Dış İlişkilere Yönelik Faaliyetler

Değerlendirme Süreci

Suç gelirlerinin aklanması ile mücadele amacıyla 1989 yılında kurulan ve daha sonra faaliyet alanına terörün finansmanı ile mücadeleyi de dahil eden FATF, bu amaçla 49 (40+9) tavsiye kararları yayınlamış³ ve ülkelerin aklama ve terö-rün finansmanı ile mücadele sistemlerini bu tavsiyelere göre değerlendirmiştir.

OECD Merkezinde faaliyet gösteren FATF’ın Türkiye dâhil 34 ülke ve 2 bölge-sel kuruluş olmak üzere toplam 36 üyesi bulunmaktadır.

Türkiye, 1994, 1998 ve 2006 yıllarında olmak üzere bugüne kadar üç kez FATF değerlendirmesine tabi tutulmuştur. Tür-kiye III. Tur Değerlendirme Raporu 21-23 Şubat 2007 tarihinde Strasbourg’ta ger-çekleştirilen FATF Genel Kurulu’nda gö-rüşülerek kabul edilmiştir.

III. Tur Değerlendirme Raporunda, 49 Tavsiyenin; 11’inden “uyumsuz” (NC), 22’sinden “kısmen uyumlu” (PC), 12’sinden “büyük ölçüde uyumlu” (LC), 3’ünden “uyumlu” (C) ve 1’inden “uygu-lanamaz” (NA) notu verilen ülkemiz, de-ğerlendirme tarihinden itibaren Raporda tenkit edilen ve eksiklik olarak belirlenen hususların düzeltilmesine yönelik olarak mevzuat ve uygulama bakımından önemli gelişmeler göstermiştir.

3 FATF tarafından, karapara aklama ile mücadele kap-samında 1990 yılında yayınlanmış olan “40 Tavsiye”, 1996 yılında revize edilmiş ve 2003 yılında tekrar gözden geçirilerek yayınlanmıştır. FATF, ayrıca 2001 yılında terörün finansmanı konusunda 8 Özel Tavsiyeyi yayınlamış, 2004 yılında buna 9. Özel Tavsiyeyi ilave etmiştir. Böylece aklama ve terörün finansmanı ile mücadele kapsamındaki FATF Tavsiyeleri sayısı 49 olmuştur.

49 FATF Türkiye Değerlendirme Raporunda

tenkit edilen hususlara ilişkin olarak kay-dedilen gelişmeler, FATF’a sunulan iler-leme raporları (follow-up reports) ile değerlendirilmektedir. Buna göre 2007 yılı Şubat ayındaki FATF Genel Kuru-lu’nda Türkiye’nin, düzenli takip kapsamında⁴ Raporda belirtilen eksiklik-lere yönelik kaydettiği gelişmelerin yer alacağı Birinci İlerleme Raporunun 2009 yılı Şubat dönemi FATF Genel Kurulu’nda görüşülmesine karar verilmiştir. Devam eden süreçte, Türkiye’nin İkinci İlerleme Raporu 2010 yılı Şubat, Üçüncü İlerleme Raporu 2010 yılı Haziran, Dördüncü İler-leme Raporu 2011 yılı Şubat ve Beşinci İlerleme Raporu 2011 yılı Haziran döne-mindeki FATF Genel Kurulu’nda görü-şülmüştür.

Türkiye’nin Beşinci İlerleme Raporunun ele alındığı Genel Kurulda, Türkiye’nin Eylem Planında⁵ taahhüt ettiği Teröriz-min Finansmanının Önlenmesi Hakkında Kanun tasarısının hâlâ yasalaşmadığı ve dolayısıyla terörün finansmanı suçunu düzenleyen Özel Tavsiye ll ile terörist malvarlıkları ile ilgili dondurma

4 FATF tarafından temel tavsiyeler olarak nitelendiri-len 1, 5, 10 ve 13’üncü tavsiyeler ile II ve IV’ üncü özel tavsiyelere yeterli ölçüde uyum sağlayamadığı değer-lendirilen ülkeler ile bu tavsiyelere yeterli uyum sağla-mış olmakla birlikte diğer tavsiyelere önemli ölçüde uyum sağlayamadığına FATF Genel Kurulunca karar verilen ülkeler, FATF prosedürü gereğince “düzenli takip” olarak ifade edilen izlemeye tabi tutulmaktadır.

