Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 5, Sayı: 46, Mayıs 2017, s

(1)

_____________________________________________________________________________________

Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 5, Sayı: 46, Mayıs 2017, s. 596-614

Yayın Geliş Tarihi / Article Arrival Date Yayınlanma Tarihi / The Publication Date 28.03.2017 12.05.2017

Öğr. Gör. İsmail KARAKULLE Kastamonu Üniversitesi, Devrekani MYO

ikarakulle@kastamonu.edu.tr Prof.Dr. Abdullah KARAKAYA

Karabük Üniversitesi, İİbf İşletme Bölümü Yönetim Ve Organizasyon akarakaya@karabuk.edu.tr

ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNİN GİRİŞİMCİLİK EĞİLİMLERİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

Öz

Girişimcilik, ülkelerin ekonomik gelişmişlik seviyelerinin artmasında önemli bir rol oynamaktadır. Ayrıca toplumların gelişmesinde, sürdürülebilir rekabet avantajı elde etmesinde girişimcilik özelliği gösteren kişilerin girişimciliğe yönlendirmek ve girişimci sayısını artırmak önemli bir konudur. Devletin girişimciliği teşvik et- mesinin yanında; girişimcilerin sayısını artırmak konusunda üniversite öğrencileri- nin girişimcilik eğilimlerini belirlemek ve girişimciliğe teşvik etmek önem arz etmektedir. Bu çalışmanın amacı, Kastamonu Üniversitesindeki farklı akademik program ve bölümlerdeki öğrencilerin girişimcilik eğilimini değerlendirmektir. Bu amaçla girişimcilik eğilimlerinin demografik özelliklere göre farklılık gösterip gös- termediği araştırılmıştır. Araştırmada veriler anket yöntemiyle elde edilmiştir. Elde edilen veriler t-testi ve ANOVA yöntemiyle analiz edilmiştir. Girişimcilik eğilimi- nin cinsiyet ve akademik programa göre farklılıkların bulunduğu tespit edilmiştir.

Anahtar kelimeler: Girişimcilik, Girişimci, Girişimcilik Eğilimi

(2)

Üniversite Öğrencilerinin Girişimcilik Eğilimleri Üzerine Bir Araştırma

The Journal of Academic Social Science Yıl: 5, Sayı: 46, Mayıs 2017, s. 596-614

597 A RESEARCH ON ENTREPRENEURANCE OF UNIVERSITY STUDENTS

Abstract

Entrepreneurship, plays an important role in increasing the economic development levels of countries. It is also an important issue in the development of the societies, to have entrepreneurship entrepreneurship and to increase entrepreneurship with sustainable competitive advantage. Besides encouraging the entrepreneurship of the state; It is important to determine the entrepreneurial tendencies of university students and to encourage entrepreneurship in order to increase the number of ent- repreneurs.The aim of this study is to evaluate the different academic programs at Kastamonu University and the entrepreneurial tendencies of the students in the de- partments. For this purpose, it has been researched whether entrepreneurial tendencies differ according to demographic characteristics. Survey data were obtained by questionnaire method. The obtained data were analyzed by t-test and ANOVA.

Entrepreneurial tendencies have been found to vary according to gender and academic pro- gramme.

Keywords: Entrepreneurship, Entrepreneur, Entrepreneurial Tendency

Giriş

Küreselleşmenin öneminin her geçen gün artarak devam etmesi, teknolojik yenilik ve gelişmelerin artması, rekabetin ve sürdürülebilirliğin ekonomik gelişmeye katkısı ülkelerin temel konuları arasında yer almaktadır. Bu gelişmişlik seviyesinin oluşmasında en önemli konu- lardan birisi de ekonominin lokomotifi olarak görülen girişimcilerdir. Girişimciler ülkelerin gelişmesine sağladığı katma değerlerin yanında işsizliğin azalmasında da önemli bir rol oyna- maktadır. Girişimciler, artan rekabet ortamında ürün ve hizmetlerin farklılaşmasını sağlayan, yeni ürün ve hizmetleri sunan, fırsatları ve yenilikleri takip eden kimseler olarak ekonomik kal- kınmanın öncüsü olarak ülkelerin önem verdikleri birer unsurlardır. Girişimcilerin anlam ve önemi elde ettikleri parasal miktarların fazlalığı ile değil, meydana getirdikleri ekonomik değer- lerle ölçülmektedir (Durukan, 2007:29). Girişimciliğin ülke ekonomilerine sağladığı değerler ekonomik gelişmenin yanı sıra refahın artması, rekabet üstünlüklerin sağlanması, yeni pazarla- rın oluşması, istihdamın artarak işsizliğin azalması, toplumsal gelişmenin sağlanması gibi bir- çok etkene sahiptir.

Girişimciliğin artan önemi ülkelerin ekonomik gelişmesine katkı sağlayacak bir olgu olarak ortaya çıkması; devletlerin bu konuda gelişimin sağlanması için temel politikaları arasın- da yer almaktadır. Günümüzde birçok hükümet politikaları girişimciyi ve girişimciliği teşvik edecek şekilde uygulamalar yürütmektedir. Bununla beraber üniversiteler de bu gelişime katkı sağlayan önemli faktörlerden biridir. Üniversitelerde girişimciliğin artmasına sağlanan eğitim programlarının yanın da uygulamaya dönük olarak uygulanan birçok faaliyette girişimci olmaya aday olan üniversite öğrencilerinin bu konuda sahip olduğu potansiyellerini belirlemek önemli bir konudur. Bu çalışmada Kastamonu üniversitesi öğrencilerinin girişimcilik eğilimlerini belirleyen faktörlerin demografik özellikler açısından incelenmesi, bu faktörlere göre girişimcilik eğilimlerinde farklılıkların olup olmadığı olmadığının tespitini ortaya koymaktır.

(3)

598 1. KURAMSAL ÇERÇEVE

1.1. Girişimciliğin Tanımı ve Önemi

Ekonomilerin gelişmesinde ve ilerlemesinde dinamik bir güç olan girişimcilik, farklı yazarlar ve araştırmacılar tarafından ele alınan bir konudur. Sürekli değişen ve dinamik bir konu olduğu için girişimcilik kavramıyla ilgili olarak tek bir tanımın yapılmadığı görülmektedir. Girişimci- lik, girişimcinin ekonomik bir değer meydan getirmek amacıyla bir fırsatı belirleyip, değerlen- dirmesi ve bunun sonucunda elde edilen fırsattan yararlanmak için ortaya konulan bir faaliyetler bütünüdür (Karcıoğlu ve Kaygın, 2013:3). Üstün düzeyde üretkenlik kullanarak meydana getiri- lebilecek daha yüksek düzeyde durumlara erişebilmek için kullanılan bir yöntem ve süreçtir (Titiz, 1999). Bir başka tanıma göre ise girişimcilik, yaşadığımız ve varlığımızı sürdürdüğümüz çevrenin oluşturduğu fırsatları keşfederek, bunları proje haline getirip bireylerin yaşamını ko- laylaştıracak ve ihtiyaçlarını karşılayacak yeteneklere sahip olmaktır( Bozkurt, 2000). Girişim- ciliğin tanımı ekonomistler, sanayiciler, iş adamları gibi değişik meslek gruplarına göre de farklı şekillerde tanımlanmaktadır( Büyükyılmaz vd. 2016:107; Yılmaz ve Sünbül, 2009). Girişimcilik kavramının tanımlamalarında farklılıklar olmasına rağmen temelde bakıldığında;

 Yaşadığımız veya ilişkide bulunduğumuz çevrede meydana gelen fırsatların farkına varılması,

 Bu fırsatların belirli bir değer olarak ortayaçıkarılması,

 Toplumun ve bireylerin ihtiyaçlarınıkarşılamaya dönük olarak meydana getiri- len süreç ve yöntemler bütünüdür.

