Markanın devri

T.C.

DOKUZ EYLÜL ÜN
VERS
TES
SOSYAL B
L
MLER ENST
TÜSÜ

ÖZEL HUKUK ANAB
L
M DALI ÖZEL HUKUK PROGRAMI

YÜKSEK L
SANS TEZ

MARKANIN DEVR

Zerrin ASLANTA

Danman

Doç Dr. Sevilay UZUNALLI

YEM
N METN

Yüksek Lisans Tezi olarak sundu
um “Markann Devri” adl çalmann, tarafmdan, bilimsel ahlak ve geleneklere aykr düecek bir yardma bavurmakszn yazld
n ve yararland
m eserlerin kaynakçada gösterilenlerden olutu
unu, bunlara atf yaplarak yararlanlm oldu
unu belirtir ve bunu onurumla do
rularm.

….../……..2011 Zerrin ASLANTA

ÖZET Markann Devri Zerrin ASLANTA Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk Anabilim Dal

Özel Hukuk Program

Gayri maddi ve mutlak haklardan olan marka, bir iletmenin mal ve hizmetlerini dier iletmelerin mal ve hizmetlerinden ayrt etme arac olmas nedeniyle günümüzde ticari iletmenin en önemli unsurlarndan biri haline gelmitir. Fikri ve snaî haklardan olan marka ayn zamanda ekonominin temel talarndan biri haline gelmitir. Markann tad önem nedeniyle bu konuda ulusal ve uluslar aras düzenlemeler yaplm ve marka hakk koruma altna alnmtr. Fakat marka hakk bakmndan salanan koruma tescilli markalar bakmndan söz konusu olup, tescilsiz markalar bakmndan ise genel hükümler uygulama alan bulmaktadr. Bu nedenle çalmada özellikle tescilli marka üzerinde durulmutur.

Markann sahip olduu ekonomik deer nedeniyle, hukuki ilemlere konu olabilecei kabul edilmi olup, markann devri sözlemesi de bu hukuki ilemlerden bir tanesidir. Fakat devir sözlemesinin yaplmas için bir takm kurallara uyulmas gerekmektedir.

Bu çalmada 556 sayl Kanun Hükmünde Kararname uyarnca tescilli bir markann sözlemeyle devri incelenmitir. Bu balamda marka hakknn nitelii, ilevleri, özellikleri ve markann devre konu olmas, devir sözlemesinin özellikleri, iletme ile birlikte ve iletmeden bamsz olarak devri, sözlemenin taraflar, sözleme yaplrken uyulmas gereken artlar, satm, ba, trampa ve alacan temliki gibi sözlemelere ilikin nitelikleri, devir sözlemesinin tescili, hüküm ve sonuçlar ile tescilin etkisi ele alnmtr. Çalmada Markalar

Kanunu Tasars’nn hükümleri de mümkün olduu ölçüde incelenmitir. Çalmann asl amac, marka hakknn devri sözlemesi ve uygulamada devir sözlemesi nedeniyle karlalabilecek sorunlarn incelenmesidir.

Anahtar Kelimeler: 1) Markann Devri, 2) Marka, 3) Markann Devri Sözlemesi.

ABSTRACT Master Thesis

Transfer of A Registered Trademark Zerrin ASLANTA

Dokuz Eylül University Institute of Social Sciences Department of Private Law

Program of Private Law

One of the incorporeal and absolute rights is trademark, being a tool for differentiation of one business enterprise’s goods and services from others; trademark has become one of the most important components for business concerns nowadays. Being one of intellectual and industrial property rights, trademark also has become one of the keystones of economy. Because of the reason that trademark is critically important, there has been made national and international arrangements to take cover trademark rights. But provided cover for trademark rights is point at issue of registered trademarks, besides for unregistered trademarks general provisions are applied. That is why in this study, especially registered trademarks are discussed.

Because of the reason that trademark carries economic importance, it is accepted that trademark can be a subject for legal affairs, transfer of trademark agreement is also one of these legal affairs. But to make a transfer agreement, you must comply with some rules.

In this study, it is discussed that transfer of a registered trademark with agreement, in accordance with executive Decree Law No. 556. In this context, trademark rights; properties, functions, being subjected to transfer, transfer agreement’s properties, transfer with or independent from enterprise, sides of the agreement, the rules that must be obeyed while agreement is made, sale, donation, change of goods and properties regarding to agreements like

assignation of claims, transfer agreement’s registration, effects, results and the effects of registration are dealt with. In study, time to time it is also mentioned Trademarks Law Bill. The main purpose of the study is to investigate the problems that can be seen because of the transfer agreement of trademarks and application of transfer agreement.

Keywords: 1) Transfer of the brand, 2) Brand, 3) Transfer Agreement of the brand.

Ç
NDEK
LER MARKANIN DEVR
YEMN METN...II ÖZET ... III ABSTRACT... V ÇNDEKLER ...VII KISALTMALAR...XII GR ... 1 B
R
NC
BÖLÜM MARKA VE MARKA HAKKI KAVRAMLARI VE MARKA HAKKININ DEVRE KONU OLMASI A. TARHSEL GELM ... 2

B. Türkiye’nin Markalarla lgili Olarak Taraf Oldu
u Uluslararas Anlamalar.... 3

1- 20.03.1883 Tarihli Snaî Mülkiyetin Korunmasyla lgili Paris Anlamas... 4

2- Markalarn Uluslar aras Tescili ile lgili Madrid Anlamas’na likin Protokol... 5

3- Dünya Ticaret Örgütü Kurulu Anlamas ve TRIPS ... 6

4- Marka Kanunu Anlamas ... 7

C. Türk Hukuku’ndaki Gelimeler ... 10

1- 551 Sayl Markalar Kanunu... 10

2- 556 Sayl Markalarn Korunmas Hakknda Kanun Hükmünde Kararname... 11

3- Markalar Kanunu Tasars ... 13

D. De
erlendirme... 13

II- MARKANIN TANIMI, ÖZELLKLER, BENZER ARETLERDEN FARKI, LEV VE TÜRLER... 14

A. Markann Tanm... 14

1- Ayrt edici Nitelikte Olma ... 19

2- Mutlak Hakka Konu Olma ... 21

3- Gayri Maddi Mal Olma ... 22

4- Ba
msz Olma ... 23

5- Hukuki lemlere Konu olma ... 24

C. Markann Benzer aretlerden Fark... 25

1- Markalarn Co
rafi aretler ile Karlatrlmas... 25

2- Markalarn letme Ad ve Ticaret Unvan ile Karlatrlmas ... 26

3- Markann Garanti Markas ile Karlatrlmas ... 28

D. Markann levleri ... 29

1- Markann Köken Ayrt Etme levi ... 29

2- Markann Garanti levi... 32

3- Markann Reklam levi ... 34

4- Markann Himaye Fonksiyonu ... 35

E. Markann Türleri ... 36

1- Markann Amacna Göre ... 36

2- Markann Sahipli
ine Göre ... 38

3- Markann Tannml
na Göre ... 41

4- Markann Tescil Edilmi Olup Olmamasna Göre ... 42

F. De
erlendirme... 43

III- MARKA HAKKININ KAZANILMASI VE TESCL LKES ... 44

A. Genel olarak ... 44

B. Tescil lkesi ... 46

C. Bavuru Yapabilecek Kiiler... 47

D. Tescil Bavurusu, ekli ve çeri
i... 48

E. Tescilin Hukuki Sonuçlar ... 50

F. De
erlendirme... 51

IV- MARKANIN DEVRE KONU OLMASI ... 53

A. Genel Olarak ... 53

B. Devrin Usulü ... 54

1. Markann letmeyle Birlikte veya letmeden Ba
msz Olarak Devri... 54

3. Markann Ortaklklarn Birlemesi Yoluyla Devri... 56

a) Yeni Kurulu Yoluyla Birleme... 57

b) Devralma Yoluyla Birleme... 58

4. Markann Ortakl
a Sermaye Olarak Getirilmesi... 59

5. Ticari Vekil veya Temsilci Adna Devri ... 60

6. Markann Miras Yolu ile ntikali... 63

7. Markann Teminat Amacyla Devri... 64

8. Markann Mahkeme Kararyla Devri ... 65

C. De
erlendirme... 66

K
NC
BÖLÜM MARKANIN 556 SAYILI KHK UYARINCA SÖZLEMEYLE DEVR
I. GENEL OLARAK... 68

II. GENEL HÜKÜMLERE GÖRE MARKA HAKKININ DEVR ... 69

A. Bir Taahhüt lemi Olarak Borçlandrc lem... 71

B. Tasarruf lemi ... 71

III. MARKA DEVR SÖZLEMESNN KONUSU... 72

A. Tescilli Marka ... 72

B. Tescilsiz Marka ... 73

IV. DEVR SÖZLEMESNN KURULMASI ... 74

A. Genel Olarak ... 74

B. Taraflarn Anlamas... 75

V. DEVR SÖZLEMESNN EKL... 75

A. Markann Ticari letmeden Ba
msz Devrine likin Devir Sözlemesi... 75

1- Devir Sözlemesinde mza ... 78

2- Devir Sözlemesinin Taraflar... 79

a) Devreden ... 79

(1) Fiil Ehliyeti... 80

(2) Tasarruf Ehliyeti... 82

b) Devralan... 84

C. Marka Hakkn Devretme Taahhüdü... 88

1- Marka Devir Taahhüdünün Satm Sözlemesi ile Karlatrlmas... 90

2- Marka Devir Taahhüdünün Ba
lama Sözlemesi ile karlatrlmas ... 92

3- Marka Devir Taahhüdünün Trampa Sözlemesi le Karlatrlmas... 93

VI. MARKA HAKKININ DEVR SÖZLEMESNN KHK’DA DÜZENLENEN DER HUKUK LEMLERLE KARILATIRILMASI ... 94

A. Markann Devrinin, Markann Lisans ile Karlatrlmas ... 94

B. Markann Devrinin, Markann Rehni ile Karlatrlmas ... 96

C. Markann Devrinin, Markann Haczi ile Karlatrlmas... 98

VII. MARKA HAKKININ DEVR SÖZLEMESNN BR TASARRUF LEM OLAN ALACAIN TEMLK SÖZLEMES LE BENZER NTELKLER... 100

A. Genel Olarak ... 100

B. Marka Hakknn Devri Hukuki Bir lemdir... 101

1- rade Açklamas... 102

2- Kazandrc Hukuki Sonuç... 102

C. Marka Hakknn Devri Tasarruf lemidir ... 102

D. Markann Devri Akdi Bir Muameledir. ... 103

E. Marka Hakknn Devrinin Sebebe Ba
l Olup Olmad
... 104

VIII. DEERLENDRME... 107

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM MARKA DEVR
N
N TESC
L
, HÜKÜM VE SONUÇLARI I. MARKA DEVRNN TESCL VE ETKLER ... 109

