Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 5, Sayı: 63, Aralık 2017, s

(1)

_____________________________________________________________________________________

Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 5, Sayı: 63, Aralık 2017, s. 354-368

Yayın Geliş Tarihi / Article Arrival Date Yayınlanma Tarihi / The Publication Date 05.12.2017 25.12.2017

Yrd. Doç. Dr. Hüseyin POLAT

Adıyaman Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Temel Eğitim Bölümü hpolat@adiyaman.edu.tr

İLKOKUL 1. SINIF HAYAT BİLGİSİ DERSİ OKULUMUZDA HAYAT ÜNİTESİ KAZANIMLARININ GERÇEKLEŞME DÜZEYİNE İLİŞKİN

EBEVEYN GÖRÜŞLERİ Öz

Bu çalışmanın amacı, ilkokul 1. Sınıf öğrencileri ebeveynlerinin görüşlerine göre Hayat Bilgisi dersi okulumuzda hayat ünitesi kazanımlarının gerçekleşme düzeyini ortaya koymaktır. Bu amaçla çalışma tarama modelinde olup, veri toplama aracı olarak likert tipi ölçme aracı kullanılmıştır. Ebeveynlerden çocuklarının Hayat Bilgisi dersi okulumuzda hayat ünitesi kazanımları ile ilgili görüşleri “Evet her zaman” sıklığından, “Hayır hiçbir zaman (1)” sıklığına doğru “5-1 derecelerinde”

puanlamaları istenmiştir. Veriler, 2017-2018 eğitim öğretim yılında Adıyaman ilindeki 93 ebeveynden elde edilmiştir. Bulgulara göre; çocukların/öğrencilerin okulumuzda hayat ünitesi kazanımları durumu (puanı)/gerçekleşme “çok iyi” dü- zeyde olmuştur. Çocukların/öğrencilerin okulumuzda hayat ünitesi kazanımları durumu (puanı) okul başarısı ve Hayat Bilgisi dersi başarısı değişkenine göre anlamlı bir farklılık göstermiş olup, okul başarısı ve hayat bilgisi dersi başarısı ile okulumuzda hayat ünitesi kazanımları durumu (puanı) arasında olumlu bir ilişki vardır.

Ebeveynlerin anne-baba olma, ekonomik durumları ve çocuklarının cinsiyeti de- ğişkenine göre ise okulumuzda hayat ünitesi kazanımları durumu (puanı) arasında anlamlı bir farklılık görülmemiştir.

Anahtar kelimeler: Okulumuzda hayat, Hayat Bilgisi eğitimi, Hayat bilgisi dersi programı, ebeveyn

(2)

İlkokul 1. Sınıf Hayat Bilgisi Dersi Okulumuzda Hayat Ünitesi Kazanımlarının Gerçekleşme Düzeyine İlişkin Ebeveyn Görüşleri

The Journal of Academic Social Science Yıl: 5, Sayı: 63, Aralık 2017, s. 354-368

355 PARENTS’ OPINIONS ABOUT EFFECTUATION LEVEL OF LIFE IN

OUR SCHOOL UNIT GAININGS OF LIFE SCIENCES LESSON IN FIRST CLASS OF PRIMARY SCHOOL

Abstract

The purpose of this work is to reveal the effectuation level of gainings of life in our school unit of Life Sciences lesson according to parents of first class students of primary school. With this purpose, survey model is used for the work and likert scale is used as data collection tool. Parents are asked for evaluating opinions about the gainings of life in our school unit of Life Sciences lesson from the frequency of

“Yes, always” to the frequency of “No, never (1)” using the grades “5-1”. Data has been obtained from 93 parents in the education year of 2017-2018 in Adıyaman.

According to data obtained; the students’/children’s effuctuation/state (point) of gainings of life in our school unit has been at the level of “very good”. Child- ren’s/students’ state (point) of gainings of life in our school has shown a meaningful difference according to variables of school success and Life Sciences lesson success and there is a meaningful relation between gainings of school and Life Sci- ences lesson successes and life in our school unit. A meaningful relation between the states (points) of life in our school units gainings can’t be found according to the variables of parents’ being mother-father, economical conditions and sex.

Keywords: Life in our school, education of Life Sciences, Schedule of Life Scien- ces lesson, parent

Giriş

İlkokul 1, 2 ve 3. sınıfta yer alan Hayat Bilgisi dersi, tarih, sosyoloji, psikoloji, coğraf- ya, ekonomi gibi sosyal bilimler ile fizik, kimya, biyoloji gibi fen doğa bilimlerinin 7-9 yaş grubu çocukların bilişsel, sosyal ve duyuşsal düzeylerine uygun olarak bilgi, kavram, beceri ve değerlerin birlikte yer aldığı “öğretimde toplulaştırma” ilkesi ile oluşturulan bir derstir. Yaşamın tüm alanlarına ilişkin özellikleri yansıtabilecek nitelikte (Akınoğlu, 2005:5) olan Hayat bilgisi dersindeki konular, çocukların deneyim dünyasına uygun olarak ev, aile ve okul ile yakın çevre konularından seçilmekte ve ders konu merkezli olmaktadır (Kabapınar, 2009:1). Hayat bilgisi çocuğun okula başladığı ilk yıllarda, onun bir bütün halinde gelişmesini sağlayan ilk derstir (Binbaşıoğlu, 2003:36). Çocuk bu dönemde günlük yaşamda karşılaştığı sorunları bir bütünlük içinde çözmeye çalışır (Sönmez, 2010:5) Bu dersin programının asıl amaçı ise; temel yaşam becerilerine sahip, kendini tanıyan, sağlıklı ve güvenli bir yaşam süren, yaşadığı toplumun de- ğerlerini özümseyen ve çevreye duyarlı araştıran, üreten ve ülkesini seven bireyler yetiştirmek (MEB, 2017) olarak belirtilmektedir.

2017 yılında değişen 1, 2 ve 3. Sınıf Hayat Bilgisi dersi programının amaçlarından biri de öğ- rencilere Sosyal beceriler kazandırmaktır. Programda; sosyal beceriler başkaları ve çevreyle olumlu etkileşimi destekleyen, başkalarının duygularını anlama, grup etkinliklerinde yer alma, cömertlik, yardımseverlik, başkalarıyla iletişimde bulunma, müzakere etme, sorun çözme ben- zeri davranışlar olarak tanımlanmaktadır (MEB,2017) .