Girişimci, üretim faktörlerini bir araya getirerek mal ve hizmetler sunan, bu faaliyeti yürütürken meydana gelebilecek olan riskleri hesaplayıp bunun karşılanması için faaliyette bulunan kişidir (Littunen, 2000:295). Girişimci yeterli zaman ve emek harcayarak, finansal, fiziksel ve sosyal riskler ve külfet alınması sonucunda, ekonomik faydalar ve bireysel tatmin elde etmeye amaçla- yan kişidir (Taysı ve Canbaz, 2014:60). Bir başka tanıma göre girişimci, gelir elde etmek niye- tiyle mal ve hizmet üretmek veyahut pazarlamak amacıyla emek, doğal kaynak, sermayeyi bir araya getiren, riski göze alıp işletmeyi kurarak bu işletmeyi yöneten veya yönetim konusunda belirli yetkinliklere sahip kişilerden yardım alan kişidir (Patır ve Karahan, 2010:29).

Girişimciler yaşadığı çevre veya toplumda farklılıkları görerek bunları fırsata dönüştüren kişi- lerdir. Bireylerin girişimci olma istek ve arzularının şekillenmesinde aile, eğitim, yaşanılan çev- re, toplumsal dinamikler gibi birçok unsurun etkisi olmakla beraber, girişimcilerin kişisel özel- likleri önemli bir etkiye sahiptir. Girişimci, yaratıcı düşünme gücünün verdiği yetkinlikle ileri görüşlülük ve fırsatları yakalama alışkanlığı, ilişkide bulunduğu birçokçevreyi ikna etme gücü, takım halinde çalışma yatkınlığı, hayal kurma gücü ve bu hayalleri gerçekleştirme arzu ve iste- ği, çalışma, üretme ve değer oluşturma arzusu gibi sahip olduğu özellik ve nitelikleri sayesinde ekonomik gelişmenin ve toplumsal kalkınmanın öncüleridirler (Yılmaz ve Sünbül, 2009). Gri- şimcilik, ekonomin gelişip büyümesinde en etkili güçtür. Bunu sağlamak için o ülkenin temel politika, uygulama ve anlayışına bağlıdır ( Gültekin vd., 2016:184).

Girişimciliğin önemi geçmişten günümüze kadar artarak devam etmiş özellikle de 21. Yüzyılın başında büyük artış göstermiştir. Küreselleşmenin artan etkisi, bilgi ve iletişim teknolojilerinde- ki gelişmenin meydana getirdiği dönüşüm bu yüzyılda girişimciliğin yükselen bir değer olarak ortaya çıkmasında önemli bir rol oynamıştır. Ekonomik kalkınmadan toplumsal gelişmeye haya

(4)

599 tın her alanında birçok etkisi olmuştur. Bu gelişme bireysel, toplumsal ve ekonomik temelde

daha önemli hale gelmiştir.

Girişimciliğin bireyler açısından önemi; bireylerin bir iş fikrine sahip olması, bu fikri eyleme dönüştürme niyetinin olması ve riski ve zararı göz önüne alması bireyin özgür davranışı için oldukça önemlidir. Kendi işini kurma fikri toplumdaki bireyler arasında yaygınlık kazanması, bunu sağlayacak olan unsurların gelişmesi, bireysel farkında’lığın ön plana çıkması toplumsal ve ekonomik gelişmeye katkı sağlayacaktır. Bireylerin girişimci olma istek ve arzuları bireysel öneminden başlayarak toplumsal gelişme için önemli bir konu olması duygusu girişimciler tara- fından benimsenmesi gerekmektedir. Toplumsal açıdan girişimciliğin önemi ise, toplumların gelişmişlik seviyelerini belirleyen unsurlardan birisi olması açısından girişimciliğin yeri ve önemi yadsınamaz. Toplumların kalkınması ve gelişmesi yeni iş fikirlerin ortaya çıkması ve bunların uygulanabilmesine bağlıdır (Güreşçi, 2014:25-26). Bununla beraber girişimcilik ekonomik gelişme açısından bakıldığında milli gelirin artması, işsizliğin azalması, sanayileşmenin yaygın hale gelmesi, dış ödemeler denge farklılıklarının giderilmesi, milli kaynakların üretimde kullanılmasına katkı sağlamaktadır (Arıkan, 2002:41).

1.2. Girişimcilik Eğilimi

Girişimcilik eğilimi, bireyin kendi işini kurma yönündeki sahip olduğu istek, arzu ve azminin göstergesidir. Kısacası bireyin girişimcilik yapabilme kabiliyeti ile ilgili kavramdır (Güreşçi, 2014:24-27). Girişimcilik eğilimi, bireyin merakını ve eylemini örgütsel istihdama karşı olarak kendi kendini işgücüne yönlendirme durumu olarak da ifade edilmektedir (Souitaris vd., 2007:570). Girişimcilik eğiliminin ortaya çıkmasında çeşitli faktörler vardır. Bunlar bireyin doğuştan sahip olduğu bir özellik olmasa da bir takım yollarla bunların ortaya tespit edilmesi, geliştirilmesi ve doğru şekilde yönlendirilmesi gerekir.

Girişimcilik eğilimin ortaya çıkmasında yaşanılan toplumda geçmişten gelen girişimcilik biri- kimi, kültürel ve sosyal çevrenin etkisi, ülkenin girişimcilik üzerine sahip olduğu teşvikler ve yönlendirmeler, eğitim düzeyi gibi birçok faktör etkilidir (Güreşçi, 2014:27). Bununla beraber bireyin yaşadığı çevre, ailenin sahip olduğu özellik ve nitelikler, bireyin iş hayatıyla ilgili olarak örnek aldığı çevrenin ve toplumda oluşan genel algı gibi birçok faktör girişimcilik eğiliminin oluşmasında etkilidir. Dolayısıyla bireysel faktörlerle beraber çevresel faktörlerin etkisi girişim- cilik eğiliminin gelişmesinde birbirini tamamlayan etkenlerdir (Salik ve Kaygın, 2016:147).

Girişimcilik eğilimi aileden devralınmaktadır. Aile, girişimciliğe yönelmenin kaynağıdır. Aile- deki rol modeller, ailenin tutum ve davranışları, olaylara bakış açısı ve yönlendirmesi bireyin girişimcilik nitelikleriyle yakından ilgilidir. Girişimcilik açısından aşırı korumacı aileler birey üzerinde olumsuz etkiye neden olmaktadır. Bireyin kendine özgü kararlar almasında, sorumluluk üstlenmekte ailenin etkisi nedeniyle birey özgürce davranamamakta buda bireyim girişimci- lik eğiliminin gelişmesini olumsuz etkilemektedir. Demokratik tutum sergileyen ailede yetişen bireyler kendine güvenen, girişimcilik yeteneği olan, aldığı kararları uygulayan ve sorumluluk- larını taşıyan bireyler olmakta iken otoriter tutum sergileyen ebeveynlerin çocukları bunun ter- sini sergilemektedir. Dolayısıyla ailenin tutum davranışları, sahip olduğu girişimcilik kültürü, statüsü gibi etkenler girişimcilik eğilimi açısından birey üzerinde farklı etkilere neden olmakta- dır (Erik, 2002:4).

