HABER BÜLTENĐ
16 Mart 2005
Haber Özetleri
Ortadoğu
• Irak'ta 30 Ocak'ta yapılan seçimle oluşturulan meclisin 275 üyesi yemin etti.
Irak meclisinin ilk oturumu sona erdi. Irak Devlet Başkanı Gazi El Yaver, yaptığı konuşmada, ''Aramızda kazanan ve kaybedenin olmadığını bilmeliyiz.
Ya hepimiz kazanır, yada hepimiz kaybederiz. Gelin, yöntemlere bakmaksızın amaçlarımızı birleştirelim'' dedi. Konuşmaların ardından düzenlenen yemin törenini, Irak Yüksek Mahkeme Başkanı Mithad El Mahmud yönetti. Törenden sonra devam etmesi beklenen toplantının neden sona erdiği belirtilmedi. Irak meclisinin ilk olarak devlet başkanı ve yardımcılarından oluşan bir başkanlık konseyi seçmesi, bunun için de rakip blokların aday gösterilecek isimler üzerinde anlaşması gerekiyor. Bu arada, Amerikan ordusu, oturumun başlamasından hemen önce duyulan patlama seslerine, civara düşen 2 havan mermisinin yol açtığını, yaralanan olmadığını bildirdi. Alınan geniş güvenlik önlemlerine rağmen, toplantı binasının yer aldığı Yeşil Bölge yakınlarında bir dizi patlama sesi duyulduğu belirtilmişti. (AA)(REU-AP-DUY-ÇA)
• Irak'ın kuzeyindeki Kerkük kentinden Beyci kentine ham petrol nakledilmesinde kullanılan boru hattına bugün sabotaj düzenlendiği bildirildi.
Irak ordusundan Yüzbaşı Ala Abdullah, Kerkük'ün 60 kilometre batısında düzenlenen sabotajın ardından boru hattında yangın çıktığını belirtti. Yangının yarın kontrol altına alınabileceğini ifade eden Abdullah, boru hattının onarımının 3 gün sürebileceğini kaydetti. (AA)(AFP-ŞYM-SRD)
• Irak'ın Bakuba kentinde bomba yüklü araçla saldırı düzenlendi. Polis, aracın Irak askeri kontrol noktasında infilak ettiğini söyledi. Saldırıda ölen yada yaralananlar olmasından endişe ediliyor. (AA) (REU-BDR-SRP)
• Necef polisinin başkanı, Muhammed El Bakır El Hekim’e karşı düzenlenen ve başarısızlıkla sonuçlanan suikast girişiminin failini tutukladıklarını ve bu kişinin Iraklı Kürt olduğunu açıkladı. Bu kişinin ayrıca Şii merci Ali El Sistani’ye karşı suikast planları yaptığı ortaya çıktı. (EL-HAYAT GAZETESĐ)
• Kerkük’te dün Arap ve Türkmenlerden oluşan 500 kişilik bir grup bir grup anayasanın 58. maddesinin düzeltilmesi için bir araya geldi. Öte yandan, Barzani’nin bir temsilcisi, Kürtlerin Kerkük’te çoğunluğu teşkil ettiklerini ve
Kerkük’ün Kürdistan’a aidiyetinden vazgeçmeyeceklerini ifade etti. (EL-HAYAT
GAZETESĐ)
• ABD'nin öne sürdüğünün aksine nükleer programının barışçı olduğunu ve nükleer silah üretmeyi amaçlamadığını savunan Đran, bunu kanıtlamak için ABD'ye bu programda ortaklık teklif etti. Đran hükümetinin enerji danışmanı ve OPEC'deki temsilcisi Hüseyin Kazempur, bugün The Financial Times gazetesinde yer alan demecinde, ''Amerikalılar gelerek, Đran nükleer programına yüzde 50-50 ortak olabilir'' dedi. Kazempur, ''Teklif masada ancak kuşkulular. Bu kuşkuları da programda yer almalarıyla ortadan kalkar'' dedi.
