kendisinin ölümüne ya da yakalanmasına yardımcı olacak kişiye 25 milyon dolar ödül vadedilmesine rağmen, Ebu Musab El-Zerkavi'nin hala yakalanamadığına dikkat çekiyor. Bu arada Amerika Birleşik Devletleri'nde bir askeri mahkeme, bir Iraklı sivilin kontrol noktasında kuzeniyle birlikte çevrilmesinden sonra nehirde boğulmasıyla ilgili davada, çavuş Tracy Perkins'i cinayet suçundan akladı. Ancak mahkeme Perkins'i, Zeygun Hasun adlı ölü Iraklıya ve hayattaki kuzenine saldırmaktan suçlu buldu. Olay geçen yılın ocak ayında Irak'ın Samarra kentinde meydana gelmişti. Çavuş Perkins'in cezasının bugün açıklanması bekleniyor.(BBC)
• Times gazetesinin Washington kaynaklı haberine göre, Amerika Birleşik Devletleri Savunma Bakanlığının Irak'lı militanlara karşı, El Salvador'da solcu gerillalara karşı oluşturulanlara benzer ölüm mangaları kurma planları üzerinde çalıştığı bildiriliyor. Habere göre, bu ölüm mangaları Kürt ve Şii savaşçılardan oluşacak ve ayaklanmanın liderlerini bulup yok etmekle görevli olacaklar. Times'ın bu haberinin kaynağı ise Amerika'da haftalık yayımlanan Newsweek dergisi.(www.alarabiye.net)
• Seçimlere 3 hafta kala ABD Başkanı George Bush Irak’ın 4 şehrinin seçimlerin yapılması için gerekli olan güvenlik koşullarından yoksun olduğunu açıkladı.
Ancak, Bush bu durumun seçimlerin ertelenmesi için bir gerekçe oluşturmadığını belirtti. Bununla birlikte El Paçacı, seçimlerin ertelenmesi çağrısını yineledi. Çünkü seçimlerin birkaç ay ertelenmesi daha fazla sayıda Irak vatandaşının katılımını sağlayacak ve dolayısıyla seçimlerin daha sağlam ve meşru nedenlere dayalı olmasına yol açacaktır. (www.arabic.cnn.com)
• Bir grup Amerikalı yetkili Washington’un egemenliğin Iraklılara devri kararını soruşturmaya başladı. Haziran 2004’te egemenlik sembolik olarak Iraklılar devredilmişti. Ocak 2005 tarihi ise seçimlerin yapılacağı tarih olarak belirlenmişti. Amerikalı yetkilileri düşündüren konu çok acil bir şeklide benimsenen seçim sistemi. Çünkü bu seçim sistemi, Şiilere siyasi rejimi kontrol altına alma fırsatı verirken Iraklı diğer kesimlerin temsil hakkını elinden alıyor. Irak’ta şuanda direniş ve şiddet olayları tırmanış göstermektedir.
Sünniler seçimlere katılmayacaktır. Bu yüzden Amerikalı yetkililer seçimin yasallığı konusunda bir çok eleştiri yöneltmektedir. New York Times gazetesinin seçim hazırlıklarıyla ilişkisi olan yetkililerden alınan bilgilere göre, eskiden alınan kararlar (seçim kanunları gibi) o zamanki şartlara göre alınmıştı. Bu yüzden yetkililerin ülkede sayım yapma gibi bir seçeneği yoktu.