Bu takip sürecinde ilgili ülke, karşılıklı değerlendirme raporunun Genel Kurulda kabulünü takip eden ikinci yılında, yetersiz olarak değerlendirilen tavsiyelere ilişkin olarak bir “İlerleme Raporu” sunmaktadır. Müte-akip süreçte FATF Genel Kurulunca ülkenin yeterli ilerleme kaydetmediği sonucuna varılırsa, ülke “daha sıkı takibe” alınabilmektedir. Bu durumda; ülkenin bir yıldan daha kısa sürelerle ilerleme Raporu sunması, ilgili bakana durumun ciddiyetini anlatan resmi yazı yazılması, aynı amaçla ülkeye üst düzey ziyaret gerçek-leştirilmesi, riskli ülkelerle ilişkileri düzenleyen FATF tavsiyesinin uygulanması, ülkenin FATF üyeliğinin askıya alınması ve nihayetinde üyeliğin sona erdirilme-sine kadar gidebilecek bir yaptırım mekanizması söz konusu olabilmektedir.

5 Eylem Planı konusu FATF Türkiye İlişkisinde Ulusla-rarası İşbirliği Değerlendirme Grubu (ICRG) Süreci bölümünde ele alınmıştır.

rünü düzenleyen Özel Tavsiye lll kapsa-mındaki eksikliklerin giderilmediği ge-rekçesiyle Türkiye’nin sıkı takip (enhanced follow up) sürecine alınması-na karar verilmiştir. Bu karar doğrultu-sunda Türkiye’nin Altıncı İlerleme Rapo-ru 2011 yılı Ekim ayında FATF Genel Ku-rulu’nda görüşülmüştür. Genel Kurulda, Türkiye’nin, Özel Tavsiye ll ve lll kapsa-mındaki mevcut eksikliklerin giderilme-sine ilişkin her hangi bir ilerleme sağla-madığı belirtilerek sıkı takip sürecinin devam etmesine ve yedinci takip raporu-nu Şubat 2012’de FATF Genel Kurulu’na sunmasına karar verilmiştir.

4.2. FATF Türkiye İlişkisinde Ulus-lararası İşbirliği Değerlendirme Grubu (ICRG) Süreci

G-20 Platformu’nun 2 Nisan 2009 tari-hinde Londra’da yapılan Liderler Zirve-si’nde FATF’ın, aklama ve terörün fi-nansmanı ile mücadele konusunda riskli olan ülkeleri tespit ederek bunlarla ilgili gerekli tedbirleri alması karar- laştırılmıştır.

24-25 Eylül 2009 tarihlerinde Pittsburgh’ta gerçekleştirilen G-20 Lider-ler Zirvesinde, FATF’ın aklama ve terörün finansmanı ile mücadele konusunda riskli olarak tespit ettiği ülkeleri içeren listeyi, Şubat 2010 tarihine kadar yayımlaması kararı alınmıştır.