Gazete, Kazempur'un ifadelerinin, Tahran yönetiminin resmi görüşünü yansıtıp yansıtmadığının açık olmadığı yorumu yaptı.(AA)(REU-REM-SRP)
• Ukrayna, Irak’tan askerlerini geri çekmeye başladı. Dışişleri Bakanlığı, bugün 137 askerlik ilk grubun ülkeye döndüğünü bildirdi. Bakanlıktan yapılan açıklamada, 15 Mayıs’a kadar Irak’tan 550 askerin çekileceği belirtildi.
Ukrayna’nın Irak’ta 1500’den fazla askeri bulunuyor. Devlet Başkanı Viktor Yuşçenko, Ekim ayına kadar askerlerin tamamını çekme sözü vermişti. Ancak yetkililer, bunun daha uzun sürebileceğine dikkat çekiyor. Ukraynalıların çoğunun karşı çıktığı Irak savaşında, bugüne kadar 18 Ukraynalı asker hayatını kaybetti.(VOANEWS)
• Đtalya Başbakanı Silvio Berlusconi, ülkesinin Irak'taki askeri varlığını azaltmaya karar verdiğini açıkladı.Irak'ta 3 bin Đtalyan askeri görev yapıyor. Berlusconi, geri çekilme işleminin Eylülde başlayacağını, ancak çekilecek asker sayısının, Iraklı yetkililerin yeterli güvenlik birimleri oluşturmasına bağlı olacağını söyledi.
Bir Đtalyan televizyonunda konuşan Berlusconi, bu adımın Đtalyan kamuoyunun beklentisi olduğunu ve kararı konusunda müttefikleriyle de görüştüğünü söyledi. Berlusconi hükümeti, Amerika Birleşik Devletleri'nin Irak'taki en sadık destekleyicisi ve Irak'ta yaklaşık 3 bin Đtalyan askeri bulunuyor. Ancak kamuoyu Đtalya'nın Irak'taki operasyona yoğun biçimde karşı. Bir Đtalyan rehinenin kurtarılması pazarlıklarında arabuluculuk yapan bir Đtalyan gizli servis görevlisinin Amerikan askerlerinin saldırısı sonucu ölmesi de Berlusconi hükümeti üzerindeki baskıyı arttırmıştı. Beyaz Saray sözcüsü, bu kararın, bir Đtalyan gizli servis ajanının Amerikan askerlerince öldürülmesiyle bağlantılı olduğu iddialarını reddetti. 3000 askerden oluşan Đtalyan askeri birliği Irak'taki en büyük dördüncü büyük askeri güç. Roma'daki BBC muhabiri, Berlusconi'nin Irak'tan çekilme konusunda ilk kez bir takvimden söz ettiğini vurguluyor.