Aynı zamanda, Saddam rejimi çökünce dışarından ülkeye gelen Iraklı kişiler Amerika’nın atadığı bu geçici hükümette yer almış ve seçimlerin bu sistemde ve bu tarihte gerçekleşmesi talebinde bulunmuşlardı. Ayrıca, seçim kararı, ulusal mecliste %25 oranında kadın milletvekili olmasını isteyenler için alınmıştı. ABD'nin Irak'taki sivil yöneticisi Paul Bremer’in sözcüsü “Seçim sistemi Şiileri düşünerek hazırlanmamıştır. Paul Bremer Birleşmiş Milletler örgütüne göre hareket etmiştir. BM Irak seçimleri için başka bir seçim sistemini uygun görmemiştir” dedi. (ALQUDS GAZETESĐ)
• En önemli Sünni merciilerden biri olan “Đslami Bilginler Kurumu” seçimlere ve Şii merciine karşı olan tutumunu yumuşatmaya başlayarak, Şii esaslara dayalı bir hükümeti kabul edeceklerini ancak bu girişimlerini, ABD güçlerinin Irak’tan çekilme tarihi belirtmelerine bağladıklarını açıkladılar. (EL-HAYAT GAZETESĐ)
• Đran Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Hamit Rıza Asafi, Đran’ın Irak seçimlerinin ertelenmesine karşı olduğunu açıkladı. Asafi, seçimlerin ertelenmesinin güvenliğin sağlanması anlamına gelmeyeceğini ve ayrıca biran evvel seçimlerin yapılmasının yabancı güçlerin ülkeyi terk etmesine zemin hazırlayacağını belirtti. Öte yandan, Mısır Başkanı Hüsnü Mubarek seçimlerin zamanında yapılamasının uygun olacağını fakat bütün tarafların seçime katılımının olması gerektiğini ifade etti. Mubarek, bazı grupların seçime katılmamasının şiddet olaylarının artmasına neden olacağından endişe duyduğunu belirtti.(EL-HAYAT GAZETESĐ)
• Irak'ta gözaltına aldıkları kişilere cinsel ve fiziksel tacizde bulunmakla suçlanan dört Đngiliz askerinden birincisi bugün mahkeme önüne çıkıyor. Er Gary Bartlam suçlu bulunduğu takdirde, ordudan atılma ve hapis cezalarına çarptırılabilecek. Gary Bartlam geçen yıl, Đngiltere'ye döndükten sonra, banyo edilmek üzere bir makara film bıraktığı bir dükkanda tutuklanmış, resimlerde Irak'lı tutuklulara eziyet edilişinin görüntülendiği anlaşılmıştı…Gary Bartlam birliğinin bulundu. Almanya'daki bir üste askeri mahkemeye çıkıyor.
Haklarında benzer suçlamalar getirilen diğer üç asker de Çarşamba günü mahkeme önüne çıkacak. (BBC)
• Amerika Birleşik Devletleri Savunma Bakanlığı Pentagon, eski bir emekli generalden Irak'taki operasyonları değerlendirmek amacıyla bölgeye gitmesini istediklerini doğruladı. Bu, Amerikan ordusunun Irak'a 30 bin asker daha gönderme planlarının Amerikalı üst düzey bir ordu yetkilisince açığa çıkarılmasını takip ediyor. Pentagon şu ana kadar buna karşı çıkıyordu.
