HABER BÜLTENĐ
07 Mart 2005
Haber Özetleri
Ortadoğu
• Irak kaynaklı haberlere göre, Đçişleri ve Savunma Bakanlığı gibi önemli bakanlıklar üzerindeki partiler arası rekabet, Irak’ın siyasi ve güvenlik durumunu etkilemeyecektir; çünkü Irak’ın güvenlik dosyası ve yukarıda adı geçen iki bakanlığın denetim ve gözetimi ABD güçlerine ait olacaktır. Diğer yandan yapılan tahminlere göre Irak hükümeti önümüzdeki nisan ayının başlangıcında teşkil edilebilecektir. Kürt lideri Celal Talabani ise, Cumhurbaşkanlığı görevi için en şanslı aday olarak görülmektedir. Bunun nedeni, Irak Birleşik Đttifakı ve Allavi başkanlığındaki Irak Listesi ile yapılan anlaşmadır. Cumhurbaşkanı Yardımcılığı görevi için El-Yaver başkanlığındaki Iraklılar Listesi’nden Hacim El-Hasani’nin ismi gündemde. Aynı kaynaklara göre, Allavi’nin Cumhurbaşkanı Yardımcılığı görevini üstleneceği ihtimalinin yüksek olduğu belirtilmektedir. Kürtler ise 5 önemli bakanlığa (Đçişleri, Savunma, Dışişleri, Petrol ve Maliye Bakanlıkları) talip olmuşlardı. Ancak sızan haberlere göre, Đçişleri Bakanlığı Irak Đttifakı’nın olacaktır. Bu durum ise, Kürtlerin Savunma ve Dışişleri Bakanlıkları üzerinde ısrarcı olmalarına neden olacaktır. Petrol ve Maliye Bakanlıkları ise muhtemelen Irak Đttifakı ve Allavi’nin listesine tahsis edilecektir. Diğer bakanlıklar ise Kürtler, Irak Đttifakı ve Iraklılar Listesi arasında paylaşılacaktır. Seçimleri boykot eden Sünnilere de birkaç bakanlık verilecektir. (ALQUDS GAZETESĐ)
• Geçen cumartesi günü Kerkük’te yaklaşık 200 Kürt, Saddam döneminde zorla göç ettirilen Kürtlerin tekrar şehre yerleştirilmeleri ve Kerkük’ün normalleştirilmesi için yürüyüşe çıktı. Göstericiler, Belediye önünde toplanarak, Anayasanın 58. maddesinin fiilen uygulanmasını ve Kerkük’ün Kürdistan’a ilhak edilmesini talep ettiler. Göstericilerden biri, Kerkük’teki Kürt partilerinin, sürülen Kürtlere Kerkük’te arsa dağıttıklarını, ancak arsaların bulunduğu yere hizmet sağlamadıklarını ve yapım için göç ettirilenlere maddi destek yapmadıklarını söyledi. (ALQUDS GAZETESĐ)
• Bağdat’ta yayınlanan bağımsız “Ufuk” gazetesi, Türkmen Cephesi’nin Avrupa Birliği’nden Kerkük konusuyla ilgili Irak hükümetiyle girişimlerde bulunmasını talep ettiğini belirtti. (ALQUDS GAZETESĐ)
• Irak Başbakan Yardımcısı Berham Salih, “Irak Ulusal Meclisi’nin ilk toplantısı 16 Mart tarihinde gerçekleşecektir” dedi. Bu tarih, Halepçe’nin kimyasal silahla bombalandığı tarihtir. (ALQUDS GAZETESĐ)
• Irak ordusu ve polisinden alınan haberlere göre, Bağdat’ın 120 km. kuzeyinde bulunan Samarra şehrinde, Irak-Amerikan askerleri bir askeri operasyon gerçekleştirmişlerdir. Bu operasyonun nedeni, Zarkavi’nin muhtemelen söz konusu kentte bulunmasıdır. (EL-ŞARK EL-AVSAT GAZETESĐ)
• Geçici Irak Hükümetine yakın kaynaklardan alınan bilgiye göre, önümüzdeki günlerde Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad’ın Irak’ın başkenti Bağdat’ı ziyaret edeceği kaydedildi. Bu ziyaret kısa ve özel olacaktır. (www.nahrain.com)