Örgütsel açısından bakıldığında girişimcilik eğilimi, örgütün geçmişi, potansiyel büyüklüğü, etkinlikte bulunduğusektör ne kadar farklı olursa olsun ekonomik gelişmenin ve örgüt başarısı- nın en önemli itici güçlerinden biridir. Çünkü girişimcilik eğilimi ekonomik gelişmeyi teşvik

(5)

600 eden, örgütlerin performans göstermelerinde ve rakiplerinden öne geçme gibi örgütsel gelişme

ve büyüme açısından önemli bir etkisi vardır (Özdemir, 2015:43).

Girişimcilik eğilimi ile yetişkin gençler; özellikle üniversite öğrencileri arasında yakın bir iliş- kinin olduğu ifade edilebilir (Karabulut, 2009 ; Keat vd., 2011; Bilge ve Bal, 2012; Yıldız ve Kapu, 2012; Bozkurt ve Erdurur, 2013; Özdemir, 2015, Büyükyılmaz vd.,2016; Salik ve Kay- gın, 2016). Genç bireylerin ekonomik hayatta yer bulabilme istek ve arzuları, iş hayatıyla ilgili sahip olduğu fikir ve düşüncelerini eyleme dökmeleri diğer bireylere oranla daha fazladır ve her geçen gün artarak devam etmektedir (Güreşçi, 2014:24). Girişimcilik, bir fikre sahip olarak bunu fiziki hareketliliğe dönüştürüp sonuç almayı gerektirmektedir. Bunu sağlayan ülkeler ekonomik açıdan küresel piyasalarda daha avantajlı konuma geçmeleri, Pazar paylarındaki büyük- lük ve üstünlük sayesinde daha fazla girişimcinin ortaya çıkmasına ve diğer ülkelerden bunu sağlayacak olan girişimcilik eğilimi potansiyeline sahip bireylerin ülkelerine gelmelerini sağla- ma açısından önem arz etmektedir.

Girişimcilik eğilimi ile ilgili yapılan araştırmalar bireyin girişimcilik eğiliminde olan ve olma- yanların özellikleri belirlenmeye çalışılmış, girişimci bireylerin bağımsız hareket etme istemi, zenginleşme, yeni fikirler elde etme, risk üstlenme, mevcut olan mal ve hizmetlerin dışına çıka- rak yeni ürün ve hizmet oluşturma gibi özelliklerdir. Girişimci olmayan bireyler ise bağımlı olma, risk üstlenememe, var olan ekonomik durumun devamını sağlama gibi özelliklere sahip- tirler (Güney ve Nurmakhamatuly, 2007:67).

Girişimcilik eğilimi bireyin sahip olduğu özelliklerinin çevresel faktörler yoluyla geliştirilmesi ile ülkenin ekonomik, sosyal ve kültürel gelişmesine katkı sağlayacaktır. Ülkelerin gelişmişlik düzeylerinde sahip olduğu girişimci sayısı ve bunların ortaya çıkardığı değerler yoluyla bölgesel alandan başlayarak bir bütün halinde küresel ölçekte ülkelerin gelişmesi açısından oldukça önemli bir konu haline gelmiştir. Girişimcilik eğiliminin gelişmesinde çevresel ve bireysel fak- törlerle beraber girişimciliğin gelişmesine katkı sağlayan üniversitelerin yeri ve önemi yadsına- mazdır. Günümüzde birçok üniversite iş hayatına ve mesleğe yeni atılacak olan genç girişimci adayların sahip olduğu yeterlilikleri ve yetkinlikleri geliştirme konusunda önemli bir gelişme sağlamışlardır (Çetin, 2007).

1.3. Girişimcilikle İlgili Çalışmalar

Girişimciliği etkileyen birçok faktör bulunmaktadır. Girişimcilikle ilgili olarak yapılan birçok araştırmada genellikle girişimcilik özelliklerinin ön plan çıktığı görülmektedir.

Arslan (2002), “Üniversiteli Gençlerde Mesleki Tercihler Ve Girişimcilik Eğilimleri” adlı ça- lışmada şu bulguları elde etmiştir: erkek öğrencilerin birinci tercihlerinin kendi işini kurma iste- ğine karşılık kız öğrencilerin özel sektörde çalışmayı istedikleri görülmüştür. Babanın sahip olduğu eğitim seviyesinin yüksek olanlarda girişimcilik eğiliminin yüksek olduğu görülmüştür.

Ayrıca ailenin gelir seviyesi ve çocuk sayısındaki azlık ile girişimcilik arasındaki ilişkinin pozi- tif yönde olduğu da görülmüştür.

Örücü vd. (2007), “Üniversite Öğrencilerinin Girişimcilik Eğilimlerinde Ailesel Faktörlerin Etkisi Üzerine Bir Uygulama” adlı çalışmada; yüksek gelir seviyesine sahip ailelerin çocukları- nın daha çok girişimci olma eğilimine sahip oldukları, güvene dayalı tarzda yetiştirilen öğrenci- lerin girişimci olma eğiliminde oldukları ve erkek öğrencilerin bayan öğrencilerine göre daha çok girişimci olma eğiliminde oldukları görülmüştür. Ayrıca ailede girişimci bireylerin olması öğrencilerin girişimci olma isteklerini etkilememektedir.

(6)

601 Doğaner ve Altunoğlu (2010), “Adnan Menderes Üniversitesi Nazilli İktisadi Ve İdari Bilimler

Fakültesi İşletme Bölümü Öğrencilerinin Girişimcilik Eğilimleri” adlı çalışmada şu bulgular elde edilmiştir: girişimcilik eğilimi ile kişilik faktörlerinden yaratıcı olma ve başarma ihtiyacı faktörleri arasında anlamlı ilişkiler olduğu görülmüştür. Erkek öğrenciler, kız öğrencilere göre daha fazla girişimcilik eğilimine sahiptir. Ayrıca girişimcilik özelliklerini belirleyen etmenler- den biri olan eğitimin girişimcilik düzeyi açısından bir farklılık yaratmadığı sonucuna varılmış- tır.

Bilge ve Bal (2012), “Girişimcilik Eğilimi: Celal Bayar Üniversitesi Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma” adlı çalışmada, önlisans öğrencilerinin lisans öğrencilerine göre daha fazla girişimci- lik eğilimine sahip oldukları, erkek öğrencilerin kız öğrencilere göre daha fazla girişimcilik eğilimine sahip olduklarıgörülmüştür.

Kılıç vd. (2012), “Üniversite Öğrencilerinin Girişimcilik Eğilimleri Üzerine Bir Araştırma:

Bandırma İİBF İşletme Bölümü Örneği” adlı çalışmada, öğrencilerin girişimcilik özellikleri ile cinsiyetleri arasındaki ilişkinin araştırılması sonucunda erkek öğrencilerin kız öğrencilere oranla girişimcilik eğilimlerinin daha yüksek çıktığı ve gelir seviyesi arttıkça öğrencilerin girişimcilik eğilimleri arttığı görülmüştür.

Bozkurt ve Erdurur (2013), “Girişimci Kişilik Özelliklerinin Girişimcilik Eğilimindeki Etkisi:

Potansiyel Girişimciler Üzerinde Bir Araştırma” adlı çalışmada: katılımcıların girişimci kişilik özelliklerine sahip oldukları ve girişimcilik eğitimi almaları girişimcilik potansiyellerinin ortaya çıkmasına katkı sağladığı görülmüştür.

İpçioğlu ve Taşer (2015), “İşletme Bölümlerinde Verilen Eğitimin Girişimci Adayı Öğrenciler Üzerindeki Etkileri” adlı çalışmada, girişimciliğin tüm alt boyutlarında 4. Sınıf öğrencileri 1.