A. Genel olarak ... 109

B. Marka Hakknn Tescili ve Yaynlanmas... 109

C. Tescilin Etkisi ... 113

D. Markann Tesciline Konu Olan Mal ve Hizmetleri Snflarna Göre Korumann Kapsam ... 117

E. Devredenin Garanti Yükümü ... 118

F. Marka Hakknn Devrine likin Tescil Engelleri... 121

A. Genel Olarak ... 125

B. Markann Devrinin Hükümsüzlük Davalarna Etkisi... 126

1- 556 sayl KHK madde 42/I-a Uyarnca Markann Devri ile Ba
lantl Olarak Markann Hükümsüzlü
ü... 127

2- 556 sayl KHK madde 42/I-e Uyarnca Markann Devri ile Ba
lantl Olarak Markann Hükümsüzlü
ü... 131

C. Devrin Marka Hakkna likin Davalara Etkisi... 132

D. Marka Hakknn Devrinin Di
er Hukuki lemlere Etkisi... 134

SONUÇ ... 136

KISALTMALAR

Batider : Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi

BK : Borçlar Kanunu

Bkz : Baknz

C : Cilt

E : Esas

GSÜHFD :Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi

HD : Hukuk Dairesi

K cra flas Kanunu

K : Karar

KHK : Kanun Hükmünde Kararname

M : Madde

MÖ : Milattan önce

RG : Resmi Gazete

s : sayfa

S : Say

Tic. D. : Ticaret Dergisi TPE : Türk Patent Entitüsü

TRIPS : Agreement on Trade Related Aspects of Intellectual Property Rights

TTK : Türk Ticaret Kanunu

Vd. : Ve devam

WIPO : World Intellectual Property Organization YKD : Yargtay Kararlar Dergisi

Yy : Yüzyl

G
R


Ticari hayatta en sk karlalan fikri ve snaî haklardan olan marka, ayn zamanda ekonominin temel talarndan biri haline gelmitir. Günümüzde özellikle irketler, mal veya hizmetlerini, di
er irketlerin mal veya hizmetlerinden ayrmak, yeni müteriler kazanmak ve mevcut müteri toplulu
unu korumak amacyla ürettikleri ya da piyasaya sunduklar mal veya hizmetin üzerinde özel ve ayrt edici bir iaret olan markay kullanmaktadr. Markann tad
 ekonomik de
er nedeniyle marka hakknn korunmas için gerek uluslar aras gerekse ulusal düzenlemeler yaplm ve markann hukuki ilemlere konu olabilece
i kabul edilmitir.

Günümüzde ticari iletmenin en önemli unsurlarndan biri haline gelen markann gerek iletme ile gerekse iletmeden ba
msz olarak devredilebilece
i kabul edilmitir. Markann kazand
 ekonomik de
er birçok ilevi de içinde barndrmaktadr. Bu ba
lamda özellikle markann köken ayrt etme ilevi, hem markann ekonomik de
eri hem de marka hakknn devri bakmndan büyük önem tamaktadr. Çalmamda markann tad
 bu önem nedeniyle markann hak sahibinin malvarl
ndan çkarak bakasnn malvarl
na geçiren marka devir sözlemesi, devir sözlemesinin köken ayrt etme ilevi olan ba
lants ve uygulamada do
abilecek skntlar incelenmeye çallacaktr.

Çalma üç bölümden olumaktadr. Markann devrinin incelenebilmesi için öncelikle marka kavramnn, özellikleri ve ilevlerinin ortaya konulmas gerekmektedir. Bu nedenle birinci bölümde öncelikle marka kavram üzerinde durulacak, markann özellikleri, ilevleri, türleri, marka hakknn kazanlmas ve tescil ilkesi ile markann devre konu olmas incelenecektir.

Marka kavramnn ortaya konulmasndan sonra ikinci bölümde çalmann asl konusu olan markann devri sözlemesi üzerinde durulacaktr. Buna göre 556 sayl KHK uyarnca markann devri sözlemesi, genel hükümler uyarnca borçlandrc ilem ve tasarruf ilemi kavram, marka devir sözlemesinin konusu, kurulmas, taraflar, sözlemenin ekli, marka hakkn devretme taahhüdü, marka

devir taahhüdünün satm, ba
 ve trampa sözlemeleri ile karlatrlmas, marka devir sözlemesinin benzer sözlemelerle kyaslanmas, marka devir sözlemesinin alaca
n temlikine ilikin nitelikleri incelenecektir. Ekonomik bir de
eri olan marka hakknn günümüzde kazand
 önem nedeniyle marka hakknn devir yoluyla kazanlmas ve devir sözlemesinin niteli
inin ortaya konulmas uygulamada çkabilecek birçok sorunun tespiti açsndan da önem tamaktadr.

Markann devir sözlemesine konu olmas beraberinde birçok hukuksal problemi de getirmektedir. 556 sayl KHK’nin devir sözlemesinin kurulmasndan sonra uygulamada ortaya çkabilecek birçok sorunu engellemede yetersiz olmas, Markalar Kanunu Tasars ile de söz konusu eksikliklerin giderilememi olmas nedeniyle markann devri sözlemesinin hüküm ve sonuçlar ile devir sözlemesinin uygulamada yaratabilece
i skntlarn tespiti gerekmektedir. Bu nedenle üçüncü bölümde marka hakknn devrinin sicile tescili, tescilin etkisi, tescil engelleri, tescilin hüküm ve sonuçlar, marka hakknn devrinin davalara etkisi, hükümsüzlük sebepleri üzerinde durulacaktr.

B
R
NC
BÖLÜM

MARKA VE MARKA HAKKI KAVRAMLARI VE MARKA HAKKININ DEVRE KONU OLMASI

I. MARKAYA
L
K
N HUKUKSAL KORUMA A. TAR
HSEL GEL

M

Önceleri snrl olanaklarla ürettiklerini snrl alanlarda sata sunan iletme sahipleri, sermaye birikimi ve sanayi devrimi sonucu dev üretim ve da
tm tesisleri kurdular. Üretim ve da
tm tesislerinin artmas, tek mal alan tüketiciye ayn ihtiyac karlayan fakat farkl iletmelerce üretilmi mallar arasnda seçim yapma ve be
endi
ini alma imkânn kazandrd1. Bu durum iletmeler arasndaki rekabet ortamnn olumasna sebep olmu, iletmelerin kendi mal ve hizmetlerini di
erlerininkinden ayrmak, kendi alc kitlesini yaratmak ve bunu korumak amacyla mallarn özel ve ayrt edici iaretlerle piyasaya sunulmasna yol açmtr. Bu ise marka kavram ile mümkün olmutur.

Markann tarihsel kökeni Ortaça
’a hatta eski ça
lara dayanmaktadr. Tarihin ilk ça
larnda marka insanlarn bir eylere sahip oldu
unu veya üreticisini göstermek için kullanlmaktadr. MÖ 5000 yllarna kadar ma
ara duvarlarnda ve çömlekçilik alannda görülen çizimler markann balangc olarak kabul edilmektedir. Yine 3500 yllarnda Mezopotamya mallar, üzerinde bulunan silindir yapdaki mühürlere baklarak ayrt edilmektedir2.

Kiisel eyalara marka vurdurmak âdeti ortaça
n ilk yllarndan kalma olup, örne
in Fransa krallarnn çamarlarna marka olarak zambak ilenmektedir3_. Ortaça
n balarnda Fransz krallarnn iç çamarlarna konan motiflerin herhangi

1 _{KARAHAN, Sami, Ticari letme Hukuku, Konya 1998, s.139-140.} 2

http://209.85.129.132/search?q=cache:eHTPWclTErgJ:www.marka-turk.com/tarihce.html+marka+tarihsel&hl=tr&ct=clnk&cd=12&gl=tr (11.12.2008).

3 _{SALAM Mehmet Adil, Türk Markalar Kanunu erhi ve Tatbikat, Ankara, 1973, s.2; TEKNALP,} Ünal, Fikri Mülkiyet Hukuku, stanbul. 2005, s. 337 (Fikri Mülkiyet).

bir iletmenin veya loncann mallarn di
erlerinden ayrt etmek için mi yoksa maln bir aileye veya kiiye ait bulundu
unu belirten sembolleri mi ifade etti
i belirsizdir4. Bu dönemde bir mal di
erinden ayrt etmekten çok maln aidiyetini belirtti
i söylenebilir.

Markann konumuz açsndan de
erlendirilebilmesi için markann ticari açdan ele alnmas gerekmektedir. Markann ticaretle ba
larnn güçlenmesi, köken gösterme ilevi ile birlikte ayrt edicilik unsurunun ön plana çkmas ise Kta Avrupa’s ülkelerindeki loncalar sayesinde olmu ve ayn loncaya ait esnaflarn mallarnn di
er loncalardan ayrlmas için kullanlan semboller markann ticari yaam içinde yer almasna sebep olmutur5_{. Ortaça
da kullanlan bu markalar bir} imalatç ya da tacirden önce mensup oldu
u mesle
in iareti olmalar nedeniyle kolektif markalar olarak da kabul edilmektedir6. Osmanl mparatorlu
unda 13. yy.dan itibaren loncalarn bulunmasna ra
men, bu loncalar markalarn kullanlmas ve gelimesi konusunda herhangi bir role sahip de
ildir7.

B. Türkiye’nin Markalarla
lgili Olarak Taraf Olduu Uluslararas Anlamalar

1982 tarihli Anayasa’nn 90. maddesinin son fkras uyarnca8; usulüne göre yürürlü
e konulmu temel hak ve özgürlüklere ilikin uluslar aras anlamalarla kanunlarn ayn konuda farkl hükümler içermesi nedeniyle çkabilecek uyumazlklarda anlama hükümlerinin esas alnaca
 düzenlenmitir. Anayasa madde 35 ile güvence altna alnan ve temel haklardan biri olan mülkiyet hakknn kapsamnda gayri maddi mal olarak kabul edilen fikri haklar da yer almakta olup, 556 sayl KHK’den daha elverili hükümler içeren uluslar aras anlama hükümlerinin öncelikle uygulanmasnn anayasal olarak da güvence altna alnmas

4 _{TEKNALP, Fikri Mülkiyet, s.337.}

5_{ERGÜN, eyda, Marka Hukuku, Tanm, Türleri, Tescil Engelleri,} http://www.upb.org.tr/index.php?option=com_content&task=view&id=59&Itemid=9 (25 OCAK 2007); TEKNALP, Fikri Mülkiyet, s.337; ÜLGEN, Hüseyin ve di
erleri, Ticari letme Hukuku, stanbul. 2006, s.342; YASAMAN Hamdi/ POROY Reha, Ticari letme Hukuku, stanbul, 2001, s.304(Ticari letme); ÜLGEN ve di
erleri, , s.342.