• Irak’ta Ulusal Meclis’in toplanacağı tarih ilan edildikten sonra KYB yetkilisi Abdulcelil El Feyli, “yapılacak olan toplantılarda federalizm ve Cumhurbaşkanlığının tahsis edilmesi ve Kerkük’teki durumun normalleştirilmesi ile ilgili Kürtlerin talepleri tartışılacaktır” dedi. (www.radiosaw.com)
• Berham Salih yaptığı açıklamalarda şu hususlara değindi: “Hükümetin oluşturulması için Birleşik Đttifak ile Kürt Đttifakı arasında günde birden fazla toplantının yapıldığını, 16 Mart tarihine kadar bu toplantılardan sonuç elde edebilmeyi umduklarını ifade etti. Bu tarihe kadar herhangi bir sonuca varılmadığı taktirde, bu konunun parlamentoda demokratik bir şekilde kararlaştırılacağını ifade etti. Berham Salih ayrıca Birleşik Irak Đttifakı ve Kürt Đttifakı’nın bugün Allavi başkanlığındaki Iraklılar Listesi ile hükümetin oluşturulmasıyla ilgili müzakereler gerçekleştirileceğini söyledi. (www.puk.org)
• Kürdistan Demokratik Partisi'nin resmi yayın organı Hebat gazetesi, Irak'taki El Kaide lideri Ebu Musab El Zerkavi'nin üç yardımcısı ile birlikte Suriye sınırında yakalandığını, ancak resmi açıklamanın yapılması için yeni hükümetin kurulmasının beklendiğini yazdı. Gazeteye açıklama yapan Iraklı bir kaynak, Zerkavi'nin hala ABD askerlerinin gözetiminde olduğunu iddia etti. Aynı kaynak, Amerika Birleşik Devletleri'nin Zerkavi’nin yakalandığını resmi olarak hükümet kurulduktan sonra açıklayarak, yeni yönetime jest olarak sunacağını belirtti. (CNNTURK)
• Lübnan'daki Suriye birliklerinin bir kaç saat içinde Suriye sınırındaki Bekaa vadisine doğru çekilmeye başlaması bekleniyor. Çekilmenin ayrıntıları bugün Şam'da Suriye ve Lübnan devlet başkanları Beşar Esad ve Emile Lahoud arasında yapılan toplantıda belirlenecek. Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad, önceki gün Lübnan'da otuz yıldır bulunan birliklerini aşamalarını olarak çekeceklerini açıklamıştı. Bugün Şam'da gerçekleşen toplantı daha ziyade sembolik mahiyette. Suriye ve Lübnan devlet başkanları ve üst düzey yetkilileri Suriye birliklerinin Lübnan'dan çekilişi kararını onaylayacak. Suriye evvelden beri, Lübnan hükümeti istediği takdirde derhal çekileceğini söylüyordu.Şimdi de geri çekilme kararının Lübnanlı yetkililerle birlikte alındığını göstermek için büyük çaba harcıyorlar. Fakat, toplantıda önemli bazı noktaların da açıklık kazanması bekleniyor. Örneğin, planın birinci aşamasında Lübnan'ın doğusundaki Bekaa vadisine kaç asker çekilecek, bunların ne kadarı Suriye'ye geçecek, ya da çekilişin ikinci aşaması hangi tarihte gerçekleşecek gibi
soruların yanıtlarının bugün alınması muhtemel. Beşar Esad'ın açıklamalarından, plan tamamlandığında, Lübnan'daki 14 bin Suriye askerinin tamamının çekilmiş olup olmayacağı da tam olarak anlaşılmıyor.Yapılan açıklamalarda kullanılan ifadeler esnek ve birliklerin Suriye'ye tam olarak çekilmek yerine, sınırın Lübnan tarafında kalması da söz konusu olabilir.