Pentagon'dan yetkililer, bunun rutin bir değerlendirme süreci olduğunu söylüyorlardı. Ama Amerika Birleşik Devletleri Savunma Bakanı Donald Rumsfeld, emekli bir Amerikalı generalden Irak'taki çalışmaları, özellikle de Irak güvenlik güçlerinin eğitimini denetlemesini talep etti. Bu epey önemli çünkü Irak'ın güvenliğinden Iraklıların sorumlu olmasına izin vermek, Pentagon için aynı zamanda bir ayrılma stratejisi anlamına geliyor. Bu yeni değerlendirme, bir anlamda izlenen güvenlik stratejisinin çözülmesinden duyulan endişeyi gözler önüne seriyor. Amerikalı ordu yetkilileri, Iraklıların başarısının değişkenlik gösterdiğinin farkında. Durumun Amerikalı askerlerin sayısını azaltmaya elvermeyeceği de ortada. Pentagon şu anda Irak'ta bugüne kadarki en fazla asker sayısına ulaşmış durumda. Bölgede tam 150 bin
Amerikalı asker bulunuyor. Bütün bunların sonucu, üst düzey bir Amerikalı ordu yetkilisi de ordunun kalıcı olarak 30 bin asker daha gönderilmesini istemeye niyetli olduğunu açıkladı. Ama Donald Rumsfeld bugüne kadar bunun kalıcı yapılmasına karşı çıkmıştı.(BBC)
• Đngiltere Başbakanı Tony Blair, Irak’taki güvenlik sorununu yeniden gözden geçirmek üzere, Amerikan ve Đngiliz uzmanlardan oluşan bir heyetin, bu ülkeye gönderileceğini açıkladı. Blair, bugün televizyonda yaptığı açıklamada, ülkede güvenliğin sağlanması için Irak güçlerinin bir an önce devreye girmesinin de, büyük önem taşıdığını söyledi. Bu arada Đngiliz Telegraph gazetesi, 30 Ocak’taki seçimler öncesinde güvenliği artırmak üzere, Irak’a 650 Đngiliz askerin daha gönderileceğini duyurdu. (VOANEWS)
• Đran, nükleer silah geliştirdiği iddialarının doğru olmadığını kanıtlamak amacıyla, Birleşmiş Milletler uzmanlarının, askeri bir tesisi denetlemesine izin vereceğini duyurdu. Đran Dışişleri Bakanlığı sözcüsü, yabancı denetçilerin askeri tesisteki bazı bölgelerden örnekler toplamasına izin verileceğini söyledi.
Bununla birlikte sözcü, denetçilerin üssün içinden örnek toplayamayacağını kaydetti. Uluslararası Atom Enerjisi Dairesi Başkanı Muhammed El Baradey de, Đran hükümetinin başkent Tahran yakınlarındaki Parşin askeri tesisine girişe izin verdiğini ve uzmanların kısa bir süre içinde bölgeye gideceğini belirtti. Atom Enerjisi Dairesi, füze teknolojileri ve patlayıcılar üzerine araştırmaların yapıldığı Parşin tesisine uzun bir süredir girmeye çalışıyordu.
(VOANEWS)
Avrupa Birliği
• Avrupalı anayasa uzmanlarının hazırladığı planın bir ay içinde taraflara sunulacağı ve sorunun çözümü için Brüksel'in devreye girmesinin isteneceği ileri sürüldü. Avrupalı anayasa uzmanlarının, Kıbrıs'ta Annan Planı'na alternatif olarak bir çözüm planı hazırladıkları, planın bir ay içinde Atina ve Ankara ile Kıbrıs Türk ve Rum taraflarına sunulmasının beklendiği iddia edildi. Rum radyosunun haberine göre, yeni planı hazırlayan anayasa uzmanı grubun başında Frankfurt Üniversitesi Siyasal Bilimler Enstitüsü profesörlerinden Alman Vilder Oberdorfer bulunuyor. Oberdorfer, ''Annan Planı'nın Avrupa normlarına uygunluğu incelenmeden Kıbrıslılara sunulmasının skandal olduğunu'' ifade ederek ''adada varılacak çözümün, insan hakları ve demokratik öğeleri temel alması gerektiğini'' belirtti. Habere göre, Avrupalı anayasa uzmanları, hazırladıkları çözüm planı tamamlandıktan sonra Avrupa Parlamentosu ve Komisyonu'na başvurarak Brüksel'in sorunun çözümü konusunda devreye girmesini isteyecek. Rum Yönetimi Dışişleri Bakanı Yorgos Yakovu ise ''Kıbrıs sorununun çözümü konusunda gelecek 6 ay içinde herhangi bir hareketlilik beklenmediğini'' söyledi. Yakovu, Brüksel dönüşünde yaptığı açıklamada, buna gerekçe olarak da KKTC'deki seçimler ve ABD'de Dışişleri Bakanlığı'na yapılan yeni atamayı gösterdi.(CUMHURĐYET)
• Macaristan’da genel kurmay başkanı görevinden istifa etti. Konuya önem kazandıran gelişme ise, bu istifanın gerisinde, Macaristan’ın Avrupa Birliği’ne uyum sürecinin bulunması. Batı Avrupa’nın yapısal kurumlarına uyum süreci Macaristan’da siviller ve askerler arasında bir gerginlik yarattı. Macaristan
Genelkurmay Başkanı General Zoltan Szenes’in istifası aslında çok da beklenmedik bir gelişme değil. Bir süredir ulusal kurumlarını Batı Avrupa’nın standartlarına göre reformdan geçiren Macaristan’da milli savunma kurumlarının reformunun bazı gerginlikler yarattığı biliniyordu. Bu gerginliklerin odağında, ordu ve milli savunma konusunda kimin söz sahibi olacağı yatıyor.