Sınıf öğrencilerine göre girişimcilik konusunda daha olumlu oldukları gözlemlenmiştir. Ayrıca öğrencilerin “risk alma eğilimleri”, “belirsizliğe karşı toleranslı olma” ve “kendilerine olan gü- ven” girişimciliğinin alt boyutlarında anlamlı farklar elde etmişlerdir.

Salik ve Kaygın (2016), “Demografik Değişkenler Açısından Üniversite Öğrencilerinin Giri- şimcilik Eğilimlerinin Belirlenmesi: Kafkas Üniversitesi Örneği” adlı çalışmada, öğrencilerin girişimcilik eğilimi açısından risk aldıkları, belirsizliğe karşı toleranslı oldukları, yeniliğe açık oldukları, güçlü içsel kontrol odağına sahip oldukları, kendine güvendikleri ve başarıya ihtiyaç duydukları tespit edilmiştir. Fakat daha önce girişimcilik faaliyetinde bulunan bireyin başarı ihtiyacı azaldığı buna karşın içsel kontrol odağının güçlendiği görülmüştür.

Büyükyılmaz vd. (2016), “Girişimcilik Eğitimi Alan Bireylerin Demografik Özellikleri Açısın- dan Girişimcilik Eğilimleri Arasındaki Farklar” adlı çalışmada elde edilen bulgular şunlardır:

cinsiyetin proje boyutu açısından girişimcilik eğilimini farklılaştırdığı görülmüştür. Kadın giri- şimcilerin yeni projeler ortaya koyma konusunda erkek girişimcilere göre daha hevesli oldukları belirlenmiştir. Buna karşın düşünce ve yatırım boyutu açısından cinsiyetin girişimcilik eğilimi üzerinde etkisinin bulunmadığı tespit edilmiştir. Bireylerin girişimcilik eğilimlerini ortaya çı- karmada üniversitelerde verilen girişimcilik eğitiminin önemli bir etkisinin bulunduğu görül- müştür. Ayrıca girişimciliğin tüm boyutları açısından bakıldığında; yaşın, iş deneyiminin ve girişimcilerin içinde bulundukları sektörün girişimcilik eğilimi üzerinde herhangi bir farklılaştı- rıcı etkisinin bulunmadığı görülmüştür.

Girişimcilik ile ilgili yapılan araştırmalarda ortaya çıkan sonuçlar bazı durumlar açısından fark- lılık göstermesine rağmen girişimcilik eğilimleri ile ilgili olarak ailenin, yaşanılan çevrenin, alınan eğitimin ve sahip olunan geçmiş tecrübelerin girişimcilik eğilimi üzerinde etkisinin oldu- ğu görülmektedir.

(7)

602 2. ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNİN GİRİŞİMCİLİK EĞİLİMLERİ ÜZERİ-

NE BİR ARAŞTIRMA

2.1. Araştırmanın Tanıtılması

Araştırma, Kastamonu Üniversitesi önlisans ve Lisans öğrencilerinin girişimcilik eğilimini belirlemek amacıyla yapılmıştır. Araştırmanın ilk bölümünde araştırmanın amacının ne olduğu, evren ve örneklem boyutları yer alırken; ikinci bölümünde araştırmanın metodolojisine ilişkin bilgiler yer almaktadır.

2.1.1. Araştırmanın Amacı

Araştırmanın temel amacı, Kastamonu Üniversitesi öğrencilerinin girişimcilik eğilimlerini, giri- şimcilik düzeylerinin demografik faktörler açısından farklılık gösterip göstermediğini ortaya koymaktır. Bu amaçla birer girişimci adayı olan üniversite öğrencilerinin girişimcilik eğilimle- rinin artırılmasına katkı sağlayacağı, yazınsal alana veri sağlayacağı ve yol göstereceği düşü- nülmektedir.

2.1.2. Evren ve Örneklem

Araştırmanın evrenini, Kastamonu Üniversitesi Devrekâni Meslek yüksekokulu Büro Hizmetle- ri ve Sekreterlik, İnsan Kaynakları Yönetimi ve Medya iletişim bölümü öğrencileri ile İletişim fakültesi Halkla İlişkiler ve Reklamcılık, Gazetecilik ve Radyo, Sinema ve Televizyon bölü- münde öğrenimine devam eden öğrenciler oluşturmaktadır. Bu kitlenin tercih edilmesinin nede- ni farklı bölümlerde eğitim almış ve farklı mesleki iş alanlarına geçiş sürecinde girişimci olma isteğinde bulunmak isteyip istemeyeceklerini tespit etmektir. Bu kapsamda İletişim Fakültesin- de öğrenimine devam eden ve tesadüfî olarak seçilen 400 öğrenciye, Devrekâni Meslek Yükse- kokulunda ise 250 öğrenciye geri dönüş oranları da dikkate alınarak anket formu dağıtılmıştır.

İletişim fakültesinde dağıtılan anketlerden 272 tanesi ve Meslek Yüksekokulunda 155 tanesi geri dönmüş ve analiz için uygun bulunmuştur. Toplamda geri dönüş oranı % 71 olarak tespit edilmiştir.

2.2. Araştırmanın Metodolojisi

Metodoloji kapsamında araştırmanın veri toplama ve analiz yöntemine, araştırmada kullanılan ölçeğe ilişkin bilgiler yer almaktadır.

2.2.1. Veri Toplama ve Analiz Yöntemi

Araştırmada verilerin toplanması amacıyla anket yöntemi kullanılmıştır. Anket iki bölümden meydana gelmektedir. Birinci bölümde katılımcıların cinsiyet, yaş, aylık gelir, aileye ilişkin bilgiler gibi demografik faktörleri tespit etmek için araştırmacı tarafından oluşturulan kişisel bilgi formundan oluşmaktadır. İkinci bölümde ise Yılmaz ve Sünbül (2009) tarafından gelişti- rilmiş olan “Üniversite Öğrencilerine Yönelik Girişimcilik Ölçeği” kullanılmıştır. Ankete katı- lan öğrencilerin girişimcilikle ilgili algılarını ve tutumlarınıölçmek amacıyla 5’li likert ölçeğine sahip 36 ifade bulunmaktadır. Ölçek “ 1= Hiçbir zaman” ile “ 5= Çok sık” arasında değişen cevaplar barındırmaktadır. Öğrencilerin girişimcilik düzeylerinin değerlendirilmesinde aşağıda Tablo 1’deki kriterler temel alınmıştır.

(8)

603 Tablo 1. Girişimcilik Düzeyleri Puanları

36-64 Çok düşük girişimcilik

65-92 Düşük girişimcilik

93-123 Orta düzeyde girişimcilik

124-151 Yüksek girişimcilik

152-180 Çok yüksek girişimcilik

Araştırma çerçevesinde analizler, örneklemden elde edilen veriler kapsamında gerçekleşmiştir.

Demografik özelliklerin öğrencilerin girişimcilik eğilimleri üzerindeki etkilerini araştırmak için t-testi ve ANOVA testi uygulanmıştır.

3. BULGULAR

Bulgular kapsamında ilk olarak araştırmaya katılan öğrencilerin demografik dağılımları ince- lenmiş, ikinci olarak güvenilirlik analizi gerçekleştirilmiş, üçüncü olarak ise katılımcıların giri- şimcilik eğilimlerini belirlemek amacıyla oluşturulan hipotezlere ilişkin analizler gerçekleşti- rilmiştir.

3.1. Katılımcıların Demografik Özellikleri

Katılımcıların demografik değişkenlere göre katılımı çerçevesinde, cinsiyet, yaş, akademik program, öğrenim türü, bölüm, ailenin aylık geliri, kardeş sayısı, girişimcilik dersi alma durumu, ailenin mesleği, eğitim durumu ve ailede girişimci olma değişkenlerine ilişkin elde edilen dağılımlar Tablo 2’de sunulmaktadır.