(3)

356 Tablo 1: İlkokul 1. Sınıf Hayat Bilgisi Dersi Öğretim Programı Ünite Adları, Kazanım

Sayısı, Ders Saati ve Ders Saati Yüzdesi

Ünite No

Ünite Adı Kazanım

Sayısı

Ders Saat Ders

Saati

%

1 Okulumuzda Hayat 15 40 28

2 Evimizde Hayat 7 20 14

3 Sağlıklı Hayat 7 22 15

4 Güvenli Hayat 7 20 14

5 Ülkemizde Hayat 6 20 14

6 Doğada Hayat 8 22 15

Toplam 50 144 100

(Tablo 1: MEB, 2017)

Tablo 1’de görüleceği gibi; yeni Hayat Bilgisi dersi programında; okulumuzda hayat, evimizde hayat, sağlıklı hayat, ülkemizde hayat ve doğada hayat olmak üzere altı ünite yer almaktadır. Bu programda ders saati olarak en çok sırasıyla; okulumuzda hayat (%28), sağlıklı hayat (%15) ve doğada hayat (%15), evimizde hayat (%14), güvenli hayat (%14), ülkemizde hayat (%14) ünite- leri yer almaktadır. Programda kazanımlar en çok sırasıyla; okulumuzda hayat (f=15), doğada hayat (f=8), evimizde hayat (f=7), sağlıklı hayat (f=7), güvenli hayat (f=7) ve ülkemizde hayat (f=6) şeklinde olmaktadır.

Hayat bilgisi dersi programı, bireyi sağlıklı ve güvenli bir şekilde, okul, ev, doğa ve yaşadığı ülke bağlamında bilgi, beceri ve değer kazandırmayı hedeflemektedir. Bu derste ağırlığı en çok olan ünite, kazanım sayısı ve ders saati olarak okulumuzda hayat ünitesidir. Bu durumu, ünite- nin okulların açıldığı ilk haftaya denk geldiği düşünüldüğünde çocuğun okula uyumu ve okul ile ilgili pozitif ilişki kurması bakımından daha da önemli hale getirmektedir. İlkokul 1. Sınıf Hayat bilgisi dersi okulumuzda hayat adlı ünitede yer alan kazanımlar aşağıda Tablo 2’de verilmiştir.

Tablo 2: İlkokul 1. Sınıf Hayat Bilgisi Dersi Okulumuzda Hayat Ünitesi Kazanımları

Kazanımlar

1.1.1. Sınıf içi tanışma etkinliğine katılır.

1.1.2. Kendisiyle akranları arasındaki benzer ve farklı yönleri ayırt eder.

1.1.3. Okula geliş ve okuldan gidişlerde güvenlik kurallarına uyar.

1.1.4. Sınıfının okul içindeki yerini bulur.

1.1.5. Sınıf içerisinde bulunan ders araç ve gereçleri ile şeref köşesini tanır.

1.1.6. Bayrak töreninde nasıl davranması gerektiğini kavrar.

1.1.7. Okulunun bölümlerini tanır.

1.1.8. Okul çalışanlarını tanır.

1.1.9. İhtiyaç duyduğu durumlarda okul çalışanlarından yardım alır.

1.1.10. Sınıf içi kuralları belirleme sürecine katılır.

1.1.11. Okul kurallarına uyar.

1.1.12. Okulda iletişim kurarken nezaket ifadelerini kullanır.

(4)

357

1.1.13. Okul içi etkinliklerde görev almaya istekli olur.

1.1.15. Kullanacağı ders araç ve gereçlerini seçer.

(Tablo 2: MEB, 2017)

Tablo 2’de görüleceği gibi, okulumuzda hayat ünitesi on beş kazanımdan oluşmaktadır. Bireyin, kendisini, arkadaşlarını, okul ortamını ve ona ait öğeleri ile ilgili kazanımlar edinmesini amaç- lamaktadır. Çocuklar, sıklıkla okul ortamına uyum sağlamaları için bilmeleri gereken kurallar hakkında konuşmakta, çoğu çocuk birçok kural bildiği gibi okula başlayan birinin bunlara aşina olması gerektiğini de belirtmektedir (Dockett ve Perry, 2016:59).

Aileden sonra okul, çocuğun ilk temel toplumsallaşma kurumu niteliği taşımakta, çevresinde uyulması gereken kurallarla, özümsenmesi beklenen bilgilerin bulunduğu yer (Yavuzer, 2011:159) olmaktadır. Okulumuzda hayat ünitesi yoluyla öğrenciler okul yaşamının bir parçası haline getirilmeye çalışılır. Diğer bir ifadeyle bu ünite okul ile ilgili olumlu tutumların edinil- mesinde önemli bir etken olduğunu düşünüyoruz. Öğrencilerin derse ve okula karşı olumlu tu- tumları ise eğitimde başarıyı artıran bir faktördür (Adıgüzel ve Karadaş, 2013; Ceylan ve Berbe- roğlu, 2007; Sargın, 2016; Şişko ve Demirhan, 2002; Yavuz, 2017). Tutumlar aynı zamanda, bize sosyal bir topluluğun parçası olduğumuzu hissettirmekte ve sosyal uyum işlevine hizmet etmektedirler (Atkinson ve ark., 2008: 629).

Hayat bilgisi dersi program ile ilgili olarak; kişisel niteliklerin kazanma düzeyi (Aydın,2016;), becerilerin kazanılma düzeyi (Arık, 2016; Kılıç, 2015; Barlas,2015; Kutanoğlu, 2014), değerler (Balık,2016; Sever, 2015; Tefek, 2016), program uygulaması ve değişikliği (Alak, 2011; Güle- ner, 2010; Öztürk ve Kalafatçı, 2016; Özkan, 2012; Uysal 2010; Türkyılmaz, 2011) gibi birçok araştırmanın konusu olmaktadır.

İlköğretimde yer alan dersler, çocuklara gelecekteki yaşamlarında kullanabilecekleri bilgi ve beceri kazandırarak topluma faydalı, sorumluluk sahibi ve iyi birer vatandaş olmalarını sağla- maktadır (Gültekin ve Kılıç, 2014). Bu çalışmanın amacı da ilkokul 1. Sınıf hayat bilgisi dersi okulumuzda hayat adlı ünite kazanımlarının edinme durumunu ebeveynlerinin görüşlerine göre ortaya koymaktır. Programın ilk defa 2017-2018 eğitim öğretim yılında uygulandığı dikkate alındığında çalışmanın alana katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Yöntem

Araştırmanın Modeli

İlkokul 1. Sınıf öğrencilerinin Hayat Bilgisi dersi okulumuzda hayat ünitesi kazanımlarını edinme durumlarının belirlenmesine yönelik yapılan bu araştırma tarama modelinde yürütül- müştür. Bir grubun belirli özelliklerini belirlemek için verilerin toplanmasını amaçlayan (Büyü- köztürk ve ark., 2008:27), bu modelde araştırma konusu olay, birey veya nesne, kendi şartların- da ve olduğu gibi tanımlanır, herhangi bir şekilde değiştirme, etkileme çabası gösterilmez (Ka- rasar, 2000:77). Tarama modeli, belli bir zaman diliminde mevcut durumu betimleme, var olan durumu kıyaslayacak standartları belirlemek ya da yaşanan özel durumlar arasındaki ilişkilerin tespit edilmesi amaçlanmaktadır (Cohen, Manion, & Morrison, 2007:205).

