Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 5, Sayı: 50, Temmuz 2017, s

(1)

_____________________________________________________________________________________

Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 5, Sayı: 50, Temmuz 2017, s. 61-73

Yayın Geliş Tarihi / Article Arrival Date Yayınlanma Tarihi / The Publication Date 04.05.2017 30.07.2017

Yrd. Doç. Dr.Mikail TEL Fırat Üniversitesi Spor Bilimleri Fakültesi

Handan TİRYAKİ

Fırat Üniversitesi Spor Bilimleri Fakültesi, Antrenörlük bölümü Esma BOZ

Fırat Üniversitesi Spor Bilimleri Fakültesi, Antrenörlük bölümü

SPOR BİLİMLERİ FAKÜLTESİ ÖĞRENCİLERİNİN OKUMA ALIŞKANLIKLARININ İNCELENMESİ

Öz

Okuma, bireysel olmakla beraber sonuçlarıyla doğrudan toplumu etkilemektedir.

Bu nedenle bireysel ve toplumsal açıdan okumanın önemi ve işlevi kabul edilen bir gerçektir. Okuma alışkanlığının önemli olduğu yer olan üniversitelerde dahi bu alışkanlığın olmadığı çeşitli araştırmalarla ortaya konulmuştur. Araştırmalarda yükseköğretim gençliğinin yeterli düzeyde okumadığını ve bunun bir problem ol- duğu ifade edilmektedir. Bu araştırmanın amacı, spor bilimleri fakültesinde okuyan öğrencilerin okuma alışkanlıklarının belirlenmesidir. Araştırma evreni olarak Fırat Üniversitesinde spor bilimleri fakültesinde okuyan öğrenciler seçilmiştir. Araştır- mada betimleme survey yöntemi kullanılmış olup fırat üniversitesi spor bilimleri fakültesinde beden eğitimi öğretmenliği, antrenörlük, ve yöneticilik bölümlerinde okuyan ve tesadüfi olarak seçilen 200 öğrenciye anket uygulanmıştır. Anket uygu- laması sonucunda elde edilen bulgular SPSS 22.0 programı kullanılarak yüzde frekans olarak değerlendirilmiştir. Spor bilimleri fakültesindeki örgencilerinin %50.5 ayda bir kitap okuyabildiklerini, %45.5 oranı ile günde yarım saatten az kitap oku- dukları belirlenmiştir. Evlerinde kitap sayısının az olduğu ve bunların sadece bir kısmını okudukları belirlenmiştir. Kitap okuma alışkanlığını %43.5 ile ilkokulda elde ettikleri, dakikada okunan kelime sayısının çok düşük oranlarda olduğu belir- lenmiştir. Okumayı sevdiklerini, okuma etkinliğinin gerekli olduğunu ama yeterli düzeyde okuyamadıklarını belirtmişlerdir. Ayrıca sabah saatlerinde okumayı tercih

(2)

Spor Bilimleri Fakültesi Öğrencilerinin Okuma Alışkanlıklarının İncelenmesi

The Journal of Academic Social Science Yıl: 5, Sayı: 50, Temmuz 2017, s. 61-73

62 ettikleri görülmüştür. Öğrencilerin okudukları kitaplar içerisinde “her zaman” oku-

dukları kitaplar-yayınlar içerisinde spor en yüksek oranlarla yer aldığı sırasıyla eği- tim, edebiyat, şiir, magazin, içerikli yayınları da takip ettikleri görülmüştür. Öğren- ciler tarafından “Arasıra” okunan kitaplar ise kişisel gelişim, roman, klasikler, siyasi –politik köşe yazıları, kültür sanat içerikli kitaplar olarak sıralanmaktadır.

Anahtar kelimeler: Okuma Alışkanlığı, Okuma Etkinliği, Beden Eğitimi ve Spor.

RESEARCH FOR READING HABITS OF THE STUDENTS IN FACULTY OF SPORTS SCIENCES

Abstract

Reading, as well as being individual, directly effects the society with its results. For this reason, function and significance of reading for individual and social terms is an accepted truth. It is revealed by several researches that this habit does not exist even in the universities where the reading habit is important. It is expressed in the researches that the youth of higher education do not read in adequate level, and that this matter is a problem.The aim of this research is to determine the reading habits of the studnets who are in the faculties of sports science. The students studying in the faculty of sports science of Fırat University are selected as population. Method of descriptive survey is used in the research and a questionnaire is conducted to 200 numbers of randomly selected students who are studying in the departments of physical education teacher, coaching, and management. The findings acquired as a result of the questionnaire are evaluated as percentage frequency by using the program SPSS 22.0.It is stated that 50.5 % of the students in the faculty of sports science can read a book once in a month, and they read book less than half an hour in a day with the ratio of 45.5. It is determined that the number of the books in their houses are limited and they read only some part of them. It is also stated that they get in the habit of reading book in the primary school with the ratio of 43.5%, and the number of the words that are read in a minute is in a very low incidence. They indicated that they like reading, the reading activity is necessary but they cannot read adequately. It is also revealed that they like reading at the morning hours.It is clear from the questionnaire that sports take the first place with the highest percentages among the books/publications which they read “every time”, and that they respectively follow the publications with the content of education, literature, poetry and magazine. The books that are “Sometimes” read by the students are arranged as personal development, novel, classics, politikal columns and books with the cultural and art content.

Keywords: Reading Habit, Reading Activity, Physical Training and Sports.