ABD'nin Irak'ta kurduğu ve mali açıdan desteklediği televizyon kanalı El Hurra'ya konuşan Amerikan Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Adam Ereli ise, Esad'ın açıklamalarının yalnızca ABD için değil, uluslararası toplum nezdinde de yeterli olmadığını söyledi. Ereli, Esad'ın açıklamasında ''hemen ve tamamen çekilme sözcüklerini duymadıklarını'' belirtti. Lübnan'daki Suriye yanlısı Hizbullah örgütü ise, çekilme kararına tepki gösterdi. Örgütün lideri Şeyh Hasan Nasrallah, çekilmenin Suriye ile Lübnan'ın ortak kararı olması ve uluslararası baskılara göz yumulmaması gerektiğini söyledi. Nasrallah, Birleşmiş Milletler'in Suriye'nin çekilmesi yönündeki kararını dış müdahale diye değerlendirdi. Nasrallah ayrıca Lübnan'ın Đsrail karşıtı direnişe ihtiyacı olduğu gerekçesiyle silah bırakmayacaklarını belirtti. (BBC)
• Đsrail ve Filistin güvenlik yetkilileri, Filistinli bir intihar bombacısının saldırısı nedeniyle kesilen görüşmelere, iki haftalık bir aradan sonra yeniden başladı.
Dünkü toplantıda, Đsrail’in Batı Şeria’daki beş kentten çekilmesi ele alındı.
Filistinli bir yetkili, toplantıdan sonra yaptığı açıklamada, Đsrail’in Tulkerim’i hafta başında Filistin’e teslim edeceğini söyledi ancak bu bilgi Đsrail tarafından doğrulanmadı. Dün ayrıca, Đsrail Savunma Bakanı Shaul Mofaz’ın Ortadoğu barış sürecini görüşmek üzere Filistin lideri Mahmut Abbas’la biraraya gelmeyi planladığı açıklandı. (VOANEWS)
• Đsrail basını, Başkan Bush’un Đsrail Başbakanı Ariel Şaron’u Washington’a davet ettiğini bildirdi. Haberlere göre iki lider 12 Nisan’da Beyaz Saray’da biraraya gelerek Ortadoğu barış sürecini ele alacak. Filistin lideri Mahmud Abbas’ın da Nisan sonunda Başkan Bush’la biraraya gelmesi bekleniyor. Öte yandan Amerikalı meslektaşı Condoleezza Rice’la, salı günü Washington’da ikili bir görüşme yapacak olan Đsrail Dışişleri Bakanı Silvan Şalom, Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Danışmanı Steve Hadley’le de görüşecek. (VOANEWS)
• Suudi Arabistan’da geçen perşembe günü düzenlenen ikinci tur yerel seçimlerin resmi sonuçları açıklandı. Petrol zengini doğu bölgelerindeki El Katif ve El Hasa kentlerinde Şiiler kazanırken; Dammam, Dahran ve El Hobar kentlerinde Sünniler çoğunluğu sağladı. Suudi Arabistan nüfusunun yüzde 10’unu oluşturan Şiilerin çoğu doğu bölgelerinde yaşıyor. (VOANEWS)
• Kürt-Sat televizyonunda konuşan Talabani, Türkiye'nin Irak Özel Koordinatörü Büyükelçi Osman Korutürk'le yaptıkları görüşmeye değindi ve "Türk kardeşlerimiz, federalizmi desteklediklerini açıkça söyledi" dedi. Türkiye'nin Kerkük konusuna bakışının da değiştiğini savunan Talabani, "Türk kardeşlerimiz de Kerkük’ten göç edenlerin dönüşlerini öngören Irak geçici anayasasındaki 58’inci maddenin uygulanmasını kabul ediyor. Bu da, Türk kardeşlerimiz açısından yeni bir şeydir’’ diye konuştu. ABD'de yayımlanan Time dergisi ise, ‘Kürtlerin intikamı’ başlığıyla verdiği haberde, 30 ocakta elde ettikleri seçim başarısından sonra Iraklı Kürtlerin ülke yönetimindeki etkilerini artırmayı hedeflediklerini yazdı. Kürtlerin bağımsızlık yönündeki arzularının