ICRG süreci kapsamında FATF tarafından belirlenen kriterlere⁶ göre riskli olarak

6 Ülkelerin ICRG kapsamında inceleme sürecine alınma-sında şu kriterler kullanılmıştır:

a) FATF ya da FATF Benzeri Bölgesel Kuruluşlar (FSRB) tarafından aday gösterilme,

b) Ülkelerin Karşılıklı Değerlendirme Raporları (MER) sonuçlarına göre; “temel” ve “anahtar” tavsiyeler adı verilen 16 adet tavsiye (Tavsiye 1, 3, 4, 5, 10, 13, 23, 26, 35, 36, 40 ve Özel Tavsiye I, II, III, IV ve V) karşısında alınan değerlendirme notlarının 10 ve daha fazlasının kısmen uyumlu (PC) veya uyumsuz olması (NC) halinde otomatik belirleme,

50 tespit edilen ülkeler inceleme havuzuna

dâhil edilmiş ve bu kapsamdaki ülkeler, bulunduğu coğrafi bölgeye göre; Afrika - Orta Doğu, Amerika, Asya - Pasifik ve Av-rupa - Avrasya, Bölgesel İnceleme Grup-larına dağıtılmıştır.

Türkiye, 2007 yılında FATF tarafından yayımlanan III. Tur Karşılıklı Değerlen-dirme Raporuna göre, 16 adet Temel ve Anahtar Tavsiyeler karşısında; 9’u “kıs-men uyumlu” (PC), 1’i “uyumsuz” (NC) olmak üzere toplam 10 adet uyumsuz veya kısmen uyumlu değerlendirme no-tuna sahip bulunması sebebiyle otomatik belirleme kriteri gereğince inceleme ha-vuzuna dahil edilmiş ve Avrupa/Avrasya Bölgesel İnceleme Grubunda yer almıştır.

Bu kapsamda hazırlanan inceleme rapo-runda; “Türkiye’nin meri mevzuatındaki terörün finansmanı suçunun kapsamı ve unsurlarına ilişkin düzenlemelerin FATF standartlarına göre eksik ve yetersiz oldu-ğu, ayrıca terörist malvarlıkları ile ilgili dondurma prosedürü konusunda düzen-lemelerin bulunmadığı” belirtilmiştir.

Raporda tespit edilen bu eksikliklerin giderilmesine yönelik olarak ülkemiz ta-rafından bir Eylem Planı hazırlanarak 18 Ocak 2010’da FATF’a sunulmuştur. Eylem planında; terörün finansmanı ve don-durma prosedürü ile ilgili eksikliklerin giderilmesine ilişkin bir Kanun Tasarısı hazırlanarak, Haziran 2010 tarihine ka-dar TBMM’ye sevk edilmesi ve Tasarının 2010 yılı sonuna kadar kanunlaşmasının beklendiği belirtilmiştir.

FATF’a sunulan Eylem Planı gereğince;

Adalet Bakanlığı koordinasyonunda Ada-let, İçişleri ve Dışişleri Bakanlıkları, MASAK ve Hazine Müsteşarlığı yetkilileri

c) FATF veya FSRB üyesi olmayan veya hakkında dü-zenlenen Karşılıklı Değerlendirme Raporunun yayım-lanmasını istemeyen ülkelerin bu durumları dikkate alınarak otomatik belirleme

ile bilim adamlarından oluşan bir komis-yonun çalışmaları ile terörün finansmanı konusunda bir Kanun Tasarısı Taslağı hazırlanmış ve taslak, Adalet Bakanlığı tarafından 2010 Haziran ayında Başba-kanlığa gönderilmiştir.

Söz konusu Taslağın bazı maddelerinin hukuki ve teknik bakımdan revize edil-mesi gereğinin ortaya çıkması üzerine, Adalet Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı, Dışiş-leri Bakanlığı, MASAK ve Hazine Müste-şarlığı yetkilileri ile bilim adamlarının katılımıyla tekrar yürütülen çalışmalar neticesinde taslak metinde bazı değişik-likler yapılmış ve yeniden dizayn edilen Kanun Tasarısı Taslağı, Adalet Bakanlığı tarafından 20 Aralık 2010 tarihinde Baş-bakanlığa iletilmiştir. Başbakanlık tara-fından 1 Şubat 2011 tarihinde TBMM’ye sunulan Kanun Tasarısı, TBMM’nin, Hazi-ran 2011 de yapılacak Genel Seçimler dolayısıyla 2011 Nisan ayında tatile gir-mesinden nedeniyle yasalaşamamıştır.