GİRİŞ

Dünya hızla değişmektedir. Yaşanan bu değişiklikler, toplumdaki bireylere çeşitli araçlar kulla- nılarak yazılı ve sözlü olarak sunulmaktadır. Bireylerin bu bilgiler içerisinden, kendisine uygun olanları alıp kullanmaları beklenmektedir. Bu da ancak okuma etkinliği ile gerçekleşebilir. Gü- nümüzde çeşitli konularda binlerce yazı yazılmakta ve bu yazılar iletişim teknolojilerinin de

(3)

63 gelişmesiyle birlikte gazete, dergi, kitap, internet vb. yollarla okuyucuya hızla sunulmaktadır.

Bireyler karmaşıklaşan ve sürekli yenilenen bilgi, düşünce ve yenilikleri takip etmeleri için okumaları zorunlu hale gelmiştir.

Okuma, bir yazar tarafından görsel uyarıcı biçiminde kodlanan anlamın, okuyucunun aklında da bir anlam çıkarmasını sağlayan bir etkileşim olarak tanımlanabilir.¹ Bu anlam, yazının kendisin- de açıkça belirtilmemiştir. Okuyucu bunu, yaşadıklarına, zihnine ve düşüncelerine göre kendisi çıkaracaktır. Buna göre okuma, yazılı bir sayfa karşısında, duygu, düşünce ve tutum olarak kişi- de ortaya çıkan tepkiler olarak da tanımlanabilir.²

Okuma, bireysel bir etkinlik gibi görülse de sonuçlarıyla doğrudan toplumu etkilemektedir. Bu nedenle bireysel ve toplumsal açıdan okumanın önemi ve işlevi kabul edilen bir gerçektir.³ Bi- reysel açıdan düşünmeye yardımcı olarak, düşünce ve bilgi üretilmesini sağlar. Sağduyuyu, hayal gücünü ve deneyimlerini geliştirir.⁴ Okuma, Bireyin dünyasını genişleten, kişiliğini biçim- lendiren diğer kişilerle iletişime girmesini sağlayan ve onu gerçek anlamda özgür kılan bir akti- vitedir. Okuma etkinliği bilgisizlik ve yanlış inanışlardan bireyi ve toplumu korur.⁵ Bireyin içinde yaşadığı dünyayı algılamada, anlam vermede ve sorgulamada birey için gerekli olan bir etkinliktir. Ancak, okumanın yararının görülmesinde bu etkinliğin alışkanlık haline getirilerek düzenli ve bilinçli bir şekilde yapılması önemlidir. Başka bir deyişle bireylerde okuma alışkan- lığının kazanılması gerekir.

Okuma alışkanlığı, bireyin okumayı bir gereksinim ve okuma eylemini yaşam boyu sürekli ve düzenli bir biçimde gerçekleştirmesidir. Okuma alışkanlığı kazanılması zor bir alışkanlıktır.⁶ Kazanılmasında ise her şeyden önce bu alışkanlığın olduğu bir ortamın olması ve diğer kaynaklar tarafından desteklenmesi gerekmektedir. Bu destekler, içinde yaşanılan kültürel değerler, ekonomik durum, eğitim sistemi, aile kurumu ve okumaya daha uygun ve kısa yolla kitap, dergi vs. sağlayan kaynaklardır.⁷ Gençlere okumayı sevdirme ve okuma alışkanlığı kazandırmada hayatı ve dünyayı tanımada kitapların önemli bir yerinin olduğu belirilmektedir. Kitap bireylerin dünya ya bakışını, merak ve keşfetme duygusunu geliştirecek ve yaratıcılığına katkıda bu- lunacak ve farklı kültürleri tanımasına, bilmediklerini keşfetmesine yardımcı olacaktır¹⁹.

Okuma alışkanlığı, ülkenin gelişmişlik düzeyinde ve gelişme sıralamasında bir ölçüt olarak kabul edilebilir. “Türkiye okuma alışkanlığının neresindedir?” gibi bir soruya, Türkiye’de bu alışkanlığın yeterli düzeyde olmadığı cevabı verilebilir. 1997 yılında yapılan bir araştırmada, 1965 yılında kitap okuyanların oranı yüzde 27 iken, 1980’de yüzde 5.7, 1990’da yüzde 2.5, 1997’de yüzde 3.5 olarak belirlenmiştir.⁸ Bu veriler okuma alışkanlığının her geçen gün daha geriye gittiğini göstermektedir. Türkiye genelinde 1998 yılında 8386 farklı yapıdaki kişi üzerin- de yapılan bir araştırmada “Son bir yılda roman ya da şiir türünden kaç kitap okudunuz?” soru- suna yüzde 41.09 ile “hiç okumadım” cevabı alınmıştır. Büyük bir oran olan bu durum okuma- dığımız gerçeğini vurgulamaktadır. Bunun yanında 6031 ile Türkiye en az kitap basılan ülkeler arasında bulunmaktadır. Bu sayı, Almanya’da 65.000, İngiltere’de 48.000, İtalya’da 17.000, Yugoslavya’da 10.000’dir.¹

Okuma alışkanlığının en önemli olduğu yer olan üniversitelerde dahi bu alışkanlığının olmadığı çeşitli araştırmalarla ortaya konulmuştur. Korkmaz (2000), yükseköğretim gençliğinin okuma- dığını ve bunun bir problem olduğunu ifade etmektedir. Hâlbuki toplumun bilgi ve zihinsel olarak en üst düzeyinde bulunan ve üst düzeyde hizmet verecek olan üniversite öğrencileridir.⁹

(4)

64 İpşiroğlu’nun (1997) yaptığı bir araştırmada, öğrencilerin okumayan, okuduğunu anlamayan,

düşünmeyen ve düşündüğünü dile getiremeyen gençlerin çoğunlukta olduğu ortaya çıkmıştır.