Irak sınırlarını aşacak etnik çatışmalara yol açabileceğini yazan dergi, seçim başarılarının bazı Kürt gruplarını ‘Kürdistan’ın güney sınırlarını genişleterek Türkmen, Arap ve Kürtler'in yaşadığı Kerkük'ü de topraklarına katmaya cesaretlendirdiğini belirtti. ABD'nin en büyük korkusunun Kürtlerin Irak'tan ayrılması ve Suriye, Đran ve en önemlisi Türkiye'deki Kürt nüfusu kışkırtmaları olduğunu ifade eden dergi, bu yüzden Türkiye'nin bağımsız bir Kürt devletinin kurulmasını engellemek için bölgeye müdahale edeceği tehdidinde bulunduğunu da yazdı. Seçim sonuçlarının Kürt milliyetçiliğine yeni bir ivme kazandırdığını belirten Time dergisi, seçim günü Kuzey Irak'ta gayri resmi bir referandum düzenleyen Kürdistan Referandum Hareketi'nin, kurdukları sandıklarda oy kullanan 2 milyon Kürt seçmenin yüzde 99'unun bağımsızlıktan yana oy kullandığını iddia ettiğini belirtti. 80 bin kişilik Peşmerge milislerini ellerinde tutarak kendi belirledikleri sınırları korumaya çalışan Kürtlerin,
‘Kürdistan'ın Kudüs’ü olarak iddia ettikleri Kerkük'ün kontrolünü ele geçirmeye uğraştıklarını yazan Time dergisi, Kürtlerin bu amaçla seçimler öncesi bu şehre 100 bin civarında Kürt mülteciyi yerleştirdiğini de belirtti.
(DÜNDEN BUGÜNE TERCÜMAN GAZETESĐ)
Kafkasya-Orta Asya
• Moldova'da dün yapılan genel seçimlerin ilk sonuçları, hükümetteki Batı yanlısı Komünist Parti'nin önde olduğuna işaret ediyor. Sandık başı anketlerine göre, Komünistlerin oy oranı yüzde 42 olurken, merkezdeki Demokratik Moldova Bloğu oyların yüzde 28'ini, merkez sağ Hıristiyan Demokratik Parti ise yüzde 14'ünü aldı. Eğer sonuçlar kesinleşirse komünistler hükümette kalmaya devam edecek ancak parlamentodaki sandalye sayılarında azalma yaşanacak.
Moldova, 1991 yılında Moskova yönetiminden bağımsızlığını aldığından bu yana beşinci kez genel seçim yapıyor. Bu arada Moldova ile Rusya arasında seçimler nedeniyle bir gerilim yaşanıyor. Oy verme işlemi öncesinde, seçim gözlemcisi olduklarını söyleyen 100 Rus'un ülkeye girmesine izin verilmedi.
Rus televizyonu, cumartesi günü bir trende gözaltına alınan Ruslar’ın, seçimlerin özgür ve adil geçtiğinden emin olmak için Moldova'ya giden gözlemciler olduğunu duyururken, Moldova yetkilileri, ellerindeki kayıtlarda bu kişilerin seçim gözlemcisi olduklarını gösteren hiçbir bilgi olmadığını belirtiyorlar.(BBC)
• Afganistan tarihindeki ilk parlamento seçimlerinin Eylül ayında yapılması olası görülüyor. Đlk başta seçimlerin mayıs ayında yapılması öngörülmüş, Birleşmiş Milletler'in tavsiyesi üzerine vazgeçilmişti. BBC'ye konuşan bir grup uluslararası ve Afgan yetkili, yeni seçim tarihi olarak 17 Eylül'ün önerildiğini söylüyor. Aslında, Afganistan'da Taleban'ın düşürülmesi ardından başlayan geçiş sürecinin kurallarına göre, geçen yıl Hamid Karzai'nin zaferiyle sonuçlanan devlet başkanlığı oylaması ile parlamento seçimlerinin birlikte düzenlenmesi gerekiyordu.Ancak en başta güvenlik kaygıları nedeniyle parlamento seçimlerinin ertelenmesine karar verildi. Seçim bölgelerinin nasıl ayrılacağı, belirlenecek seçim sistemi, ve göçebe Afganların oylarının nasıl sayılacağı gibi kilit önemdeki bir dizi soru halen yanıt bekliyor. Đşte kısmen bu yüzden, Afganistan'daki yetkililer ilk kez planlanan yerel seçimlerin tarihinin bir kez daha ileri bir tarihe sarkıtılmasının olası olduğunu söylüyorlar. (BBC)
Avrupa Birliği