IRAK'TAKĐ ÇOKULUSLU GÜÇ ABD : 150,000
Đngiltere: 8,000 Güney Kore: 3,600 Đtalya: 3,085
Polonya: 1,700 Ukrayna: 1,600 Gürcistan: 898 Romanya: 730 Japonya: 550 Denmark: 496
Bulgaristan: 450 Avustralya: 400
Hollanda ve Ukrayna'da askerlerini çekeceklerini açıklamış, Hollandalı bir grup asker de pazartesi günü ülkelerine dönmüştü. Hollanda askerlerinin ülkeden çekilmelerinin ardından oluşacak boşluğu Đngiliz askerleri dolduracak. Irak'taki koalisyonda ABD askerlerinin yanı sıra, yaklaşık 25 ülkeden 25 bin askeri personel görev yapıyor. Geçtiğimiz yıl, Filipinler ve Đspanya ani kararlarla Irak'tan askerlerini çekmişlerdi.Polonya da Irak'taki askeri varlığını azaltmayı planlıyor.(BBC)
• Sınır Tanımayan Gazeteciler Örgütü, Birleşmiş Milletler Đnsan Hakları Komisyonu’ndan Đran’a yaptırım uygulamasını istedi. Örgüt, Đran’da son bir yıl içinde, en az 10 gazetenin kapatıldığını ve 60 gazetecinin ifadesinin alındığını bildirdi. Örgütün bugün yaptığı açıklamada, Đran’da hala 13 gazeteci ve yazarın tutuklu bulunduğu belirtiliyor. Sınır Tanımayan Gazeteciler Örgütüne göre, Ortadoğu’da en çok tutuklu gazeteci Đran’da.(VOANEWS)
• Ürdün Kralı Abdullah, ABD Başkanı George Bush'un ''Ortadoğu'da demokrasi'' yolunda yaptığı zorlamalardan memnuniyetini dile getirdi. Washington'da bulunan Kral Abdullah, ABD News programına verdiği demeçte, ''Başkan Bush, demokratik reform çağrıları yapmasaydı, halimizden memnun biçimde devam ederdik. Ama böyle bir dış baskı gelince, insanlar aynaya bakmak zorunda kaldı ve daha ne kadar yol almak gerektiğini anladı'' dedi. Bush'un geçen yıl bu çağrıları yapmasından sonra Arap ülkelerinin önce, ''bize dışarıdan bir şey dayatılmaya çalışılıyor'' diye düşündüklerini anlatan Kral Abdullah, ''Ancak sonrasında Ortadoğu'daki halklar demokratik reformlar üzerinde konuşmaya başladıklar'' dedi. Artık Arap toplumlarında demokrasi tartışmalarının başladığını ve bunun meyvelerinin de alınmakta olduğunu ifade eden Kral Abdullah, ''Halkların, liderlerinden reform beklediğini düşünüyorum.
Hükümetlerinden, daha ileri adımlar atmalarını bekliyorlar'' diye konuştu.
(AA)(REU-REM-SRP)
• Fransa’da El Kaide üyesi olmakla suçlanan altı kişi , Amerikan Büyükelçiliği ile diğer Amerikan hedeflerine saldırı planladıkları gerekçesiyle 10 yıla kadar varan hapis cezalarına çarptırdı. Mahkeme, hücre lideri olduğu sanılan 39 yaşındaki Djamel Beghal’e 10 yıl hapis cezası verdi. Birleşik Arap Emirlikleri polisi Cezayir doğumlu Fransız vatandaşı olan Beghal’i 2001 yılında yakalamıştı. Beghal, Fransa’ya iade edilmeden önce polise verdiği ifadede, kendisinin ve birlikte yargılandığı kişilerin Amerikan çıkarlarına saldırmayı planladığını söylemişti. Ancak Beghal, daha sonra ifadesinin işkence altına alındığını söyleyerek bu ifadeyi reddetmişti. (VOANEWS)
• Eski Lübnan başbakanı Refik Hariri'nin öldürülmesini araştıran Birleşmiş Milletler ekibi, Lübnan'daki çalışmalarını tamamladı. Lübnan Devlet Başkanlığı tarafından yapılan açıklamada, BM ekibinin başkanı Đrlandalı komiser Peter Fitzgerald'ın Devlet Başkanı Emil Lahud'la yapılan toplantıda, çalışmaların tamamlandığını söylediği belirtildi. Açıklamada, raporun BM Genel Sekreteri Kofi Annan'a yakında sunulacağı ifade edilerek, Fiztgerald'ın
işbirliğinden dolayı Lübnanlı yetkililere teşekkür ettiği kaydedildi. Annan, geçen ay Hariri suikastının araştırılmasını istemişti. (AA) (REU-ADG-SRD)
• Başkan Bush, terörist geçmişine rağmen, Hizbullah’ın Lübnan politikasının bir parçası olabileceğini söyledi. Ancak Başkan, bunun için Hizbullah’ın silahını bırakarak Orta Doğu barış sürecini desteklemesi gerektiğini belirtti. Başkan, bu görüşlerini Ürdün kralı Abdullah’ın Beyaz Saray’ı ziyareti sırasında dile getirdi.
