İÇİNDEKİLER
BAŞKANIN SUNUŞU ...4
I. SUÇ GELİRLERİNİN AKLANMASI VE TERÖRÜN FİNANSMANIYLA MÜCADELE ...6
II. MASAK HAKKINDA GENEL BİLGİLER ...9
A. Vizyon ve Misyon ... 9
B. Yetki, Görev ve Sorumluluklar ... 9
C. İdari Yapı Bilgileri ... 10
1.Bakanlık İçindeki Yeri ve Örgütsel Yapı ... 10
2.İnsan Kaynakları ... 14
III. AMAÇ VE HEDEFLER ... 17
A. Amaç ve Hedefler ... 17
B. Temel Öncelikler ... 17
IV. FAALİYETLERE İLİŞKİN BİLGİ VE DEĞERLENDİRMELER ... 18
A. Mali Bilgiler... 18
B. Performans Bilgileri ... 21
1. Düzenleme ve Koordinasyon Faaliyetleri ... 21
1.1. Düzenleme Faaliyetleri ... 21
1.2. Koordinasyon Faaliyetleri ... 21
1.3. Diğer Faaliyetler ... 22
2. Aklamanın ve Terörün Finansmanının Önlenmesi ile Tespitine Yönelik Çalışmalar ... 22
2.1. Veri Toplama Faaliyeti ... 23
2.1.1. Şüpheli İşlem Bildirimleri ... 23
2.1.2. Savcılıklar ve Mahkemeler Tarafından Yapılan Değerlendirme ve İnceleme Talepleri ... 27
2.1.3. Diğer Bildirimler ... 28
2.1.4. Bilgi Talepleri ... 31
2.2. Analiz, Değerlendirme ve İnceleme Faaliyetleri ... 33
2.2.1. Analiz ve Değerlendirme Çalışmaları ... 33
2.2.1.1. Aklama Suçuna İlişkin Analiz ve Değerlendirme Çalışmaları ... 34
2.2.1.1.1. Analiz ve Değerlendirme Çalışmaları Sonucunda Bilgilendirilen Kurumlar ... 36
2.2.1.1.2. Analiz ve Değerlendirme Çalışmaları Sonucu Ortaya Çıkan Öncül Suç Konuları ... 38
2.2.1.2. Terörün Finansmanı Suçuna İlişkin Analiz ve Değerlendirme Çalışmaları ... 39
2.2.1.2.1. Analiz ve Değerlendirme Çalışmaları Sonucunda Bilgilendirilen Kurumlar ... 41
2.2.1.3. Genel Analiz Çalışmaları ... 42
2.2.1.3.1. Stratejik Analiz ve Değerlendirme Çalışmaları ... 42
2.2.2. Aklama Suçu İncelemeleri ... 42
3.1. Programlı Yükümlülüklere Uyum Denetimleri ... 46
3.2. Yükümlülük İhlal İncelemeleri ve Kesilen İdari Para Cezaları ... 47
3.3. Adli Cezalar ... 48
4.Dış İlişkilere Yönelik Faaliyetler ... 48
4.1. FATF Türkiye III. Tur Karşılıklı Değerlendirme Süreci ... 48
4.2. FATF Türkiye İlişkisinde Uluslararası İşbirliği Değerlendirme Grubu (ICRG) Süreci ... 49
4.3. Muadil Kurumlarla İmzalanan Mutabakat Muhtıraları ... 51
4.4. Yurtdışı Toplantılar ... 51
5.Eğitim Faaliyetleri ve Kamuoyu Duyarlılığını Artırmaya Yönelik Diğer Faaliyetler... 52
5.1. Hizmet İçi Eğitimler ... 53
5.2. Yükümlülere ve Diğer Kamu Kurumlarına Yönelik Eğitim Faaliyetleri... 53
5.3. Kamuoyu Duyarlılığını Artırmaya Yönelik Diğer Faaliyetler ... 54
6.MASAK Bilgi Sistemleri ve Proje Faaliyetleri ... 54
C. Performans Sonuçları ... 56
1. Performans Sonuçları Tablosu ... 56
2. Performans Sonuçlarının Değerlendirilmesi ... 65
3. Performans Bilgi Sisteminin Değerlendirilmesi ... 66
V. KURUMSAL KABİLİYET VE KAPASİTENİN DEĞERLENDİRİLMESİ ... 66
A. Güçlü ve Gelişmeye Açık Alanlar, Fırsatlar ve Tehditler (GZFT) Analizi ... 66
VI. SONUÇ ... 67
EKLER ... 70
KISALTMALAR ... 72
4
BAŞKANIN SUNUŞU
Mali Suçları Araştırma Kurulu (MASAK), suç gelirlerinin aklanması ve terörün finansmanı ile mücadelede, temel mali istihbarat birimi fonksiyonları olan ak- lama ve terörün finansmanı suçlarına ilişkin toplanan verileri ve şüpheli işlem bildirimlerini analiz, değerlendirme ve ilgili birimlere sevk faaliyetlerinin yanı sıra düzenleme ve koordinasyon, aklama suçu incelemeleri, yükümlülük dene- timleri ve yükümlü grupları ile yasa uy- gulama birimlerinin eğitimleri ve bilgi- lendirilmeleri faaliyetlerini 2011 yılında da yoğun bir şekilde sürdürmüştür.
Yükümlü çalışanlarının, suç gelirlerinin aklanması ve terörün finansmanı ile mü- cadelede “önleyici tedbirler” olarak bili- nen yükümlülükler konusundaki farkındalıklarının ve bu tedbirleri uygu- lamalarındaki etkinliklerinin artırıl- masını sağlamak amacıyla eğitim faali- yetleri 2010 yılında Eğitim Grubu’nun oluşturulmasının ardından 2011 yılında yoğunlaşarak devam etmiştir. Bununla birlikte, şüpheli işlem bildirim siste- minin daha etkin hale getirilmesi ve yü- kümlülüklere uyum denetimlerinin de- ğerlendirilmesi amacıyla 2011 yılında bankalar ve diğer finansal kuruluşlarla daha sıkı ve yüz yüze çalışmalar yapıl- mıştır. Bu kapsamda, Ankara ve İstan- bul’da değişik tarihlerde ve ayrı ayrı ola- rak bankalar, sigorta şirketleri, sermaye piyasası aracı kurumları, portföy yöne- tim şirketleri, faktöring şirketleri ve fi- nansal kiralama şirketlerinin uyum gö- revlileri ve yetkililerinin katılımlarıyla çalıştaylar düzenlenmiştir. Çalıştaylara bütün yükümlü grupları çok geniş katı- lım göstermişler ve çalıştayların belli aralıklarla yapılması kararlaştırılmıştır.
Gerçekleştirilen eğitim ve çalıştay faali- yetleri sonucunda, Başkanlığımıza şüp-
heli işlem bildirimi gönderen bankalar dışındaki finansal kuruluş sayısı 2010 yılında 49 iken bu sayı 2011 yılında 91’e ulaşmıştır.
Ayrıca, denetim elemanlarının katılım- larıyla 2011 yılında ilk kez gerçek- leştirilen çalıştaylar ile aklama suçu in- celemeleri ve yükümlülük denetimle- rinin değerlendirilmesi ve denetimler- deki etkinliğin artırılması amaçlanmıştır.
Diğer taraftan, 2011 yılı içerisinde KKTC, Türkmenistan ve Afganistan yetkili- lerine, aklama ve terörün finansmanı ile mücadelede gerekli kurumsal ve yasal altyapının oluşturulması çalışmalarına katkı sağlamak üzere, bu konudaki tec- rübelerimizin ve bilgi birikimimizin ak- tarıldığı eğitim faaliyetleri düzen- lenmiştir.
Başkanlığımızca 2011 yılında iki ayrı yükümlülüklere uyum denetimi progra- mı kapsamında 77 adet, önceki yıllara ilişkin olarak hazırlanan uyum denetimi programının devamı kapsamında 43 adet yükümlünün denetimi 2011 yılında tamamlanmıştır.
Başkanlığımız bünyesinde Maliye Uz- manları tarafından yürütülen aklama suçuna ilişkin analiz ve değerlendirme dosyalarının sonuçlandırılma oranı 2010 yılında %58 iken bu oran 2011 yılında
%79’a yükselmiştir. Diğer taraftan, ak- lama suçuna ilişkin yapılan analiz ve değerlendirme çalışmaları sonucunda, diğer kurumların görev alanına giren suçlarla ilgili olduğu tespit edilen dosya- lar kapsamında 3.189 kişi hakkında ilgili kurumlara bilgi verilmiştir. Ayrıca Baş- kanlığımızca 2011 yılında tamamlanan değerlendirme ve incelemeler sonucun- da aklama suçunun işlendiği gerekçesiy-
5 le 177 kişi hakkında suç duyurusunda
bulunulmuştur.