6 _{POROY/YASAMAN, Ticari letme, 303-304 vd.} 7 _{TEKNALP, Fikri Mülkiyet, s.337.}

nedeniyle9 _{uluslar aras anlamalar markann devri bakmndan da uygulama alan} bulacaktr.

Ayrca gerek 556 sayl KHK’nin 4. maddesinde gerekse Tasar’nn 4. maddesinde Türkiye Cumhuriyeti kanunlarna göre yürürlü
e konulmu uluslar aras anlama hükümlerinin yürürlükteki düzenlemelerden daha elverili olmas halinde korunmadan yararlanacak kiilerin elverili olan hükümlerin uygulanmasn talep etme hakk oldu
u düzenlenmitir.

1- 20.03.1883 Tarihli Snaî Mülkiyetin Korunmasyla
lgili Paris Anlamas Uluslar aras alanda düzenlenen en eski ve önemli uluslar aras anlama 20.03.1883 tarihli Paris Anlamas olarak kabul edilebilir. Paris Anlamas snaî mülkiyetin korunmas amacyla kabul edilmitir.

Anlama 20.03.1888 ylnda imzalanm, 14.12.1900 tarihinde Brüksel’de, 1911 ylnda Washington’da, 1925 ylnda La Haye’de, 1934 ylnda Londra’da, 1958 ylnda Lisbon’da, 1967 ylnda Stockholm’de gözden geçirilmi ve de
iiklikler yaplmtr. Türkiye Lozan Bar Antlamasnn eki olan Ticaret Mukavelesi’nin 14. maddesiyle Paris Anlamas’na katlmay kabul etmi ve 1925 ylnda Ticaret Mukavelesini 342 sayl kanunla10 onayarak yerine getirmitir. Paris Anlamas’nn La Haye metnini 1619 sayl kanunla benimsemi11, 6894 sayl kanun ile Paris Anlamas’nn 1934 tarihli Londra metnini12 onaylam, 1967 tarihli Stockholm metnine 1 ile 12. maddelerine çekince koyarak itirak etmi13 ve çekinceyi 1994 ylnda kaldrmtr14.

9 _{PINAR, Hamdi, Uluslar aras Rekabette Fikri Mülkiyet Haklarnn Önemi ve Türkiye, stanbul,} 2004, s.18; UZUNALLI, Sevilay, Avrupa Birli
i’ne Uyum Sürecinde Markann Köken Ayrt Etme levi ile Ba
lantl Kavramlarn Yorumu, zmir, 2008, s. 29.

10 _{III Düstur, C5, 6.} 11 _{R.G. 29.05.1930, S.1506.} 12 _{R.G. 07.02.1957, S.9529.}

13 _{R.G. 20.11.1975, Bakanlar Kurulu’nun 7/10464 s. Karar.} 14 _{R.G. 23.09.1994, S.12206.}

Anlamada snai mülkiyetin korunmasnn konusunu ihtira beratlar, faydal modeller, snai resim veya modeller, fabrika veya ticaret markalar, hizmet markalar, ticaret unvan ve orjin iaretleri veya mene adlandrmalar ve haksz rekabetin önlenmesi oluturmaktadr15_.

Anlamann uyguland
 ülkeler snai mülkiyetin korunmas için “Birlik” haline gelmilerdir16_{. Bu nedenle Paris Anlamas üye ülkeler arasnda sadece bir} anlama ilikisi kurmamakta ayn zamanda tüzel kiili
i olan bir “Birlik” oluturmaktadr17_{. Anlamaya 31 Aralk 2002 tarihi itibariyle 164 üye ülke} bulunmaktadr18_.

Anlamann altnc (üçüncü mükerrer) maddesinde markann devir ve temliki hükümlerine yer verilmi olup, buna göre “bir birlik memleketinin kanuni mevzuatna tevfikan bir markann devir ve temliki ancak markann ait oldu
u müessesenin veya ticarethanenin ayn zamanda devrile muteber olmas halinde bu muteberli
in kabul edilmesi için bu memlekette bulunan müessese veya ticarethane ksmnn temlik edilen markay tayan mamullerin münhasran imali veya sat hakk ile beraber devredilmesi kafidir” hükmüne yer verilmitir. Görüldü
ü üzere üye devletlerin markann devredilebilmesi için iletmenin de devredilmesi artn getirebileceklerine yer verilmitir.

2- Markalarn Uluslar aras Tescili ile
lgili Madrid Anlamas’na
likin Protokol

Ulusal düzeyde tescil edilmi bir markann uluslararas merkezi bir büroya (WIPO) bildirilerek, tescil edilmesi ve bu yolla markann, di
er üye devletlerde de ayn statüye sahip olmasn sa
lamak amacyla 1891 tarihinde Madrid Anlamas imzalanmtr. 1989 ylnda da, Madrid Anlamas ile ilgili bir protokol imzalanmtr.

15 _{Paris Sözlemesi md.1 b.2.} 16 _{Paris Anlamas, m.1 b.1.}

17 _{TEKNALP, Fikri Mülkiyet, s.71-72.}

Madrid Anlamas’na likin Protokol’e 72 üye ülke bulunmaktadr19. Türkiye Bakanlar Kurulu’nun 05.08.1997 tarihli ve 97/9731 sayl kararyla Madrid Anlamas ile ilgili Protokole katlmtr20_.

Madrid Protokolü ile markann öncelikle ulusal makam nezdinde tescil edilmesi koulundan vazgeçilerek markann yetkili ulusal makama bavuruda bulunulmas uluslar aras tescil için yeterli saylmtr (m.2). Madrid Protokolü kapsamnda yaplan bir Uluslararas marka müracaatyla, protokole üye ülkelerin belirlenen birkaçnda veya tamamnda marka tescili mümkün olmaktadr. Bu Protokolün amac, markalarn tek bir bavuru yaplarak ve tek bir dil kullanarak birden fazla ülkede (Protokole taraf ülkelerde) uluslararas tescilini ve marka tescil edildikten sonra yaplacak olan (unvan veya adres de
iikli
i, devir, mal ve hizmet listelerindeki snrlamalar gibi) de
iikliklerin tek bir ilem aracl
yla Uluslararas Sicile kaydedilmesini sa
lamaktadr21. Geçerli bir devrin bulunmad
 durumlarda, milletleraras sicilin slah edici etkisi bulunmamas nedeniyle uluslar aras tescil devri geçerli hale getirmeyecektir22. Bu nedenle devralann geçersiz devir nedeniyle uluslar aras sicile kaydedilmesi halinde dahi devralann, hak sahibi haline geldi
ini söylemek mümkün de
ildir.

3- Dünya Ticaret Örgütü Kurulu Anlamas ve TRIPS

Uluslar aras ticari faaliyetlerin serbestletirilmesi hususunda yaplan müzakereler ile çok tarafl ticari anlamalarn uygulanmasn, ilemesini kolaylatrmak için Dünya Ticaret Örgütü’nün kurulmas hususunda uluslararas bir anlama yaplmtr. Bu anlamann “çok tarafl ticari anlamalar” olarak anlan ve

19_{http://www.rasyonelpatent.com/tr/hizmetler.html#madrid (22.07.2009).} 20 _{RG. 22.08.1997, S.23088.}

21 _{KIRCA, malik de
iikli
inin/markann devrinin geçerlili
i ve bunun için hangi artlarn arand
} hususu, devrin gerçekleti
i akit tarafn milli hukukuna göre tayin edilecek oldu
unu, geçersiz bir malik tarafndan devrin sicile tescili onu geçerli hale getirmeyece
ini belirtmitir. ( smail, Markalarn Milletleraras Tescili, Madrid Sistemi, Banka ve Ticaret Hukuku Aratrma Enstitüsü, Ankara 2005, s. 135).

asl anlamann mütemmim cüzünü tekil ederek tüm üyeleri ba
layan baz ekleri de vardr. Bu eklerden biri de Ticaretle Ba
lantl Fikri Mülkiyet Haklar Anlamas’dr.

Bütün fikri mülkiyet hukukunu kapsayan bu anlamay Türkiye 26.01.1995 tarihinde 467 sayl kanunla kabul etmitir. Böylece bu anlamann eki olan TRIPS de23 _{(Ticaret Ba
lantl Fikri Mülkiyet Anlamas) ülkemiz bakmndan ba
layc} hale gelmitir.

Markalarn24 _{serbest devrini düzenleyen TRIPS madde 21 uyarnca markann} devri ve lisans verilmesi konusunda üye ülkelere düzenleme serbestîsi tannmtr25_. Böylelikle TRIPS ile getirilen düzenleme serbestîsi ile 556 sayl KHK uyarnca markann hukuki ilemlere konu olabilece
i ve iletmeden ba
msz olarak devredilebilece
inin kabul edildi
i söylenebilecektir.

4- Marka Kanunu Anlamas

Türkiye tarafndan 07.04.2004 tarihli, 5118 sayl uygun bulma kanunu ile Cenevre’de yaplan diplomatik konferans ile kabul edilen Marka Kanunu Anlamas’na katlmtr. Yine Anlama’nn uygulanmasn gösteren “Marka Kanunu Uygulama Anlamasn Gösteren Yönetmeli
i” çkarlmtr26. Marka Kanunu Anlamas ile üye ülkelerin marka bavuru ve tescil prosedürünün uyumlatrlmas amaçlanm olup, Nitekim Markalar Kanunu Tasar’s hazrlanrken Marka Kanunu Anlamas da göz önünde bulundurulmutur.

Anlamann 11. maddesinde markann mülkiyet de
iikli
ine ilikin hükümlere yer verilmi olup, markann devri sözlemesi ile de marka hakknn mülkiyetinin de
imesi nedeniyle bu madde içinde de
erlendirmek mümkündür. Anlama ile mülkiyet de
iikli
inin de yazl ekilde yaplmas öngörülmütür. Fakat

23 _{Agreement on Trade Related Aspects of Intellectual Property Rights}

24 _{TRIPS madde 15 ile bir iletmenin mal ve hizmetlerini di
er iletmelerin mal ve hizmetlerinden} ayran herhangi bir iaret veya iaret kombinasyonunun marka oluturabilece
i öngörülmütür. 25 _{ÖZEL, Ça
lar, Marka Lisans Sözlemesi, Ankara, 2002, s.37.}

Antlama ile mülkiyet de
iikli
i bakmndan kanundan farkl bir takm hükümler yer almaktadr.