Tablo 2. Katılımcıların Demografik Dağılımı

Demografi Frekans Oran(%)

Cinsiyet Kadın 248 58,1%

Erkek 179 41,9%

Yaş

17-20 Yaş 182 42,6%

21-24 Yaş 230 53,9%

25 Yaş ve üzeri 15 3,5%

Eğitim Durumu Ön Lisans 155 36,3%

Lisans 272 63,7%

Öğrenim Türü Birinci Öğretim 299 70,0%

İkinci Öğretim 128 30,0%

Bölüm

Büro Hizmetleri ve Sekreterlik 87 20,4%

İnsan Kaynakları Yönetimi 50 11,7%

Medya ve İletişim 17 4,0%

Halkla İlişkiler ve Reklamcılık 208 48,7%

Gazetecilik 24 5,6%

Radyo, Televizyon ve Sinema 41 9,6%

Aile Aylık Geliri

1001‐1500 TL 148 34,7%

1501‐2500 TL 162 37,9%

2501‐3500 TL 73 17,1%

3501‐4500 TL 32 7,5%

4501 ve üstü 12 2,8%

Kardeş Sayısı

Yok 26 6,1%

1 Kardeş 109 25,5%

2 Kardeş 114 26,7%

3 Kardeş 77 18,0%

4 Kardeş 57 13,3%

5 ve üzeri kardeş 44 10,3%

Girişimcilik Dersi Aldınızmı? Evet 156 36,5%

Hayır 271 63,5%

Anne Eğitim Durumu İlkokul 296 69,3%

(9)

604

Ortaokul 85 19,9%

Lise 28 6,6%

Önlisans 6 1,4%

Lisans 8 1,9%

Lisansüstü 4 0,9%

Baba Eğitim Durumu

İlkokul 190 44,5%

Ortaokul 108 25,3%

Lise 95 22,2%

Önlisans 10 2,3%

Lisans 20 4,7%

Lisansüstü 4 0,9%

Anne Mesleği

Serbest Meslek 20 4,7%

Kamu Çalışanı 12 2,8%

Özel Sektör Çalışanı 42 9,8%

Emekli 17 4,0%

Çiftçi 3 0,7%

Çalışmıyor 287 67,2%

Diğer 46 10,8%

Baba Mesleği

Serbest Meslek 82 19,2%

Kamu Çalışanı 51 11,9%

Özel Sektör Çalışanı 99 23,2%

Emekli 114 26,7%

Çiftçi 41 9,6%

Çalışmıyor 4 0,9%

Diğer 36 8,4%

Ailede Girişimci Varmı? Var 67 15,7%

Yok 360 84,3%

Katılımcıların cinsiyete göre dağılımları incelendiğinde % 58,1’inin (248 kişi) kadın, % 41,9’unun (179 kişi) erkek olduğu, yaş dağılımlarına bakıldığında %42,6’sının (182 kişi) 17-20 yaş, % 53,9’unun (230 kişi) 21-24 yaş, % 3,5’inin (15 kişi) 25 yaş ve üzeri olduğu, eğitim du- rumlarına bakıldığında %36,3’ünün (155 kişi) önlisans, % 63,7’sinin (272 kişi) lisans öğrenimi- ne sahip olduğu tespit edilmiştir. Bunun yanında öğrenim türüne bakıldığında, %70’inin (299 kişi) birinci öğretim ve %30’unun (128 kişi) ikinci öğretim olduğu belirlenmiştir. Bölüm dağı- lımına bakıldığında,Meslek yüksekokulunda %20,4’ünün (80 kişi) Büro Hizmetleri ve Sekreter- lik, Fakülte bazında bakıldığında ise %48,7’sinin (208 kişi) Halkla İlişkiler ve Reklamcılık bö- lümünde oransal olarak yüksek olduğu belirlenmiştir. Katılımcıların %63,5’inin (271 kişi) giri- şimcilik dersi almadığı, %36,5’inin (156 kişi) ise girişimcilik dersi aldığı tespit edilmiştir.

Katılımcıların ailelerinin sahip olduğu gelir düzeyi dağılımına bakıldığında, %74,6’sının (310 kişi) 2500 TL ve altı gelir grubundadır. Ailenin eğitim durumuna bakıldığında, en fazla oranın hem anne hem de babanın ilkokul mezunu olduğu, Ailenin eğitim durumuna bakıldığında, annenin eğitim durumunda %67,2’sinin (287 kişi) çalışmadığı ve babanın eğitim durumunda

%26,7’sinin (114 kişi) emekli olduğu tespit edilmiştir.Katılımcıların ailede girişimci olma durumu açısından bakıldığında, %84,3’ünün (360 kişi) girişimci olmadığı, %15,7’sinin (67 kişi) girişimci olduğu belirlenmiştir.

3.2. Güvenilirlik Analizi

Öncelikli olarak 427 kişiye uygulanan anketin güvenilirlik analizi yapılmıştır. Güvenilirlik analizi, ankete katılımcılar tarafından verilen cevapların tutarlığını test etmeye yarayan bir analizdir (Carey, 2001). Güvenilirlik analizlerinde en çok kullanılan yöntemlerden bir tanesi ölçekte yer alan k maddenin varyansları toplamının genel varyansa oranlanması ile bulunan bir ağırlıklı standart değişim ortalaması olan Cronbach Alfa Katsayısı’dır (Cronbach, 1951).Anketin güveni-

(10)

605 lirliğinin ölçülmesi için Cronbach’ın güvenilirlik testi uygulanmış ve SPSS 23™ paket programı

aracılığı ile elde edilen güvenilirlik analizi sonucu aşağıdaki Tablo 3’de verilmiştir.

Tablo 3. Güvenilirlik Analizi Sonuçları

Cronbach's Alpha Madde Sayısı

,928 36

Cronbach istatistiği, değişkenler arasındaki korelasyon yapısını dikkate alarak anketin güvenilir olup olmadığını ölçmeye yaran bir testtir. Literatürde genel bir kabul olmamakla beraber bu istatistiğin 0,6 (%60) ve üzeri bir değere sahip olması durumunda anketin güvenilir olduğu söy- lenebilir. İstatistik 1’e ne kadar yaklaşırsa anketin de güvenilirliği o derece artmaktadır. Anket içi hesaplanan güvenilirlik katsayısı 0,928 gibi 1’e yakın bir değer çıkmıştır. Dolayısıyla anketin güvenilirliğinin%92 (0,928 ) olduğu görülmektedir.

3.3. Hipotez Testleri

Hipotez testleri kapsamında katılımcıların girişimcilik eğilimlerinin araştırma çerçevesinde kul- lanılan demografik faktörler açısından farklılık gösterip göstermediği araştırılmıştır. Bu amaçla demografik özelliklerin öğrencilerin girişimcilik eğilimleri üzerindeki etkilerini araştırmak için literatürdeStudent’in t-testi olarak bilinen test ve tek yönlü varyans analizleri (ANOVA) uygu- lanmıştır. Student'ın t-testi verilen iki değişik grup sayısal verinin birbirinden anlamlı olarak farklılık gösterip göstermemesini test etmek için kullanılabilir. Eğer test istatistiği içinde bulunan ölçek parametresi faktörünün değeri bilinmiyorsa ve bu faktör veriye dayayan bir kestirim ile ifade edilmekte test istatistiği bir Student'ın t-dağılımı gösterdiği varsayılarak analizler uygu- lanırZimmerman, 1997).

Cinsiyet açısından katılımcıların girişimcilik eğilimi açısından herhangi bir farklılık olup olma- dığı test edilmiştir. Gerçekleştirilen t-testi sonucunda elde edilen sonuçlar Tablo 4 ve 5’te yer almaktadır.