Başkanlığımızda terörün finansmanı suçu açısından yapılan analiz ve değer- lendirme çalışmaları sonucunda da 2011 yılı içerisinde toplam 987 gerçek/tüzel kişi hakkında ilgili kurumlarla bilgi pay- laşımında bulunulmuştur.
Yabancı ülkelerdeki muadil kurumlarla işbirliğini geliştirmeye yönelik çalışma- lar 2011 yılında da devam etmiş ve Belarus, Birleşik Krallık, Kanada, Mona- ko, Finlandiya ve Avustralya mali istih- barat birimleri ile aklama ve terörün finansmanı ile mücadelede işbirliğine yönelik mutabakat muhtıraları (MoU) imzalanmıştır.
Diğer taraftan, Başkanlığımızca yürütü- len “Karapara Aklama ile Mücadele Ka- pasitesinin Güçlendirilmesi, Bilgi Tekno- lojileri ve Analitik Araçlar Projesi”nin kesin kabul işlemleri 2011 yılı Şubat
ayında tamamlanmıştır. Kesin kabul sonrası, MASAK Bilgi Sistemlerinin ba- kım, işletim ve idamesine yönelik faali- yetler çerçevesinde hizmet alım süreçle- ri projelendirilmiş, güvenlik ve hazır yazılım sistemlerinin sürüm güncelleme- leri yapılmış, mevcut donanım, ağ ekip- manı, hazır ve özel yazılımlara ilişkin teknik destek hizmeti alımı gerçekleşti- rilmiştir.
Ayrıca, Başkanlığımız insan kaynakları kapasitesinin artırılması çalışmaları kapsamında, Şubat 2011’de 13 uzman yardımcısı göreve başlamıştır.
MASAK tarafından gerçekleştirilen faali- yetlere ilişkin bilgilerin yer aldığı 2011 yılı Faaliyet Raporunun, kamuoyunu bilgilendirme görevimizi yerine getirme anlamında başarılı olmasını diliyor, bu vesileyle yürütülen faaliyetlerde emeği geçen tüm çalışma arkadaşlarıma teşek- kür ediyorum.
Ankara, 04/04/2012 Mürsel Ali KAPLAN Mali Suçları Araştırma Kurulu
Başkanı
6
I. SUÇ GELİRLERİNİN AKLAN- MASI VE TERÖRÜN FİNANS- MANIYLA MÜCADELE
Aklama kavramı en geniş anlamıyla ya- sadışı yollardan elde edilen kazançların kaynağının gizlenmesi ve niteliğinin de- ğiştirilmesi suretiyle yasal görüntü ka- zandırılarak ekonomik sisteme sokulma- sıdır. Aklama suçunun, bu suça kaynak- lık eden öncül suçtan ayrı bir suç olarak sayılmasındaki asıl amaç, suç gelirlerin- den yararlanan kişileri bu gelirlerden mahrum etmek suretiyle, kazanç elde etmek amacıyla işlenen suçların engel- lenmesidir. Bu nedenle aklama suçu ile mücadele öncül suçlarla mücadelenin de önemli bir aracı olarak görülmektedir.
Aklama suçu ile mücadelenin bastırıcı ve önleyici tedbirler olmak üzere iki temel boyutu bulunmaktadır. Suç işlendikten sonra suçlunun ve suç gelirinin tespiti ile ilgili olan bastırıcı tedbirler; aklamanın suç haline getirilmesini, bu suçu işleyen- lerin tespit edilmesini, soruşturulmasını, yargılanmasını ve cezalandırılmasını, aklamaya konu mal varlığı değerlerinin tespitini, takibini, el konulmasını ve mü- saderesini kapsamakta olup 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nda düzenlenmiştir.
Suçun işlenmesini engellemeye yönelik önleyici tedbirler ise, günümüzde bilişim alanındaki gelişmeler nedeniyle hızlı, karmaşık ve sınır tanımayan bir boyut kazanan finansal faaliyetlerin aklayıcılar ve terörü finanse edenler için uygun or- tamlar oluşturması karşısında aklama ve terörün finansmanı ile mücadelede suç gelirlerinin ekonomik sisteme sokulma- sının önlenmesini amaçlamaları nede- niyle son derece önemlidir.
Bu kapsamda suç gelirlerinin aklanması ve terörün finansmanı ile mücadele amacıyla düzenlenen müşterinin tanın- ması, şüpheli işlemlerin bildirimi, iç kontrol, iç denetim, risk yönetimi ve
uyum görevlisi atanması gibi önleyici tedbirlerin yükümlülerce etkin bir şekil- de uygulanması ile aklama fiillerinin gerçekleştirilmeden ortaya çıkarılarak engellenmesi ve finansal sistemin bu suçların işlenmesinde araç olarak kulla- nılmasının önlenmesi sağlan- maktadır.
Suç gelirlerinin aklanması ve terörün finansmanı ile mücadelede önleyici ted- birlerin önemine uluslararası düzenle- melerde de vurgu yapılmış ve ülkeler bu çerçevede gerekli önlemleri almaları konusunda uyarılmıştır.
Sınır aşan örgütlü suçların önlenmesi ve bu çerçevede ülkeler arasındaki işbirli- ğinin geliştirilmesi amacıyla 2000 yılın- da Birleşmiş Milletler nezdinde hazırla- nan ve ülkemizin de 30.01.2003 tarihi itibarıyla taraf olduğu Sınır Aşan Örgütlü Suçlara Karşı Birleşmiş Milletler Sözleş- mesi (Palermo Konvansiyonu) organize suçlarla mücadele amacıyla hazırlanan ilk düzenleme niteliğini haiz olup, akla- ma ile mücadele amacıyla önleyici ted- birlere de yer vermiş bulunmaktadır.
Sözleşmede, bankalar ve banka dışı mali kuruluşlar ile karapara aklamaya müsait diğer kurumlara; kimlik tespiti, kayıtla- rın saklanması ve şüpheli işlem bildirimi yükümlülüklerinin getirilmesi suretiyle konunun önleyici tedbirler boyutuna da değinilmiş ve ülkelerden bu çerçevede gerekli düzenlemelerin yapılması iste- nilmiştir.
7 Terörün finansmanı, terör suçlarının
işlenmesinde kullanılacağını bilerek ve isteyerek fon sağlanması veya toplanma- sını ifade etmektedir. Terör örgütlerinin finans kaynaklarının kurutulması ve elde edilen fonların dağıtım kanallarının en- gellenmesi terörle mücadelede hayati öneme sahiptir. Uluslararası boyut kaza- nan ve önemli miktarlarda fon kaynağı- na ulaşan terörle etkin bir mücadele için klasik tedbir ve uygulamaların yanında terör örgütlerinin finans kaynaklarının da kurutulması gerekmektedir. Bu ge- reklilik, terörle mücadeleye “terörün finansmanı ile mücadele” boyutunu da eklemiştir.
Diğer taraftan, terörün finansmanının engellenmesine yönelik etkili önlemlerin oluşturulması ve benimsenmesi amacıy- la ülkeler arasında işbirliğinin geliştiril- mesi için 1999 yılında Birleşmiş Millet- ler nezdinde hazırlanan ve ülkemizin de 10.01.2002 tarihi itibarıyla taraf olduğu Terörün Finansmanının Önlenmesine Dair Uluslararası Sözleşmede de aynı şekilde terörün finansmanıyla mücadele çerçevesinde önleyici tedbirlere deği- nilmiş ve bu kapsamda devletler, finan- sal kurumlar ve benzeri kuruluşları, de- vamlı veya arızi müşterilerinin veya leh- lerine hesap açılan kişilerin tespiti için mevcut en etkili yöntemleri kullanmaya, olağandışı veya şüpheli işlemlere özel dikkat göstermeye ve suç teşkil eden bir eylemden kaynaklandığından şüpheleni- len işlemleri haber vermeye mecbur eden önlemler almaya çağırılmış ve dev- letlerin terörün finansmanı suçunun ön- lenmesi için tüm para transferi kurumla- rının denetlenmesini, sermayenin ser- best dolaşımını engellemeksizin nakit ve ticaret senetlerinin izlenmesini veya gö- zetimini sağlayan tedbirleri almaları ge- rektiği belirtilmiştir.