Reform, tartışmasız bir şekilde “sivillere” yetki veriyor, generaller geri plana itiliyor.(BBC)
Kısa Kısa Dünya
• Sudan Hükümeti ile ülkenin güneyindeki isyancılar, Afrika’nın en uzun süren savaşına son veren barış anlaşmasına imza attı. Sudan Başkan Yardımcısı El Osman Muhammed Taha ve isyancı lider John Garang, bugün Kenya’nın başkenti Nairobi’de düzenlenen törende 21 yıldır süregelen savaşın sona erdirilmesi için söz verdi. Törene katılan Amerika Dışişleri Bakanı Colin Powell, Sudan hükümetini, batıdaki Darfur bölgesinde yaşanan çatışmaları sona erdirmeye çağırdı. Powell, Sudan’ın geleceğinin ve Amerika ile ilişkisinin, ülkenin tümünde barış sağlamasına bağlı olduğunu belirtti. Barış anlaşması, yönetimin ve petrol kaynaklarının paylaşılması ile ilgili maddeler içeriyor.
Anlaşma ayrıca isyancılarla hükümetin geçici bir koalisyon hükümeti oluşturmasını ve 6 yıl sonra ülkenin güneyinde bağımsızlık için referandum düzenlenmesini öngörüyor. Sudan’da 21 yıldır süren savaşta açlık ve hastalık nedeniyle 2 milyon insan hayatını kaybetmişti. (VOANEWS)
• Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Kofi Annan, Güney Asya’da meydana gelen tsunami felaketinin tahrip ettiği bölgelerdeki turuna devam ediyor. Bugün Sri Lanka’yı ziyaret eden Annan, ülkenin yeniden imarı sürecinde hükümeti ve Tamil gerillalarını işbirliği yapmaya çağırdı. Bu arada, yaklaşık 300 kişi, Annan’ın, ağır hasar gören ve isyancıların elinde bulunan bir kasabaya yapacağı ziyareti iptal etmesini protesto etti. Annan ise gezisinin Sri Lanka hükümeti tarafından planlandığını ve isyancıların kontrolündeki bölgelerde güvenlik sorunlarının endişe yarattığını söyledi. Öte yandan arama ve kurtarma ekipleri, Endonezya’nın kuzeybatısı gibi uzak bölgelere erişmekte güçlük çektiklerini bildirdi. Avustralyalı araştırmacılar ise 26 Aralık’ta meydana gelen ve 153 bin kişinin ölümüyle sonuçlanan depremden sonra yeryüzünün sarsılmaya devam ettiğini belirtti. (VOANEWS)
• Tsunami felaketinin yıktığı ve onbinlerce kişinin yaşamını yitirdiği Endonezya'nın Aceh bölgesine bugün ilk kez karadan yardım gönderiliyor.