Cumhuriyet Üniversitesi öğrencilerinin üzerinde yapılan bir araştırmada öğrenciler, yüzde 49 ile en çok kitabı üniversitede okumakta ancak, üniversitenin okuma alışkanlığını artırdığına inan- mamaktadırlar. Aynı araştırmanın bir diğer sonucuna göre öğrencilerin yüzde 92 gibi büyük bir oranı yeterince okumadıklarını belirtmişlerdir. Cumhuriyet Üniversitesi öğrencileri, yüzde 47 ile toplumsal sorunları ele alan kitapları, yüzde 9 oranında siyasi eserleri, yüzde 8 ile dini eserleri okuduklarını ifade etmişlerdir.¹⁰

Başka bir araştırmada öğrencilerin yüzde 82.4’ü gibi büyük bir oranın herhangi bir süreli yayını takip etmedikleri belirlenmiştir.¹¹ Orta Doğu Teknik Üniversitesi’nde 1998 (30 Kasım- 4 Ara- lık) yılında düzenlenen “kitap fuarım” gezen ODTÜ öğrencilerinin üzerinde yapılan bir araştır- mada, okuma alışkanlığı olan öğrencilerin oranının yüzde 21.6 olduğu görülmüştür. Zaman zaman okuyanlar ise yüzde 30’dur.¹²

Tüm bu veriler en çok okuması gereken kesim olan üniversite öğrencilerinin okumadığını gös- termektedir. Bu kesimin içinde spor bilimleri fakültesi öğrencileri de vardır. Günümüzde beden eğitimi ve sporun önemi gittikçe artmaktadır. Bu faaliyetler bireyin sağlıklı ve dinamik yaşama kavuşturulmasında, yorgunluğunu ve modem yaşamın stresini azaltmaktadır.¹³ Bireyin içinde yaşadığı topluma uygun olarak yaşaması, birbirleriyle ilişkilerini iyi bir şekilde düzenlemesi için ruhsal, zihinsel ve bedensel olarak sağlıklı olması gereklidir. Beden eğitimi bu noktada bireyin sosyalleşmesine yardımcı olarak onun kişiliğinin gelişiminde büyük rol oynar.¹⁴

Okullarda verilen beden eğitimi dersleri, bireyin çok yönlü gelişmesine yardımcı olmaktadır.

Dolayısıyla beden eğitimi ve spor öğretmenleri kendilerini her yönden yetiştirmiş bireyler olma- lıdır.

Türkiye’de beden eğitimi ve spor öğretmenleri Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulları ve spor bilimleri fakültelerinden mezun olmaktadırlar. Spor bilimleri fakültesi öğrencileri hitap ettikleri grubun bedensel gelişmelerini sağlamanın yanında zihinsel ve duygusal açıdan onlara destek olmalıdırlar. Bilindiği gibi bireyde psiko-motor, duyuşsal ve bilişsel olmak üzere üç tür davranış türü bulunmaktadır. Bu üç davranış türü de birbirine bağımlıdır. Hepsi birbirini destekler ve birinin yokluğu diğerini de olumsuz etkiler. Beden eğitimi ve spor bölümü öğrencilerinden göz- lemlenenler sadece psiko-motor davranışların gelişiminin daha baskın olduğu yönündedir. An- cak bu yeterli değildir. Beden eğitimi ve spor bölümünde öğrenim gören öğrencilerin alanın genel amaçlarını gerçekleştirebilmeleri, ileriki hayatında başarılı olabilmeleri, çok yönlü düşü- nebilmeleri ve becerilerine yenilerini katabilmeleri için mutlaka çeşitli alanlarda (farklı konularda) kitap okumaları gerekmektedir. Bu araştırmanın amacı da ; “Üniversitelerde spor bilimleri fakültelerindeki öğrencilerin okuma alışkanlıklarının belirlenmesidir”.

MATERYAL VE METOD Araştırmanın Amacı

Bu araştırmanın amacı üniversitende, spor bilimleri fakültesinde okuyan öğrencilerin okuma durumlarını incelemektir.

Yöntem

Araştırma betimleme survey yöntemindedir. Anket yardımıyla spor bilimleri fakültesinde okuyan öğrencilerin okuma alışkanlığı ile ilgili görüşleri alınmıştır. Spor bilimleri fakültesinde bu-

(5)

65 lunan, beden eğitimi öğretmenliği, antrenörlük eğitimi bölümü ve yöneticilik bölümü öğrencile-

ri içerisinden 2015-2016 öğretim yılı bahar döneminde gönüllü olarak ankete katılan öğrenci- lerdir. Araştırma Fırat üniversitesi spor bilimleri fakültesi okuyan öğrencilere uygulanmıştır.

Araştırmada Tel ve Ark. (2007) tarafından uygulana anket uygulanmıştır.¹⁵

Araştırmanın verileri, toplam 30 maddeden oluşan bir anket yardımıyla toplanmıştır. Uzman ve bu konuda yapılan araştırmalar incelenerek hazırlanan anketin geçerli olduğu varsayılmıştır.