Bu kapsamda, ülkemizde aklama ve te- rörün finansmanı suçları ile ilgili olarak temel önleyici tedbirlere 5549 sayılı Suç
Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanun’da yer verilmiştir. Bu tedbirler için yasal zeminde genel bir çerçeve çizilmiş, finansal araçlardaki çeşitlenmeler ve bunun sonucu olarak aklama yöntemlerine her geçen gün ye- nilerinin eklenmesi hususu da göz önün- de bulundurularak, ayrıntılı düzenleme- lerin ikincil düzenlemelerle yapılması öngörülmüştür.
Bu çerçevede hazırlanan Suç Gelirlerinin Aklanmasının ve Terörün Finansmanı- nın Önlenmesine Dair Tedbirler Hakkın- da Yönetmelik, Suç Gelirlerinin Aklan- masının ve Terörün Finansmanının Ön- lenmesine İlişkin Yükümlülüklere Uyum Programı Hakkında Yönetmelik ile 5, 6, 7, 8 ve 9 Sıra No.lu Mali Suçları Araştır- ma Kurulu Genel Tebliğleri yürürlüğe girmiştir.
09.01.2008 tarihli ve 26751 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Suç Gelirlerinin Aklanmasının ve Terörün Finansmanı- nın Önlenmesine Dair Tedbirler Hakkın- da Yönetmelik”te önleyici tedbirler ay- rıntılı bir şekilde düzenlenmiştir. Akla- ma suçunun önlenmesinde en önemli unsur olan müşterinin tanınması ilkesi kapsamında, kimlik tespitinin yanı sıra aklama ve terörün finansmanı bakımın- dan yüksek risk taşıyan müşterilerin, iş ilişkilerinin ve işlemlerin belirlenmesi de alınması gereken bir tedbir olarak dü- zenlemede yerini almıştır. Yönetmelikte ayrıca önleyici tedbirlerin ana unsurla- rından olan şüpheli işlem bildirim yü- kümlülüğünün esasları yeniden düzen- lenmiş, yükümlülere karmaşık ve ola- ğandışı büyüklükteki işlemlere özel dik- kat gösterme zorunluluğu getirilmek suretiyle bu tür işlemlerin de takibi amaçlanmıştır.
Söz konusu yükümlülüklere uyumun yükümlüler nezdinde oluşturulacak bir sistem dâhilinde sağlanmasını teminen hazırlanan ve dayanağını 5549 sayılı
8 Kanun’un “Eğitim, iç denetim, kontrol ve
risk yönetim sistemleri ile diğer tedbir- ler” başlıklı 5’inci maddesinden alan Suç Gelirlerinin Aklanmasının ve Terörün Finansmanının Önlenmesine İlişkin Yü- kümlülüklere Uyum Programı Hakkında Yönetmelik ise yükümlülerin risk temelli bir yaklaşımla oluşturacakları uyum programına yönelik hükümler içermek- tedir. Bu düzenleme esas itibarıyla ak- lama suçuyla mücadelede önleyici me- kanizmanın etkinliğini sağlamaya yöne- lik olup yükümlülerin gerek aklamanın gerekse terörün finansmanının önlen- mesi konusunda yeterli dikkat ve özeni göstermelerinin sağlanması amaçlan- mıştır.
Suç Gelirlerinin Aklanmasının ve Terö- rün Finansmanının Önlenmesine Dair Tedbirler Hakkında Yönetmelik ve Suç Gelirlerinin Aklanmasının ve Terörün Finansmanının Önlenmesine İlişkin Yü- kümlülüklere Uyum Programı Hakkında Yönetmelik ile ilgili önleyici tedbirlere ilişkin daha detaylı hususlar Mali Suçları Araştırma Kurulu Genel Tebliğlerinde düzenlenmiştir.
Bu çerçevede; yükümlüler tarafından müşterinin tanınması ilkesi kapsamında uyulması gereken “basitleştirilmiş ted-
birler” 5 Sıra No.lu Mali Suçları Araştır- ma Kurulu Genel Tebliğinde, yükümlüler tarafından suç gelirlerinin aklanmasının ve terörün finansmanının önlenmesi kapsamında “şüpheli işlem bildiriminde bulunulması yüküm-lülüğü”nün etkin, zamanında ve uygun şekilde yerine geti- rilmesine yönelik açıklamalar 6 Sıra No.lu Mali Suçları Araştırma Kurulu Ge- nel Tebliğinde, yükümlülerin sürekli iş ilişkisi içinde bulundukları müşterileri- nin kimlik tespiti kapsamındaki bilgile- rinin Yönetmeliğe uygun hale getirilmesi ile kimlik tespiti kapsamındaki diğer açıklamalar ise 7 Sıra No.lu Mali Suçları Araştırma Kurulu Genel Tebliğinde dü- zenlenmiştir.
8 Sıra No.lu Mali Suçları Araştırma Kuru- lu Genel Tebliğinde, yükümlülerin sürek- li iş ilişkisi içinde bulundukları müşteri- lerinin kimlik tespiti kapsamındaki bilgi- lerini Yönetmeliğe uygun hale getirmele- ri için 7 Sıra No.lu Mali Suçları Araştırma Kurulu Genel Tebliği ile belirlenen süre uzatılmıştır. 9 Sıra No.lu Mali Suçları Araştırma Kurulu Genel Tebliğinde ise
“basitleştirilmiş tedbirler”e ilişkin 5 Sıra No.lu Mali Suçları Araştırma Kurulu Ge- nel Tebliğinde değişiklik yapılmıştır.
9
II. MASAK HAKKINDA GENEL BİLGİLER
A. Vizyon ve Misyon
Başkanlığımızın vizyon ve misyonu aşa- ğıdaki şekilde belirlenmiştir.
Vizyon: Suç gelirlerinin aklanması ve terörün finansmanıyla etkili bir şekilde mücadele ederek etkin bir ekonomi ve güvenli bir toplum oluşmasına katkıda bulunan öncü bir kurum olmak.
Misyon: Aklama ve terörün finansmanı suçlarının önlenmesi ve tespitine yöne- lik olarak; politika oluşturulması ve dü- zenleme yapılmasına katkıda bulunmak, hızlı ve güvenilir bir şekilde bilgi topla- mak ve analiz etmek, araştırma ve ince- leme yapmak, elde edilen bilgi ve sonuç- ları ilgili makamlara iletmek.
B. Yetki, Görev ve Sorumluluk- lar
4208 sayılı Karaparanın Aklanmasının Önlenmesine Dair Kanun’un 19.11.1996 tarihinde yürürlüğe girmesini müteakip 17.02.1997 tarihinde Mali Suçları Araş- tırma Kurulu Başkanlığı kurulmuş ve ülkemiz karaparanın aklanmasıyla mü- cadele eden ülkeler arasında yerini al- mıştır.
17 Şubat 1997’de faaliyete geçen Baş- kanlığımız, doğrudan Maliye Bakanına bağlı olarak çalışan idari nitelikte bir kurum olup, görev ve yetkileri ilk olarak 4208 sayılı Kanun’da düzenlenmiştir.
Başkanlığımızın görev ve yetkileri, 18 Ekim 2006 tarih ve 26323 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 5549 sayılı Suç Gelirlerinin Aklanması- nın Önlenmesi Hakkında Kanun’un 19’uncu maddesinde yeniden düzen-
lenmiş olup, buna göre MASAK, aşağıda- ki temel hizmetleri yürütmektedir:
Suç gelirlerinin aklanmasının önlen- mesi amacıyla politika hazırlamak ve uygulama stratejileri geliştirmek, bu amaçla kurum ve kuruluşlar arasında koordinasyonu sağlamak, ortak ça- lışmalar yapmak, görüş ve bilgi alış- verişinde bulunmak.
Belirlenen politikalar çerçevesinde kanun, tüzük ve yönetmelik taslakla- rı hazırlamak, 5549 sayılı Kanun ile buna ilişkin Bakanlar Kurulu kararla- rının uygulanması konusunda düzen- lemeler yapmak.
Suç gelirlerinin aklanması alanındaki gelişmeler ile aklama suçunun ön- lenmesi ve ortaya çıkarılmasına yö- nelik yöntemler konusunda araştır- malar yapmak.
Suç gelirlerinin aklanmasını önlemek amacıyla sektörel çalışmalar yapmak, önlemler geliştirmek ve uygulamayı izlemek.
Kamuoyu duyarlılığını ve desteğini artırmaya yönelik çalışmalar yap- mak.