Buna göre; bir marka sahibi olan kiinin de
imesi durumunda, de
iikli
in Ofis tarafndan marka siciline kaydnn yaplmas için marka sahibi veya vekili tarafndan veya mülkiyeti alan kii tarafndan imzalanm ve ilgili tescilin tescil numarasn ve yaplacak de
iikli
i belirtir bir bildirimle yaplacak talebi her Akit tarafn kabul edece
i düzenlenmitir.

Anlamann 11/b bendi uyarnca, mülkiyet de
iikli
inin bir sözlemeden kaynakland
 durumlarda, Akit tarafn bu hususun talepte belirtilmesini ve taleple birlikte talep sahibinin tercihine ba
l olarak sözlemenin bir kopyasnn, sözlemenin mülkiyet de
iikli
ini gösterir ksmnn suretinin, taraflarca imzalanan ve Yönetmelikte belirlenen içeri
e uygun olarak hazrlanm tasdikli devir belgesinin veya taraflarca imzalanan ve Yönetmelikte belirlenen içeri
e uygun olarak hazrlanm tasdikli devir senedinin verilmesini isteyebilecektir. Görüldü
ü üzere burada mülkiyet de
iikli
inin sözlemeden kaynakland
 durumlarda Akit devlet tarafndan talebe eklenebilecek belgelerin kapsam geniletilmitir. Buna ek olarak Akit tarafn, sözlemenin ve sözlemenin mülkiyet de
iikli
i gösterir ksmnn suretinin noter veya di
er bir yetkili mercii tarafndan aslna uygunlu
unun onanmasn isteyebilece
i düzenlenmitir.

5- 89/104 Sayl Avrupa Birlii Marka Yönergesi

Avrupa Birli
i Marka Hukukunun temelini Avrupa Konseyi’nin 21 Aralk 1988 tarihli ve 89/104/EEC sayl Üye Devletlerdeki Markalara likin Yasal Düzenlemelerin Uyumlatrlmasna likin Yönerge ile Avrupa Konseyi’nin 20 Aralk 1993 tarihli ve 40/94 sayl Topluluk Marka Tüzü
ü oluturmaktadr27_. 89/104 sayl Yönerge 22.11.2008 tarihinde de
itirilmi, 2008/95 EC numaras ile

27 _{40/94 sayl Topluluk Marka Tüzü
ü’nün hükümleri büyük ölçüde de
itirilerek 26.02.2009} tarihinde 207/2009 tarihli Topluluk Marka Tüzü
ü kabul edilmi ve 207/2009 sayl Topluluk Marka Tüzü
ü 13.04.2009 tarihinde yürürlü
e girmitir.

28.11.2008 tarihinde yürürlü
e girmitir28_{. 2008/95 sayl Yönerge ile Yönerge’ye} yenilik getirilememi olup, nitekim tarafmzca da 89/104 sayl Yönerge’den faydalanlmtr.

Avrupa Birli
i bir taraftan 89/104 sayl Yönerge ile üye devletlerin ulusal hukuk düzenlerinin uyumlatrlmas, di
er taraftan da 40/94 sayl Marka Tüzü
ü ile ba
msz nitelikteki bir Topluluk Marka Hukuku oluturmay amaçlamtr. Topluluk Markas, sahibine tek bir tescil ilemi ile bütün Avrupa Birli
i üyesi devletlerde e de
er nitelikte koruma sa
lamay hedeflemektedir.

89/104 sayl Yönerge üye ülkelerin marka konusunda oluturulan mevzuat ortadan kaldrmay de
il markalarn iktisab ve korunmas bakmndan benzer koullarn yaratlmas için üye devletlerdeki marka kanunlar uyumlatrlmas amaçlanmtr. Yönerge markann devrine ilikin hükümler içermemekte olup, marka hakk sahibinin bu hak üzerinde serbestçe tasarruf edebilece
inden hareket eder.

Türkiye ile Avrupa Birli
i arasndaki Ortaklk Konseyi’nin 06.03.1995 tarih ve 1/95 sayl Karar ile ticaret ve hizmet markalar ile ilgili mevzuatn Avrupa Birli
i Hukuku’na uygun hale getirmeyi üstlenmitir. Söz konusu karar ile fikri ve snai mülkiyet haklarnn etkin bir biçimde korunmas için uygulanmasnn önemi belirlenmi ve 8 numaral Ek ile Türkiye, bu kararn yürürlü
e girmesinden itibaren en geç üç yl içinde TRIPs Anlamasn uygulamay ve fikri, snai mülkiyet haklarnn Avrupa Birli
i’nde geçerli olan koruma düzeyine denk biçimde korunmasn sa
layacak tedbirleri almay taahhüt etmitir. 1/95 sayl Ortaklk Konseyi Karar’ndan sonra çalmalar hzlanm ve Bakanlar Kurulu’na KHK çkarma yetkisi veren 08.06.1995 tarih ve 4113 sayl Kanun ile 556 sayl KHK kabul edilmitir29 . 28_{http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2008:312:0003:0003:EN:PDF} (22.12.2010) 29 _{R.G. 27.06.1995 S. 22326.}

C. Türk Hukuku’ndaki Gelimeler 1- 551 Sayl Markalar Kanunu

Markalarn hukuksal korumaya kavumasna yönelik düzenlemeler 19. yüzylda Kara Avrupa’s, ngiltere ve ABD’de balamtr. Türkiye’de bu alanda yaplan ilk düzenleme ise 1872 (1288) tarihli Nizamnamedir. Bu nizamname markann devri konusunda herhangi bir düzenleme içermemekte olup, 1888 (1304) tarihli “Fabrikalar Mamulât ile Eyay Ticariyeye Mahsus Alameti Farikalara Dair Nizamname30_{” ile yürürlükten kaldrlmtr.}31 _{1888 tarihli Nizamnamenin 4.} maddesinde markann iletmeden ba
msz olarak devredilebilece
i hükme ba
lanmtr.

Her iki Nizamname’nin kayna
 da Fransz Kanunu’dur. 1888 tarihli Nizamname'de 1955 ylnda 6591 sayl Kanun’la yaplan de
iiklikle markalarn tescil olunmadan önce ktisat ve Ticaret Bakanl
nca incelemeye tabi tutulmas düzenlenmitir32. 03.03.1965 gün ve 551 sayl Markalar Kanunu’nun kabul edilmesi ile 28.04.1304 tarihli Alameti Farika Nizamnamesi yürürlükten kalkmtr33.

03.03.1965 tarihinde 551 sayl Markalar Kanunu34 kabul edilmi ve Türk Marka Hukuku’nda önemli bir adm atlmtr. 551 sayl Markalar Kanunu madde 1 uyarnca; “Sanayide, küçük sanatlarda, tarmda, imal, ihzar istihsal olunan veya ticarette sata çkarlan her nevi emtiay bakalarndan ayrt etmek için bu emtia ve ambalaj üzerine konulan, emtia üzerine konulamad
 takdirde ambalajlarna konan ve bu maksada elverili bulunan iaretler marka saylr.” Hükmüne yer verilmi olup, 34 vd. maddelerinde markann iletmeden ba
msz olarak devredilebilece
i, lisans haciz gibi hukuki ilemlere konu olabilece
i düzenlenmitir.

30 _{29 aban 1305 - 28 Nisan 1304 (11 Mays 1888, Nizamnamenin ilk hazrlan tarihi 20 Eylül} 1871) .

31 _{ARSEVEN, Haydar, Nazari ve Tatbiki Alameti Farika Hukuku, stanbul 1951, s.4.} 32 _{RG. 27.05.1955, S.9013.}

33 _{RG. 12.03.1965, S.11951.} 34 _{RG. 12.03.1965, S.11951.}

2- 556 Sayl Markalarn Korunmas Hakknda Kanun Hükmünde Kararname Türkiye ile Avrupa Birli
i arasndaki Ortaklk Konseyi’nin 06.03.1995 tarih ve 1/95 sayl Karar ile fikri ve snai mülkiyet haklarnn, Avrupa Birli
i’nde geçerli olan koruma düzeyine denk biçimde korunmasn sa
layacak tedbirleri alan Türkiye, 08.06.1995 tarihinde 4113 sayl Yetki Kanunu’yla Bakanlar Kurulu’na di
er baz kanunlarda de
iiklik yaplmasnn yannda, patent, faydal model, endüstriyel tasarm, markalar ve co
rafi iaretlerin korunmasn sa
lamak amacyla Kanun Hükmünde Kararname çkarma yetkisi verilmitir35_{. Bakanlar Kurulu bu yetkiye} dayanarak Markalarn Korunmas Hakknda Kanun Hükmünde Kararnameyi kabul etmi ve bu kararname 551 sayl Markalar Kanunu’nun yerini almtr36_.

Yaynland
 27.06.1995’de yürürlü
e giren 556 sayl KHK ile ceza hükümlerinin getirilmesi mümkün olmad
ndan, 551 sayl Markalar Kanunu’nun 51,52 ve 53. maddeleri dndaki maddeleri yürürlükten kaldrlmtr. 03.11.1995 tarihli 4128 sayl Kanun37 ile 556 sayl KHK’ye ilave ve de
iiklikler yaplmtr. Böylece 551 Sayl Markalar Kanunu’nun ceza hükümleri de yürürlükten kaldrlmtr. 556 sayl KHK’de da 03.11.1995 tarih ve 4128 sayl Kanun ile yaplan de
iiklikte marka hakkna tecavüz saylan hallerde uygulanacak yaptrmlar eklenmi ve 26.06.2004 tarihli 5194 sayl Kanun38 ile de uygulanacak yaptrmlara ilikin baz de
iiklikler yaplmtr. Fakat Anayasa Mahkemesi’nin 03.01.2008 tarihli 2005/15 E, 2008/2 K, ve 26.06.2004 tarihli karar uyarnca, 556 sayl KHK’nin 9/1-b, 9/2-b, 61/a maddesinin 9/1-2 fkralarnn b bentleri ile 61/c bendinin “Kanunsuz suç ve ceza olmaz” ilkesi gere
ince Anayasa’nn 38 ve 91. maddelerin aykr oldu
u kabul edilerek iptaline karar verilmitir39. Söz konusu iptal kararlar nedeniyle do
mu ve do
acak olan hukuki bolu
un giderilmesi amacyla 02.01.2009 tarihinde kararlatrlan “Markalarn Korunmas Hakknda Kanun

35 _{RG. 24.06.1995, S.22323.} 36 _{RG. 27.06.1995, S. 22326.} 37 _{RG. 07.11.1995, S.22456.} 38 _{RG. 26.06.2004, S. 25504.} 39 _{RG. 05.07.2008, S.26927.}

Hükmünde Kararnamede De
iiklik Yaplmasna Dair Kanun Tasars” hazrlanm olup, Tasar TBMM’ye gönderilmitir40.