Evren ve Örneklem

Bu araştırmanın çalışma evrenini, 2017-2018 eğitim öğretim yılında Adıyaman ili merkezde yer alan “a” , merkezde fakat dezavantajlı mahallede yer alan “b” ve merkeze bağlı bir köydeki “c”

(5)

358 ilkokul 1. sınıf öğrencilerinin ebeveynleri oluşturmaktadır. Örneklemini ise gönüllük esası ile bu

ilkokullarda ulaşılan 93 ilkokul 1. Sınıf öğrencilerin ebeveynleri oluşturmaktadır.

Tablo 3: Çalışma Grubuna Ait Frekans ve Yüzde Değerleri

f %

Okul Türü Merkez 39 41,9

Dezavantajlı Mahalle 24 25,8 Merkeze Bağlı Köy 30 32,3

Toplam 93 100

Ebeveyn Anne 74 79,6

Baba 19 20,4

Toplam 93 100

Çocuğun/Öğrencinin Cinsiyeti

Kız 51 54,8

Erkek 42 45,2

Toplam 93 100

Tablo 4’de görüldüğü gibi, çalışma grubumuzdaki ebeveynlerin çocukları/öğrencilerin %41,9’u merkez (f=39), %25,8’i dezavantajlı bölge (f=24) ve %32,3’ü ise merkeze bağlı köydeki ilkoku- la (f=30) devam etmektedirler. Çalışmaya katılan 93 ebeveynin %79,6’sı anne, %20,4’ü ise babalardan oluşmaktadır. Çocukların/öğrencilerin %54,8’i kız, %45,2’si ise erkeklerden oluş- maktadır.

Veri Toplama Aracı

Bu araştırmada, ilkokul 1. Sınıf öğrencilerinin Hayat Bilgisi dersi okulumuzda hayat ünitesi kazanımlarını edinme durumunu öğrencilerin ebeveynlerinin görüşleri alınarak belirlenmeye çalışılmıştır.

2017 yılında değişen ve sadece 1. Sınıflarda 2017-2018 eğitim öğretim yılında uygulanan 1.

Sınıf Hayat Bilgisi dersi programında “Okulumuzda hayat” ünitesi ile ilgili 15 kazanım ince- lenmiş, incelemeler sonucunda, okulumuzda hayat ünitesi ile ilgili taslak maddelerden oluşan bir anket formu hazırlanmıştır. Taslak form, kapsam ve yapı geçerliliği için literatür taramasın- dan sonra, alan uzmanlarının görüşleri de alınarak, kişisel bilgilerin yer aldığı 5 madde, ve okulumuzda hayat ünitesi kazanımları ile ilgili görüş/ifadelerin yer aldığı 48 maddeden oluşan bir anket formu oluşturulmuştur. Çalışma evreninden gönüllük esası ile ulaşılan 45 ebeveyn ile ön uygulama yapılmış olup, analizler sonucunda Cronbach Alpha katsayısı 0.83 olarak bulunmuş- tur.

Verilerin Toplanması ve Analizi

Bu çalışmanın verileri Adıyaman ilindeki 1. Sınıf öğrencilerinin 93 ebeveyninden toplanmıştır.

Ebeveynler anket formundaki okulumuzda hayat ünitesi kazanımları ile ilgili olarak yer alan 48 maddeyi, çocuklarının/öğrencilerin okulumuzda hayat ünitesi kazanımlarına bağlı olarak göz- lemlerine göre; “evet her zaman (5)”, evet çoğunlukla (4)”, “evet bazen (3)”, “evet nadiren (2)”

ve “hayır hiçbir zaman (1)” olmak üzere puanlamaları istendi. Anket formunda ters madde yer almamakta ve okulumuzda hayat ünitesi kazanımı ile ilgili alınabilecek maksimum puan 240 olmuştur.

Okulumuzda hayat ünitesi kazanımı toplam puan üzerinden; 1-60 puan “kötü”, 61-120 “orta”, 121-180 puan “iyi” ve 181-240 puan “çok iyi” olarak değerlendirilmiştir.

(6)

359 Tablo 4: 1. Sınıf Öğrencilerinin Okulumuzda Hayat Ünitesi Kazanımları Puanı

Okulumuzda Hayat Ünitesi Kazanım Puanı

n Min. Mak. x sd

Okulumuzda Ha- yat Ünitesi Kaza- nım Puanı

93 78 240 195,99 24,654

Tablo 4’de görüldüğü gibi, ebeveynlerini görüşleri sonucunda, 1. Sınıf öğrencilerin okulumuzda hayat ünitesi kazanımları durumu (puanı) minimum 78, maksimum ise 240 olmuştur. Genel olarak öğrencilerin ünite kazanımları durumu (puanı) ise 195,99 “çok iyi” çıkmıştır.

Ebeveynlerin çocukları/öğrencileri gözlemleri sonucunda okulumuzda hayat ünitesi kazanımları ile ilgili görüşleri sonucunda oluşan ünite kazanım puanı; ebeveynin anne ve baba olma değiş- keni ile hakkında görüş belirtikleri çocuklarının/öğrencilerin cinsiyeti değişkenine göre bağım- sız gruplar t-Testi; çocuğun/öğrencinin okul başarısı, hayat bilgisi dersi başarısı ve ekonomik durum değişkenine göre ünite kazanımları durumunun (puanının ) farklılaşıp farklılaşmadığını test etmek için ise tek yönlü varyans analizi (ANOVA) kullanılmıştır.

Bulgular

Bu bölümde, çalışmaya katlan ebeveynlere göre, çocuklarının/öğrencilerini okul başarısı, Hayat Bilgisi dersi başarısı, ekonomik durumları değişkeni ve bu değişkenlere göre ilkokul 1. Sınıf öğrencilerinin okulumuzda hayat ünitesi kazanımları durumunun (puanının) farklılaşıp farklı- laşmadığı ile ilgili veriler yer almaktadır.

Bu çalışmaya katılan ebeveynlere göre, çocuğunun/öğrencisinin okul başarısı, hayat bilgisi dersi başarısı ve ekonomik durumlarına yönelik görüşleri Tablo 5’te yer almaktadır.

