HABER BÜLTENĐ
13 Ocak 2005
Haber Özetleri
Ortadoğu
• Irak'ta Şii lider Büyük Ayetullah Ali Sistani'nin bir temsilcisi dün akşam Bağdat yakınlarında öldürüldü. Sistani'nin Necef'teki bürosundan yapılan açıklamada, Şeyh Mahmut Medeheyni ile oğlu ve dört koruma görevlisinin, Bağdat'ın 10 kilometre güneyindeki Selman Pak'ta akşam namazından çıktıktan sonra silahlı kişilerin saldırısına hedef olduğu belirtildi. Iraklı Şiilerin önde gelen lideri Sistani'nin temsilcisinin, daha önce birçok ölüm tehdidi aldığı kaydedildi.
Mahmut Medeheyni, Sistani'ye yakın önde gelen Şii liderlerden biri.
Medeheyni, Şii kesimin desteklediği seçimlerin yapılmasına karşı çıkan kesimler tarafından daha önce de tehdit edilmişti. Olayın meydana geldiği çarşamba günü akşam saatlerinde Bağdat'ın güneydoğusundaki Salman Pak'ta akşam namazına giden Medeheyni'yle birlikte oğlu ve dört koruması da öldürüldü. Ayetullah Ali el Sistani, seçimlerde aday değil, ancak desteğini Şiilerin oluşturduğu ittifaka yönlendirmiş durumda. Seçimlere tek bir ittifak çatısı altında hazırlanan Şiilerin çoğunluğu kazanmaları Irak'taki gözlemciler için sürpriz olmayacak. Sünnilerin de, yıllardır sahip oldukları yönetim yetkisini kaybetmeleri de yüksek bir olasılık olarak görülüyor. Bu noktada, önde gelen Şii liderlere yönelik saldırılar da artmış durumda.(BBC)
• Amerikan yönetimi Irak'a askeri harekat başlatılmasına başlıca gerekçe olarak gösterilen kitle imha silahlarını aramaya son verildiğini açıkladı. Yetkililer, Washington Post gazetesinin bu yöndeki haberlerini doğruladı. Gazete, silahları aramakla görevlendirilen ekibin Ekim ayında yayımladığı ara rapordan bu yana durumda değişiklik olmadığını kaydetmişti. Irak Araştırma Grubu'nun başkanı Charles Duelfer, söz konusu raporda, 'Irak'ta ortaya çıkarılabilecek herhangi bir yasak silah bulunmadığı'na hüküm vermişti. Irak'ın elinde kitle imha silahları bulunduğu iddiası ve bunun tehdit yarattığı düşüncesi, Washington ve Londra yönetimlerinin Irak'ı işgali için gündeme getirdiği başlıca gerekçeydi. Birleşmiş Milletlerin bu silahları bulup denetlemekte yeterince etkin olmadığını düşünen Washington, bu nedenle işgal sonrasında da BM ekiplerini ülkeye yeniden davet etmek yerine, kendi ekibini kurmuştu.
1.200 kişilik Irak Araştırma Grubu, ülkenin işgalinden bu yana askeri harekata gerekçe gösterilen kimyasal, biyolojik ve nükleer silahları arıyordu. Ancak ekibin iki yıllık çalışmaları ardından, noel döneminde Irak'tan ayrıldığı bildiriliyor. Beyaz Saray, Duelfer'in çalışmalarını tamamlamak için
Haberalma Teşkilatı CIA tarafından oluşturulan ekibin başkanı Charles Duelfer, Kongre'ye sunduğu son ara raporda, Bush yönetiminin Irak'a yönelttiği neredeyse tüm suçlamaları çürüten sonuçlara varmıştı. Duelfer, silah programı görmediğini, ama Saddam'ın programları başlatma niyeti olduğunu açıkladı.
Oysa buna dair bir kanıt da yok. ABD Kongresi, kitle imha silahlarının aranması çalışmalarına yüzlerce milyon dolar aktardı. Savunma bakanlığı yetkilileri bu bütçenin ve harcamaların gizli tutulmaya devam edileceğini belirtiyor. Ancak silahların bulunmadığı tespitine rağmen raporda Beyaz Saray'ın iddialarını kanıtlar nitelikte gördüğü ve kendisini savunmak için altını çizdiği unsurlar da vardı. Duelfer, kitle imha silahlarının Sadam Hüseyin rejimi için caydırıcı niteliğiyle büyük önem taşıdığını ve yönetimin yaptırımların kalkması halinde bu programları yeniden başlatma planları olduğunu da kaydetmişti. Duelfer'den önce bu görevi yürüten David Kay, Irak'ta kitle imha silahı olmadığını belirterek Irak Araştırma Grubu başkanlığından istifa etmişti.