Tablo 4. Cinsiyete Göre Faktör Ortalamaları

Cinsiyet Sayı Ortalama Standart Sapma

Kadın 248 129,96 18,97

Erkek 179 133,91 18,43

Tablo 4incelendiğinde, erkeklerin girişimcilik eğilimlerinin, kadınlara oranla daha yüksek oldu- ğu görülmektedir. Ancak ortalamalar arasındaki bu farkın istatistiksel olarak anlamlı olup olma- dığını test eden t-testi sonucu şöyledir;

Tablo 5. Cinsiyete Göre t-testi Sonuçları

LeveneVaryans Eşitliği Testi t-testi

Fhesap P. thesap S.d. P.

0,00 0,95 -2,15 425,00 0,03*

Fhesap: Levenevaryans homojenliği test istatistiği, P.: İlgili test istatistiğine ait olasılık değeri, thesap: bağımsız örneklem t-testi istatistiği, S.d.: Serbestlik derecesi

Tablo 5 incelendiğinde, H0: μ1 = μ2 (Kadınların ve erkeklerin girişimcilik eğilimleri algısı ara- sında istatistiksel olarak anlamlı bir fark yoktur) hipotezi için hesaplanan test istatistiği değeri-

(11)

606 nin (0,03), güvenilirlik düzeyinden (0,05) küçük olduğu görülmektedir. İlgili hipotez reddedilir.

Dolayısıyla %95 güvenilirlikle cinsiyetin, öğrencilerin girişimcilik eğilimleri algısı üzerinde etkili olduğu söylenebilir. Erkek öğrencilerin kadın öğrencilere göre daha fazla girişimcilik eği- limi göstermektedir.

Yaş gruplarına göre öğrencilerin girişimcilik eğilim algısı açısından farklılık olup olmadığı test edilmiştir. Gerçekleştirilen tek yönlü varyans analizi (ANOVA) sonuçları Tablo 6’da yer almak- tadır.

Tablo 6. Yaş Grupları İçin Tek Yönlü Varyans Analizi Sonuçları

Yaş Grupları Sayı Ortalama Std. Sapma En Düşük En Yüksek Anova P.

17-20 Yaş 182 132,37 18,52 78 167

0,313

21-24 Yaş 230 130,64 18,97 70 173

25 Yaş ve üzeri 15 137,4 19,84 108 169

Toplam 427 131,62 18,82 70 173

P. Tek yönlü varyans analizi için hesaplanan test istatistiği değerini göstermektedir.

Tablo 6 incelendiğinde yaş grupları arasındaki ortalamaların farklı olduğu görülmektedir. Bu farklılıkların istatistiksel olarak anlamlı olup olmadığını test eden (H0: μ1 = μ2...μn(Yaş grupları açısından girişimcilik eğilimleri arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık yoktur)) hipotezi tek yönlü varyans analizi sonucunda %95 güvenilirlikle kabul edilmiştir (P. 0,313). Dolayı- sıyla yaşın girişimcilik eğilimi üzerinde bir etkisi yoktur denebilir.

Akademik program açısından öğrencilerin girişimcilik eğilimlerinin farklılık gösterip gösterme- diği test edilmiştir. Gerçekleştirilen t-testi sonucunda elde edilen sonuçlar Tablo 7 ve 8’de yer almaktadır.

Tablo 7. Akademik Programa Göre Faktör Ortalamaları

Akademik Program Sayı Ortalama Standart Sapma

Önlisans 155 128,76 19,16

Lisans 272 133,24 18,47

Tablo 8. Akademik Programa Göre t-testi Sonuçları

0,402 0,526 -2,37 425 0,018*

Tablo 8 incelendiğinde; H0: μ1 = μ2 (Akademik program seviyeleriningirişimcilik eği- limleri algısı arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark yoktur) hipotezi için hesaplanan test istatistiği değerinin (0,018), güvenilirlik düzeyinden (0,05) küçük olduğu görülmektedir. İlgili hipotez reddedilir. Dolayısıyla %95 güvenilirlikle akademik program seviyesinin, öğrencilerin girişimcilik eğilimleri algısı üzerinde etkili olduğu söylenebilir. Lisans düzeyindeki öğrencilerin girişimcilik eğilimlerinin, önlisans öğrencilerine oranla daha yüksek olduğu görülmektedir.

(12)

607 Öğrenim türü açısından öğrencilerin girişimcilik eğilimlerinin farklılık gösterip göster-

mediği test edilmiştir. Gerçekleştirilen t-testi sonucunda elde edilen sonuçlar Tablo 9 ve 10’da yer almaktadır.

Tablo 9. Öğrenim TürüneGöre Faktör Ortalamaları

Öğrenim Türü Sayı Ortalama Standart Sapma

Birinci Öğretim 299 130,45 18,92

İkinci Öğretim 128 134,34 18,36

Tablo 10.Öğrenim TürüneGöre t-testi Sonuçları

0,460 0,498 1,964 425 0,05

Test sonucunda H0: μ1 = μ2 (Öğrencilerin öğrenim türlerine göregirişimcilik eğilimleri algısı arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark yoktur) hipotezi için hesaplanan test istatistiği değe- rinin (0,05), güvenilirlik düzeyine (0,05) eşit olduğu görülmektedir. Dolayısıyla %95 güvenilir- likle öğrenim türü girişimcilik eğilimi üzerinde etkili değildir denebilir.

Bölüme göre öğrencilerin girişimcilik eğilim algısı açısından farklılık olup olmadığı test edil- miştir. Gerçekleştirilen tek yönlü varyans analizi (ANOVA) sonuçları Tablo 11’da yer almakta- dır.

Tablo 11. Bölüme Göre Tek Yönlü Varyans Analizi Sonuçları

Bölüm Sayı Ortalama Std. Sap-

ma En Düşük En Yük-

sek Anova P.

Büro Hizmetleri ve Sekreterlik 87 130,39 18,47 91 164

0,058

İnsan Kaynakları Yönetimi 50 129,02 18,22 76 164

Medya ve İletişim 17 120,53 24,16 79 154

Halkla İlişkiler ve Reklamcılık 208 132,69 18,35 78 173

Gazetecilik 24 137,71 17,86 101 166

Radyo, Televizyon ve Sinema 41 132,98 19,47 70 164

Toplam 427 131,62 18,82 70 173

Tablo 11 incelendiğinde bölümler arasındaki ortalamaların farklı olduğu görülmektedir. Bu farklılıkların istatistiksel olarak anlamlı olup olmadığını test eden (H0: μ1 = μ2...μn(Bölümler açısından girişimcilik eğilimleri arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık yoktur)) hipotezi tek yönlü varyans analizi sonucunda kabul edilmiştir (P. 0,058). Dolayısıyla bölümün giri- şimcilik eğilimi üzerinde bir etkisi yoktur denebilir.

Ailenin sahip olduğu aylık gelirin öğrencilerin girişimcilik eğilim algısı açısından farklılık olup olmadığı test edilmiştir. Gerçekleştirilen tek yönlü varyans analizi (ANOVA) sonuçları Tablo 12’da yer almaktadır.

(13)

608 Tablo 12. Aylık Gelire Göre Tek Yönlü Varyans Analizi Sonuçları

Gelir Grupları Sayı Ortalama Std. Sapma En Düşük En Yüksek Anova P.