Tablo 5: Ebeveyn Görüşlerine Göre Çocuğunun/Öğrencisinin Okul Başarısı, Hayat Bilgisi Dersi Başarı, Ekonomik Durumları Değişkeni İçin Frekans ve Yüzde Değerleri

Öğrencilerin Okul Başarısı

Öğrencilerin Hayat Bilgisi Dersi Başarısı

Ebeveynlerin Eko- nomik Durumları

f % f % f %

Çok

Kötü 6 6,5

Kötü 2 2,2 6 6,5

Orta 23 24,7 20 21,5 56 60,2

İyi 48 51,6 58 62,4 23 24,7

Çok İyi 22 23,7 13 14 2 2,2

Toplam 93 100 93 100 93 100

Tablo 5’de görüldüğü gibi, ebeveynler çocuklarının/öğrencilerin okul başarısını en çok sırasıyla;

%51,6’sı “iyi” (f=48), %24,7’si “orta” (f=23) ve %23,7’si (f=22) ise “çok iyi” ; çocukları- nın/öğrencilerin Hayat bilgisi dersi başarısını en çok sırasıyla; %62,4’ü “iyi” (f=58), %21,5’i

“orta” (f=20), %14’ü “çok iyi” (f=13) ve %2,2’si ise “kötü (f=2) olarak belirtmişlerdir. Ebe- veynler ekonomik durumlarını en çok sırasıyla; %60,2’si “orta” (f=56), %24,7’si “iyi” (f=23),

%6,5’i “kötü” (f=6) ve “çok kötü” (f=6) , %2,2’si ise “çok iyi” (f=2) olduğunu belirtmişlerdir.

(7)

360 Tablo 6: Öğrencilerin Okulumuzda Hayat Ünitesi Kazanımları Durumunun (Puanının)

Ebeveynin Anne veya Baba Olması ve Ebeveynlerin Çocuklarının/Öğrencinin Cinsiyeti Değişkenine Göre Farklılaşıp Farklılaşmadığını Belirlemek Üzere Yapılan Bağımsız Grup t testi Sonuçları

Ebeveyn

n ss Sh

t Testi

t Sd p

Anne 74 1,23 ,455 ,053 -0,728 91 0,281

Baba 19 1,32 ,478 ,110

Kız 51 1,24 ,473 ,066 -0,277 91 0,745

Erkek 42 1,26 ,445 ,069

Tablo 6’da görüldüğü gibi, ebeveynlere göre çocuklarının/öğrencilerinin okulumuzda hayat ünitesi kazanımları durumunun (puanının) ebeveynin anne ya da baba olma değişkenine göre anlamlı bir farklılık gösterip göstermediğini belirlemek amacıyla yapılan bağımsız grup t-Testi sonucunda, grupların aritmetik ortalamaları arasındaki fark istatiksel olarak anlamlı çıkmamıştır (t=-0,728; p>05). Ebeveynlere göre çocuklarının/öğrencilerinin okulumuzda hayat ünitesi kaza- nımları durumunun (puanının), öğrencinin cinsiyet değişkenine göre anlamlı bir farklılık göste- rip göstermediğini belirlemek amacıyla gerçekleştirilen bağımsız grup t-Testi sonucunda, grup- ların aritmetik ortalamaları arasındaki fark istatiksel olarak anlamlı çıkmamıştır (t=-0,277;

p>.05).

Tablo 7: Öğrencilerin Okulumuzda Hayat Ünitesi Kazanımları Durumunun (Puanının) Öğrencilerin Okul Başarısı Değişkenine Göre Farklılaşıp Farklılaşmadığını Belirlemek Üzere Yapılan Tek Yönlü Varyans Analizi (ANOVA) Sonuçları

Grup n X ss Var.

K.

KT Sd KO F p

Orta 23 184,17 33,177 G.Arası 6730,62 2 3365,31

6,157 0,003 İyi 48 195,85 20,55 G.İçi 49190,37 90 546,56

Çok İyi 22 208,64 15,625 Toplam 55920,99 92

Toplam 93 195,99 24,654

(LF= 3,095; p<0.05)

Tablo 7’de görüldüğü gibi öğrencilerin okulumuzda hayat ünitesi kazanımları durumunun (pua- nının) okul başarısı değişkenine göre anlamlı bir farklılık gösterip göstermediğini belirlemek amacıyla yapılan tek yönlü varyans analizi (ANOVA) sonucunda öğrencilerin okulumuzda hayat ünitesi kazanımları durumunun (puanının) arasındaki fark anlamlı bulunmuştur (F=6,157;

p<0,05). Belirlenen anlamlı farkın hangi gruplardan kaynaklandığını belirlemek üzere tamamla- yıcı post-hoc analiz tekniklerine geçilmiştir. Yapılan Levene’s testi ile grup dağılımları varyans- larının homojen olmadığı saptanmıştır (LF=3,095; p<0,05). Bunun üzerine varyansların homojen olmadığı durumlarda yaygınlıkla kullanılan Tamhane’s T2 çoklu karşılaştırma tekniği tercih edilmiştir. Gerçekleştirilen Tamhane’s T2 çoklu karşılaştırma analizi sonuçları aşağıda Tablo 8’de sunulmuştur.

(8)

361 Tablo 8: Öğrencilerin Okulumuzda Hayat Kazanımları Durumunun (Puanının) Okul Ba-

şarısı Değişkenine Göre Hangi Alt Gruplar Arasında Farklılaştığını Belirlemek İçin Yapı- lan Tek Yönlü Varyans Analizi (ANOVA) Sonrası post-Hoc Tamhane’s T2 Testi Sonuç- ları

(I) Başarı

(J) Başarı

Ort. Far. Sh p Tamhane's (I-J) T2

Orta İyi ^-11,680 ^7,527 ^,344 Çok İyi*- Orta Çok

İyi

-24,462^* 7,678 ,010 Çokİyi*- İyi

İyi Orta 11,680 7,527 ,344

Çok İyi

-12,782^* 4,460 ,018 Çok

İyi

Orta 24,462^* 7,678 ,010

İyi ^12,782^* ^4,460 ^,018

Tablo 8’de görüldüğü gibi; öğrencilerin okulumuzda hayat ünitesi kazanımları durumunun (pu- anının) okul başarısı değişkenine göre hangi alt gruplar arasında farklılaştığını belirlemek üzere yapılan tek yönlü varyans analizi (ANOVA) sonrası post-hoc Tamhane’s T2 testi sonucunda okul başarısı “çok iyi” olan grupla okul başarısı “orta” olan grup arsında, okul başarısı “çok iyi” olan grup lehine; okul başarısı “çok iyi” olan grup ile okul başarısı “iyi” olan grup arasın- da, okul başarısı “çok iyi” olan grup lehine istatiksel olarak (p<0.05) düzeyinde anlamlı bir fark- lılık saptanmıştır. Buna göre okul başarısını “çok iyi” olan öğrencilerin okul başarısı “iyi” ve

“orta” olanlardan daha fazla okulumuzda hayat ünitesi kazanımlar durumu (puanı) yüksek çık- mıştır. Diğer bir ifade ile okul başarısı ile okulumuzda hayat ünitesi kazanımları durumu (puanı) arasında olumlu bir ilişki vardır.