(BBC)
• Eskiden Baas partisine üye olan Hasan Zeydan ABD güçleri tarafından tutuklanması üzerine kendisinin ve partisinin (Irak Birliği Ulusal Partisi) seçimlerden geri çekileceğini açıkladı. Böylelikle Sünni kesimin seçimleri boykot eylemi bir destekçi daha kazanmış oldu. Ayrıca, haftalar önce seçimlerden geri çekileceğini açıklayan Irak Đslami Partisi bazı önemli siyasi güçlerin seçimlerden geri çeklime niyetinde olduğunu beyan etti. (EL-HAYA
GAZETESĐ)
• Amerika’da yayınlanan NewYork Times gazetesi de seçimlerin ertelenmesi gerektiği görüşünde. Söz konusu gazete Irak’ta bir iç savaş çıkabileceği uyarısında bulundu. Gazete, bu seçimlerin bir Sünni-Şii çatışmasına yol açabileceğini ve bu durumun Ortadoğu’da istikrarın bozulmasına neden olacağını vurguladı. (EL-HAYAT GAZETESĐ)
• Uluslararası Göç Örgütünün yaptığı açıklamada yurtdışında yaşayan yaklaşık 1 milyon Iraklının 14 ülkede oy kullanabileceğini ifade etti. (EL-HAYAT GAZETESĐ)
• Ürdün ABD Büyükelçisi, Irak seçimleri konusunda iyimser olmadığını belirtti.
Büyükelçiye göre Iraklıların yaklaşık olarak %40’ı seçimlere katılmayacak.
Dolayısıyla böyle bir seçimin halkın gerçek iradesini yansıtmayacağını vurguladı. (www.karbalanews.com)
• Birleşmiş Milletlere göre Đran’da yaşayan yaklaşık 120 bin Iraklı bu seçimlerde oy kullanabilecek. Đran’da 6 şehri kapsayan 70 seçim merkezi kurulacak.(www.karbalanews.com)
• Irak Dışişleri Bakanı Hoşyer Zebari’nin ulusal uzlaşma çağrısı bazı aşiret ve siyasi partilerden tarafından olumsuz karşılandı. Anbar ve Felluce’de bulunan Dilem aşireti söz konusu kurultayı reddetti. Ayrıca, Irak Ulusal Kurucu Kurultayı Zebari’nin ulusal uzlaşma çağrısını kabul etmedi. Seçimi reddeden siyasi partiler Zebari’nin bu çağrısını seçime zemin hazırlama çabası olarak değerlendiriyor. (ALQUDS GAZETESĐ)
• Financial Times gazetesi bir haberinde, Şii partilerin seçimlerde iyi sonuç elde edebileceğini yazıyor. Gazete, iki büyük Şii teknokratın hükümet başkanlığı makamına yükselme olasılığının da altını çiziyor. Đlki, Ayetullah Ali Sistani’ye yakınlığıyla bilinen Hüseyin El-Şehristani. Đkincisi ise Abdülaziz El Hekim’in liderliğini yaptığı Irak Đslami Devrim Yüksek Konseyi Partisinin önde gelen isimlerinden Maliye Bakanı Adil Abdülmehdi’dir. Ayrıca bu şahsiyet Đran’a olan yakınlığıyla tanınmaktadır. (ALQUDS GAZETESĐ)
• Birleşik Arap Emirlikleri Devlet Başkanı Halifa Bin Zayad Al Nahyan’ın resmi konuğu Suudi Arabistan Savunma Bakanı Sultan Bin Abdulaziz’le yaptığı ikili görüşme sonrasındaki basın toplantısında ikili ilişkilerin yanı sıra Irak’taki gelişmeler ve Irak seçimleri değerlendirildi. Basın toplantısında Irak halkının refahı ve bağımsızlığı için yapılması gereken yardımları detaylı bir şeklide görüştükleri açıklandı. Ayrıca Irak halkının özellikle Arap alemindeki önemi ve birçok Arap ülkesinin istikrarının buna bağlı olduğuna dair fikir mutabakatına varıldığı ifade edildi. (AZZAMAN GAZETESĐ)
• Irak Cumhurbaşkanı Gazi El Yaver’in dün akşamki Fransa ziyareti bugün resmen başladı. Öğle yemeğinde bir araya gelecek olan Fransa Cumhurbaşkanı Jacques Chirac ve El Yaver Irak seçimleri ve yabancı güçlerin Irak’tan çekilmesi konularını görüşecekler.(AZZAMAN GAZETESĐ)
• Iraklı 14 siyasi partinin Paris’te yaptığı görüşmeler iki gündür devam ediyor.