Önce 556 sayl KHK’nin Uygulama eklini Gösterir Yönetmelik çkartlmtr41_{. Yönetmelikte zaman içinde birtakm de
iiklikler yaplmtr}42_. Yönetmeli
in amac 1. maddesinde belirtilmi olup, buna göre, 556 sayl KHK’de belirtilen marka tescil bavurusunun yeri ve zaman ile bavuru evraknn düzenlenmesi ve markalarla ilgili di
er ilemlerde uygulanacak usul ve esaslar belirlemek olarak ortaya konulmutur. En son 2005 ylnda 556 sayl Markalarn Korunmas hakknda Kanun Hükmündeki Kararnamenin Uygulanmasna Dair Yönetmelik yürürlü
e girmitir 43_.

556 sayl KHK’nin çkarlmasna kadar marka ve di
er snaî haklarla ilgili ilemler Sanayi ve Ticaret Bakanl
nca yürütülmekteydi. Ancak 24.06.1994 tarihli 544 sayl Kanun Hükmünde Kararname44 ile Türk Patent Enstitüsü (TPE)45 kurularak, patent, marka ve sair snai mülkiyet haklarnn kurulmas ve korunmas ile ilgili ilemleri yapma görevi Sanayi ve Ticaret Bakanl
’ndan alnarak, TPE’ye verilmitir.

Markayla ilgili hukuki ilemlerin konusu, büyük ölçüde 551 sayl Markalar Kanunu’ndaki düzenlemeye benzer ekilde hükme ba
lanm ve marka hakknn iletmeden ba
msz olarak devrine, lisans sözlemelerine konu oluturmasna izin verilmitir. 551 Sayl Markalar Kanunu’ndan farkl olarak devir ve lisans sözlemelerinin noterlikçe düzenlenmesi artndan vazgeçilerek yazl ekil yeterli kabul edilmitir. Ayrca 556 sayl KHK madde 16/5 uyarnca markann devri srasnda ayn markann veya benzerinin, ayn ya da benzeri mal ve hizmetler için baka tescillerinin bulunmas halinde, bu markalarn da devredilmesi zorunlulu
u getirilmitir.

40_{www.tbmm.gov.tr/sirasayi/donem23/yil01/ss319.pdf (22.09.2010).} 41 _{RG. 05.11.1995, S. 22454.}

42 _{23.04.1999-23672, 02.10.2002-24894, RG. 09.04.2005, S.25781 gün ve sayl Resmi Gazeteler.} 43 _{RG. 09.04.2005, S.25781.}

44 _{RG. 24.06.1994, S. 21970.}

45 _{RG. 24.06.1994 21970 mükerrer; Türk Patent Enstitüsü (TPE) Sanayi ve Ticaret Bakanl
’na ba
l,} tüzel kiili
e sahip özel bütçeli bir kamu kuruluudur.

Bugün halen yürürlükte olan 556 sayl Markalarn Korunmas Hakkndaki Kanun Hükmünde Kararname’nin 15. maddesinde markalarn hukuki ilemlere konu olaca
 düzenlenmitir.

3- Markalar Kanunu Tasars

Sanayi ve Ticaret Bakanl
nca hazrlanan ve Bakanlar Kurulu’nca 05.01.2009 tarihinde kararlatrlan Markalar Kanunu Tasars ile 556 sayl KHK’nin modern mevzuatlarla uyumu dikkate alnm ve KHK’nin özünün zedelenmemesine dikkat edilmitir. Bunun yan sra, Tasarnn bir yandan Türkiye’nin gerçeklerine ve ihtiyaçlarna uygun ve daha iyi ileyebilecek bir sistemin oluturulmasna hizmet etmesi, di
er taraftan, taraf oldu
umuz uluslar aras anlamalara uyumu amaçlanmtr. Özellikle ülkemizde uygulanmaya balanan Marka Kanunu Anlamas’na katlmmz ile 556 sayl KHK’nin baz hükümlerinin de
itirilmesi ihtiyac ortaya çkmtr. Bu anlamda tasarda yaplan en önemli düzenlemelerden biri Markalar Kanunu Anlamas’na uyum çalmalar çerçevesinde hazrlanan marka tescil bavurusunun bölünmesi prosedürünün düzenlenmi olmasdr.

D. Deerlendirme

Ülkemizde gerek 1888 (1304) tarihli Fabrikalar Mamulât ile Eyay Ticariyeye Mahsus Alameti Farikalara Dair Nizamname, gerek 551 sayl Markalar Kanunu, gerek 556 sayl KHK, gerekse Markalar Kanunu Tasars ile markann hukuki ilemlere konu olabilece
i ve iletmeden ayr olarak devredilebilece
i düzenlenmitir. Yine Paris Anlamasnn altnc (üçüncü mükerrer) maddesinde markann devir ve temliki hükümlerine yer verilmi olup, üye devletlerin markann devredilebilmesi için iletmenin de devredilmesi artn getirebilecekleri düzenlenmitir.

Görüldü
ü üzere gerek iç hukuktaki düzenlemeler gerekse Anayasa madde 90 ve 556 sayl KHK madde 4 uyarnca uygulama alan bulan uluslar aras sözlemeler

ile markalarn hukuki ilemlere konu olabilece
i garanti altna alnmtr. Böylece tescilli markann bakasna devir edilebilece
i, miras yolu ile intikal edebilece
i, kullanma hakknn lisans konusu olabilece
i ve rehnedilebilece
i kabul edilmitir. Fakat her ne kadar markann hukuki ilemlere konu olabilece
i kabul edilmi ise de, Markalar Kanunu Tasars hazrlanrken markann devri bakmndan doktrinde yer alan eletirilerin dikkate alnd
n ve Tasar’nn bu eletiriler dikkate alnarak hazrland
n söylemek mümkün de
ildir. Bu nedenle Tasar’nn bu haliyle yasalamasndan sonra da markann hukuki ilemlere konu olmasn düzenleyen hükümlerin doktrindeki tartmalar sonlandrmayaca
 ortadadr.

II- MARKANIN TANIMI, ÖZELL
KLER
, BENZER
ARETLERDEN FARKI,
LEV
VE TÜRLER

A. Markann Tanm

Marka, bilgisayar programlar ile veri tabanlarn da içeren fikir ve sanat eserlerini, patentleri, faydal modelleri, tasarmlar, co
rafi adlar ile iaretleri, yar iletkenlerin topografyas veya entegre devrelerin yerleim düzeni olarak bilinen çipleri ve dijital iletiimleri içeren, fikri mülkiyet olarak adlandrlan bir bütünün parçasn oluturmaktadr. Fikri mülkiyete verilen geni anlam nedeniyle fikri mülkiyetin kapsad
 hukuklar da kendi içlerinde çeitli açlardan snflandrlabilir. Fikri ürün ve onun sahibinin korunmasn düzenleyen hukuk dallaryla, bir iletmenin sahibini, iletmenin mal ve hizmetlerini, di
er iletmelerin mal ve hizmetlerinden ayran ad ve iaretler ve bunlarn sahiplerinin haklarn düzenleyen hükümlere yer veren hukuk dallar birbirinden farkldr46. Fikri ürünlerden olmayan marka ayrt edici niteli
i ile fikri mülkiyet hukukunun ikinci grubuna girmektedir.

Fikri mülkiyet haklarndan olan markann 551 sayl Markalar Kanunu’nda tanmna yer verilmiken, 556 sayl KHK’de markann tanm yaplmamtr47_.

46 _{TEKNALP, s.44.}

47 _{556 sayl KHK’nin “Tanmlar” balkl 2. maddesinin (a) bendinde markann, ortak markalar ve} garanti markalar dahil ticaret markalar veya hizmet markalarn ifade etti
i gösterilmitir. Görüldü
ü üzere bu maddede de gerçek anlamda bir tanm verilmemitir. Garanti markas ve ortak marka kavramlar, KHK’nin 54 ve 55. maddelerinde tanmlanmtr. Ticaret ve hizmet markalar ise 556

Ancak KHK’nin “markann içerece
i iaretler” balkl 5/1. maddesinde dolayl olarak marka tanmlanmtr. 556 sayl KHK madde 5’te bir yandan dolayl olarak marka tanmlanmakta, bir yandan da marka olabilecek iaretler düzenlenmektedir.

Buna göre; “marka, bir teebbüsün48 _{mal veya hizmetlerini bir baka} teebbüsün mal veya hizmetlerinden ayrt etmeyi sa
lamas kouluyla, kii adlar dâhil, özellikle sözcükler, ekiller, harfler, saylar mallarn biçimi veya ambalajlarnn gibi çizimle görüntülenebilen veya benzer biçimde ifade edilebilen, bask yoluyla yaynlanabilen ve ço
altlabilen her türlü iaretleri içerir” hükmüne yer verilmitir49_.

556 sayl KHK’nin 5. maddesi ile marka olarak tescil edilebilecek iaret kavram geni tutulmu, grafikler, tasarmlar, kii adlar50, sözcükler, harfler, logolar, saylar, mallarn ve ambalajlarn biçimi, birkaç sözcükten oluan sloganlar, sözcük-ekil bileimleri, üç boyutlu biçimler, sesler, melodiler, renklerin de marka olabilece
ini kabul etmitir51. Ayrca 551 sayl Markalar Kanunu’nda bir iletmenin hizmetlerini di
er iletmelerin hizmetlerinden ayrt etmek için kullanlan iaretler marka olarak tescil edilemezken, bu eksiklik 556 sayl KHK ile giderilmitir52. sayl Markalarn Korunmas Hakknda KHK’nin Uygulama eklini Gösterir Yönetmeli
in 4. maddesinde tanmlanmtr. Bu eksiklik tasar ile giderilmi ve Tasar’nn 2. maddesinde markann tanmna yer verilmitir.

48 _{Teebbüs yerine iletme teriminin kullanlmas gerekti
i yönünde bkz. ARKAN, C.I, s.36;} Teebbüs kelimesinin marka sahibi olabilecek kiilerin çevresini geniletti
i yönünde bkz. POROY/YASAMAN, Ticari letme, s.303; TEKNALP, Fikri Mülkiyet, s.350.

49 _{Yürürlükten kaldrlan 551 sayl Markalar Kanunu’nda markann tanmna açkça yer verilmitir.} Buna göre; “Sanayide, küçük sanatlarda, tarmda yaplan, hazrlanan ve üretilen veya ticarette sata çkarlan her çeit mal, bakalarna ait mallardan ayrt etmek için bu mal veya ambalaj üzerine konulan ve bu maksada elverili bulunan iaretler marka saylr” eklinde tanmlanmtr.