Toplanan veriler SPSS 22.0 for Windows istatistik paket programıyla analiz edilmiştir. Verilerin yüzde ve frekansları çıkartılmış ve yorumlanmıştır.

BULGU VE YORUMLAR

Araştırmanın bulguları iki grupta toplanmış ve değerlendirilmiştir. Bunlardan birincisi; beden eğitimi ve spor bölümü öğrencilerinin sosyo-ekonomik özelliklerine ilişkin bulgulardır. İkinci grup bulgularda ise, okuma etkinliği incelenmiştir.

Araştırmaya katılanların sosyo- ekonomik verilerine göre incelenmesi.

Bu araştırmada yer alan öğrencilerin % 60.5 kadın, % 39.5’si erkektir. Kadın öğrenci sayısının fazla olması araştırmayı ve anketi uygulayan kişilerin kadın olması ile açıklanabilir.

Araştırmaya katılan Öğrencilerin %54.0 nın 20-21 yaşları arasında olduğu belirlenmiştir. 18-19 yaşları arasında olanların oranı %19, 22-23 yaş aralığında olanların oranı %21, 24 ve üzeri yaşlarda olanların oranı ise % 6 oldukları belirlenmiştir.

Araştırmaya katılan Öğrencilerin gelir durumuna bakıldığında 300 tl geliri olanların oranı ise

%48.0 olarak belirlenmiştir. 301-400 tl gelire sahip olma oranı ise %31.5 olduğu görülmektedir.

Öğrencilerin okudukları bölümlere göre dağılımlarına bakıldığında olarak öğretmenlik %35, antrenörlük %33.5 ve yöneticilik %32.5 bölümlerinde okudukları belirlenmiştir.

Tablo 1: Araştırmaya Katılan Öğrencilerin Cinsiyet, Yaş, Bölüm ve Gelir Durumları N % Cinsiyet Kadın 121 60,5

Erkek 79 39,5 Yaş

18-19 38 19,0 20-21 108 54,0 22-23 42 21,0 24 üzeri 12 6,0 Bölüm Öğretmenlik 69 35.0

Antrenörlük 67 34.5 Yöneticilik 64 33,5

Gelir 300 TL altı 96 48,0 301-400 TL 63 31,5

401-500 TL 22 11,0 501 TL üzeri 19 9,5 Toplam 200 100

(6)

66 Araştırmaya katılanların okuma etkinliğine göre incelenmesi.

Tablo 2: Araştırmaya Katılan Öğrencilerin Okuduğu Kitap Konularına Göre İncelenmesi

Herzaman Sıklıkla Arasıra Nadiren Hiç Toplam

Eğitim 60 30,0 33 16,5 55 27,5 46 23,0 19 9,5 200-100 Aktüel 41 20,5 39 19,5 42 21,0 43 21,5 35 17,5 200-100 Roman 43 21,5 41 20,5 64 30,0 20 10,0 32 16,0 200-100 Kişisel-Gelişim 38 19,0 42 21,0 57 28,5 37 18,5 26 13,5 200-100 Bilim-Teknoloji 39 19,0 33 16,5 43 21,5 55 27,5 29 15,5 200-100 Ekonomi 38 19,0 38 19,0 49 24,5 47 23,5 28 14,0 200-100 Dini 35 17,5 36 18,0 49 24,5 54 27,0 26 13,5 200-100 Komplo-Teori 29 14,5 43 20,5 45 22,5 50 25,0 33 16,0 200-100 Turizm-Gezi 38 19,0 27 13,5 47 23,5 50 25,0 37 18,0 200-100 Klasikler 36 18,0 43 21,5 48 24,0 44 22,0 29 14,5 200-100 Şiir 56 28,0 50 25,0 32 16,0 38 19,0 24 12,0 200-100 Siyasi-Politik 37 18,5 51 25,5 57 28,5 26 13,0 28 15,0 200-100 Magazin 46 23,0 50 25,0 47 23,5 32 16,0 25 13,0 200-100 Hobi 48 24,0 47 23,5 48 24,0 27 13,5 30 15,0 200-100 Spor 54 27,0 45 22,5 49 24,5 28 14,0 24 12,0 200-100 Köşe Yazıları 44 22,0 45 22,5 54 27,0 33 16,5 24 12,5 200-100 Kültür-Sanat 36 18,0 40 20,0 66 33,0 29 14,5 29 14,5 200-100 Bulmaca 28 14,0 49 24,5 56 28,0 46 23,0 20 10,5 200-100 Gazate-İnternet 31 15,5 42 21,0 51 25,0 44 22,0 32 16,0 200-100

Tablo 2’ den araştırmaya katılanların eğitim kitaplarını okuma durumlarına bakıldığın ‘her zaman’ okuma oranı % 30, ‘arasıra’ okuma oranı da %27.5 olarak belirlenmiştir.

Tablo 2’ den araştırmaya katılanların aktüel kitapları okuma durumlarına bakıldığın da okuma oranlarının birbirine yakın oranda oldukları belirlenmiştir.

Tablo 2’ den araştırmaya katılanların roman kitaplarını okuma durumlarına bakıldığın ‘her zaman’ okuma oranı % 21.5, ‘arasıra’ okuma oranı da %30 olarak belirlenmiştir.

Tablo 2’ den araştırmaya katılanların kişisel gelişim kitaplarını okuma durumlarına bakıldığın

‘arasıra’ okuma oranı % 28.5 oranıyla okunmaktadır. ‘sıklıkla’ okuma oranı da %21 olarak belirlenmiştir.