Irak Komünist Partisinin verdiği demeçte “Fransa, işgalde ABD’ye destek vermediği için uğradığı zararı telafi etmeye çalışmaktadır. Fransa, sadece ekonomik değil siyasi olarak da Irak’ta etkin ve kalıcı olmayı hedefliyor” diye konuştu. (KUVEYT HABER AJANSI)
• Birleşmiş Milletlere bağlı Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu müfettişleri, Amerika Birleşik Devletleri tarafından, gizli bir nükleer silah üretim merkezi olabileceği iddia edilen tesisi incelemek üzere Đran'a gitti. Başkent Tahran yakınındaki Parçin askerî üssünde bugün incelemeler yapacak olan müfettişler, bu tesiste nükleer denemeler yapılıp yapılmadığını belirlemeye çalışacak. ABD'li uzmanlar, elde ettikleri uydu fotoğraflarına dayanarak, tesiste bulunan bazı binalarda nükleer bir bombada kullanılabilecek parçaların denemelerinin yapılmış olabileceğini iddia etmişlerdi. Tahran yönetimi, iddiaları reddediyor ve nükleer programının barışçı amaçlı olduğunu savunuyor. Đran'ın nükleer programından sorumlu yetkililerden Hüseyin Musavani, müfettişlerin tesislerde sınırlı bir inceleme yapmalarına izin verileceğini söyledi ve
"Müfettişlerin askerî tesislerimize girmesine izin verdik ancak her türlü bilgiye ulaşmalarına, askerî sırlarımızın çalınmasına izin vermeyiz" dedi. Musavani Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu müfettişlerinin binalara girmelerine gerek olmadığını, ellerindeki aygıtlarla binaların dışından örnekler alacaklarını belirtti.
Đran, yürüttüğü nükleer çalışmalarının tamamen sivil ve barışçı amaçlı olduğunda ısrar ediyor ve nükleer silahlar üretme amacı olmadığını savunuyor.
ABD'nin bu konudaki baskısı, Parçin askerî üssüyle ilgili fotoğrafların Bilim ve Uluslararası Güvenlik Enstitüsü tarafından yayınlanması ardından arttı. Đran'ın nükleer programıyla ilgili tartışmalar nedeniyle 18 ay önce askıya alınan Avrupa Birliği Đran ticaret görüşmeleri de dün yeniden başladı. Görüşmeler,
Đran'ın uranyum zenginleştirme çalışmalarını Kasım ayında durdurma kararı almasının ardından başladı.(BBC)
• Gazze’de, bir Yahudi Yerleşim birimi yakınında meydana gelen bombalı saldırıda, 3’ü asker 4 Đsrailli öldü. Saldırı sonrasında çıkan silahlı çatışmada 2 Filistinli militan öldürüldü. Saldırıyı Đslami Cihat örgütü üstlendi. Đsrail askerlerinin Gazze’de düzenlediği operasyonlarda 4 Filistinli de tutuklandı.
Ramallah kentinin kuzeyindeki bir köye yapılan baskındaysa, 2 Filistinli öldürüldü. Bu arada, Đsrail Başbakanı Ariel Şaron, Filistin Devlet Başkanı Mahmut Abbas’a yakında bir toplantı yapmayı teklif edeceğini açıkladı.