• Türkiye bugün, üyelik müzakerelerine başlama tarihi aldığı 17 Aralık zirvesinden sonra Avrupa Birliği'yle ilk kez masaya oturuyor. Toplantı için Avrupa Birliği Dönem Başkanı Lüksemburg'un Dışişleri Bakanı Jean Asselborn, Avrupa Komisyonu'nun genişlemeden sorumlu yetkisi Olli Rehn ve Đngiltere Dışişleri Bakanlığı Müsteşarı Dennis MacShane Ankara'da. Türkiye- Avrupa Birliği toplantısının gündeminde tarama süreci, Gümrük Birliği Anlaşması’nın Kıbrıs'ı da kapsayacak şekilde genişletilmesini öngören protokolün imzalanması ve 3 Ekim'de başlayacak müzakerelerin çerçevesinin belirlenmesi de var. Genişlemeden sorumlu Komisyon üyesi Olli Rehn, Gül'den Ankara Anlaşması Uyum Protokolü'nün 3 Ekim'den önce imzalanacağına dair güvence aldığını söyledi. "Türkiye ile adaletli, ciddi ve kararlı bir müzakere süreci başlatmak için hazırlıklarımızı sürdürüyoruz" diyen Rehn, müzakere çerçeve belgesinin haziran sonunda tamamlanabileceğini belirtti. Rehn açıklamasında Türkiye'nin 17 Aralık zirvesinden sonra rehavete kapıldığı iddialarına gönderme yaparak "Kısa bir nefes alma dönemi yaşanması anlaşılabilir birşey" diye konuştu. Genişlemeden sorumlu yetkili, reform sürecinin devam ettirilmesini gerektiğini vurguladı. Olli Rehn, Türkiye'nin işkencenin önlenmesi, kadın hakları, sendikal haklar, Müslüman olmayan dini toplulukların hakları ve ifade özgürlüğü alanlarında atması gereken adımlar olduğunu kaydetti. Avrupa Birliği Dönem Başkanı Lüksemburg'un Dışişleri Bakanı Asselborn ise Gül'le görüşmesinden sonra müzakerelerin başlayacağı 3 Ekim tarihine kadar Türkiye'nin yapacağı hazırlıklara yardımcı olmak istediklerini söyledi. Bu arada Đnsan Hakları Đzleme Örgütü Human Rights Watch, Türkiye-Avrupa Birliği toplantısı öncesinde Ankara'yı yerlerinden edilmiş kişiler konusunda verdiği sözleri tutmamakla suçlayan bir rapor yayımladı. Raporda "Türk askeri tarafından köylerinden sürülen çoğunluğu Kürt 378 bin kişinin evlerine geri dönebilmesi için Avrupa Birliği Ankara'ya baskı yapmalıdır" denildi. Human Rights Watch'un raporunda Güneydoğu’nun bazı bölgelerinde köy korucularının evlerine dönenlere saldırdığı, geri dönecekler için altyapı oluşturulmasını öngören kalkınma projesinde hiç bir adım atılmadığı ve bu kişilerin sorunlarının çözümüyle ilgilenecek özel birimin henüz kurulmadığı belirtildi. Raporda Türkiye'nin 17 Aralık zirvesi göçe zorlanan kişiler konusunda Avrupa Birliği'ne yanlış bilgiler sunduğu iddiasına da yer verildi. (BBC)
Gazete Başlıkları
Independent'ın Beyrut'ta bulunan yazarı Robert Fisk, ''Lübnan başka bir kabusa mı ilerliyor?'' başlıklı yazısında, ABD Başkanı George Bush'un artan baskısı sonunda, Suriye'nin Lübnan'dan çekilişinin 1975 ile 1990 yılları arasında yaşanan iç savaştaki mezhep bölünmelerini canlandıracağına dair işaretler arttığını bildiriyor. Askerlerin bu gün sabah saatlerinde çekilmeye başlayabileceklerini ve dış dünya için bunun arzulanan bir gelişme olarak görülebileceğine dikkat çeken Fisk yazısında ''Suriye'nin Lübnan'daki varlığına karşı çıkan Refik Hariri'nin öldürülmesinden iki hafta sonra, Şam yönetiminin
ordusu 29 yıldır hükmettiği ülkeden çekiliyor. Sonunda, Lübnan'da özgür seçimler yapılabilir. Arap dünyasında, Bush sayesinde, demokrasinin yayıldığını gösteren bir kanıt daha. Irak seçimlerini yaptı, Suudi Arabistan yerel seçimlerini yaptı, Mısır Cumhurbaşkanı Hüsnü Mübarek, rakiplerinin de yarışacağı bir seçim yapma vaadinde bulundu. Lübnanlılar neden mutlu olmasın ki?'' demiştir.