50 _{Kii adlar konumuz açsndan özel bir önem arz etmektedir. Kii adlarnn tek bana veya baka} ibarelerle marka olarak tescil edilmesi ve devredilmesi mümkündür. Fakat tescilli markann kullanlmas ile üçüncü kiinin kiilik haklarnn zedelenmemesi veya üçüncü kiilerin haklarnn ihlal edilmemesi gerekmektedir. Aksi halde bu halleri markann hükümsüzlü
ü sebepleri içerisinde de
erlendirmek gerekmektedir.

51 _{551 sayl Markalar Kanunu döneminde “ayrt edici iaretlerin ancak göze hitap etti
i takdirde} marka olarak korunabilece
i, koku, tat ve ses iaretlerinin marka olarak tescilinin mümkün olmad
” kabul edilmekteydi. KARAYALÇIN, Yaar, Ticaret Hukuku, Ankara 1968, s.412; SALAM Mehmet Adil, Türk Markalar Kanunu erhi ve Tatbikat, Ankara, 1973.

52 _{556 sayl KHK ile hizmet markalarnn, sadece korunmas de
il ayn zamanda tescil edilmesi de} kabul edilmi olmaktadr. Bu yönüyle KHK, hizmet markalarn tescil etme yükümlülü
ünü getirmeden bunlarn sadece korunmalarn öngören Paris Konvansiyonu’nun (5. mükerrer) 6. maddesinden daha ileri bir düzenleme getirmektedir. (C.I, s.36).

Marka olarak düzenlenebilecek iaretlerin kavram Markalar Kanunu Tasars’nn “markann içerece
i iaretler” balkl 5. maddesi ile de geni tutulmutur.

556 sayl KHK’nin 5. maddesinin 1. fkrasndaki, “çizimle görüntülenebilme, bask yoluyla yaynlanabilme ve ço
altlabilme veya benzer biçimde ifade edilebilme” koulu nedeniyle, iaretin görsel alglanabilirli
i koulundan vazgeçildi
i sonucuna ulamak mümkün de
ildir. KHK madde 5/1 TRIPS’in 15/1 son cümlesine uygun olup, TRIPS’in bu hükmü ile çizimsel ifade edilebilirlik ihtiyari olarak düzenlenmekle birlikte görsel alglanabilirli
i zorunlu koul olarak görmektedir53_.

Benzer biçimde ifade edilebilme koulu görsel alglanabilirlik koulundan vazgeçmeye olanak vermemektedir. Bu koul ile iaretin dolayl olarak örne
in formül ya da nota ile ifadesinin gerekti
i anlalmaldr54. Nitekim ses veya melodinin notaya dökülmü eklinin55, üç boyutlu iaretin iki boyutlu resminin “çizimle görüntülenebilme, bask yoluyla yaynlanabilme ve ço
altlabilme veya benzer biçimde ifade edilebilme” kapsamnda yer almaktadr56. Bir silginin üzerindeki çilek ya da karpuz kokusunun da marka olarak tescil edilmesi mümkündür57. Fakat koku58, ses ve renk59 bakmndan “çizimle görüntülenebilme,

53 _{UZUNALLI, 556 sayl KHK ile markann çizimsel ifade edilebilirli
i koulunun zorunlu art} oldu
u söylenebilece
ini belirtmitir. Buna göre Yönetmeli
in 8. maddesinde bavuru dilekçesine eklenmesi gerekli belgeler arasnda tescili istenilen markann yayna ve bask yoluyla ço
altmaya elverili en az 5x5 en fazla 7x7 ebadnda 5 adet marka örne
i saylmtr. ( s.89).

54 _{UZUNALLI, s.84.}

55 _{Avrupa Topluluklar Adalet Divan, melodilerin ola
an ifade biçimi olan notalara ilikin olarak,} baka bir açklama yaplmakszn sadece nota dizisinin verilmesinin de, melodi dizisini oluturan notalarn tizli
inin ve süresinin belirlenmesini mümkün klmamas nedeniyle Yönerge’nin 2. maddesi anlamnda çizimsel ifade niteli
ini tamayaca
n ifade etmitir. Buna karlk, bir nota anahtarna göre yazlm olan tam, yarm, çeyrek ve 1/8’lik de
erlerde nota ve eslerden oluan ölçülere ayrlm olan, notalarn ba
l de
erlerinin yannda tizliklerini ve uzunluklarn gösteren nota dizisinin, bu özellikleriyle melodiyi oluturan ses dizisinin aslna uygun ifadesini yanstabilece
ini, melodilerin bu ekilde anlatmnn, açk, net, kendi içinde bütün kolayca ulalabilir, anlalabilir, kalc ve objektif nitelikte olmas nedeniyle, çizimsel anlatmn tüm koullarna sahip oldu
unu belirtmitir, EuGH-Shield Mark BV/Joost Kist h.o.d.m. Memex, 27.11.2003, C-283/01, Rdnr.62, GRUR 2004, s.54, ( Karar için bkz. UZUNALLI, s.86).

56 _{ARKAN, C.I, s.37.} 57 _{MERAN, s. 26.}

58 _{Avrupa Topluluklar Adalet Divan’na göre, koku örne
inin sunulmas 89/104 sayl Marka} Yönergesi’nin 2. maddesi anlamnda çizimsel ifade de
ildir. Ayrca koku yeterince dayankl de
ildir. bu ifadeden Avrupa Topluluklar Adalet Divan’nn açklk ve kesinlik ölçütlerini sa
layan bir unsur olarak çizimsel ifade edilebilirlik kouluna verdi
i önem açkça anlalmaktadr. UZUNALLI, s.85; KAYA ve di
erlerine göre, Koku ya da ses veya melodi türü markalarda tescil artlarnn, özellikle

bask yoluyla yaynlanabilme ve ço
altlabilme veya benzer biçimde ifade edilebilme” koulun yerine getirilmesi sknt yaratmaktadr.

Bir iaretin marka olabilmesi için öncelikle “ayrt edici olmas” gerekmektedir. Bu nedenle örne
in çikolata paketi üzerinde yazan çikolata kelimesi marka olarak kabul edilemeyecektir. Maddede yer alan “gibi” “benzer biçimde” ve “her türlü” ifadeleri marka olabilecek iaretlerin snrl olmad
n göstermektedir.

Gerek 556 sayl KHK’de gerekse Markalar Kanunu Tasars’nda, marka olarak tescil edilemeyecek iaretler 7. ve 8. maddelerde mutlak ve nispi red bal
 altnda toplanmtr. Bu nedenle bir iaretin marka olarak tescil edilebilmesi bu maddelerde saylan engellerin bulunmamasna ba
ldr60_{. Ayrt etmeyi sa
lamas} kouluyla her türlü iaretin marka olarak tescil edilebilece
ini, snrlayc yaklamlarn KHK ve Tasar’nn “Uluslar aras Anlamalarn Öncelikle Uygulanmas” balkl 4. maddesi karsnda bir anlam ifade etmeyece
ini kabul etmek gerekmektedir61. Örne
in ülkemizde ses ya da kokunun marka olarak tescil tescil bavurusunda istenen ve bilahare de marka tescilli oldu
u sürede kalcl
 ve ulalabilirli
i de aranan ekli unsurlarn sa
lanmas ve devamll
nn temininde güçlükler bulunmakta olup, ses veya melodi ya da markalarda tartma konusu yaplan koullar aslnda markann muayyenli
i ve sicile tesciline yöneliktir. ( s.352); YASAMAN, C.I, s.88.

59 _{Yargtay’n 09.10.2006 tarihli kararnda: “… Kural olarak tek bir renkten oluan iaretlerin, tek} rengin kendi bana ayrt edici özelli
inin olmamas ve bunun herkes tarafndan kullanlmasnn hakkaniyet gere
i bulunmas nedeni ile marka olarak tescilinin mümkün olmad
, i bu davada ise tescili istenen iaretin üçlü bir renk kombinasyonundan ibaret bulundu
u, özel olarak tasarlanp üç rengin bir araya gelmesi sonucunda bir renk kompozisyonu eklinde tescil ettirilmek istendi
i, 556 sayl KHK.'nn 5. ve 7/1-a maddesi anlamnda ayrt edici niteli
inin bulundu
u ve tescil edilebilirlik koullarn kapsad
 gerekçesiyle, davann kabulüne karar verilmitir.” (Yargtay 11. H.D. 09.10.2006 tarihli, 2005/9360 E, 2006/9986 K, Kazanc Veri Taban); Ö
retide de rengin de
iik kombinasyonlarda kullanlmak suretiyle ayrt edicilik kazanmas durumunda marka olarak tescil edilebilece
i kabul edilmektedir. Farkl yorumlar için bkz. ARKAN, C.I, s.73; ÇAMLIBEL TAYLAN Esin, Marka Hakknn kullanmyla paralel ithalatnn önlenmesi, Ankara 2001, s.33; KARAHAN, s.28; SERT, Selin, Markann Kullanlmas Yükümlülü
ü, Ankara 2007, s.29; TEKNALP, Fikri Mülkiyet, s.347; UZUNALLI, s.91 vd.

60 _{Dantay 28.05.1971 tarihli kararnda, “…KHK’nin 7/I fkrasnn f bendinde mal veya hizmetin} niteli
i, kalitesi veya üretim yeri veya co
rafi kayna
 gibi konularda halk yanltacak markalarn tescil edilemeyece
i düzenlenmitir. Bu hükmün uygulanabilmesi için markann öncelikli ilevi olan köken ayrt etme ilevinin bulunmas gerekmektedir. “… tescili istenilen markann ana unsuru olan “Bürograf” kelimesinin Türkçe’de kullanlmayan bir kelime olmas nedeniyle üzerine konulaca
 Türkiye’de mamul eyann menei bakmndan halk aldatc bir tesir icra edece
i açktr.” (Dantay 12. Dairesi’nin 1970/5239 E, 1971/1388 K sayl ilam) MOROLU, Erdo
an /KENDGELEN, Abuzer, Türk Ticaret Kanunu ve lgili Mevzuat, stanbul, 2004, s.1308.