1001‐1500 TL 148 131,22 20,52 78 169

0,647

1501‐2500 TL 162 133,10 17,63 76 173

2501‐3500 TL 73 130,15 18,57 70 164

3501‐4500 TL 32 128,56 18,36 85 160

4501 ve üstü 12 133,67 15,91 115 163

Toplam 427 131,62 18,82 70 173

Tablo 12 incelendiğinde bölümler arasındaki ortalamaların farklı olduğu görülmektedir. Bu farklılıkların istatistiksel olarak anlamlı olup olmadığını test eden (H0: μ1 = μ2...μn(Aylık gelir- ler açısından girişimcilik eğilimleri arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık yoktur)) hipotezi tek yönlü varyans analizi sonucunda kabul edilmiştir (P. 0,647). Dolayısıyla aylık gelirin girişimcilik eğilimi üzerinde bir etkisi yoktur denebilir.

Sahip olunan kardeş sayısı öğrencilerin girişimcilik eğilim algısı açısından farklılık olup olma- dığı test edilmiştir. Gerçekleştirilen tek yönlü varyans analizi (ANOVA) sonuçları Tablo 13’de yer almaktadır.

Tablo 13. Kardeş Sayısına Göre Tek Yönlü Varyans Analizi Sonuçları

Kardeş Sayısı Sayı Ortalama Std. Sapma En Düşük En Yüksek Anova P.

Yok 26 129,08 18,73 89 158

0,365

1 Kardeş 109 133,53 19,24 70 169

2 Kardeş 114 130,79 18,38 82 167

3 Kardeş 77 131,01 19,24 76 165

4 Kardeş 57 134,70 19,04 82 173

5 ve üzeri kardeş 44 127,59 17,84 78 162

Toplam 427 131,62 18,82 70 173

Tablo 13 incelendiğinde, (H0: μ1 = μ2...μn(Kardeş sayısının girişimcilik eğilimleri üzerinde istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık oluşturmamaktadır)) hipotezitek yönlü varyans analizi sonucunda kabul edilmiştir(P.0,365). Dolayısıyla, kardeş sayısının öğrencilerin girişimcilik eğilimleri üzerinde etkili olmadığı görülmektedir.

Girişimcilik dersi almış olmanın öğrencilerin girişimcilik eğilimlerinin farklılık gösterip gös- termediği test edilmiştir. Gerçekleştirilen t-testi sonucunda elde edilen sonuçlar Tablo 14 ve 15’da yer almaktadır.

(14)

609 Tablo 14. Girişimcilik Dersi Almış Olma Durumuna Göre Faktör Ortalamaları

Ders Sayı Ortalama Standart Sapma

Aldım 156 130,55 18,34

Almadım 271 132,22 19,09

Tablo 15. Girişimcilik Dersi Almış Olma Durumuna Göre t-testi Sonuçları

0,479 0,489 0,883 425 0,378

Test sonucunda H0: μ1 = μ2 (Öğrencilerin girişimcilik dersi almış olmalarınıngirişimcilik eği- limleri algısı arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark oluşturmamaktadır) hipotezi için hesaplanan test istatistiği değerinin (0,378), güvenilirlik düzeyinden (0,05) büyük olduğu görül- mektedir. İlgili hipotez kabul edilir. Dolayısıyla girişimcilik dersi almanın girişimcilik eğilimi üzerinde etkili olmadığı söylenebilir. Girişimcilik dersini alan öğrencilerin dersi almayan öğren- cilere göre girişimcilik eğilimlerinin daha düşük olduğu görülmektedir.

Ailenin eğitim durumunun öğrencilerin girişimcilik eğilim algısı açısından farklılık olup olma- dığı test edilmiştir. Gerçekleştirilen tek yönlü varyans analizi (ANOVA) sonuçları Tablo 16’da yer almaktadır.

Tablo 16. Annenin Eğitim Durumuna Göre Tek Yönlü Varyans Analizi Sonuçları

Anne Eğitim Durumu Sayı Ortalama Std. Sapma En Düşük En Yüksek Anova P.

İlkokul 296 131,73 18,68 76 169

0,404

Ortaokul 85 131,45 19,39 85 173

Lise 28 134,79 15,28 98 165

Önlisans 6 123,67 19,94 89 144

Lisans 8 132,50 25,87 70 152

Lisansüstü 4 114,75 23,00 95 148

Toplam 427 131,62 18,82 70 173

Tablo16’ya göre H0: μ1 = μ2...μn(Anne eğitim durumu girişimcilik eğilimleri üzerinde istatis- tiksel olarak anlamlı bir farklılık oluşturmamaktadır) hipotezi tek yönlü varyans analizi sonucunda%95 güvenilirlikle kabul edilmiştir(P. 0,404). Dolayısıyla, annenin sahip olduğu eğitim durumunun öğrencilerin girişimcilik algısı üzerinde etkili olmadığı söylenebilir.

Tablo 17. Babanın Eğitim Durumuna Göre Tek Yönlü Varyans Analizi Sonuçları

Baba Eğitim Durumu Sayı Ortalama Std. Sapma En Düşük En Yüksek Anova P.

İlkokul 190 131,33 18,24 76 167

Ortaokul 108 131,96 20,03 78 173 0,8

(15)

610

Lise 95 132,88 18,52 70 169

Önlisans 10 131,50 18,26 89 152

Lisans 20 128,80 20,50 79 165

Lisansüstü 4 120,50 18,93 108 148

Toplam 427 131,62 18,82 70 173

Tablo17’ye göre H0: μ1 = μ2...μn(Baba eğitim durumu girişimcilik eğilimleri üzerinde istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık oluşturmamaktadır) hipotezi tek yönlü varyans analizi sonucunda%95 güvenilirlikle kabul edilmiştir(P. 0,80). Dolayısıyla, babanın sahip olduğu eğitim durumunun öğrencilerin girişimcilik algısı üzerinde etkili olmadığı söylenebilir.

Ailenin mesleki durumunun öğrencilerin girişimcilik eğilim algısı açısından farklılık olup ol- madığı test edilmiştir. Gerçekleştirilen tek yönlü varyans analizi (ANOVA) sonuçları Tablo 18’de yer almaktadır.

Tablo 18. Annenin Mesleki Durumuna Göre Tek Yönlü Varyans Analizi Sonuçları

Anne Mesleği Sayı Ortalama Std. Sapma En Düşük En Yüksek Anova P.

Serbest Meslek 20 125,15 23,41 78 157

0,038

Kamu Çalışanı 12 133,67 19,05 95 152

Özel Sektör Çalışanı 42 139,40 16,14 100 167

Emekli 17 124,82 24,77 70 164

Çiftçi 3 131,00 29,82 104 163

Çalışmıyor 287 131,77 18,01 76 173

Diğer 46 128,41 19,33 91 169

Toplam 427 131,62 18,82 70 173

Tablo 18’e göre H0: μ1 = μ2...μn(Anne mesleğinin durumu girişimcilik eğilimleri üzerinde istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık oluşturmamaktadır) hipotezi tek yönlü varyans analizi sonucunda%95 güvenilirliklereddedilmiştir ( P. 0,038). Dolayısıyla, annenin sahip olduğu mesleğin öğrencilerin girişimcilik algısı üzerinde etkili olduğu söylenebilir.

Tablo 19. Babanın Mesleki Durumuna Göre Tek Yönlü Varyans Analizi Sonuçları

Baba Mesleği Sayı Ortalama Std. Sapma En Düşük En Yüksek Anova P.