Đtalyan gazeteci Giuliana Sgrena'nın Irak'ta serbest bırakıldıktan sonra ülkesine götürülürken Bağdat havaalanı yolunda Amerikan askerlerinin saldırısına uğramasının yankıları Avrupa gazetelerinde öne çıkıyor. Fransa'da yayımlanan Liberation, ''affedilemeyecek bir hata'' olarak nitelediği saldırının kasti olduğu yönünde inandırıcı kanıt bulunmadığını savunuyor, ancak ''Bu aptalca hata, Iraklı sivillerin kurbanı oldukları, yetersiz eğitimli ve kovboyculuk oynama yönünde rahatsız edici eğilimlere sahip askerlerin çok sıklıkla sergiledikleri davranışı gösteren basit bir örnek'' görüşünü vurguluyor.
Saldırının kasti olmadığı görüşünde olan Die Welt, Đtalyan halkının öfkesini anlaşılır buluyor, ''ama gazetecinin çok şey bildiği gerekçesiyle Amerikalıların saldırısına uğradığına inanmanın saçmalık olduğunu savunuyor. Ancak Đtalyan gazetesi La Stampa tersini savunuyor. Gazeteye göre, Roma yönetimi Washington'u ''çok hassas bir operasyonun yürütülmekte olduğu'' konusunda bilgilendirmişti ve Đtalyan gazeteciyi ve serbest bırakılmasını sağlayan istihbaratçıları Bağdat havaalanında bekleyenler arasında bir de Amerikalı albay yer alıyordu. Almanya'da yayımlanan Frankfurter Rundschau, Đtalya Başbakanı Silvio Berlusconi'nin bu olay ardından zor durumda kaldığına dikkat çekiyor ve devam ediyor: ''Berlusconi'nin, Irak politikasını savunması şimdi daha zorlaştı, savaşa karşı çıkan ve Đtalyan askerlerinin geri çekilmesini isteyenlere halkın desteği ise arttı.''
Đngiliz Guardian gazetesi 17 Mart'ta Avrupa Birliği'ne tam üyelik görüşmelerine başlaması beklenen Hırvatistan'a giden mesajı iç sayfalarında ''10 gün içinde kaçak generali bul ya da Avrupa hevesini unut'' başlığıyla duyuruyor. Haberde, ''Yugoslavya'nın parçalandığı iç savaştan 10 yıl sonra, Hırvatistan'ın geçmişteki suçları geleceğini rehin aldı'' deniliyor. Gazete, eğer Zagreb yönetimi savaş suçları iddiasıyla aranan 49 yaşındaki general Ante Gotovinana'nın yerini bulup tutuklamazsa, Avrupa Birliği'nin üyelik görüşmelerine başlamayı kabul etmeyeceğini yazıyor.
Washington Post, Đran’ın nükleer programını önlemek için izlenmesi gereken politikayı ele altına alıyor. Đran’la sürdürülen diplomatik pazarlıkta bir ilerleme sağlamadığına dikkat çeken gazete, buna karşılık Amerika ile Avrupa’nın Đran konusunda ortak bir tavır geliştirmeye başlamasını olumlu bir adım olarak değerlendiriyor: "Avrupalılar, görüşmelerin başarısız olması halinde, Đran’a yaptırım uygulanması için konuyu Birleşmiş Milletler’e götürmek noktasında Amerika’yla birlikte davranacaklarını açıklamıştı. Bush, şimdi Avrupalılarla işbirliği yaparak, önümüzdeki aylarda Batı’nın birlikte davranması imkanını yaratabilir. Aksi taktirde, Avrupa’yla görüş ayrılığı, ortak bir tavır geliştirmeyi engelleyebilir."