Suç gelirlerinin aklanması ve terörün finansmanının önlenmesi kap- sa- mında veri toplamak, şüpheli işlem bildirimlerini almak, analiz etmek ve değerlendirmek.
Değerlendirme sürecinde gerek du- yulduğunda kolluk ve diğer birimler- den kendi görev alanlarında incele- me ve araştırma yapılması talebinde bulunmak.
5549 sayılı Kanun kapsamına giren işlemler ile ilgili olarak, araştırma ve inceleme yapmak veya yaptırmak.
10 Yapılan araştırma ve inceleme sonu-
cunda aklama suçunun işlendiği hu- susunda olguların varlığının tespiti halinde, Ceza Muhakemesi Kanunu hükümlerine göre gerekli işlemler yapılmak üzere Cumhuriyet başsav- cılığına suç duyurusunda bulunmak.
Cumhuriyet savcıları tarafından inti- kal ettirilen konuları incelemek ve aklama suçunun tespitine ilişkin ta- lepleri yerine getirmek.
Aklama veya terörün finansmanı su- çunun işlendiğine dair ciddi şüphele- rin mevcut olması durumunda konu- yu ilgili Cumhuriyet savcılığına inti- kal ettirmek.
Kanun ve ilgili mevzuat kapsamında yükümlülük denetimi yapılmasını sağlamak.
Kamu kurum ve kuruluşları, gerçek ve tüzel kişiler ile tüzel kişiliği olma- yan kuruluşlardan her türlü bilgi ve belgeyi istemek.
Bilgi ve ihtisasına ihtiyaç duyulması halinde, diğer kamu kurum ve kuru- luşlarında çalışanların Başkanlık bünyesinde geçici olarak görevlendi- rilmelerini talep etmek.
Görev alanına giren konularda ulus- lararası ilişkileri yürütmek, görüş ve bilgi alışverişinde bulunmak.
Yabancı ülkelerdeki muadil kurum- larla bilgi ve belge değişiminde bu- lunmak, bu amaçla uluslararası ant- laşma niteliğinde olmayan mutaba- kat muhtırası imzalamak.
C. İdari Yapı Bilgileri
1. Bakanlık İçindeki Yeri ve Örgüt- sel Yapı
MASAK’ın, Maliye Bakanlığı’nın Teşkilat ve Görevleri Hakkında 178 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin 8’inci mad- desinin (g) bendiyle Maliye Bakanlığı bünyesinde “ana hizmet birimi” olduğu;
5549 sayılı Kanunun 19’uncu maddesin- de de doğrudan Maliye Bakanına bağlı olarak çalışacağı hüküm altına alınmış- tır.
Başkanlık hizmetlerini; Başkana bağlı Başkan Yardımcıları, Daire Başkanları ve bunlara bağlı Dış İlişkiler, Mevzuatı İz- leme ve Koordinasyon, Eğitim, Veri Top- lama ve Analiz, Yükümlülük Denetimi, Aklama Suçuna İlişkin Analiz ve Değer- lendirme, Aklama Suçu İnceleme, Terö- rün Finansmanına İlişkin Analiz ve De- ğerlendirme, Genel Analiz Grupları ile Bilgi İşlem, İnsan Kaynakları, İdari ve Mali İşler Şube Müdürlükleri eliyle yü- rütmektedir.
11 Şekil 1 - Başkanlığımızın Maliye Bakanlığı İçindeki Yeri
12 Mali istihbarat birimleri, suç gelirlerinin
aklanması ve terörün finansmanı ile mü- cadelenin temel kurumlarından olup, bu mücadelede önemli fonksiyonlar üstlen- mektedirler.
Mali Eylem Görev Gücü (FATF), 26’ncı tav- siyesinde; ülkelerden şüpheli işlem bildi- rimlerini alan, analiz eden ve ilgili birimle-
re dağıtan ulusal merkezi bir makam oluş- turmalarını istemektedir.
Bu çerçevede Türkiye’nin mali istihbarat birimi (Financial Intelligence Unit- FIU) olarak kurulan MASAK, temel FIU fonksi- yonlarının yanı sıra düzenleyici, denetle- yici ve eğitici bir rol de üstlenmiş olup, MASAK’ın organizasyon şeması Şekil 2’de gösterilmiştir
13 Şekil 2 - Başkanlığımızın Organizasyon Şeması
14 2. İnsan Kaynakları
MASAK’ta görev yapan toplam personel sayısı 174 olup, personel dağılımına ilişkin bilgi- lere aşağıdaki tabloda yer verilmektedir.
Tablo 1 - Personelin Dağılımı (2003-2011)
Yıllar İdari Personel
(*)
Maliye Uzmanı(**)
Maliye Uzman
Yrd.
Vergi Müfettişi
Bilgi İşlem Personeli
(***)
Diğer Personel
(****)
Toplam Personel
2003 6 24 27 3 8 45 113
2004 7 35 17 7 8 42 116
2005 7 41 9 7 11 51 126
2006 13 42 15 6 10 52 138
2007 13 40 22 3 12 56 146
2008 12 43 20 4 12 63 154
2009 13 44 21 3 12 68 161
2010 15 54 21 4 13 65 172
2011 15 54 28 4 11 62 174
(*) Başkan, Başkan Yardımcısı, Daire Başkanı, Şube Müdürü (1 Maliye Uzmanı Şube Müdürlüğü görevini ve- kaleten yürütmektedir.)
(**)02/11/2011 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan 659 sayılı KHK ile Mali Suçları Araştırma Uzmanı unvanı, Maliye Uzmanı olarak değiştirilmiştir.
(***)Mühendis, Çözümleyici, Programcı, İstatistikçi, Bilgisayar İşletmeni
(****) Şef, Mütercim, Gelir Uzmanı, Veri Hazırlama ve Kontrol İşletmeni, Teknisyen, Şoför, Dağıtıcı, Yardımcı Hizmetli
Grafik 1 - Personelin Unvan Bazında Yüzde Dağılımı
15; 9%
54; 31%
28; 16%
4; 2%
11; 6%
62; 36%
İdari Personel Maliye Uzmanı Maliye Uzman Yrd.
Vergi Müfettişi Bilgi İşlem Personel Diğer Personel
15 Tablo 2 - Personelin Unvanlar Bazında Sayıları
Unvanı Görev Yapan Personel Sayısı
Başkan 1
Başkan Yardımcısı 2
Daire Başkanı 7
Şube Müdürü 5
Maliye Uzmanı 54
Maliye Uzm.Yrd. 28
Vergi Müfettişi 4
Gelir Uzmanı 15
Şef 4
Mühendis 3
İstatistikçi 1
Çözümleyici 2
Programcı 3
Bilgisayar İşletmeni 2
Veri Hazırlama ve Kontrol İşletmeni 26
Mütercim 4
Teknisyen 2
Şoför 1
Dağıtıcı 4
Y.Hizmetli 6
Kadrolu Personel 131 174
Sözleşmeli Personel 1
MASAK’ ta Geçici Görevli Personel 42
TOPLAM 174
Ücretsiz izinli 4
Fiili Sayı: 170
16 Tablo 3 - Personelin Yaş Profili (31.12.2011)
Yaş Aralığı Sayısı
20-29 23
30-39 76
40-49 56
50-59 19
Toplam 174
Grafik 2 - Personelin Yaş Durumuna Göre Yüzde Dağılımı (31.12.2011)
Mali Suçları Araştırma Kurulu Başkanlığında görev yapan personelin Kamu Personeli Yabancı Dil Bilgisi (KPDS) düzeyi aşağıdaki tabloda yer almaktadır.
Tablo 4 - Personelin KPDS Düzeyi*
KPDS A Düzeyi KPDS B Düzeyi KPDS C Düzeyi
5 27 45
(*)= 1 Mütercim- A düzeyinde İngilizce, B düzeyinde Fransızca bilmektedir.
23; 13%
76; 44%
56; 32%
19; 11%
20-29 30-39 40-49 50-59
17
III. AMAÇ VE HEDEFLER
A. Amaç ve HedeflerBakanlığımızın 2008 yılında revize ede- rek kamuoyuna duyurduğu 2008-2012 Stratejik Planında yer alan “Suç Ekono- misini, Yolsuzluğu ve Kayıtdışı Ekonomi- yi Önlemek” stratejik amacı kapsamında MASAK’ın stratejik hedefi “Suç Gelirleri- nin Aklanmasını ve Terörün Finansma- nını Önlemek”tir.