(VOANEWS)
• Avrupa Birliği'nin dış politika yetkilisi Javier Solana bugün Đsrail'de temaslarda bulunacak. Đsrail Filistin sorunuyla ilgili incelemelerde bulunmak üzere bölgeye giden Solana son birkaç günü Batı Şeria ve Gazze Şeridi'nde geçirdi. Javier Solana Filistin'de yapılan seçimlerin ardından, Filistin Özerk Yönetimi Başkanı olarak seçilen Mahmud Abbas'la yaptığı görüşmelerin ardından Đsrail'de yetkililerle son gelişmeleri değerlendirecek. Filistin'de Mahmud Abbas döneminin başlamasıyla Đsrail-Filistin sorununun çözümü yolunda yeni bir döneme girilip girilmediğini ilk elden görmek isteyen Javier Solana, Avrupa Birliği'nin de yardım etmeye hazır olduğu mesajını verecek. Đsrail yetkililerinden, yeni Filistin lideri Mahmud Abbas'a destek vermelerini isteyecek olan Solana, yeni yönetime başarıya ulaşmak için şans tanınması çağrısında bulunacak. Đsrailli yetkililer Solana'yla görüşecek ve bilgi aktaracaklar ancak özellikle Avrupa'dan talimat almaktan hiç hoşlanmadıkları da açıkça biliniyor. Avrupa'yı Filistin'e destek vermekle suçlayan Đsrail, Avrupa Birliği'ni de 'şüpheli ülkeler bloğu' olarak niteliyor.(BBC)
Kafkasya-Orta Asya
• Gürcistan’a bağlı Abazya’da yeniden başkanlık seçimi yapılıyor. Ekim ayındaki seçimler usulsüzlük yapıldığı gerekçesiyle iptal edilmişti. Son seçimde rakip olan iki aday bugünkü seçime başkan ve başkan yardımcısı olarak birlikte katıldı. Đki liderin, Halkın Partisi lideri Yakup Lakoba’yı açık farkla yenmesi bekleniyor. Özerk Abazya, 1990 yılından buyana Gürcistan’dan bağımsızlığını kazanmaya çalışıyor. (VOANEWS)
• Rusya ve Đran, Tacikistan'da bir hidroelektrik santrali kurma konusunda anlaşma imzaladı. Anlaşmayı Rusya adına ülkenin enerji tekeli UES'nin Başkanı Anatoli Çubais imzaladı. 500 milyon dolara mâl olması beklenen ve tamamlandığında bölge ülkelerine elektrik satması planlanan santral, Tacikistan'da bugüne kadar yapılan en büyük yabancı yatırım. Sangtuda adı verilecek santral, Pamir Dağları'ndaki bir dizi hidroelektrik santralinin parçası olacak. Bu santraller zinciri, Orta Asya'nın tüm elektrik ihtiyacını karşılamanın yanı sıra, örneğin Pakistan büyüklüğünde bir ülkenin ihtiyacına da yetecek ek üretim yapma kapasitesine sahip. Ancak bu santrallerin büyük bir bölümü kötü durumda. Bazıları ise 1990'lardaki Tacik iç savaşı sırasında terkedilmiş.(BBC)
Kısa Kısa Dünya
• Almanya'da polis, Đslamcı militan olduklarından şüphelenilen kişi ve gruplara karşı beş ayrı eyalette operasyon düzenledi. 700 kadar polisin katıldığı operasyonlarda camiler, evler ve bürolar arandı, 11 kişi gözaltına alındı.
Yetkililer Almanya'da son dönemde düzenlenen bu en büyük güvenlik operasyonunun bir yıllık bir hazırlık dönemi ardından başlatıldığını söylüyor.(BBC)
• Paris Kulübü adıyla bilinen dünyanın en zengin 19 ülkesi, Asya'daki tsunami felaketinin mağduru ülkelerin, kabul etmeleri durumunda, borçlarının ertelenmesini kararlaştırdı. Bu ertelemeyle borç geri ödemesinde kullanılacak kaynakların felaketten zarar gören ülkelerin yeniden inşasına aktarılması planlanıyor. Aralarında Oxfam ve Action Aid'in de bulunduğu bazı yardım kuruluşları borçların silinmesini teklif etmişlerdi. Silinmesi önerilen borç miktarı da yaklaşık 5 milyar dolar tutarında. Ancak muhabirlerimiz, alacaklılar için çok ciddi bir rakam olmamasına karşın, bu borçların silinmesi önerisinin gündeme alınmasının mümkün görülmediğine dikkat çekiyorlar. Borçların geri ödenmesinin ne kadar süreyle ertelendiği de henüz açıklanmış değil.(BBC)
• Endonezya'nın Aceh bölgesindeki ayrılıkçı gerillalar, hükümete ateşkese katılma ve tsunami felaketinden en fazla zarar gören bölgedeki yardım çalışmalarının etkin şekilde yürütülmesine izin verme çağrısı yaptılar.