Amerika, Ürdün, Avrupa Birliği ve Suudi Arabistan Suriye’nin Lübnan’dan askerlerini çekmesi için yoğun bir diplomatik kampanya yürütüyor. Bu arada, Suriye istihbarat birimleri, önceki günkü Şam aleyhtarı dev gösteriden sonra Beyrut’tan ayrılmaya başladı. Öte yandan Mısır Cumhurbaşkanı Hüsnü Mübarek, beklenmedik bir şekilde Şam’a giderek, Devlet Başkanı Beşir Esad ile Lübnan sorununu görüştü. Beyaz Saray ise Şam’ın çekilme yolunda attığı ilk adımları “olumlu” olarak niteledi ve askerlerin Mayıs ayındaki seçimden önce tümüyle çekilmesi yolundaki talebini tekrarladı.(VOANEWS)
• Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer’in gelecek ay yapması beklenen Suriye ziyareti öncesi, Amerika’nın Ankara Büyükelçisi Eric Edelman, Türkiye’nin, Suriye’ye karşı oluşan uluslararası cephenin içinde yer alacağını umduklarını söyledi. Edelman’ın bu açıklaması, Washington yönetiminin, Sezer’in Suriye ziyaretinden pek memnun olmadığı yorumlarına yol açtı. Amerika'nın Suriye’ye bu denli uluslararası baskı uyguladığı bir zamanda, Cumhurbaşkanı Sezer'in bu ülkeye ziyaret planlaması, Türk - Amerikan ilişkilerini nasıl etkileyecek?
(VOANEWS)
• Suudi Arabistan, Çarşamba günü Petrol Đhraç Eden Ülkeler Örgütü OPEC’in Tahran’da yapılacak toplantısında, üretim kotasının arttırılmasının gündeme getirilmesini istedi. Suudi Arabistan Petrol Bakanı Ali el Naimi, 27 milyon varil olan OPEC üretim kotasının, 500 bin varil daha arttırılması gerektiğini söyledi.
Petrol üretimi konusundaki kaygılar, geçen hafta New York borsasında varil fiyatını yeniden rekor düzeye çıkarmıştı. OPEC dünya petrol ihtiyacının yüzde 40’ını karşılıyor. Üye ülkeler, petrol fiyatlarının yükselmesinin, uzun vadede talebi düşürmesi ve alıcıları alternatif enerji kaynaklarına yöneltmesinden kaygı duyuyor.(VOANEWS)
Kafkasya-Orta Asya
• Kırgızistan’da binlerce kişi Pazar günkü seçimlerin ikinci turuna hile karıştırıldığı gerekçesiyle protesto gösterilerine devam ediyor. Seçimlerde ülkede yeni filizlenmeye başlayan muhalefet büyük bir yenilgiye uğramıştı.
Binlerce kişi, Celalabad kentindeki yürüyüşe, muhalefeti simgeleyen pembe kaşkoller ve kurdelelerle katıldı. Uluslararası gözlemciler seçimler sırasında usulsüzlükler yapıldığını ve oyların parayla satın alındığını, yetkililer ise seçimlerin özgür ve dürüst bir biçimde yapıldığını ileri sürüyor. Kesin sonuçlara göre, 75 sandalye için yapılan seçimlerde muhalefet meclise sadece 6 milletvekili sokabildi. Yeni milletvekilleri arasında Devlet Başkanı Asker Akayev’in iki çocuğu da bulunuyor.(VOANEWS)
• Ermenistan’da poliste reform programının ilk aşaması uygulamaya kondu.