Tablo 2’ den araştırmaya katılanların bilim-teknoloji kitaplarını okuma durumlarına bakıldığın

‘nadiren’ okuma oranı % 27.5 olarak belirlenmiştir. Bilim –teknoloji kitaplarını okuma oranı düşük seviyede olduğu görülmüştür.

Tablo 2’ den araştırmaya katılanların ekonomi kitaplarını okuma durumlarına bakıldığın ‘arası- ra’ ve ‘nadiren’ okunan kitaplar arasında olduğu belirlenmiştir.

Tablo 2’ den araştırmaya katılanların dini içerikli kitaplarını okuma durumlarına bakıldığın

‘nadiren’ okuma oranı % 27, ‘arasıra’ okuma oranı da %24.5 olarak belirlenmiştir.

(7)

67 Tablo 2’ den araştırmaya katılanların komplo-teori içerikli kitaplarını okuma durumlarına bakıl-

dığın ‘nadiren’ okuma oranı %25 ve ‘arasıra’ okuma oranı % 22.5 olarak belirlenmiştir.

Tablo 2’ den araştırmaya katılanların turizm-gezi kitaplarını okuma durumlarına bakıldığın ‘nadiren’ okuma oranı % 25, ‘arasıra’ okuma oranı da %23.5 olarak belirlenmiştir.

Tablo 2’ den araştırmaya katılanların klasikler kitaplarını okuma durumlarına bakıldığın ‘arası- ra’ okuma oranı % 24, ‘sıklıkla’ okuma oranı da %21.5 olarak belirlenmiştir.

Tablo 2’ den araştırmaya katılanların şiir kitaplarını okuma durumlarına bakıldığın ‘her zaman’

okuma oranı % 28, ‘arasıra’ okuma oranı da %25 olarak belirlenmiştir. Şiir kitaplarını okuma oranları dikkat çekicidir.

Tablo 2’ den araştırmaya katılanların siyası- politik kitaplarını okuma durumlarına bakıldığın

‘arasıra’ okuma oranı % 28.5, ‘sıklıkla’ okuma oranı da %25.5 olarak belirlenmiştir.

Tablo 2’ den araştırmaya katılanların magazin kitaplarını okuma durumlarına bakıldığın ‘sıklık- la ve her zaman’ okuma oranlarının yüksek olduğu görülmektedir.

Tablo 2’ den araştırmaya katılanların hobi kitaplarını okuma durumlarına bakıldığın ‘her zaman ve sıklıkla’ okuma oranlarının yüksek olduğu dikkati çekmektedir.

Tablo 2’ den araştırmaya katılanların spor kitaplarını okuma durumlarına bakıldığın ‘her zaman’

okuma oranı % 27, ‘sıklıkla’ okuma oranı % 22.5 ve ‘arasıra’ okuma oranı da %24.5 olarak yüksek oranlarda okudukları belirlenmiştir.

Tablo 2’ den araştırmaya katılanların köşe yazıları ve kültür sanat içerikli kitapları okuma du- rumlarına bakıldığında ‘arasıra’ okudukları belirlenmiştir.

Tablo 2’ den araştırmaya katılanların bulmaca çözme alışkanlıklarının ise ‘arasıra’ yapılan bir etkinlik olduğu belirlenmiştir.

Tablo 2’ den araştırmaya katılanların gazete - internet okuma durumlarına bakıldığın ‘arasıra’

okuma oranı % 25 olarak belirlenmiştir.

Tablo 3: Araştırmaya Katılan Öğrencilerin Ayda Kaç Kitap Okuma Sayıları Durumu Aylık Olarak Kitap Okuma

Sayıları

Frekans Yüzde

1 101 50.5

1-3 63 31.5

4-6 26 13.0

7 Ve Üzeri 10 5.0

Toplam 200 100

Tablo 3 den araştırmaya katılan öğrencilerin ayda bir kitap okuma oranına bakıldığında %50.5 nin ayda bir bir kitap okudukları, 1-3 ayda kitap okuma oranı ise %31.5 olarak belirlenmiştir.

Tablo 4: Araştırmaya Katılan Öğrencilerin Günlük Okuma Süreleri

Günlük Okuma Süresi Frekans Yüzde

30 dakika ve altı 91 45.5

(8)

68

31-90 dakika 57 28.5

91-180 dakika 36 18.0

181 -240 dakika 13 6.5

241 ve üzeri dakika 3 1.5

Toplam 200 100

Tablo 4 den araştırmaya katılan öğrencilerin günlük okuma sürelerine bakıldığında 30 dakika ve altı okuma süresi %45.5, 31-90 dakika okuma süresi %28.5 olarak belirlenmiştir. Ayda kitap okuma oranı ise %31.5 olarak belirlenmiştir. Okuma dakika süresi arttıkça okuma oranına ka- tılma seviyesi de düşmektedir.

Tablo 5: Araştırmaya Katılan Öğrencilerin Kitap Satın Alma Durumları

Kitap Satın Alma Frekans Yüzde

1-2 Ay 77 38.5

3-6 47 23.5

6-12 27 13.5

1 -2 yıl 24 12,0

2 yıl ve üzeri 25 12,5

Toplam 200 100

Tablo 5 den araştırmaya katılan öğrencilerin kitap satın alma durumlarına bakıldığında 1-2 ay içerisinde satın alma oranı %38.5, 3-6 ay içerisinde satın alma oranı da %23.5 olarak belirlen- miştir. Araştırmaya katılan öğrencilerin kitap satın alma oranlarının düşük olduğu belirlenmiş- tir. Kitap okuma ihtiyaçlarını arkadaşlarından veya kütüphanelerden temin ettikleri söylenebilir.