Tablo 9: Öğrencilerin Okulumuzda Hayat Kazanımları Durumunun (Puanının) Öğrenci- lerin Hayat Bilgisi Dersi Başarısı Değişkenine Göre Farklılaşıp Farklılaşmadığını Belirle- mek Üzere Yapılan Tek Yönlü Varyans Analizi (ANOVA) Sonuçları

Grup

n X ss Var.

K.

KT Sd KO F p

Kötü 2 126 67,882 G.Arası 15545,102 3 5181,701

11,422 0,00 Normal 20 184,7 25,768 G.İçi 40375,887 89 453,662

İyi 58 199,1 17,934 Toplam 55920,989 92

Çok İyi 13 210,23 20,038

Toplam 93 195,99 24,654

(LF= 7,981; p<0.01)

Tablo 9’da görüldüğü gibi öğrencilerin okulumuzda hayat ünitesi kazanımları durumunun (pua- nının) Hayat Bilgisi dersi başarısı değişkenine göre anlamlı bir farklılık gösterip göstermediğini belirlemek amacıyla yapılan tek yönlü varyans analizi (ANOVA) sonucunda öğrencilerin okulumuzda hayat ünitesi kazanımları durumunun (puanının) arasındaki fark anlamlı bulunmuştur (F=11,422; p<0,00). Belirlenen anlamlı farkın hangi gruplardan kaynaklandığını belirlemek üzere tamamlayıcı post-hoc analiz tekniklerine geçilmiştir. Yapılan Levene’s testi ile grup dağı- lımları varyanslarının homojen olmadığı saptanmıştır (LF= 7,981; p<0.01). Bunun üzerine var- yansların homojen olmadığı durumlarda yaygınlıkla kullanılan Tamhane’s T2 çoklu karşılaştır-

(9)

362 ma tekniği tercih edilmiştir. Gerçekleştirilen Tamhane’s T2 çoklu karşılaştırma analizi sonuçları

aşağıda Tablo 10’da sunulmuştur.

Tablo 10: Öğrencilerin Okulumuzda Hayat Kazanımları Durumunun (Puanının) Hayat Bilgisi Dersi Başarısı Değişkenine Göre Hangi Alt Gruplar Arasında Farklılaştığını Belir- lemek İçin Yapılan Tek Yönlü Varyans Analizi (ANOVA) Sonrası post-Hoc Tamhane’s T2 Testi Sonuçları

(I) Başa- rı

(J) Ba- şarı

Ort. Far. Sh p Tamhane's

(I-J) T2

Kötü Orta -58,700 48,345 ,967

Çok İyi*- Orta İyi -73,103 48,058 ,937

Çok İyi -84,231 48,321 ,907

Orta Kötü 58,700 48,345 ,967

İyi -14,403 6,225 ,162 Çok İyi -25,531^* 8,005 ,020

İyi Kötü 73,103 48,058 ,937

Orta 14,403 6,225 ,162 Çok İyi -11,127 6,036 ,406 Çok İyi Kötü 84,231 48,321 ,907 Orta 25,531^* 8,005 ,020

İyi 11,127 6,036 ,406

Tablo 10’da görüldüğü gibi; öğrencilerin okulumuzda hayat ünitesi kazanımları durumunun (puanının) Hayat Bilgisi dersi başarısı değişkenine göre hangi alt gruplar arasında farklılaştığını belirlemek üzere yapılan tek yönlü varyans analizi (ANOVA) sonrası post-hoc Tamhane’s T2 testi sonucunda Hayat Bilgisi dersi başarısı “çok iyi” olan grupla Hayat Bilgisi dersi başarısı

“orta” olan grup arsında, Hayat bilgisi dersi başarısı “çok iyi” olan grup lehine istatiksel olarak (p<0.05) düzeyinde anlamlı bir farklılık saptanmıştır. Buna göre Hayat Bilgisi dersi başarısı

“çok iyi” olan öğrencilerin okul başarısı “orta” olanlardan daha fazla okulumuzda hayat ünitesi kazanımlar durumu (puanı) yüksek çıkmıştır. Diğer bir ifade ile Hayat Bilgisi dersi başarısı ile okulumuzda hayat ünitesi kazanımları durumu (puanı) arasında olumlu bir ilişki vardır.

Tablo 11: Öğrencilerin Okulumuzda Hayat Kazanımları Durumunun (Puanının) Ebe- veynlerin Ekonomik Durum Değişkenine Göre Farklılaşıp Farklılaşmadığını Belirlemek Üzere Yapılan Tek Yönlü Varyans Analizi (ANOVA) Sonuçları

K.

KT Sd KO F p

Çok Kötü

6 174,83 27,6 G.Arası 3918,26 4 979,57

Kötü 6 194,83 26,491 G.İçi 52002,73 88 590,94 1,658 0,167 Normal 56 197,88 26,098 Toplam 55920,99 92

İyi 23 195,26 16,92

Çok İyi 2 218,5 30,406

Toplam 93 195,99 24,654

Tablo 11’de görüldüğü gibi öğrencilerin okulumuzda hayat ünitesi kazanımları durumunun (pu- anının) ebeveynlerin ekonomik durum değişkenine göre anlamlı bir farklılık gösterip gösterme- diğini belirlemek amacıyla yapılan tek yönlü varyans analizi (ANOVA) sonucunda öğrencilerin

(10)

363 okulumuzda hayat ünitesi kazanımları durumunun (puanının) arasındaki fark anlamlı bulunma-

mıştır (F=1,658; p>0,05).