B. Temel Öncelikler
MASAK tarafından, stratejik amaç ve he- define ulaşılması amacıyla 2012 yılında aşağıdaki çalışmalara öncelik verilecek- tir:
Başkanlığımıza gelen ihbar ve şüphe- li işlem bildirimlerinde bahsi geçen ve risk teşkil edebilecek konularda yığın verilerden yararlanarak ve sektörel analizler yapılarak, suç ge- lirlerinin aklanması ve terörün fi- nansmanı ile mücadelede etkinliğin arttırılmasına katkı sağlamak.
Terörün finansmanı suçuna ilişkin alınan ihbar ve şüpheli işlem bildi- rimlerinin analiz ve değerlendirme çalışmalarını mümkün olan en kısa sürede tamamlamak.
Suç gelirlerinin aklanması ve terörün finansmanı ile mücadelede “önleyici tedbirler” olarak bilinen yükümlü- lükler konusunda yükümlülerin farkındalıklarının artırılması ve bu tedbirleri uygulamalarının sağlan- ması amacıyla eğitim faaliyetleri dü- zenlemek.
Yükümlülerin suç gelirlerinin aklan- ması ve terörün finansmanı ile mü- cadele kapsamında getirilen yüküm- lülüklere uyum sağlamaları amacıyla, yükümlüler nezdinde yükümlülükle- re uyum denetimleri yapmak.
Uyuşturucu kaçakçılığı, sigara kaçak- çılığı, tefecilik, akaryakıt kaçakçılığı, insan ticareti ve göçmen kaçakçılığı öncül suçlarından elde edilen suç ge- lirlerinin aklanmasının önlenmesine yönelik çalışmalara ağırlık verilmesi.
Aklama suçu incelemeleri ve yüküm- lülük denetimlerinde etkinliğin artı- rılması amacıyla denetim elemanları ile iletişim ve işbirliğinin geliştirilme- sine yönelik faaliyetler düzenlemek.
Uluslararası işbirliğinin sağlanması amacıyla, yabancı ülke mali istihbarat birimleri ile istihbari amaçlı bilgi de- ğişimine imkan sağlayan mutabakat muhtıraları imzalamak.
18
IV. FAALİYETLERE İLİŞKİN BİLGİ VE DEĞERLENDİRMELER
A. Mali Bilgiler
Mali Suçları Araştırma Kurulu Başkanlığının son dokuz yıla ilişkin Genel Bütçe ile tahsis edilen ödenek ve harcamaları gösterir tablo aşağıdaki gibidir.
19 Tablo 5 - Bütçe Ödenek Tahsisi ve Giderlerinin Ekonomik Sınıflandırılması (TL)
Ekono- Sınıf mik
Bütçe Giderinin Türü
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
Ödenek Harcama Ödenek Harcama Ödenek Harcama Ödenek Harcama Ödenek Harcama Ödenek Harcama Ödenek Harcama Ödenek Harcama Ödenek Harcama 01 Personel Gider-
leri 1.253.600 1.442.590 2.018.800 2.180.382 2.299.000 2.429.195 2.722.500 2.587.895 3.056.500 2.854.782 3.480.428 3.480.427 4.001.300 3.857.398 4.415.800 4.403.254 5.464.000 5.337.029 02
Sosyal Güvenlik Kurumlarına Devlet Primi Giderleri
313.400 360.647 115.700 126.280 140.000 158.595 198.800 194.382 617.100 251.740 293.020 285.025 338.100 326.949 547.520 544.247 664.000 643.332
03 Mal ve Hizmet
Alım Giderleri 826.000 173.596 527.046 255.769 545.000 268.134 568.100 245.794 727.200 372.219 530.500 385.148 671.400 497.195 608.001 566.046 793.000 723.466 05 Cari Transferler 30.000 18.149 20.010 19.346 20.974 19.391 21.000 18.571 31.000 27.937 51.500 51.379 66.500 64.399 78.000 73.723 113.500 107.598
06 Sermaye Gider-
leri 1.720.000 521.307 202.066 0 144.525 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1.500.000 1.464.333 3.500.000 3.280.400
07 Sermaye Trans-
ferleri 0 0 1.914.000 1.914.000 321.880 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
Toplam 4.143.000 2.516.289 4.797.622 4.495.777 3.471.379 2.875.315 3.510.400 3.046.642 4.431.800 3.506.678 4.355.448 4.201.979 5.077.300 4.745.941 7.149.321 7.051.603 10.534.500 10.091.825
20 Grafik 3 - 01.01.2011-31.12.2011 Tarihleri Arası Harcamalarının Yüzde Dağılımı
Bütçe harcamalarının 31.12.2011 tarihi itibariyle bütçe ekonomik kodlarına göre dağılımı yukarıdaki şekildedir. Grafik 3’te görüldüğü üzere, giderler içinde en büyük kalem personel giderleri olup top- lam giderler içindeki payı %52,88’dir.
Diğer harcama kalemlerinin toplam gi- derlere oranı sırasıyla sosyal güvenlik
kurumlarına devlet pirimi giderleri için
%6,37, mal ve hizmet alımları için
%7,17, cari transferler için %1,07 ve sermaye giderleri için %32,51 olarak gerçekleşmiştir. Cari transferler Türki- ye’nin (Mali Eylem Görev Gücü ile EGMONT) uluslar arası kuruluşlara yapı- lan yıllık üyelik aidatıdır.
Personel Giderleri 52,88%
Sosyal Güvenlik Kurumlarına Devlet
Primi Giderleri 6,37%
Mal ve Hizmet Alım Giderleri
7,17%
Cari Transferler 1,07%
Sermaye Giderleri 32,51%
21 B. Performans Bilgileri
1. Düzenleme ve Koordinasyon Faa- liyetleri
1.1. Düzenleme Faaliyetleri
2011 yılında yayımlanan 646, 659, 662 ve 666 sayılı Kanun Hükmünde Karar- nameler ile 5549 sayılı Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Ka- nun’un muhtelif maddelerinde değişik- likler yapılmıştır. Yapılan değişiklikler sonucunda “Sigorta Denetleme Uzman ve Aktüerleri” denetim elemanları arasına,
“Sigorta Denetleme Kurulu Başkanı” ise Mali Suçlarla Mücadele Koordinasyon Kurulu üyeleri arasına alınmıştır. Ayrıca aklama suçunun araştırılması ve ince- lenmesi ile yükümlülük denetimi görev- lerinin, denetim elemanları arasından Başkanlık emrinde geçici süreyle görev- lendirilen denetim elemanları vasıtasıyla da yerine getirilebilmesine olanak sağ- lanmıştır.
1.2. Koordinasyon Faaliyetleri 5549 sayılı Suç Gelirlerinin Aklanması- nın Önlenmesi Hakkında Kanun’un 646 ve 662 sayılı Kanun Hükmünde Karar- nameler ile değişik 20 nci maddesine göre Maliye Bakanlığı Müsteşarının baş- kanlığında, Malî Suçları Araştırma Kuru- lu Başkanı, Gelir İdaresi Başkanı, Vergi Denetim Kurulu Başkanı, İçişleri Bakan- lığı Müsteşar Yardımcısı, Adalet Bakanlı- ğı Kanunlar Genel Müdürü, Dışişleri Ba- kanlığı Ekonomik İşler Genel Müdürü, Hazine Kontrolörleri Kurulu Başkanı, Sigorta Denetleme Kurulu Başkanı, Hazi- ne Müsteşarlığı Malî Sektörle İlişkiler ve Kambiyo Genel Müdürü, Hazine Müste- şarlığı Sigortacılık Genel Müdürü, Güm-
rük Müsteşarlığı1 Teftiş Kurulu Başkanı2, Gümrük Müsteşarlığı Gümrükler Genel Müdürü, Bankacılık Düzenleme ve De- netleme Kurumu Başkan Yardımcısı, Sermaye Piyasası Kurulu Başkan Yar- dımcısı ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Başkan Yardımcısından oluşan Mali Suçlarla Mücadele Koordinasyon Kurulu, 2011 yılında iki kez olağan, bir kez de olağanüstü olarak toplanmıştır.