61 _{556 sayl KHK madde 4 - Türkiye Cumhuriyeti kanunlarna göre yürürlü
e konulmu milletleraras} anlama hükümlerinin bu Kanun Hükmünde Kararname hükümlerinden daha elverili olmas halinde, üçüncü maddede belirtilen kiiler, elverili hükümlerin uygulanmasn talep etme hakkna sahiptir.

edilemeyece
ini kabul etsek dahi, Paris Anlamas’na taraf olan bir ülkede tescil edilen koku ya da sesin Paris Anlamas’nn 6. (4. mükerrer) maddesine dayanlarak 'ülkemizde de tescili istenilebilecektir. Bu nedenle KHK madde 3 kapsamndaki bir kiinin de kendi koku ya da ses markasn tescil ettirmesi mümkün olacaktr62_. Dolaysyla Türkiye’nin markalar konusunda benimsenen ça
da yaklamlardan uzakta kalmas mümkün de
ildir63_.

556 sayl KHK’nin 5. maddesi ile 551 sayl Markalar Kanunu’nun 1. maddesinden farkl olarak iaretin mal ya da ambalaj üzerine konulmasndan vazgeçilmitir. Bu anlay de
iikli
i, hizmet markalarnn, KHK’nin kapsamna alnmasndan kaynaklanm olup, 556 sayl KHK açsndan iaretin, piyasaya sunulan belli bir mal ya da hizmetle ilgili olarak kullanlma yetene
ine sahip olmas önem kazanmtr64. 556 sayl KHK madde 5/2 uyarnca; markann mal veya ambalaj ile birlikte de tescil edilebilece
i düzenlenmi olmasna ra
men, Tasarda kullanlacak iaretin “mal ya da ambalaj üzerine herhangi bir ekilde konulmasndan” hiç söz edilmemitir.

Görülece
i üzere 556 sayl KHK’de markann tanmna yer verilmemekle birlikte marka olabilecek iaretler tanmlanmak suretiyle dolayl olarak markann tanm yaplmtr. Markadan söz edebilmek için, öncelikle bir iletmenin mal veya hizmetlerini di
er iletmenin mal ve hizmetlerinden ayrt edebilme yetene
ine sahip olmas gerekir. Bu özellikleri tayan bir iaret tescil edilmise tescilli marka, aksi halde tescilsiz markadan söz edilir. Markann KHK’de tanmnn bulunmamas nedeniyle doktrinde birçok yazarn markay farkl tanmlamalarna yol açmtr65.

62_{Markalar Kanunu Tasars’nn 3. maddesinde korumadan yararlanacak kiiler düzenlenmitir.} 63 _{ARKAN, C.I, s.42-43.}

64 _{ARKAN, C.I, s.36.}

65 _{Marka, bir nesnenin ve özellikle ticari mallarn, tantlmasna, benzerlerinden ayrt edilmesine} yarayan iaretlerdir. DÖNMEZ, rfan. Markalar ve Haksz Rekabet Davalar, stanbul 1992, s2; “Marka, teebbüslerin mal veya hizmetleri arasndaki fark gösteren iarettir. Teebbüs, markann bir unsuru de
ildir ama marka için etkili bir kavramdr.” ÖÇAL; Marka bir teebbüsün mal ve hizmetlerini di
er bir teebbüsün mal ve hizmetlerinden ayrt etmeye yarayan iarettir. (Akar, Türk Hukukunda Markalarn Himayesi, 1967, Ankara, s.7); YASAMAN, Hamdi ve Di
erleri, Marka Hukuku 556 sayl KHK erhi, stanbul 2004, C.I, s.60.

556 sayl KHK madde 5/1’e tanmndan hareketle “Bir iletmenin mal ve hizmetlerini bir baka iletmenin mal ve hizmetlerinden ayrt etmeye yarayan iaretler” markann tanm olarak ortaya çkmaktadr66_{. Tanmda iki unsur ön plana} çkmakta olup, bunlar, iaret ve iaretin ayrt edici niteli
inin bulunmasdr67_.

Markann hukuksal olarak tanmnn dnda ayn zamanda tannm, ünlü, kaliteli anlamnda da kullanlmakta ise de, hukuksal anlamdaki marka 556 sayl KHK’de düzenlendi
i bir iletmenin mal ve hizmetlerini bir baka iletmenin mal ve hizmetlerinden ayrt etmeye yarayan iaretler ekliyle tanmlanmaktadr. Markann tanmndan da açkça görülece
i üzere ayrt edicilik mal veya hizmetin hitap etti
i müteri bakmndan önem tamaktadr. Söz konusu müteri markann hedef kitlesini oluturmaktadr. Hedef kitle en genel anlam ile markann tantlmak istendi
i müteri çevresi olarak tanmlanabilir. Örne
in bir kadn pedi olarak piyasada marka haline gelmek isteyen kiinin hedef kitlesini bayanlar oluturacaktr.

Markalar Kanunu Tasars’nn “Tanmlar” balkl 2/
maddesi ile 556 sayl KHK’deki eksiklik giderilmitir. Buna göre; “Bir teebbüsün üretimini veya ticaretini yapt
 mallar ya da sundu
u hizmetleri, baka teebbüslerin mal veya hizmetlerinden ayrt etmeye yarayan iaret” marka olarak tanmlanmtr.

B. Markann Özellikleri 1- Ayrt edici Nitelikte Olma

Marka Hukuku’nun kaynaklarndan biri olan Avrupa Toplulu
u’nun 20 Aralk 1993 tarihli ve 40/94 sayl “Topluluk Markas Hakknda Konsey Tarafndan Çkarlan Topluluk Tüzü
ü”nün 4. maddesinde “bir teebbüsün mal ya da

66_{ARKAN, Sabih, Ticari letme, Ankara 2010, s.265; KARAHAN, s.131; ÖZEL, s.28; TEKL,} Fahiman, Ticari letme Hukuku, stanbul 1997 s.25; TEKNALP, Fikri Mülkiyet, s.339.

67 _{MERAN, Necati, Marka Haklar ve Korunmas, Ankara, 2008, s.26;TEKNALP, Fikri Mülkiyet,} s.25; DERYAL, Yahya, Ticaret Hukuku, Trabzon 2002, s.109; POROY/YASAMAN, Ticari letme, s.302; TEKNALP, Fikri Mülkiyet, s.348; ÜLGEN ve di
erleri, s.347.

hizmetlerinin öteki teebbüslerden ayrt edici olmas” art aranmaktadr68_{. Fakat} kanunda ayrt edicilik unsurunun tanm yaplmamaktadr. 556 sayl KHK madde 5 uyarnca, bir iaret, bir iletmenin mal ve hizmetlerini di
er bir iletmenin mal ve hizmetlerinden ayrmay sa
lyorsa o iaret ayrt ettirici niteli
e sahip oldu
u söylenebilecektir69_{. Markann ayrt edici özelli
i, köken ayrt etme ilevine sk bir} biçimde ba
l olup, markann tanmndan da açkça anlalaca
 üzere bir ileten mal veya hizmetlerinin di
er bir iletmenin mal veya hizmetlerinden ayrt edilmesi gerekmektedir.

Markann ayrt edici niteli
i, bir iaretin herhangi bir sebeple di
erlerinden farkl olmasn sa
layan özellikleri ve ö
eleri ifade etmektedir70_{. Fakat bir iaretin} marka olarak de
erlendirilebilmesi için bu unsurlar yeterli olmayp, iaretin iletme kökenini de ifade etmeye elverili olmas gerekmektedir71. Buna göre her ne kadar müteri iletmeyi bilmese ve tanmasa da, mal veya hizmeti bir iletmeye ba
lamakta, maln veya hizmetin bilmedi
i fakat güvendi
i iletmeye ait oldu
unu marka sayesinde anlayabilmektedir72.

Bir iaret balangçtan itibaren ayrt edici niteli
e sahip olabilece
i gibi, kullanma ile sonradan da ayrt edici nitelik kazanabilir. Ayrt edicilik unsurunda aranan özellik iaretin yaratc olmas, yepyeni de
erlerden olumas ya da ticaret hayatnda ilk kez kullanlyor olmas de
ildir. aretin özgün ve karakteristik olmas

68 _{Yargtay 15.01.2004 tarihli kararnda ayrt edici niteli
e de
inmitir: “Bizim toptanc sözcüklerinin} marka olarak tescili bavurusunun reddi üzerine açlan davada Mahkemece, 556 sayl KHK’nin 5. maddesi lafzndan hareketle, davacnn tescilini istedi
i iki sözcükten oluan markann bir bütün olarak bakalarnn mal ve hizmetlerini ayrt edici orijinal nitelik tamad
, markann kullanlaca
 mal ve hizmetlerin karakteristik özelliklerini yanstmad
 sonucuna varlmtr. Her eyden markann orijinal sözcük veya iareti içermesi ve kullanld
 mal ve hizmetlerin karakteristik özelliklerini tamas gerekti
i yönünde 556 sayl KHK’nin 5. maddesinde bulunmayan bir koulun varl
ndan söz edilerek davac markasnn tescil edilemezli
i sonucuna varlmas do
ru de
ildir. Bunun yannda somut olarak davac markasnn, içerdi
i 29, 30 ve 32. snf eya ve emtiann bir bakasnn mal veya hizmetlerinden ayrt etmeyi sa
layc nitelikte olmad
 tartlmam, marka tesciline engel oluturucu nedenler ve olgular gösterilmemitir.” (Yargtay 11. HD’nin 2003/6068 E, 2004/229 K sayl karar.), NOYAN, Erdal, Marka Hukuku, Ankara 2009; s.86.

69 _{Yargtay 09.11.2000 tarihli kararnda: “Multicanal" sözcü
ü, bir markada bulunmas gereken ve} onun di
er markalardan farkll
n sa
layacak "ayrdedicilik" unsurunu tamad
 gibi, sadece cins, çeit ve miktar belirlemeye yönelik bu sözcü
ün, marka olarak tesciline 556 sayl KHK.nin 7/c maddesi de engel tekil etti
ine” karar vermitir. (Yargtay 11. H.D’nin 2000/6135 E, 2000/8767 K sayl ilam. Kazanc Veri Taban).

70 _{TEKNALP, Fikri Mülkiyet, s.348.} 71 _{UZUNALLI, s.76.}

yeterlidir73_{. Markann bu özelli
i, bir kimsenin, istedi
i bir iareti marka olarak} serbestçe seçme özgürlü
üne engel olmaktadr74. Bu nedenle ayrt edici nitelikte olmayan iaretlerin marka olarak tescil edilmesi mümkün de
ildir75_.

2- Mutlak Hakka Konu Olma

Hak, hukuken korunan menfaatlerin gerçekletirilmesi amacyla bireye hukuk düzeni tarafndan sa
lanan ve kullanlmas bireyin iradesine braklan hukuki bir yetkidir76_{. Mutlak hak, sahibine hakkn konusu üzerinde do
rudan bir egemenlik} sa
layan ve bu niteli
i itibariyle de herkese kar ileri sürülebilen haklardr77_{. Bu} ba
lamda konumuz açsndan gidecek olursak, marka, sahibine markay bakasna kullandrma, devretme, de
itirme veya terk etme gibi haklar vermektedir. Di
er yandan bu hakk oluturan yetkiler her türlü tecavüze kar hukuken korunmutur. Bu nedenle marka sahibine tannan ve marka sahibi tarafndan onun iste
i do
rultusunda kullanlan bu yetkiler marka hakkn oluturmaktadr.