Endonezya'nın başkenti Jakarta'dan yola çıkan yardım konvoyu, Sumatra adasının kuzey ucundaki Aceh'ye ulaşabilmek için tam 2.500 kilometre yol gidecek. Konvoydaki onbir kamyonla bölgeye yaklaşık kırk ton giyecek, ilaç ve geçici barınak malzemesi taşınıyor. Yardımı örgütleyen Uluslararası Göç Örgütü, konvoyun sürekli şoför değiştirerek, iki gün içinde ulaşacağını tahmin ediyor. (VOANEWS)
Gazete Başlıkları
Filistin seçimleri ve tsunami felaketi ardından Hint okyanusu bölgesinde yaşanan gelişmeler tüm gazetelerde en çok işlenen konular. Liberal Đngiliz gazetesi Independent, birinci sayfasının tamamını Filistin seçimlerine ayırmış.
"Filistin halkı için yeni bir başlangıç" başlıklı haberde Mahmud Abbas'ın büyük bir çoğunlukla başkanlık seçimini kazanması ardından, silahlı mücadelenin son bulabileceği umutlarının arttığı yazılıyor.
Merkez sağ Times gazetesi de Filistin seçimlerini benzer bir şekilde yorumluyor başyazısında. Fakat, gazetenin Gazze Şeridi'ndeki Han Yunus mülteci kampından yazan muhabiri Mahmud Abbas'ın işinin güç olacağını belirtiyor. Çünkü muhabire göre, Abbas'ın Hamas ve Đslami Cihad gibi radikal Filistin örgütlerinden önce El Fetih'ten türemiş militan grupları ikna etmesi gerekecek. "Başlarına siyah maskeler geçirmiş iki cılız genç, ellerinde AK 47 tüfekleriyle liderlerini koruyor. Ebu Ali, El Fetih örgütüyle ilişkili Ebu Riş Tugayları örgütünün, Gazze'deki Han Yunus kampındaki komutanı. Gazze'de üç bin silahlı militanı olan örgüt, seçimlerde El Fetih'in adayı Mahmud Abbas'ı destekledi. Fakat Ebu Ali, 'Đsrail güçleri Filistin topraklarını işgal altında tuttuğu müddetçe, silahlarımızı asla bırakmayacağız' diyor. Bu insanları ateşkese ikna etmek Mahmut Abbas için kolay olmayacak."
Guardian gazetesinin Endonezya'daki muhabiri, felaketin en korkunç şekilde etkilediği Aceh bölgesinde, hükümet kuvvetleri ile ayrılıkçılar arasındaki gerilimin bir dizi çatışmayla iyice tırmandığını yazıyor. "Dün Aceh bölgesinin merkezi Banda Aceh'de Birleşmiş Milletler yardım bürosu yakınlarında silahlar patladı. Endonezya polisi ayrılıkçıları suçlarken, yardım çalışanları sinirleri bozuk bir koruma görevlisinin ateş ettiğini söylüyorlar.
Independent gazetesi Amerikan askerlerinin hafta sonunda Irak’ta iki ayrı olayda tahminen 19 sivili öldürmelerinin, Irak seçimleri konusundaki umutlara gölge düşürdüğünü yazmış. Gazetenin Bağdat muhabiri direnişin yaygınlığı nedeniyle Amerikan askerlerinin sürekli bir korkuyla yaşadıklarını anlatıyor.
"Amerikan askerleri, yollarda, zırhlı Humvee araçlarını yollarından çabucak çekilmeyen sivil arabaların üzerine sürüyor. Kendilerine biraz yaklaşan araçların sürücülerinin üzerine derhal tehditkar bir şekilde silahlarını doğrultuyor ve kimsenin anlamadığı Đngilizce emirler yağdırıyorlar. Amerikalılar bir yandan kalpleri kazanma çabalarını sürdürdüklerinde ısrarlı. Arada bir üslerinden çıkıp halka futbol topu, diş macunu ve oyuncak dağıtıyor ve altyapı çalışmalarına katılıyorlar. Ama Amerikalılara yönelik saldırılar arttıkça onlar da sivillere karşı daha kuşkulu oluyor. Bir çok Irak'lı, artık mahallesinde Amerikan devriyesi gördüğünde dehşete kapılıyor."