26.04.2011 tarihinde düzenlenen ilk Ko- ordinasyon Kurulu toplantısının gündem maddeleri gereğince;
- MASAK’ın 2010 yılı faaliyetleri,
- İncelemelerde etkinliğin arttırılmasına yönelik kurumlararası ortak çalışmalar ve yapılan “Denetim Çalıştayı”,
- 6009 sayılı Kanun sonrası vergi ince- lemeleri ile 5549 sayılı Kanun kapsa- mında yapılan incelemelerin uyumlaştı- rılması,
28.09.2011 tarihinde düzenlenen ikinci Koordinasyon Kurulu toplantısının gün- dem maddesi gereğince;
- Terörle mücadelede finansman boyu- tunun önemi ve terörün finansmanıyla mücadelede etkinliğin artırılması,
28.12.2011 tarihinde düzenlenen olağa- nüstü Koordinasyon Kurulu toplantısın- da ise;
- İkinci olağan toplantıda ele alınarak kararlaştırılan hususlarla ilgili çalışma sonuçları,
değerlendirilmiştir.
1 3/6/2011-KHK-640/Geçici md 2(5) uyarınca, mevzuatta Gümrük Müsteşarlığına yapılan atıflar Gümrük ve Ticaret Bakanlığına yapılmış sayılır.
23/6/2011-KHK-640/6 md uyarınca, Teftiş Kurulu Başkanlığı “Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı” olarak değiştirilmiştir.
22 1.3. Diğer Faaliyetler
2011 yılında Başkanlığımızca, 5549 sayı- lı Kanun ve ikincil mevzuatla ilgili olarak yükümlüler ile diğer kurum ve kuruluş- lardan gelen görüş taleplerinin karşı- lanması çalışmaları kapsamında, 27 adet görüş talebi cevaplandırılmıştır.
Ayrıca 4982 sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanunu kapsamında Başkanlığımıza ya- pılan bilgi edinme başvurularının yerine getirilmesi ve Türkiye Büyük Millet Mec- lisinin çalışmaları kapsamında yöneltilen soru önergelerinin Başkanlığımızla ilgili olan hususlarının cevaplandırılmasına ilişkin çalışmalar kapsamında, 2011 yı- lında 122 adet bilgi edinme başvurusu ve 8 adet soru önergesi cevaplandırılmıştır.
2. Aklamanın ve Terörün Finansma- nının Önlenmesi ile Tespitine Yö- nelik Çalışmalar
5549 sayılı Kanun ve bu Kanunla ilgili ikincil mevzuat kapsamında yükümlüler, kendileri nezdinde gerçekleşen ya da aracılık ettikleri işlemlerden terörün finansmanı veya suçtan kaynaklanan mal varlığı değerlerinin aklanması şüphesini taşıyanları MASAK’a Şüpheli İşlem Bildi- rimi (ŞİB) olarak bildirmektedirler.
Suçtan kaynaklanan malvarlığı değerle- rini aklama suçunun işlenip işlenmediği- nin tespitine yönelik olarak Cumhuriyet Savcılıkları ile Mahkemeler MASAK’tan talepte (adli talep) bulunabilmektedir.
Kamu kurum ve kuruluşları, gerçek ve tüzel kişiler de yine MASAK’a ihbarda bulunabilmektedir.
ŞİB, adli talep ve ihbarlarla ilgili olarak terörün finansmanı veya suçtan kaynak- lanan mal varlığı değerlerinin aklanması suçlarına ilişkin olarak Maliye Uzmanla-
rınca analiz ve değerlendirme çalışmala- rı yapılırken; aklama suçuna ilişkin ola- rak ayrıca denetim elemanlarınca ince- leme de yapılmaktadır.
23 2.1. Veri Toplama Faaliyeti
Başkanlığımız veri toplama faaliyetleri- nin büyük bir bölümü; Başkanlığımıza intikal eden bildirimlerin elektronik ve- riye dönüştürülmesi ve teyit sürecinden geçirilerek Başkanlığımız Bilişim Siste- mine entegre edilmesi çalışmalarıdır.
Veri toplama faaliyetleri sayesinde Baş- kanlığımıza gönderilen bildirimler içeri- sinde belirtilen bilgilerin temiz ve düz- gün veriye dönüşümü sağlanabilmekte ve bu sayede bildirimler üzerinde siste- matik, analitik ve istatistiksel analizler yapılabilmesi mümkün hale gelmektedir.
Başkanlığımızın yabancı ülkelerdeki mu- adil kuruluşlarla bilgi alışverişleri de veri toplama faaliyetleri kapsamında gerçek- leşmektedir.
Başkanlığımıza intikal eden bildirimler aşağıdaki şekilde sınıflandırılabilir:
a) Yükümlü grupları tarafından gönderi- len şüpheli işlem bildirimleri,
b) Savcılıklar veya Mahkemelerce yapı- lan değerlendirme veya inceleme ta- lepleri,
c) Diğer kamu kurumlarınca gönderilen bilgilendirme yazıları veya araştırma raporları,
d) Gerçek veya tüzel kişilerce yapılan ihbar ve şikâyetler,
e) Yurt dışı gerçek ve tüzel kişiler tara- fından yapılan ihbar ve şikâyetler, f) Ulusal ve uluslararası basında çıkan
haberlerden içeriği itibari ile resen
ihbar kabul edilenler.
Tablo 6- 2011 yılında Gönderilen Bildirimlerin Genel Dağılımı
2.1.1. Şüpheli İşlem Bildirimleri
Şüpheli işlem bildirimleri; 5549 sayılı Kanun 4’üncü maddesi uyarınca Suç Ge- lirlerinin Aklanmasının ve Terörün Fi- nansmanının Önlenmesine Dair Tedbir- ler Hakkında Yönetmelik kapsamında
“yükümlü" olarak sayılan gerçek ve tüzel kişiler tarafından gerçekleştirilen veya aracılık edilen işlemlerde, işleme konu
malvarlığının yasadışı yollarla elde edil- diğinden veya yasadışı amaçlarla kulla- nıldığından ya da terörün finansmanı ile alakalı olduğundan şüphelenilmesi ha- linde Başkanlığımızca belirlenmiş olan standart prosedürlere uyularak gönderi- len bildirimlerdir.
Bildirim Türleri 2011
Şüpheli İşlem Bildirimleri 8.739
Savcılık ve Mahkeme Talepleri 71
Diğer Bildirimler 369
Toplam 9.179
24 Tablo 7- Şüpheli İşlem Bildirim Sayılarının Yıllara ve Kaynaklarına Göre Dağılımı
Şüpheli İşlem Bildirim
Kaynağı 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
Bankalar 351 1.133 2.903 4.889 9.480 9.968 8.141
Aracı Kurumlar 1 7 40 9 168 28 117
Finansman, Faktoring ve Finansal Kiralama
Şirketleri - - - 15 32 70 164
Sigorta ve Emeklilik
Şirketleri - - 3 10 129 148 286
Noterler - - - 1 6 1 4
PTT Genel Müdürlüğü - - - - 6 25 11
Yetkili Müesseseler
(Döviz Bürosu) - - - - 2 11 14
Serbest Muhasebeciler,
Mali Müşavirler - - - - - - 1
Milli Piyango İdaresi
Genel Müdürlüğü - - - - - - 1
Toplam 352 1.140 2.946 4.924 9.823 10.251 8.739
Grafik 4- Şüpheli İşlem Bildirimlerinin Yıllara Göre Sayısal Trendi
2011 yılı içerisinde şüpheli işlem bildi- riminde sayısal olarak azalma yaşanmak- la birlikte aşağıdaki tablo ve grafikte gö- rüleceği üzere; mali piyasada faaliyet
gösteren finansal kuruluşlar açısından şüpheli işlem bildirimi yükümlülüğüne ilişkin bir farkındalık artışı sağlandığı anlaşılmaktadır.
352 1.140
2.946
4.924
9.823 10.251
8.739
0 2000 4000 6000 8000 10000 12000
2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
25 Tablo 8- Mali Sektörde Şüpheli İşlem Bildirimi Gönderen Finansal Kuruluş Sayısının Yıl- lara Göre Dağılımı
Finansal Kuruluşlar 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
Bankalar 24 31 28 28 31 26 29
Sigorta ve Emeklilik
Şirketleri - - 1 5 24 18 27
Faktoring Şirketleri - - - 2 6 14 26
Aracı Kurumlar 1 1 2 5 15 10 17
Finansal Kiralama Şir-
ketleri - - - - 4 4 14
Finansman Şirketleri - - - 1 2 2 5
Yetkili Müesseseler
(Döviz Bürosu) - - - - 2 1 2
Toplam 25 32 31 41 84 75 120
Mali piyasada şüpheli işlem bildiriminde bulunan finansal kuruluş sayılarının yıl- lara göre dağılımına bakıldığında, şüphe- li işlem bildirimi yükümlülüğünün yerine getirilme düzeyinin özellikle 2011 yılı içerisinde bankacılık sektörü dışındaki diğer mali sektörler açısından önemli
oranda arttığı görülmektedir. Başkanlı- ğımızca, finansal kuruluşlara yönelik gerçekleştirilen eğitim ve çalıştay faali- yetleri sonucunda, şüpheli işlem bildiri- minde bulunan bankalar dışındaki finan- sal kuruluş sayısı 2010 yılında 49 iken bu sayı 2011 yılında 91’e ulaşmıştır.