TBMM’nin 1 Ekim 2011 tarihinde yeni yasama dönemi çalışmalarına başlaması ile söz konusu Kanun Tasarısı 21 Ekim 2011’de tekrar TBMM’ye sevk edilmiştir.

2011 yılı Haziran ayında Meksika’da dü-zenlenen FATF Genel Kurulunda, Türki-ye’nin FATF’a sunduğu Eylem Planına ilişkin olarak, aradan 1 yıl geçmesine rağmen taahhüt etmiş olduğu Kanun Ta-sarısının yasalaşmaması ve dolayısıyla bu hususta bir gelişme kaydedilmemesi ge-rekçesiyle FATF’in Kamuoyu Duyurusunda⁷ (Public Statement) yer almasına karar verilmiştir.

7 Kamuoyu Duyurusu (Public Statement), FATF tarafın-dan yayımlanan; aklama ve terörün finansmanı (KPA/TF) bakımından stratejik eksiklikleri bulunan ve uluslararası finansal sistemi bu ülkelerden kaynaklanan risklerden korumak için karşı tedbirler uygulanması gereken ülkeler (1. grup liste) ile stratejik eksiklikler bulunmasına rağmen bunların giderilmesi için yeterli çabayı göstermeyen veya bu eksikliklerin giderilmesini bir eylem planı ile taahhüt etmeyen ülkelerin (2. grup

51 4.3. Muadil Kurumlarla İmzalanan

Mutabakat Muhtıraları

5549 sayılı Kanunun 12’nci maddesiyle, MASAK’ın görev alanına giren konularda uluslararası bilgi değişimini teminen, ya-bancı ülkelerdeki muadil kurumlarla uluslararası antlaşma niteliğinde olma-yan mutabakat muhtıraları imzalamaya ve imzalanan mutabakat muhtıralarını değiştirmeye Mali Suçları Araştırma Ku-rulu Başkanı yetkili kılınmıştır. Aynı maddede imzalanacak mutabakat muhtı-ralarının ve değişikliklerin Bakanlar Ku-rulu kararıyla yürürlüğe gireceği hüküm altına alınmıştır.

Bu kapsamda, aşağıdaki ülkelerin mali istihbarat birimleri ile mutabakat muhtı-raları imzalanmıştır.

2006 yılında;

K.K.T.C.

2007 yılında;

Endonezya, Portekiz ve İsveç 2008 yılında;

Moğolistan, Afganistan, Gürcistan, Arna-vutluk, Suriye ve Romanya

2009 yılında;

Hırvatistan, Makedonya, Güney Kore ve Bosna Hersek

2010 yılında;

Japonya, Ukrayna, Norveç, Ürdün, Senegal ve Lüksemburg

2011 yılında;

Belarus, Birleşik Krallık, Kanada, Monako, Finlandiya, Avustralya

liste) listelendiği belgedir. Bu listelerde bulunan ülkeler şunlardır:

1. Grup Liste: İran ve Kuzey Kore.

2. Grup Liste: Küba, Bolivya, Etyopya, Kenya, Myanmar, Nijerya, Sao Tome ve Principe, Sri Lanka, Suriye ve Türkiye.

4.4. Yurtdışı Toplantılar

2011 yılı içinde Başkanlığımız tarafından katılım sağlanan yurtdışı toplantılar şun-lardır:

 Strazburg’ta FATF tarafından ger-çekleştirilen Uluslararası İşbirliği Değerlendirme Grubu (ICRG) top-lantısı

 Bakü’de AGİT tarafından gerçek-leştirilen “Birinci Bölgesel Aklama ve Terörün Finansmanı ile Müca-dele” konulu konferans

 Dubai’de ISS World tarafından dü-zenlenen “Teknik Takip, Ceza So-ruşturma ve İstihbarat Destek Sis-temleri” konulu çalıştay