Tablo 6: Araştırmaya Katılan Öğrencilerin Evlerindeki Kitap Sayıları

Evinizde Kaç Kitap Var Frekans Yüzde

0-50 Kitap 82 41,0

50-100 57 28,5

101-150 47 23,5

150- Fazla 10 5,0

5,0 4 2,5

Toplam 200 100

Tablo 6 dan araştırmaya katılan öğrencilerin evlerinde bulunan kitap sayısı durumlarına bakıldı- ğında 0-50 arası kitaba sahip olma oranı %41.5, 50-100 kitaba sahip olma oranı %28.5, 101- 150 kitaba sahip olma oranı %23.5 olarak belirlenmiştir. Araştırmaya katılan öğrencilerin evlerinde kitaba sahip olama oranlarının düşük olduğu belirlenmiştir.

Tablo 7: Araştırmaya Katılan Öğrencilerin Evlerindeki Kitabı Okuma Durumları

Evdeki kitapları Okuma Oranı Frekans Yüzde

Bir Kısmı 93 46,5

Yarısı 50 25,0

Çoğunu 43 21,5

Hepsi 13 7,0

Toplam 200 100

(9)

69 Tablo 7 dan araştırmaya katılan öğrencilerin evlerinde bulunan kitapları okuma oranlarına ba-

kıldığında bir kısmını okuyanların oranı %46.5, yarısını okuyanların oranı %25 , çoğunu okuyanların oranı %21., hepsini okuyanların oranı da %7 olarak belirlenmiştir.

Tablo 8: Araştırmaya Katılan Öğrencilerin Hangi Dönemde Daha Çok Kitap Okudukları Du- rumları

Hangi Dönemde Daha Çok Oku- duğunuzu Düşünüyorsunuz

Frekans Yüzde

İlköğretim 87 43,5

Ortaöğretim 55 27,5

Yüksek Öğretim 55 26,5

Toplam 200 100

Tablo 8 den araştırmaya katılan öğrenciler, eğitim-öğretim hayatı boyunca hangi dönemlerde daha çok kitap okuduklarına dair soruya verdikleri cevaplarda ilköğretim döneminde %43.5, ortaöğretim döneminde %27.5, yükseköğretim döneminde ise %26.5 olarak okuduklarını be- lirtmişlerdir

Tablo 9: Araştırmaya Katılan Öğrencilerin Günü Hangi Saat Diliminde Okuma Etkinliği Yap- tıkları Durumları

Günün Hangi Saatlerinde Okuma Etkinliğini Yapıyorsunuz

Frekans Yüzde

Sabah 87 43,5

Öğle 44 22,0

Öğleden Sonra 41 20,5

Fırsat buldukça 16 8,0

Akşam 8 4,5

Toplam 200 100

Tablo 9 da araştırmaya katılan öğrenciler, günün hangi saatlerinde okuduklarına bakıldığında sabah saatlerinde okuma oranının %43.5, öğlen saatlerinde okuma oranın %22, öğlen sonrası okuma oranın ise %20.5 olarak belirtmişlerdir. Akşam- gece okuma oranın ise en düşük seviyede olduğu görülmektedir.

Tablo 10: Araştırmaya Katılan Öğrencilerin Dakikada Kaç Kelime Okudukları Durumları

Dakikada kaç Kelime Okuma Frekans Yüzde

0-100 87 43,5

101-200 47 23,5

201-300 36 18,0

301 Üzeri 28 14,0

Toplam 200 100

Tablo 10 da araştırmaya katılan öğrencilerin, dakikada okunan kelime sayısı oranlarına bakıldı- ğında 0-100 kelime arası okuma oranı %43.5 olduğu belirlenmiştir. Dakikada okunan kelime sayısı arttıkça okunma oranları düşmektedir.

(10)

70 Tablo 11: Araştırmaya Katılan Öğrencilerin Okumayı Sevme Durumları

Okumayı Sevme Frekans Yüzde

Tamamen 90 45,0

Katılıyorum 43 21,5

Kısmen 42 21,0

Katılmıyorum 15 7,5

Hiç 8 4,5

Toplam 200 100

Tablo 11 de araştırmaya katılan öğrencilerin, okuma etkinliğini sevme durumlarına bakıldığın- da %45 nin ‘tamamen katılıyorum’ şeklinde görüş bildirdikleri görülmektedir.

Tablo 12: Araştırmaya Katılan Öğrencilerin Okuma Alışkanlığına Sahip Olma Durumları Sizce Okuma Alışkanlığına Sahip

misiniz ?

Frekans Yüzde

Tamamen 77 38,5

Katılıyorum 38 19,0

Kısmen 45 22,5

Katılmıyorum 27 13,5

Hiç 12 6,5

Toplam 200 100

Tablo 12’ de araştırmaya katılan öğrencilerin, %38.5 nin tamamen okuma alışkanlığına sahip olduğu, %20 sinin de okuma alışkanlığına sahip oldukları, 522.5 nin de ‘kısmen’ okuma alış- kanlığına sahip oldukları görülmektedir.