Tablo 12: Öğrencilerin Okulumuzda Hayat Kazanımları Durumunun (Puanının) Okulun Türü Değişkenine Göre Farklılaşıp Farklılaşmadığını Belirlemek Üzere Yapılan Tek Yön- lü Varyans Analizi (ANOVA) Sonuçları

K. KT Sd KO F p

Merkez okul

39 196,13 29,997 G.Arası 33,33

2 16,665

0,027 0,974 Dezavantajlı

Okul 24 196,75 16,54 G.İçi 55887,66

90 620,974 Merkeze

Baglı Koy 30 195,2 23,046 Toplam 55920,99 92

Toplam 93 195,99 24,654

Tablo 12’de görüldüğü gibi öğrencilerin okulumuzda hayat ünitesi kazanımları durumunun (pu- anının) öğrencilerin devam ettiği okul türü değişkenine göre anlamlı bir farklılık gösterip gös- termediğini belirlemek amacıyla yapılan tek yönlü varyans analizi (ANOVA) sonucunda öğren- cilerin okulumuzda hayat ünitesi kazanımları durumunun (puanının) arasındaki fark anlamlı bulunmamıştır (F=0,027; p>0,05).

Sonuç, Tartışma ve Öneriler

2017 Hayat Bilgisi dersi programında; okulumuzda hayat, evimizde hayat, sağlıklı hayat, ülke- mizde hayat ve doğada hayat olmak üzere altı ünite yer almaktadır. Yeni programda ders saati (%28) ve kazanım sayısı (f=15) bakımından en çok okulumuzda hayat ünitesi ön plana çıkmak- tadır (Tablo 1).

İlkokul 1. Sınıf öğrencilerinin hayat bilgisi dersi okulumuzda hayat ünitesi kazanımlarını edinme durumunu ebeveynlerin görüşlerine göre ortaya koymaya çalıştığımız bu çalışmamızda ça- lışma grubumuzdaki ebeveynlerin çocukları/öğrencileri en çok sırasıyla merkez (%41,9’u, f=39), merkeze bağlı köy (%32,3, f=30) ve dezavantajlı mahalle (%25,8 , f=24) ilkokuluna devam etmektedirler. Çalışmaya katılan ebeveynlerin %79,6’sı anne, %20,4’ü ise babalardan oluşmaktadır. Ebeveynlerin, okulumuzda hayat ünitesi ile ilgili görüş belirttikleri çocukla- rın/öğrencilerin %54,8’i kız, %45,2’si ise erkeklerden oluşmaktadır (Tablo 4). Çocukla- rın/öğrencilerin okulumuzda hayat ünitesi kazanımları durumu (puanı) ebeveynin anne ya da baba olma, hakkında görüş bildirdiği çocuğunun/öğrencinin cinsiyeti değişkenine göre anlamlı bir farklılık göstermemiştir (Tablo 6) .

Başka çalışmalara (Aydoğdu ve Dilekmen, 2016; Sabancı ve Yücel, 2013; Tarkoçin ve Tuzcu- oğlu, 2014; Yazıcı ve Gençer, 2016) ve çalışma grubumuza dayanarak, araştırma örnekleminde gönüllü ebeveynlerden annelerin çoğunlukta olması, çocukların okul yaşamının içinde daha çok annelerin yer aldığına yorumlanabilir. Ailenin bütünlüğü dikkate alındığında babaların çocukla- rın okul yaşamlarında daha az yer almasının bilişsel, sosyal ve duyuşsal düzeyde öğrencilere yansımasının araştırılmasına ihtiyaç vardır.

İlkokul 1. Sınıf öğrencilerinin okulumuzda hayat ünitesi kazanımlarını edinme düzeyi, ebeveynlerin görüşlerine göre “çok iyi” çıkmıştır (Tablo 4). Türkeş (2008)’in çalışmasına göre 1. Sınıf öğretmenlerinin büyük çoğunluğu “bazen” düzeyinde okul heyecanım temasının gerçekleşmesi düzeyine ilişkin görüş belirterek öğrencilerin kazanımları yeterli düzeyde ve sıklıkta gösterme-

(11)

364 diklerini ortaya koymuştur. Çalışmamızda merkez, dezavantajlı mahalle ve merkeze bağlı köy

okulunda da okulumuzda hayat ünitesi kazanımlarının “çok iyi” düzeyde çıkması (öğrencilerin okulumuzda hayat ünitesi kazanımları durumunun (puanının) ve öğrencilerin devam ettiği okul türü değişkenine göre anlamlı bir farklılık göstermemesi) (bkz. Tablo 12) yeni 2017 ilkokul 1.

Sınıf hayat Bilgisi programın olumlu yansıması olarak kabul edilebilir.

Ebeveynler çocuklarının/öğrencilerin okul başarısını en çok sırasıyla; “iyi” (%51,6), “orta”

(%24,7) ve “çok iyi” (%23,7) ; Hayat bilgisi dersi başarısını ise en çok sırasıyla; “iyi” (%62,4) ,

“orta” (%21,5) “orta” (f=20), “çok iyi” (%14) ve “kötü” (%2,2) olarak belirtmişlerdir. Öğrenci- lerin okul başarısı ve hayat bilgisi dersi başarısı birbirine yakın çıkmıştır. Bunda 1. Sınıf eğitim programlarındaki Hayat bilgisi dersi ağırlığının etkisi olabilir.

Çocukların/öğrencilerin okulumuzda hayat ünitesi kazanımları durumu (puanı) okul başarısı değişkenine göre anlamlı bir farklılık (p<0.05) göstermiş olup, bu farklılığın kaynağının; okul başarısı “çok iyi” olan grupla okul başarısı “orta” olan grup arasında okul başarısı “çok iyi” olan grup lehine; okul başarısı “çok iyi” olan grup ile okul başarısı “iyi” olan grup arasında okul başarısı “çok iyi” olan grup lehine olduğu saptanmıştır (Tablo 7, Tablo 8).

Çocukların/öğrencilerin okulumuzda hayat ünitesi kazanımları durumu (puanı) Hayat Bilgisi dersi başarısı değişkenine göre anlamlı bir farklılık (p<0.05) göstermiş olup, bu farklılığın kay- nağının; Hayat Bilgisi dersi başarısı “çok iyi” olan grupla Hayat Bilgisi dersi başarısı “orta”

olan grup arasında Hayat bilgisi dersi başarısı “çok iyi” olan grup lehine olduğu saptanmıştır (Tablo 9, Tablo 10).

Çalışma bulgularımıza göre ilkokul 1. sınıf çocuklarının Okul başarısı ve Hayat Bilgisi dersi başarısı ile okulumuzda hayat ünitesi kazanımları durumu (puanı) arasında olumlu bir ilişki vardır. Hayat Bilgisi eğitiminde öğretmelerin öğrenme-öğretme sürecinde kullandıkları yöntem, teknik, öğrenme etkinliği, materyaller dersin başarısın artırmaktadır (Birinci, 2013; Dündar ve Aksoy, 2010; Hanbaba ve Bektaş, 2013; Talşık, 2013), başka dersteki öğrenmeleri olumlu dü- zeyde etkilemektedir (Yağcı, Başar ve Aşkın, 2016).