 Paris’te FATF tarafından gerçek-leştirilen Genel Kurul ve Çalışma Grubu toplantıları

 Almaatı’da UNODC ve Kazakistan Mali Polisi tarafından ortaklaşa düzenlenen “BM Uluslararası Yol-suzlukla Mücadele ve Varlıkların Geri Alınması Konusunda Güçlerin Birleştirilmesi” konulu konferans

 Cape Town’da FATF tarafından gerçekleştirilen Değerlendirme ve Uygulama Çalışma Grubuna (WGEI) bağlı Uzmanlar Grubu toplantısı

 Oslo’da OECD tarafından gerçek-leştirilen “Vergi Suçları ve Diğer Suçlar” konulu Görev Gücü toplan-tısı

 Paris’te FATF tarafından gerçek-leştirilen Uluslararası İşbirliği De-ğerlendirme Grubu (ICRG) toplan-tısı

 Paris’te FATF tarafından gerçek-leştirilen Aklama ve Terörün Fi-nansmanı Çalışma Grubu (WGTM) toplantısı

 Paris’te FATF tarafından gerçek-leştirilen Değerlendirme ve Uygu-lama Çalışma Grubuna (WGEI) bağlı Uzmanlar Grubu toplantısı

52

 Berlin’de Türkiye ve Almanya Dı-şişleri Bakanlıkları tarafından or-taklaşa düzenlenen “Almanya ile Terörle Mücadele İstişareleri” top-lantısı

 Tahran’da Ekonomik İşbirliği Teş-kilatı (EİT) tarafından düzenlenen

“Yolsuzlukla Mücadele Teşkilatları Başkanlar” toplantısı

 Moskova’da Avrasya Grubu (EAG) tarafından düzenlenen Genel Ku-rul ve Çalışma Grubu toplantıları

 Meksiko City’de FATF tarafından gerçekleştirilen Genel Kurul ve Çalışma Grubu toplantıları

 Brüksel’de AB tarafından düzen-lenen Türkiye-AB Terörle Müca-dele İstişareleri

 Belgrad’ta BM tarafından düzen-lenen “Terörizmin Finansmanının Soruşturulması” toplantısı Fi-nansmanı Çalışma Grubu (WGTM) toplantısı

 Paris’te FATF tarafından gerçek-leştirilen Uluslararası İşbirliği De-ğerlendirme Grubu (ICRG) toplan-tısı

 Tiflis’te TAIEX tarafından düzen-lenen “Gürcistan ve Diğer Ülkele-rin Ekonomik Suçlara İlişkin Araş-tırma Sistemleri” konulu konfe-rans

 Roma’da FATF tarafından gerçek-leştirilen Değerlendirme ve Uygu-lama Çalışma Grubu (WGEI) top-lantısı

 Viyana’da AGİT tarafından gerçek-leştirilen “İnsan Ticaretiyle Müca-delede Aklamayla Mücadele Yön-temlerinin Kullanımı” konulu se-miner

 Paris’te FATF tarafından gerçek-leştirilen Genel Kurul ve Çalışma Grubu toplantıları

 Xiamen’de Avrasya Grubu (EAG) tarafından gerçekleştirilen EAG Genel Kurul ve Çalışma Grubu top-lantıları

 Paris’te OECD tarafından gerçek-leştirilen “Vergi Suçları ve Diğer Suçlar” konulu çalışma grubu top-lantısı

 Roma’da Dışişleri Bakanlığı tara-fından düzenlenen “İtalya ile Te-rörizmle Mücadele İstişare” top-lantısı

 Londra’da Dışişleri Bakanlığı tara-fından düzenlenen “Türkiye-İngiltere Terörle Mücadele İstişa-re” toplantısı

 Brüksel’de AB tarafından düzen-lenen 8 No’lu Alt Komite toplantı-sı.

5. Eğitim Faaliyetleri ve Kamuoyu