Avrupa Güvenlik ve Đşbirliği Teşkilatı tarafından başlatılan program, polis
teşkilatının modernize edilmesini öngörüyor. Program çerçevesinde başkent Erivan’daki bir polis akademisi yenilenecek, eğitim programında değişiklik yapılacak. Programın masrafı Amerika, Belçika ve Đsveç tarafından karşılanıyor.(VOANEWS)
• Amerika Ulusal Ermeni Komitesi (ANCA), sözde Ermeni soykırımının 90'ıncı yıldönümü kabul ettikleri 24Nisan'da ABD Başkanı George Bush'un bu iddiayı tanıması yönünde baskı için, Beyaz Saray'a mektup ve faks kampanyası başlattı. ANCA, ABD'de yaşayan Ermeni kökenli Amerikalılara gönderdiği örnek mektupta, Bush'a hitaben, ''Artık sizin için, Türkiye'nin ahlaken çökmüş soykırım inkarıyla uyumlu, dar görüşlü politikanızı kırmanın zamanı geldi'' ifadesi kullanılırken, Başkan Bush'un, 2000 başkanlık seçim kampanyası sırasında soykırım iddialarını tanıma sözü verdiği öne sürüldü. Mektupta, ABD başkanlarının geleneksel olarak her yıl 24 Nisan'da yayınladığı ve Ermenilerin, Birinci Dünya Savaşı'nın sonunda çektiği acıları tanıyan açıklamasında bu yıl Bush'tan, sözde ''Ermeni soykırımını'' tanıması istendi. Mektupta ayrıca, Bush yönetiminin kendisini, Türkiye ile Ermenistan arasında ''yapay uzlaşma'' çabalarını desteklemekten uzak tutması gerektiği görüşü de savunuldu.
ANCA'nın örnek mektubunda, Türk-Ermeni uzlaşmasına yönelik çabaların, bugüne kadar sözde Ermeni soykırımının evrensel tanınmasını engelleme ve Türkiye'nin bunun sonuçlarından kaçınmasını sağlamaya yönelik olduğu iddia edildi.(AA)(DEN-REM-SRP)
Gazete Başlıkları
Irak'la ilgili gelişmeleri, Guardian gazetesi yorum sayfalarına taşıyor. Savaşı Durdurun Koalisyonu'nun Başkanı Andrew Murray'in kaleme aldığı yazı 'Savaştan kaçış yok' başlığını taşıyor. Đngiltere'nin başlıca iki siyasî partisinin önde gelenlerinin, savaşı, seçim kampanyalarından uzak tutmaya çalıştığını belirten Murray, yazısında "Bu o kadar kolay olmayacak. Hem Irak'ın işgali hem de Đngiliz halkının savaşa muhalefeti sürüyor" diyor. "Irak savaşı, yüz binden fazla sivilin ölümüne neden olan büyük bir suçtur. Ve bu konuyu siyasî gündemin başında tutmamız için dört sebep var" diyen Andrew Murray, gerekçelerini şöyle sıralıyor. "Đlk olarak, bu ülkede savaşı protesto etmek için sokaklara dökülen iki milyon kişi haklı çıktı. Savaşı reddedenlerin tutumu bizi yönetenlerden daha doğruydu. Bu bir demokrasi dersidir. Đkinci olarak Irak'ın işgalinin bir an önce sona erdirilmesini ve askerlerimizin geri dönmesini talep etmeliyiz. Üçüncü neden, terörle savaşın artık çok 'içimize girmesi' ve yüzyıllara dayanan vatandaşlık hakları bu gerekçeyle yok sayılmaya başlanıyor. Ve son olarak, yeni savaş olasılıkları gündemde. Özellikle Orta Doğu'daki anlaşmazlıkların Suriye ve Đran'a yayılma olasılığı var. Ve bu ciddiye alınmalı"
Financial Times gazetesinin başyazılarından birisi ise Hırvatistan ve Avrupa Birliği ilişkilerine ayrılmış. "Avrupa Birliği savaş suçluları konusunda çifte standart uygulayamaz" diye yazan Financial Times, eski Kosova Başbakanı Ramuş Haradinay'ın Lahey'deki Savaş Suçları Mahkemesi'ne teslim olmasının ardından, Hırvatistan'ın, savaş suçu zanlısı olarak aranan General Ante Gotovina'yı Lahey'e teslim etmemesinin sorun yaratacağını vurguluyor. "Aralık ayında Türkiye'ye üyelik müzakereleri için tarihi veren Avrupa Birliği siyasî
dengeleri sağlamak amacıyla Hırvatistan'la görüşmelere de 17 Mart'ta başlayacağını açıkladı. Ancak Hırvatistan'ın Lahey'le tam işbirliği yapması şartı getirildi. Ancak Gotovina hâlâ teslim edilmediği için Avrupa Birliği Dışişleri Bakanları, büyük olasılıkla, yarın başlaması gereken görüşmeleri erteleyecek."