Ebeveynler ekonomik durumlarını en çok sırasıyla; “orta” (%60,2), “iyi” (%24,7), “kötü” -“çok kötü” (%13) ve “çok iyi” (%2,2) olarak tanımlamışlardır (Tablo 5) . Çocukların/öğrencilerin okulumuzda hayat ünitesi kazanımları durumu (puanı) ebeveynlerin ekonomik durum ve öğren- cilerin devam ettiği okul türü (merkez, merkeze bağlı köy, dezavantajlı mahalle ilkokulu) değiş- kenine göre anlamlı bir farklılık göstermemiştir. (Tablo 11, Tablo 12).

2017 yılında değişen ve 2017-2018 Eğitim öğretim yılında 1. sınıflarda uygulamaya konulan Hayat bilgisi dersi programı bu çalışmada 1. Sınıflar Hayat Bilgisi dersi okulumuzda hayat üni- tesi kazanımları ile sınırlı olup, çocukların/öğrencilerin okulumuzda hayat ünitesi kazanımları durumu (puanı) ebeveynlere göre “çok iyi” düzeyde olup, okulumuzda hayat ünitesi kazanımları durumu (puanı) ebeveynin anne ya da baba olması, çocuklarının cinsiyeti, ebeveynin ekonomik durumu, çocukların devam ettiği okul türü (merkez, dezavantajlı mahalle, merkeze bağlı köy ilkokulu) değişkenine göre anlamlı farklılaşmamış olup, çocuklarının/öğrencilerin okul başarısı ve hayat bilgisi dersi başarısının ise ünite kazanımlarına olumlu etkisi olduğu görülmüştür.

Bu çalışmanın sonuçlarına bağlı olarak aşağıdaki öneriler yapılabilir;

2017 Hayat Bilgisi programı 1. Sınıflar Okulumuzdaki hayat ünitesi kazanımları farklı okul türlerinde bile “çok iyi” düzeyde olumlu çıkmıştır. Çalışmanın diğer sağlıklı hayat doğada hayat

(12)

365 evimizde hayat güvenli hayat ve ülkemizde hayat ünitelerini de kapsayacak ve daha büyük bir

örneklem ile yapılması iyi olacaktır.

2017 Hayat Bilgisi programı 1. Sınıflar için altı üniteye çıkarılmıştır ancak bazı çalışmalarda öğretmenler (Kalafatçı, 2017) hayat bilgisi dersi için (okul heyecanım, benim eşsiz yuvam, dün, bugün, yarın) üç temanın yeterli olduğunu büyük çoğunlukla katılıyorum düzeyinde görüş belirtmişlerdir. Öğretmenlerin de görüşlerinin olduğu geniş örneklemli bir çalışmanın alana katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Hayat Bilgisi dersi 1. Sınıflar Okulumuzda hayat ünitesi kazanımları daha çok öğrencinin, kendisini, arkadaşlarını, okul ortamını ve ona ait öğeleri ile ilgili kazanımlar edinmesini amaçla- maktadır. Docket ve Peryy (2016)’ göre çocuklar daha önce de sıklıkla okul ortamına uyum sağlamaları için bilmeleri gereken kurallar hakkında kendi aralarında konuşmakta, birçoğu bir- den fazla okul kuralına aşina olarak okul hayatına başladığını belirtmektedir. Bu anlamda okulumuzda hayat ünitesi kazanımın tek başına bir faktör olarak öğrencilere ne düzeyde kazanımlar edindirdiğinin ortaya koyan yeni çalışmalara ihtiyaç vardır.

KAYNAKLAR

Adıgüzel, A. ve Karadaş, H. (2013). Ortaöğretim öğrencilerinin okula ilişkin tutumlarının de- vamsızlık ve okul başarıları arasındaki ilişki, YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi (YYU Jour- nal Of Education Faculty), X (I), 49-66.

Akınoğlu, O. (2005). Hayat Bilgisi ve Hayat Bilgisi Öğretimi, Hayat bilgisi ve sosyal bilgiler öğretimi, edt. Cemil Öztürk ve Dursun Dilek, 5. Baskı, Ankara: Pegem A yayıncılık Alak, G. (2011). Hayat bilgisi öğretim programı öğelerinin öğretmen görüşlerine göre değerlen-

dirilmesi, yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Erzurum: Atatürk Üniversitesi Eğitim Bi- limleri Enstitüsü.

Arık, S. (2016). Hayat bilgisi dersinde liderlik becerisinin kazandırılmasının sınıf öğretmeni görüşlerine göre incelenmesi, Yayınlanmamış doktora tezi, Eskişehir: Anadolu Üniver- sitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.

Arseven, A. (2001). Alan araştırma yöntemi, Ankara: Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.

Atkinson, R., Atkinson, R., Smith, E., Bem, D., Nolen-Hoeksema, S. (2008). Psikolojiye giriş, çev. Yavuz Alogan, 4. Baskı, Ankara: Arkadaş Yayınevi

Aydoğdu, F. Ve Dilekmen, M. (2016). Ebeveyn tutumlarının çeşitli değişkenler açısından de- ğerlendirilmesi, Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2), 569-585

Aydın, S. (2016). İlkokul 3. Sınıf öğrencilerinin hayat bilgisi programında yer alan kişisel nite- likleri kazanma düzeylerinin incelenmesi, yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Çanakkale:

Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.

Balık, Z. (2016). Hayat bilgisi öğretim programındaki değerler bağlamında hayat bilgisi ders kitapları ile yüz temel eser listesindeki ulusal masalların karşılaştırılması, yayınlanma- mış yüksek lisans tezi, Van: Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Barlas, B. (2015). Hayat bilgisi dersi kazanımlarının ortak ve derse özgü becerileri kazandırma-

daki etkililiğinin öğretmen görüşlerine dayalı olarak belirlenmesi, yayınlanmamış yük- sek lisans tezi, Çanakkale: Onsekiz Mart Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü .

(13)

366 Binbaşıoğlı, C. (2003). Hayat bilgisi öğretimi, I. Baskı, Ankara: Nobel Yayın dağıtım

Birinci, O. (2013). İlkokul 3. Sınıf hayat bilgisi dersine yönelik geliştirilen doğa eğitimi etkin- liklerinin öğrencilerin doğa etkinliklerine etkisi, yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Ri- ze: Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E., Akgün, Ö., Karadeniz, Ş. Ve Demirel, F. (2008). Bilimsel araş- tırma yöntemleri, 1. Baskı, Ankara: Pegem Akademi Yayınları.

Ceylan, E. ve Berbereoğlı, G. (2007). Öğrencilerin fen başarısını açıklayan etmenler: bir model- leme çalışması, Eğitim ve Bilim, 32(144), 36-48.