Serbest Meslek 82 129,60 21,17 78 164

0,446

Kamu Çalışanı 51 130,94 16,38 86 165

Özel Sektör

Çalışanı 99 133,12 17,80 76 173

Emekli 114 131,43 20,15 70 169

Çiftçi 41 136,34 15,63 102 163

Çalışmıyor 4 135,25 15,44 123 156

Diğer 36 127,86 18,33 79 157

Total 427 131,62 18,82 70 173

(16)

611 Tablo 19 incelendiğinde; H0: μ1 = μ2...μn(Baba mesleğinin durumu girişimcilik eğilimleri

üzerinde istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık oluşturmamaktadır) hipotezi tek yönlü varyans analizi sonucunda%95 güvenilirlikle kabul edilmiştir (P. 0,446). Sonuç olarak, babanın sahip olduğu mesleğinin öğrencilerin girişimcilik algısı üzerinde etkili olmadığı söylenebilir.

Ailede girişimci bireyler olması durumu öğrencilerin girişimcilik eğilimlerinin farklılık gösterip göstermediği test edilmiştir. Gerçekleştirilen t-testi sonucunda elde edilen sonuçlar Tablo 20 ve 21’de yer almaktadır.

Tablo 20. Ailede Girişimci Bireyler Olma Durumuna Göre Faktör Ortalamaları

Ailede Girişimci Sayı Ortalama Standart Sapma

Var 67 135,19 18,21

Yok 360 130,95 18,88

Tablo 21. Ailede Girişimci Bireyler Olma Durumuna Göre t-testi Sonuçları

0,02 0,886 1,69 94,347 0,085

Tablo 21 incelendiğinde H0: μ1 = μ2(Ailede girişimci bireyler olması durumu girişimcilik eği- limleri üzerinde istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık oluşturmamaktadır) hipotezi için hesaplanan test istatistiği değerinin (0,085), güvenilirlik düzeyinden (0,05) büyük olduğu görülmek- tedir. İlgili hipotez%95 güvenilirlikle kabul edildiği görülmektedir. Sonuç olarak ailede girişim- ci kimselerin bulunması öğrencilerin girişimcilik eğilimleri üzerinde etkili değildir denebilir.

SONUÇ

Bu araştırmada Kastamonu Üniversitesi Devrekâni Meslek Yüksekokulu öğrencileri ile İletişim Fakültesi öğrencilerinin demografik faktörler yönünden girişimcilik eğilimlerinin farklılık gös- terip göstermediği araştırılmıştır. Belirtilen amaçla gerçekleştirilen araştırmanın, potansiyel girişimci adayları olan üniversite öğrencilerinin gerekli nitelikler ve yetkinler doğrultusunda doğru yönlendirilmesi ve iş hayatına doğru ve bilinçli bir şekilde hazırlanmasına katkı sağla- maktır. Çünkü girişimcilik ülkelerin ekonomik gelişme ve ilerleme sağlaması, artan pazar ve piyasa koşullarında rekabet üstünlüğü sağlamaları, ülkelerin refah seviyelerinin gelişmesinde hayati öneme sahiptir. Bunların sağlanmasına katkıda bulunacak olan genç girişimci adayları olan üniversite öğrencilerinin girişimcilik eğilimlerinin belirlenmesi önemli olduğu düşünül- mektedir.

Araştırmada farklı akademik program ve çeşitli bölümlerde öğrenim gören öğrencilerin girişim- cilik eğilimlerini belirlemek için anket yöntemi kullanılarak veriler elde edilmiştir. Elde edilen verileri test etmek için t-testi ve tek yönlü varyans analizi (ANOVA) kullanılarak elde edilmiş- tir. Farklı alan ve bölümlerde eğitim alan öğrencilerin iş hayatına yönelme süresince girişimci olma istek ve özelliklerinde farklılık olup olmadığı tespit edilmeye çalışılmaktadır.

(17)

612 Elde edilen veriler değerlendirildiğinde; cinsiyetin girişimcilik eğilimi üzerinde etkili olduğu

görülmektedir. Elde edilen bu sonuç daha önce yapılan çalışmalarla uyumlu olduğu görülmek- tedir. Yapılan t-testi sonucuna göre akademik program seviyesinin, öğrencilerin girişimcilik eğilimleri üzerinde etkili olmasına karşılık öğrenim türünün girişimcilik eğilimi üzerinde etkili olmadığı görülmektedir. Lisans düzeyindeki öğrencilerin girişimcilik düzeyi, önlisans öğrenci- lerine oranla daha fazla olduğu görülmektedir. Burada önlisans öğrencilerinin mesleki ara ele- man ihtiyacına dönük olarak iş hayatında daha fazla tercih edilmesi ve bu doğrultuda yaygın bir görüşün iş hayatında hâkim olması elde edilen sonucu destekliyor olarak düşünülmektedir.

Araştırmada elde edilen diğer önemli bir sonuç ise, annenin sahip olduğu mesleki durum giri- şimcilik eğilimini etkilerken, babanın sahip olduğu mesleki durum girişimcilik eğilimini etkilememektedir. Burada kadının toplum hayatında giderek artan önemi ve iş hayatında erkeklerle aynı hak ve yetkilere sahip olmaları bu durumun ortaya çıkmasına neden olduğu söylenebilir.

Araştırma elde edilen bulgular değerlendirildiğinde, önlisans öğrencilerinin girişimcilik potansiyellerinin yüksek ama yönlendirme seviyelerinin az olduğu söylenebilir. Bu seviyenin artırıl- ması için öğrencilerin staj dönemlerinin daha uzun süre olarak belirlenmesi, hem iş hayatını daha yakından tanımaları hem de elde edecekleri tecrübelerinin daha uzun süreye yayılarak elde edilmesi sağlanabilir. Girişimcilik eğitiminin süresinin belirli bir dönemde değil birkaç dönemi kapsayacak şekilde daha geniş ve kapsamlı olarak verilmesi girişimcilik eğilimlerini artırabile- ceği düşünülmektedir. Bu araştırma, üniversite öğrencilerinin girişimcilik eğilimlerini belirleye- rek öğrencilerin doğru şekilde iş hayatına yönlendirilmesine katkı sağlamaktadır. Araştırma kapsamında önlisans ve lisans akademik programları karşılaştırmalı olarak analiz edilmekte ve ortaya çıkan farklılıklar yapılacak olan çalışmalara ve yazınsal alana da ayrıca katkı sağlamak- tadır.

KAYNAKLAR

Arıkan, Semra, (2002), Girişimcilik Temel Kavramlar ve Bazı Güncel Konular, Siyasal Kitabevi, Ankara

Arslan, Kahraman, (2002), “Üniversiteli Gençlerde Mesleki Tercihler Ve Girişimcilik Eğilimleri”. Doğuş Üniversitesi Dergisi, (6): s. 1-11.

Bilge, Hürriyet; Bal, Vedat, (2012), “Girişimcilik eğilimi: Celal Bayar Üniversitesi öğrencileri üzerine bir araştırma”, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Der-

gisi, 2(16), s. 131-148.

Bozkurt, Öznur; Erdurur, Kutbettin, (2013), “Girişimci kişilik özelliklerinin girişimcilik eğilimindeki etkisi: Potansiyel girişimciler üzerinde bir araştırma”, Girişimcilik ve.

Kalkınma Dergisi, 8(2), s. 57-78.

Bozkurt, Rüştü, (2000), “ Girişimci ve Rol Bilinci”, İş Fikirleri Dergisi, Aralık, Sayı:12, s. 86- 94.

Büyükyılmaz, Ozan; Karakaya, Abdullah; Yıldıran, Canan, (2015), “ Girişimcilik Eğitimi Alan

Bireylerin Demografik Özellikleri Açısından Girişimcilik Eğilimleri Arasındaki Farklar”. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 10(2), s.105-125.

Carey, Lou, (2001), Measuring and evaluating school learning. Allyn& Bacon.