TARTIŞMA VE SONUÇ

Araştırmaya katılan öğrencilerin sosyo-ekonomik durumlarına bakıldığında öğrencilerin yüksek oranlarda kadın öğrenciler olduğu dikkati çekmektedir. Araştırmaya katılan öğrencilerin yarı- dan fazlası 20-21 yaş aralığında, yine bu öğrencilerin ekonomik gelir seviyesinin de 300 tl oldu- ğu belirlenmiştir. Yapılan araştırmada Filiz (2004) yaş değişkeninin benzer oranlarda olduğu belirlenmiştir.⁴

Araştırmaya katılan öğrencilerin okuma etkinlikleri incelendiğinde; okunan kitaplar içerisinde spor ve eğitim kitaplarını en yüksek oranlarla ‘her zaman’ okunan kitaplar olarak belirlenmiştir.

Araştırmaya katışan öğrencilerin ‘sıklıkla’ okudukları kitaplara bakıldığında spor, eğitim, şiir, magazin, hobi kitapları okudukları belirlenmiştir.

Öğrencilerin ‘arasıra’ okudukları kitaplar ise roman, kültür-sanat, köşe yazıları, siyasi-politik, bulmaca, kişisel gelişim konularını içerdiği belirlenmiştir.

Araştırmaya katılan öğrencilerin ‘nadiren’ okudukları kitaplar ise dini, turizm –gezi, bilim – teknoloji, komplo teorileri konuları içeren kitaplar okudukları belirlenmiştir.

Yapılan araştırmalarda Cumhuriyet üniversitesi öğrencilerinin, %47 ile toplumsal sorunları ele alan kitaplar, %9 oranında siyasi eserler, %8 ile dini eserler okuduklarını belirtilmiştir.¹¹ ODTÜ (1998) öğrencilerine yapılan bir araştırmada da okunan kitap türüne bakıldığında ise Fen Edebi- yat Fakültesi öğrencileri yüzde 66 ile siyasi, Mimarlık ve Mühendislik Fakültesi öğrencileri daha çok psikoloji, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi ile Eğitim Fakültesi öğrencilerinin şiir

(11)

71 türü kitapları tercih ettikleri görülmüştür.¹²Öğrencilerin öğrenim gördükleri bölümlere göre

okunan kitap konuları da farklılaşmaktadır.

Üniversitelerin beden eğitimi ve spor bölümü öğrencilerinin genel olarak okuma oranlarının düşük oranlarda olduğu görülmektedir. Semerci (2002) ve Korkmaz (2000)’ın yaptığı araştırma, bu bulguları desteklemektedir.^9,16 Semerci (2002) Üniversite öğrencilerinin okumadığını bu kesimin içinde Beden Eğitimi ve Spor Bölümü öğrencileri nin de olduğunu vurgulamaktadır.¹⁶ Araştırmaya katılan öğrencilerin ayda kaç kitap okuma durumlarına bakıldığında ayda bir kitap okuma oranının %50 olduğu belirlenmiştir. Tel ve Ark. (2007) tarafından yapılan bir araştırma sonuçları ile benzerlik göstermektedir.¹⁵

Araştırmaya katılan öğrencilerin günlük okuma sürelerinin % 45’ nin 30 dakika olduğu dikkati çekmektedir. Araştırmaya katılan öğrencilerin kitap satın alam durumları, evde bulunan kitap sayısı ve evdeki kitapları okuma oranlarının düşük olduğu belirlenmiştir.

Okuma alışkanlığını ilköğretim döneminde kazandıklarını belirtmişlerdir. Semerci (2002) okuma alışkanlığının ilköğretim seviyesinde kazanılması gerektiğini belirtmiştir.¹⁶ Araştırma da bu alışkanlığın ilköğretimde kazanıldığını ama ilerleyen dönemlerde spor bölümü öğrencilerinin boş zamanlarında çoğunlukla spor yaptıklarından dolayı okuma etkinliğine fazlaca zaman ayır- madıkları söylenebilir.¹⁷

Okuma hızı, okuma alışkanlığının bir göstergesidir. Hızlı okumanın bir yolu ise çok okumaktan geçer. Başarılı öğrencilerin birçoğu hızlı okuyabilen öğrencilerdir.¹⁶ Araştırmaya katılan öğren- cilerin, dakikada okunan 0-100 kelime sayısı oranlarına bakıldığında %43.5 olduğu belirlenmiş- tir. Tel ve Ark. (2007) tarafından yapılan bir araştırma da “dakikada ortalama kaç kelime oku- dukları” ise % 17.1 ile 0-100 kelime arası, % 47.6 ile 101-200 kelime arası okudukları görül- mektedir.¹⁵ Semerci (2002) tarafından yapılan araştırmada öğrencilerin dakikada ortalama 101- 200 kelime arasında okudukları, öğrenci görüşlerinden anlaşılmıştır.¹⁶

Araştırmaya katılan öğrencilerin, yarıdan fazlasının okuma etkinliğini sevdiklerini belirtmişler- dir. Fakat okuma alışkanlığına çok fazla sahip olmadıkları da görülmektedir.