Cohen, L., Manion, L., & Morrison, K. (2007). Research methods in education. London: Rout- ledge.

Dockett, S. Ve Perry, B. (2016). Okula geçiş-algılar, beklentiler, deneyimler, çev. Edt. Nefise Semra Erkan, Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık

Dündar, H. ve Aksoy, N. (2010). Kavram Analizi Stratejisinin öğrencilerin kavram öğrenme başarısı ve hayat bilgisi dersine ilişkin tutumlarına etkisi, Akademik Bakış Dergisi, 21, 1-27

Gülener, S. (2010). Hayat bilgisi dersi öğretim programı’na ilişkin öğretmen görüşlerinin değer- lendirilmesi (Şanlıurfa ili örneği), yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Erzincan: Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Gültekin, M. Ve Kılıç, Z. (2014). Hayat Bilgisi Dersinin Sosyal bilgiler ve Fen Bilimleri dersleri Bakımından İncelenmesi, Uluslararası Eğitim Programları ve Öğretim Çalışmaları Dergisi, 4(8), 85-98.

Hanbaba, L. Ve Bektaş, M. (2013) Oyunla öğretim yönteminin hayat bilgisi dersi başarısı ve tutumuna etkisi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(1), 115- 128.

Kabapınar, Y. (2009). İlköğretimde hayat bilgisi ve sosyal bilgiler eğitimi, 2. Baskı, Ankara:

Maya Akademi

Karasar, N. (2000). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayınları.

Karasar, N. (1998). Bilimsel araştırma yöntemi, 8. Basım, Ankara: Nobel Yayınları.

Kılıç, Z. (2015). Hayat bilgisi dersinde öğrencilerin yaşam becerilerinin geliştirilmesinde etkin öğrenme uygulamaları, yayınlanmamış doktora tezi , Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.

Kutanoğlu, D. (2014). Hayat bilgisi dersindeki kazanımların öğrencilerin yaratıcı düşünme becerilerine katkısına yönelik öğretmen görüşlerinin ve uygulamalarının incelenmesi, ya- yınlanmamış yüksek lisans tezi, Trabzon: Karadeniz Teknik Üniversitesi Eğitim Bilim- leri Enstitüsü.

MEB, (2017). Hayat bilgisi dersi öğretim programı (ilkokul 1,2 ve 3. Sınıflar), http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=144, 22.11.2017

(14)

367 Özkan, E. (2012). 2005 Hayat bilgisi öğretim programı’nın Piaget’in çocukta animizm (canlıcı-

lık) olgusuna uygunluğu, yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Samsun: T.C. Ondokuzma- yıs Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.

Öztürk, T ve Kalafatçı, Ö. (2016). İlkokul Hayat Bilgisi Dersi Öğretim Programının Uygulana- bilirliğinin Öğretmen Görüşlerine Göre Değerlendirilmesi, Ihlara Eğitim Araştırmaları Dergisi, 1(1), 58-74.

Sabancı, A. ve Yücel E. (2013). İlköğretim okullarında öğretmen veli ilişkilerinde veliye yöne- lik psikolojik yıldırma davranışları, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (H.U. Journal of Education), 28(2), 348-363)

Sargın, T. (2016). Hayat bilgisi dersi öğrenme ortamlarına çoklu zekâ kuramının müziksel zeka alanını eklemlemek: bir eylem araştırması, yayınlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul:

Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü

Sever, B. (2015). İlköğretim üçüncü sınıf hayat bilgisi programındaki değerlerin kazandırılması sürecinin öğretmen ve veli görüşlerine göre incelenmesi, yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Adana: Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Şişko, M. Ve Demirhan, G. (2002). İlköğretim okulları ve liselerde öğrenim gören kız ve erkek öğrencilerin beden eğitimi ve spor dersine ilişkin tutumları, Hacettepe Üniversitesi Eği- tim Fakültesi Dergisi, 23, 205-210.

Sönmez, V. (2010), Hayat bilgisi öğretimi ve öğretmen kılavuzu, yenilenmiş 6. Baskı, Ankara:

Anı yayıncılık.

Talşık, E. (2013). İlkokul Türkçe, matematik ve hayat bilgisi derslerinde öğretim materyali olarak şarkıların kullanılmasının öğrencilerin başarı ve tutum gelişmeleri üzerindeki etkisi, Yayınlanmamış doktora tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.

Tarkoçin, S. ve Tuzcuoğlu, N. (2014). Okul öncesi eğitim kurumuna devam eden 48-66 aylık çocukları olan ebeveynlerin çocuklarıyla iletişim kurma düzeyleri ve davranış sorunları arasındaki ilişkinin bazı değişkenler açısından incelenmesi, Akademik Sosyal Araştırma- lar Dergisi, 2(8), 339-354

Tengelimoğlu, Ö. (2013). İşbirlikli öğrenme yönteminin ilköğretim üçüncü sınıf hayat bilgisi dersinde öğrenci başarısına etkisi, yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara: Gazi Üni- versitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü

Türkeş, S. (2008). İlköğretim 1. Kademe 1-3 sınıf hayat bilgisi dersinde yer alan okul heyeca- nım temasının kazanımlarının gerçekleşme düzeyine ilişkin öğretmen görüşleri (Balıke- sir ili örneği), yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bi- limleri Enstitüsü.

Türkyılmaz, A. (2011). İlköğretim hayat bilgisi öğretim programının öğretmen görüşlerine da- yalı olarak değerlendirilmesi (Balıkesir ili örneği), yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Balıkesir: Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Uysal, A. (2010). Sınıf öğretmenlerinin 2009 hayat bilgisi öğretim programında belirtilen strate- ji, yöntem ve teknikleri uygulamadaki yeterlik düzeylerinin belirlenmesi, yayınlanma- mış yüksek lisans tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.

(15)

368 Yağcı, E., Başar, T. Ve Aşkın, İ. (2016). Hayat bilgisi dersinin fen ve teknoloji dersindeki öğ-

renme düzeyini yordama gücü, Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 6(1), 61-72.

Yavuzer, H. (2011). Çocuk eğitimi el kitabı, 11. Baskı, İstanbul: Remzi Kitabevi.

Yavuz, İ. (2017). İlkokul Hayat bilgisi dersinde bilişim teknolojileri destekli yansıtıcı düşünme etkilerinin öğrencilerin ders başarısına ve tutumuna etkisi, yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Rize: Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Yazıcı, E. ve Gençer, E. (2016). Okul öncesi çocukların bilgi ve iletişim teknolojileriyle etkile- şiminin bazı değişkenler yönünden incelenmesi, Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(5), 2235-2252.