Grafik 5- Şüpheli İşlem Bildirimi Gönderen Finansal Kuruluşların Yıllara Göre Sayısal Trendi
25 32 30 41
84 75
120
0 20 40 60 80 100 120 140
2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
ŞİB Gönderen Finansal Kuruluş Sayısı
26 Yükümlüler tarafından Başkanlığımıza
şüpheli işlem bildiriminde bulunulurken, 6 sıra Nolu Genel Tebliği içerisinde belir- lenmiş olan ve şüphenin niteliğine göre sınıflandırılmış olan 115 adet şüpheli işlem tiplerinden de seçim yapılmakta ve karşılaşılan şüpheli duruma ilişkin belir- lemeler yapılmaktadır.
2011 yılında gönderilmiş olan 8.739 adet şüpheli işlem bildirimi içerisinde toplam 14.460 adet şüpheli işlem tipi seçilmiş olup şüpheli işlem tiplerinin karşılaşılan şüphenin niteliği açısından dağılımı aşa- ğıdaki gibidir:
Tablo 9- Şüpheli İşlem Tiplerinin Şüphenin Niteliğine Göre Dağılımı (2011) Sıra
No Şüpheli İşlem Türleri Tip Sayısı
1 Mali Profil İle Uyumsuz İşlemlerde Bulunma 3.181 2 Makul Açıklaması Olmayan İşlemlerde Bulunma 2.972 3 Şüpheli Nakit Karakterli İşlemler 2.094 4 Müşterinin Beyanlarında veya Belgelerinde Tutarsızlık 1.614 5 Yurtiçine veya Yurtdışına Şüpheli Elektronik Transferler 1.451 6 Riskli Ülkeler İle İlgili Mali İşlemler 793 7 Yasa Dışı Faaliyetler İle İlgili Somut Bulgular 658 8 Riskli Kişilerle Mali İlişkilerde Bulunma 494
9 Şüpheli Kredi İşlemleri 445
10 Açıkça İlgisi Bulunmayan Üçüncü Şahıslarla İşlem Yapılması 240 11 Terörün Finansmanı ile Bağlantılı Şüpheler 219 12 Yüksek Tutarlı İşlemlerin Parçalanması 146 13 Başkası Hesabına İşlem Yapıldığının Gizlenmesi 121 14 Şüpheli Kiralık Kasa İşlemleri 32
Toplam 14.460
Grafik 6- Şüpheli İşlem Tiplerinin Şüphenin Niteliğine Göre Dağılımı (2011)
0,2%
0,8%
1,0%
1,5%
1,7%
3,1%
3,4%
4,6%
5,5%
10,0%
11,2%
14,5%
20,6%
22,0%
Şüpheli Kiralık Kasa İşlemleri Başkası Hesabına İşlem Yapıldığının Gizlenmesi Yüksek Tutarlı İşlemlerin Parçalanması Terörün Finansmanı İle Bağlantılı Şüpheler Açıkça İlgisi Bulunmayan Üçüncü Şahıslarla …
Şüpheli Kredi İşlemleri Riskli Kişilerle Mali İlişkilerde Bulunma Yasa Dışı Faaliyetler İle İlgili Somut Bulgular Riskli Ülkeler İle İlgili Mali İşlemler Yurtiçine veya Yurtdışına Şüpheli Elektronik …
Müşterinin Beyanlarında veya Belgelerinde … Şüpheli Nakit Karakterli İşlemler Makul Açıklaması Olmayan İşlemlerde Bulunma Mali Profil İle Uyumsuz İşlemlerde Bulunma
27 2011 yılında karşılaşılan şüpheli işlemle-
rin %78,2 gibi önemli bir kısmında aşa- ğıdaki şüpheli durumlarla karşılaşılmış- tır:
a) Müşterinin mali profili ile orantı- sız işlemlerde bulunması,
b)İşlemin hukuki veya ekonomik bir gerekçesi yada makul bir açıklamasının bulunmaması,
c) Nakit karakterli ve şüphe uyandı- ran işlemlerde bulunulması,
d)Müşterinin beyanlarında, hareket- lerinde veya ibraz ettiği belgelerde ger- çeği yansıtmayan veya çelişkili durumla- rın bulunması,
e) Yurtiçine veya yurtdışına yönelik olarak şüpheli elektronik transferlerde bulunulması.
Tablo 10- Terörün Finansmanı Konulu Şüpheli İşlem Bildirimi Sayıları ve Kaynaklarına Göre Dağılımı
Şüpheli İşlem Bildirim Kaynağı 2011
Bankalar 205
Finansman, Faktoring, Finansal Kiralama ve Yatırım
Şirketleri 4
Sigorta ve Emeklilik Şirketleri 8
Noterler 2
Toplam 219
Tablo 11- Terörün Finansmanı Konulu Şüpheli İşlem Bildirim Sayılarının Yıllara Göre Dağılımı
Yıllar 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
Şüpheli İşlem Bildi-
rimi Sayısı 3 6 13 217 228 49 186 219
2.1.2. Savcılıklar ve Mahkemeler Tara- fından Yapılan Değerlendirme ve İn- celeme Talepleri
Cumhuriyet Savcılıkları ile Mahkemeler 5237 sayılı TCK’nın 282’nci maddesinde tanımlanan “Suçtan Kaynaklanan Mal- varlığı Değerlerini Aklama Suçu”nun işle-
nip işlenmediğinin tespitine veya bu su- ça yönelik maddi menfaatin bulunduğu durumlara ilişkin değerlendirme veya inceleme taleplerini Başkanlığımıza inti- kal ettirmektedirler.
28 Tablo 12- Savcılıklar ve Mahkemeler Tarafından Yapılan Değerlendirme ve İnceleme Taleplerinin Yıllara Göre Dağılımı
Yıllar 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
Savcılıkların ve Mahkemelerin Değerlendirme ve İnceleme
Talepleri 178 93 84 74 69 107 71
Grafik 7- Savcılıklar ve Mahkemeler Tarafından Yapılan Değerlendirme ve İnceleme Ta- leplerinin Sayısal Trendi
2.1.3. Diğer Bildirimler
Kamu kurum ve kuruluşları, Başkanlığı- mız görev alanına girmekte olduğunu düşündükleri hususları kendi kurumla- rınca hazırlanmış olan raporlarla veya resmi yazışma ile aklama suçu veya terö- rün finansmanı açısından değerlendiril- mek üzere Başkanlığımıza göndermek- tedirler.
Gerçek ve özel hukuk tüzel kişiler tara- fından Başkanlığımıza yapılan ihbarlar ile basında çıkan bazı haberler de Baş- kanlığımız görev alanını ilgilendirmesi haline bildirim olarak değerlendirilerek Başkanlığımız sistemine entegre edil- mektedir. Başkanlığımızın görev alanına girmediği anlaşılan ihbarlar ise ilgili ka- mu kuruluşlarına sevk edilmektedir.