Ayrılıkçıların bir sözcüsü, Aceh halkının acılarını azaltmak için hükümetle görüşmeye hazır olduklarını söyledi. Hükümet ise daha önce bölgedeki yabancı yardım görevlilerinin faaliyetlerine kısıtlama getirmişti. (BBC)
Gazete Başlıkları
Gazetelerin tümünün birinci sayfalarında öne çıkan ortak bir haber ise, eski muhafazakar başbakan Margaret Thatcher'ın oğluyla ilgili.. Güney Afrika'da yaşayan Mark Thatcher geçen Ağustos ayında, petrol zengini Afrika ülkesi Ekvador Gine'sindeki bir darbe girişimine maddi destek sağlamakla suçlanarak tutuklanmıştı. Gazeteler, Thatcher'in cezasında indirim karşılığı iddia makamıyla anlaştığını ve bugün çıkarılacağı mahkemede "suçluyum"
diyeceğini duyuruyor. Guardian'ın manşet haberinden aktaralım. "Mark Thatcher'ın suçlu olduğunu kabul etmesi karşılığında hakkında, beş yıllık hapis ve 270 bin sterlin para cezası istenecek. Ama hapis cezası tecil edilecek.
Thatcher, Ekvador Ginesindeki darbe girişimine, bilmeden destek verdiğini, satın aldığı helikopterin ambulans olarak kullanılacağını sandığını söyleyecek.
Helikopterin pilotu, sorgusunda, aracın, Ekvador Ginesindeki darbe girişimine havadan destek vermek için kullanılmasının planlandığını söylemişti. "
Guardian, başyazısında, dünyanın güçlü mali kuruluşları ile onlardan borç alan ülkeler arasındaki ilişkileri kökünden değiştirecek gelişmeler yaşandığını yazıyor. "Arjantin teklifini sunup, 'beğenmeyen almasın' deyince, doğal olarak, alacaklı bankalar ve kurumların çoğu ayağa kalktı. Ama burada en önemli soru şu: Bu, Arjantin'in yanına kalacak mı? Alacaklıların çoğu teklifi kabul ederlerse
çekmiş olacaklar. Alacaklıların kayıpları Arjantin'in kazancı olacak. Fakat en önemlisi, eğer Arjantin bu planla borçlarından kurtulmayı başarırsa, bu, benzer sıkıntılar içindeki başka gelişmekte olan ülkeler için bir emsal teşkil edecek.
Uluslararası mali kuruluşların acımasız kredi politikaları göz önüne alındığında, Arjantin örneğinin yaygınlaşması için fazla beklemeyeceğimiz anlaşılıyor. "
"Bask'ların sürpriz adımı Đspanya'yı bölebilir". Bu başlık Times gazetesinden.
Gazetenin Madrid muhabiri, anayasal bir krizi engellemek amacıyla bugün başkentte kritik görüşmeler yapılacağını duyuruyor. "Bask parlamentosu tarafından beklenmedik bir şekilde onaylanan plan, Đspanya'nın Bask topraklarındaki egemenliğini reddediyor ve bölge ile Đspanya arasındaki ilişkilerin, bundan böyle iki eşit ortak arasındaki ilişki olarak düzenlenmesini istiyor. Bask bölgesinin planı Đspanya'dan ayrı bir yargı sistemi ve Avrupa Birliği Bakanlar Konseyi düzeyinde ayrı temsil hakkı da talep ediyor. Bask planında ayrıca, şu anda Fransa sınırları içinde olan, Bask'ların yaşadığı özerk Navarre bölgesiyle birleşme amacından da söz ediliyor. Đspanya Başbakanı Jose Luis Zapatero, bugün Bask bölgesi lideri Juan Jose Đbarretxe'yi, planı Bask bölgesinde referanduma sunma ve uygulama planlarından vazgeçirmeye çalışacak. Zapatero'nun bunun karşılığında planının bazı maddelerini kabul edebileceği söyleniyor. Anlaşma sağlanamazsa ülke bir anayasal krize girecek."