Yapılan araştırmada Beden eğitimi ve spor bölümü öğrencilerinin kitap okumanın yararının farkında oldukları, okumanın ve okuma alışkanlığının zihni ve düşünme kapasitesini geliştirdi- ğini %80.7 ile inandıkları belirtilmiştir.¹⁵

Araştırmaya katılanların gazete ve internette gazete okuma durumlarına bakıldığın ‘arasıra’

okuma oranı % 25 olarak belirlenmiştir. Tel ve Ark (2007) tarafından yapılan araştırmada erkek öğrencilerin çoğunlukla gazetenin spor sayfalarını, kızların ise köse yazılarını okudukları gö- rülmüştür.¹⁵ Tezcan (1982) genellikle erkek öğrencilerin spor yayınları okumayı sevdiğini, kız- ların da, roman, hikaye ve şiir kitaplarını okumaktan zevk duyduğunu belirtmiştir.¹⁸

Sonuç olarak araştırmanın, diğer araştırmacıların sonuçlarıyla örtüştüğü, kitap okuma alışkan- lıklarının spor bilimleri fakültelerindeki öğrencilerde düşük oranlarda olduğu belirlenmiştir.

Spor bilimleri fakültelerindeki öğrenciler meslekle ve eğitimle ile ilgili kitaplar ve yayınları da sıklıkla takip ettikleri belirlenmiştir.

Öneriler

1- Öğrenciler araştırılmaya yöneltilerek, ders dışındaki yazılı kaynaklara yönlendirilme- lidir.

2- Okuma alışkanlığı ulusal kültür politikalarının bir parçası olarak ele alınmalıdır.

3- Okuma alışkanlığı temel eğitimde daha özenli ve dikkatli verilmelidir.

(12)

72 4- Öğrenciler de hızlı okumaya yönlendirilmelidir.

5- Beden eğitimi ve spor öğretmenlerinin sadece fiziksel bir obje olarak görülmesi yan- lış olacaktır. Onlar aynı zamanda toplum geleceğine yön verecek liderlerdir. Bu sebep- ten dolayı genel kültür içerikli yayınların öğrencilere tavsiye edilmesi yararlı olacaktır.

6- Öğretim elemanları tarafından öğrenciler araştırma faaliyetlerine yönlendirilmelidir- ler.

7- Eğitim süreci bilinçli okuma becerisi oluşturmaya yardımcı olmalıdır.

KAYNAKLAR

Binbaşıoğlu C. Okumanın Mekanizması ve Okuma Aracının Bazı Nitelikleri, Çağdaş Eğitim, 1993; 18 (193): 15-20.

Cumhuriyet. Cumhuriyet Gazetesi, ss: 15-16 Temmuz 1998.

Demirel Ö. Türkçe Programı ve Öğretimi, USEM Yayınları, Ankara ss: 61, 1994.

Esgin A. Karadağ Ö. Üniversite Öğrencilerinin Okuma Alışkanlığı. Popüler Bilim, 19-23 Eylül 2000.

Filiz K. Gazi Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulunda Okuyan Öğrencilerin Mes- lekle İlgili Okuma ve Araştırma Alışkanlıkları. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2004; 24(2): 231-242.

İpşiroğlu Z. Düşünmeyi Öğrenme ve Öğretme. Alfa Yayıncılık AŞ, İstanbul, 1997.

Kayalan M. Etkili ve Hızlı Okuma Sanatı. İstanbul 2000.

Korkmaz A. Yükseköğretim Gençliğinin Problemleri.20Eylül 2001.

ODTÜ, (www.po.metu.tr/buhafta/bh505.html-52k, 2000). ODTÜ, Kitap Fuarında Bir Anket Çalışması, 2000. ÖSYM, Yükseköğretim Programları ve Kontenjanları Kılavuzu, Anka- ra, 2001.

Özçelebi OS, Cebecioğlu NS. Okuma Alışkanlığı ve Türkiye. İstanbul, 1990.

Sangkaeo S. Reading HabitPromoyion in Asean Libraries. 65 thIflaCouncil an General Confe- rence (august 20- august 28, 1999), Bankok, Thailand, 1999.

Semerci Ç. Türk Üniversitelerinde Beden Eğitimi ve Spor Bölümü Öğrencilerinin Okuma Alış- kanlıkları. Eğitim ve Bilim Dergisi, 2002; 27(125): 36-43.

Sunay H, Gündüz N. Türkiye’de Beden Eğitimi Öğretmeni ve Spor Adamı Yetiştirme Politika- sı. Çağdaş Eğitim, Ankara, 1994; 19(199): 38.43.

Tel M, Öcalan M, Ramazanoğlu F, Demirel ET. Bazı Sosyo Ekonomik Değişkenlere Göre Beden Eğitimi ve Spor Bölümü Öğrencilerinin Okuma Alışkanlıkları. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2007; 17(1): 185-199.

Tel M. İlköğretim Hayat Bilgisi Ders Kitaplarındaki Spor ve Boş Zaman Temalarının Değerlen- dirilmesi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2014; 2(2/2): 1-11.

Tepebaşılı F. Okuma ve Metin Seçimi Sorunu. 7. Eğitim Bilimleri Kongresi, Selçuk Üniversite- si Eğitim Fakültesi, Eğitim Bilimleri Bölümü, 9-11 Eylül 1998.

(13)

73 Tezcan M. Çocuklara Okuma Alışkanlığı Kazandırmak. Yaşadıkça Eğitim, 1992; (20): 5-9.

Yamaner F. Beden Eğitimi ve Sporda Temel İlkeler. Erkin Kitabevi, İstanbul, 2001.

Yazıcı E. Üniversiteli Gençler S.O.S. Veriyor. Anadolu Gençlik Dergisi, 2003; ss:33.