178
93 84
74 69
107
71
0 20 40 60 80 100 120 140 160 180 200
2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
29 Tablo 13- Diğer Bildirimler Sayıları ve Kaynaklarına Göre Dağılımı
Diğer Bildirimler 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
Kamu Kurumları 157 117 120 115 100 91 87
Bankalar 18 38 8 - - 1 -
Basın 8 4 5 3 2 2 -
Gerçek Kişi / Özel Hukuk
Tüzel Kişileri 135 304 284 359 350 331 270
Yurtdışı 4 7 5 3 6 8 12
Toplam 322 470 422 480 458 433 369
Grafik 8- 2011 Yılında Gelen Diğer Bildirimlerin Kaynaklarına Göre Dağılımı
Başkanlığımıza 2011 yılı içerisinde Sav- cılıklar ve Mahkemeler tarafından yapı- lan toplam 71 adet adli talep ile diğer kişi ve kurumlardan gönderilen toplam
369 adet ihbarın birlikte değerlendiril- mesi halinde, bildirim konuları aşağıdaki şekilde sınıflandırılabilir:
Kamu Kurumları 23,6
Gerçek Kişi / Özel Hukuk Tüzel
Kişileri 73,2
Yurtdışı 3,3
30 Tablo 14- 2011 Yılında Gönderilen Adli Talepler ile Diğer Bildirimlerin Sayıları ve Konu-
larına Göre Dağılımı
2011 Yılı Bildirim Konuları Sayısı
Vergi Kaçırma 99
Dolandırıcılık 54
Suç Gelirlerinin Aklanması 49
Tefecilik 40
Gümrük Kaçakçılığı 29
Şüpheli Para Hareketleri 22
Sigorta Mevzuatına Aykırılıklar 20
Evrakta Sahtecilik 17
Yolsuzluk 13
İhale Mevzuatına Aykırılıklar 7
Sınırda Yakalanan Paralar 7
Rüşvet 6
Uyuşturucu Madde Ticareti 5
Hırsızlık 6
Terör veya Terörün Finansmanı 4
İnsan Ticareti 4
Manipülasyon 3
Memur Suçları 2
Zimmet 2
Diğer 51
Genel Toplam 440
31 Grafik 9- 2011 Yılında Gönderilen Adli Talepler ile Diğer Bildirimlerin Sayıları ve Kay- naklarına Göre Dağılımı
Başkanlığımıza yapılan adli talepler ile diğer ihbarların ekseriyetle vergi kaçır- ma amaçlı faaliyetler ile ilgili olduğu gö- rülmektedir. Buna ek olarak dolandırıcı- lık, aklama, tefecilik, ve gümrük kaçakçı- lığı da ön plana çıkan ihbar konularıdır.
2.1.4. Bilgi Talepleri
5549 sayılı Kanun’un 19’uncu maddesi- nin (l) bendi ile Başkanlığımıza yabancı ülkelerdeki muadil kuruluşlarla bilgi ve belge değişiminde bulunabilme yetki ve görevi verilmiştir. Bu kapsamda Başkan- lığımız, mali istihbarat birimi olarak kendisiyle aynı misyonu yüklenmiş mu- adil kuruluşlarla bilgi alışverişinde bulu- nabilmektedir. Uluslararası bilgi alışveri- şinin önemli bir kısmı Egmont Grubuna üye olan diğer mali istihbarat birimleri ile gerçekleşmektedir.
Egmont Grubu, suç gelirlerinin aklanma- sı ve terörün finansmanı ile mücadelede ülkelerin ulusal sistemlerini geliştire- bilmelerine yardımcı olmak ve uluslara- rası bilgi değişiminin önündeki engelleri kaldırmak amacıyla 1995 yılında kurul- muş, Başkanlığımız ise Egmont Grubuna 29 Haziran 1998 tarihinde üye olmuştur.
31.12.2011 tarihi itibari ile toplam 127 ülkenin mali istihbarat birimi Egmont Grubuna üye bulunmaktadır.
Başkanlığımızca gerçekleşen uluslararası bilgi değişimi ekseriyetle mali istihbarat birimleri arasındaki özel güvenli iletişim ağı olan Egmont Secure Web aracılığıyla hızlı bir şekilde gerçekleştirilebilmekte- dir. Buna ek olarak Egmont Grubuna üye olmayan yurt dışı muadil kuruluşlarla da posta veya telefaks aracılığıyla bilgi alış- verişi yapılmaktadır.
0 20 40 60 80 100 120
32 Tablo 15- Yabancı Muadil Kuruluşlarla Yapılan Bilgi Alışverişinin Yıllara Göre Dağılımı
Yıl Yurt Dışından Gelen Talep-
ler Yurt Dışına Yapılan
Talepler
2006 136 132
2007 196 59
2008 143 46
2009 169 162
2010 188 63
2011 202 38
2011 yılı içerisinde Başkanlığımıza en fazla talepte bulunan yurt dışı muadil kuruluşların grafiksel görünümü aşağı- daki gibidir. Yurt dışından yapılan top-
lam bilgi talepleri özellikle Belçika, Al- manya ve Birleşik Krallık mali istihbarat birimleri tarafından gönderilmiştir.
Grafik 10- 2011 Yılında En Fazla Bilgi Talebi Gönderen Yabancı Muadil Kuruluşların Dağılımı
2011 yılında Başkanlığımız 25 adet ya- bancı mali istihbarat birimine 38 adet bilgi talebinde bulunmuştur.
Bu taleplerin %31,6’sı Belçika, Fransa, İngiltere ve Lüksemburg mali istihbarat birimlerine yapılmıştır.
0,0%
5,0%
10,0%
15,0%
20,0%
25,0%
30,0% 27,0%
18,9%
16,2%
5,4% 5,4% 5,4% 4,7% 4,7% 4,1% 4,1% 4,1%
33 2.2. Analiz, Değerlendirme ve İnce-
leme Faaliyetleri
MASAK, terörün finansmanın ve suç ge- lirlerinin aklanmasının önlenmesi ve bu suçların tespitine yönelik olarak analiz, değerlendirme çalışmalarını yapmakta olup, suç gelirlerinin aklanmasının tes- piti kapsamında sayılanlara ilaveten in- celeme de yapmaktadır.
Analiz; 5549 sayılı Kanun kapsamında toplanan muhtelif veriler ile alınan ihbar ve bildirimlerin, istatistiki ve analitik yöntemler kullanılarak ve teknik araçlar yardımıyla işlenmesi suretiyle bunlardan nitelikli mali istihbarat elde etmeye yö- nelik olarak yapılan çalışmalardır.
Değerlendirme; MASAK’ın nüfuz ettiği olaylar veya yapılan analizlere istinaden malvarlığına ve kişilere yönelik olarak aklama suçuyla ilgili ciddi şüphe ve ema- relerin ortaya çıkarılmasına yönelik ola- rak yapılan çalışmalardır.
İnceleme; aklama suçunun işlendiği hu- susunda olguların varlığının tespitine yönelik olarak yapılan çalışmalardır.
MASAK 5549 sayılı Kanunun 19’uncu maddesine göre, terörün finansmanı ve suç gelirlerinin aklanması suçlarıyla ilgili analiz ve değerlendirme çalışmalarını Maliye Uzmanları vasıtasıyla yaparken;
suç gelirlerinin aklanması suçuyla ilgili incelemeleri ise Vergi Müfettişleri, Güm- rük ve Ticaret Müfettişleri, Bankalar Ye- minli Murakıpları, Hazine Kontrolörleri, Sigorta Denetleme Uzman ve Aktüerleri, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Ku- rumu ve Sermaye Piyasası Kurulu Uz- manları marifetiyle yerine getirmektedir.
MASAK bünyesinde yapılan analiz, de- ğerlendirme ve incelemeler çeşitli kay- naklara dayanarak başlatılabilmekte olup bunların başlıcaları; Cumhuriyet
Savcılıklarından gelen talepler, kamu kurum veya kuruluşları ile yurt içindeki veya yurt dışındaki özel ya da tüzel kişi- lerden alınan ihbarlar ile 5549 sayılı Ka- nuna göre şüpheli işlemleri bildirmekle görevli olan yükümlülerce intikal ettiri- len şüpheli işlem bildirimleridir.
2.2.1. Analiz ve Değerlendirme Çalış- maları
Suç gelirlerinin aklanması ve terörün finansmanıyla mücadele meka- nizmasında en önemli kurumsal yapıla- rın başında mali istihbarat birimleri gelmektedir. Mali istihbarat birimleri arasında işbirliği yapılmasına yönelik olarak kurulan EGMONT Grubu mali is- tihbarat birimini;
“Suçtan elde edildiğinden şüphe duyulan gelirlere ve potansiyel terörün finans- manına veya karapara aklama ve terörün finansmanı ile mücadele amacıyla ulusal mevzuat ve düzenlemelerin gerektirdiği mali bilgilere ilişkin bildirimleri topla- mak, (ulusal mevzuatın izin verdiği ölçü- de bunları talep etmek), analiz etmek ve ilgili makamlara sevk etmekle sorumlu merkezi ulusal birim” şeklinde tanımla- maktadır.
Günümüzde suç gelirlerinin aklanması ve terörün finansmanıyla mücadele eden her ülkede idari yapısı, yeri, yetkisi de- ğişse de “mali bilgileri alan, analiz eden, sonuçlarını ilgili birimlere dağıtan (mali istihbarat fonksiyonu)” bir mali istihba- rat birimi bulunmaktadır.
Ülkemizin mali istihbarat birimi olan MASAK tarafından da, yapılan analiz ça- lışmaları sonucunda gerekli görülen hu- suslarda ilgili kurum ve kuruluşlar bilgi- lendirilmektedir.