Financial Times, 1990'ların savaş suçlularını takip etmenin Avrupa Birliği'nin 21'inci yüzyılda Balkan politikasını etkilememesi gerektiğini belirtiyor ancak 'adaletin yerini bulması bu politikanın bir parçasıdır' diye ekliyor. "Eski Kosova Başbakanı Ramuş Haradinay'ın teslim olması ardından Hırvatistan'ın Gotovina konusunu hasır altı etmesine izin vermek çifte standart olacaktır. Bu, Hırvatistan'ın üyeliğini Türkiye'yle ilişkilendirmek isteyen, örneğin Hırvatistan yanlısı ve Türkiye'nin üyeliğine karşı çıkan Avusturya gibi ülkeler için kolay seçenek olurdu. Katolik Hırvatistan'ın üyeliği Müslüman Türkiye'nin üyeliğine tercih edilirdi. Ama bu önemli değil. Hırvatistan müzakerelere daha sonra başlasa bile, Türkiye'den çok daha önce Birliğe üye olacak. Tek engel Gotovina. Zagreb yönetimi şimdi ya Gotovina'yı teslim edecek yada Brüksel ve Lahey'e Ante Gotovina'ya gücünün yetmediğini itiraf edecek."
Times gazetesi, yorum yazılarından birisine "Cennette sorun" başlığını atıyor ve "Orta Asya'nın Đsviçre’si patlamaya hazır" diye sürdürüyor yazısını.
Kırgızistan'da bir grup protestocunun, seçimlerde hile yapıldığını söyleyerek bir altın madenini işgal ettiğini ve bölge valisini rehin aldığını belirten gazete, göstericilerin 15 yıldır görevde olan Cumhurbaşkanı Askar Akayev'in görevden ayrılmasını talep ettiklerini yazıyor ve şöyle devam ediyor. "Bu konu Batı için önemli. Bunun sebebi, Kırgızistan'ın yoksul ve zayıf bir ülke olması değil.
Bunun sebebi, bölgede güvenlik ve istikrarın yerleşmesini isteyen Batı için Kırgızistan'ın en büyük umut olması. Göreve geldiğinde bir reformcu olarak nitelendirilen Akayev, Kazakistan yolsuzluk batağındayken, Özbekistan dünyadan zalimce soyutlanmışken, Tacikistan iç savaştayken ve Türkmenistan ruh hastası bir kişilik tarafından yönetilirken demokrasiye geçiş sözleri vermişti.
Ancak Akayev de iktidar hırsıyla bölgedeki diğer liderlere benzedi. Şimdi buna son vermek isteyen devrimcilere kansız bir zafer ve uluslararası destek gerekiyor. Şaşırtıcı şekilde Đngiltere'nin bu ülkede bir büyükelçiliği yok.
Büyükelçiliği açmak iyi bir başlangıç olabilir."