Marka hakk, marka sahibinin izni olmadan kullanlamamakta, bir bakasna devredilememektedir. Yine marka hakkna tecavüz halinde marka sahibi, bu hakkn herkese kar ileri sürebilmektedir. Bu nedenle marka hakk herkese kar ileri sürülebilen ve herkes tarafndan ihlal edilebilen mutlak bir haktr78. Marka hakknn mutlak niteli
i markann devri sözlemesi açsndan da önem arz etmektedir.

73 _{KARAHAN, Sami, Marka Hukukunda Hükümsüzlük Davalar, Konya 2002, s. 17; YASAMAN’a} göre, endüstriyel tasarmlar ve sanat eserlerinde aranan yaratann hususiyetini tama ve yenilik kriteri markalarda geçerli de
ildir. Marka hakk yaratc bir faaliyet sonucunda ortaya çkan bir hak de
ildir. ayrt edici bir iareti bir süre kullanm hakkdr. (C.I, s.62); ÖZDAL, ule, 556 sayl KHK’nn 5. maddesi çerçevesinde marka olarak tescil edilebilecek iaretler, st. 2005, s.37.

74 _{ANAL Osman, Markalarda Hükümsüzlük Davalar, Ankara 2006, s.3.}

75 _{ARKAN, C1 s 36; HR; Bir kimsenin, müessesesi tarafndan imal, ihzar ve sata arzedilen emtia} üzerine bir alameti farika koymakla bu emtiann di
er müesseseler tarafndan yaplan ayn cins emtiaya nazaran hususi vasflara haiz bulundu
unu görmek istedi
ini belirtmitir. (Ernest, Ticaret Hukuku Dergisi, stanbul 1948, s.154); KARAHAN, Hükümsüzlük, s.16; ÖZDAL s. 37; TEKNALP, Fikri Mülkiyet, s.348; ÜNAL, s.18; YASAMAN, C.I, s.60-61 vd.

76 _{ÖZSUNAY, Ergun. Medeni Hukuka Giri, stanbul, 1986, s.236.}

77_{KÖPRÜLÜ, Bülent, Medeni Hukuk, Genel Prensipler, Kiinin Hukuku, stanbul, 1984, s.60;} OUZMAN, Kemal /BARLAS, Nami, Medeni Hukuk, stanbul 2007, s.142.ÖZSUNAY, s.246. 78 _{ARKAN, Sabih, Marka Hukuku, C.II, Ankara 1997, s 175; ARKAN, Sabih, Marka Hakkna} Tecavüz- aretin Markasal Olarak Kullanlmas Zorunlulu
u, Batder, 2000, C.XX, s. 7; ARSEVEN, s.15; ÖZARMAAN Müge, Marka Hakknn Kullanmama Nedeniyle Sona Ermesi, s.10; ÖZSUNAY, s.250; POROY/TEKNALP, Marka Hakkna likin Baz Sorunlar, s.336; ANAL, s.28; TEKNALP, Fikri Mülkiyet, s.358; ÜNAL, s.18; YASAMAN, C.I, s.176.

3- Gayri Maddi Mal Olma

Eya Hukuku’nun konusunu ayni haklar oluturmakta olup, bir ey üzerinde do
rudan do
ruya hâkimiyet sa
layan ve herkese kar ileri sürülebilen haklara ayni hak denilmektedir79_{. Oysaki marka hakknn maddi bir malvarl
na sahip oldu
unu} söylemek mümkün de
ildir.

Gayri maddi mallar ise, maddi olmayan, genellikle kiinin fikri çalmasnn ürünü olan ve üzerinde somutlat
 maddi mallardan ayr ve hukuki varl
a sahip olan, asllarnda herhangi bir de
iikli
e u
ramakszn her zaman ve her yerde varlklarn sürdürebilme ve alglanabilme özelli
ine sahip olan ekonomik bir fayda sa
layan mallardr80. Her ne kadar marka olarak tescil edilen iaretler bir kâ
da, reklam panosuna yazlsa da veya bir mal üzerine konulsa da, marka üzerinde somutlat
 eyadan ba
msz ve soyuttur. Bu yüzden marka hakknn gayri maddi mal niteli
inde oldu
u kabul edilmektedir81.

Gayri maddi mal unsurunun marka hakk açsndan kabul edilebilmesi için marka hakknn ekonomik bir de
ere sahip olmas ve el de
itirebilir nitelikte olmas gerekir. Nitekim TTK82 madde 11/II uyarnca iletme malvarl
na dâhil bir unsur olan marka hakk, ekonomik bir de
ere sahip olup, hukuki ilemlere konu olabilmekte ve devredilebilmektedir.

Maddî olmayan mallar ve bata alacak haklar olmak üzere genel olarak haklar, para ile ölçülebilen bir de
er arz etseler ve devredilebilseler dahi "mal" kavramna girmemekte olup, aynî haklara konu tekil etmemektedirler83_{. Bu} ba
lamda marka hakknn da eya hukuku anlamnda ayni bir hak oldu
unu söylemek mümkün de
ildir. O halde marka hakknn, eya hukukunun konusu olan

79 _{RESOLU, Safa, Türk Eya Hukuku, Ankara, 1980, s.4, (Eya).} 80 _{ARSEVEN, 38; ÜNAL, s.22.}

81 _{ARKAN, C.II s.175; ARSEVEN s.15; ÖZSUNAY, s.250; ÜNAL, s.22; YASAMAN, C.I, s.174.} 82 _{R.G. 09.07.1956 S.9353.}

ayni haklardan olmamakla birlikte, gayri maddi mal üzerindeki mutlak bir hak oldu
unu söylemek mümkündür84.

4- Bamsz Olma

Konumuz açsndan önem arz eden bir di
er özellik ise markann ba
msz olmasdr. Buna göre her ne kadar marka TTK madde 11/II uyarnca ticari iletmenin bir unsuru olsa da85_{, iletmenin ayrlmaz bir parças de
ildir. Marka tek bana} ekonomik bir de
ere sahip olup, bu nedenle ticari iletmeden ayr ve ba
msz bir varl
a sahiptir. Markann iletme malvarl
na dâhil olmasna ra
men onun ayrlmaz bir parças olmayp kendisine ait ba
msz bir malvarl
na sahip olmasna “ayrlk ilkesi” denilmektedir.86_{. Ayrlk ilkesi 556 sayl KHK’nin 16/2, 18/1 ve 19/1} maddelerinde öngörülmü olup, bu hükümlerde markann iletmeden ayr olarak “bakasna devir edilebilece
i, miras yolu ile intikal edebilece
i, kullanma hakknn lisans konusu olabilece
i ve rehin edilebilece
i” kabul edilmi, marka iletmeden ba
msz bir varlk olarak ele alnmtr. letmenin ayrlmaz bir parças olarak kabul edilmemesi ve ayrlk ilkesinin kabul edilmesiyle birlikte, marka hukuki bir varlk olarak sözü edilen ilemlere konu olabilecektir. 556 sayl KHK ve Markalar Kanunu Tasars uyarnca da ayrlk ilkesi benimsenmitir. Yalnz 556 sayl KHK, ayrlk ilkesinin uygulanmasn salt olarak kabul etmemitir87. Örne
in markann iletmeden ba
msz olarak devrinin halk yanlgya düürecek olmas durumunda, TPE tarafndan markann tescil ilemi TPE tarafndan yaplmayacaktr (Bkz. KHK m. 16/IV)88.

84 _{Yargtay’n 09.04.2001 tarihli kararnda: “…Gayri maddi mallar üzerindeki marka hakk mutlak} haklardan olup, tad
 ekonomik de
erden ötürü irket malvarl
na dahildir…” (Yargtay 11. H.D. 09.04.2001 tarihli, 2001/844 E, 200173429 K. Kazanc çtihat Bankas); ARKAN, C.II s 175; ARSEVEN, s.15; ÖZSUNAY, s.250; TEKNALP, Fikri Mülkiyet, s358; ÜNAL, s.23; YASAMAN, C.I, s.176.

85 _{Yargtay’n 29.03.1974 tarihli kararna göre: “… Marka, ticaret kanunu hükümlerine göre, ticari} iletmenin unsurlarndan ve para ile de
erlendirilmesi mümkün haklarndandr. Bu nedenle markann satm ve ortakl
n giderimi davasna konu olmas mümkündür.” Yargtay 6. HD’nin 29.03.1974 tarihli 1974/1271 E, 1974/1486 E sayl ilam. Kazanc Veri Taban).

86 _{TEKNALP, Fikri Mülkiyet, s.430.} 87 _{TEKNALP, Fikri Mülkiyet, s.430.}

88 _{ÜNAL, Markalar Kanunu Tasars’nn 39. maddesi uyarnca da ayrlk ilkesi benimsenmi olup,} tescilli bir markann, teebbüsten ba
msz olarak, tescil edildi
i mal veya hizmetlerin tümü ya da bir ksm için devredilebilece
i” düzenlenmitir. ( s.25).

5- Hukuki
lemlere Konu olma

551 sayl Markalar Kanunu’nun 34 vd. maddelerinde iktisadi bir de
er ifade eden markann iletmeden ba
msz olarak devredilebilece
i, lisans haciz gibi hukuki ilemlere konu olabilece
i düzenlenmitir. Nitekim markayla ilgili hukuki ilemlerin konusu büyük ölçüde 551 sayl Kanun’daki düzenlemeye benzer ekilde hükme ba
lanm ve 556 sayl KHK ile de markann hukuki ilemlere konu olabilece
i kabul edilmitir. Fakat 551 sayl Markalar Kanunu’nundan farkl olarak devir ve lisans sözlemelerinin noterlikçe düzenlenmesi koulundan vazgeçilmitir. 556 sayl KHK madde 15 uyarnca; tescilli bir markann, bakasna devir edilebilece
i, miras yolu ile intikal edebilece
i, kullanma hakknn lisans konusu olabilece
i ve rehin edilebilece
i düzenlenmitir. 556 sayl KHK madde 22 ve Marka Yönetmeli
i’nin 23. maddelerinde devir, lisans, intikal, haciz, rehin ve marka sahibi hakkndaki de
iiklikler ile ilgili hukuki ilemlerin marka bavurularna da uygulanaca
 düzenlenmitir. Görülece
i üzere marka hakknn hukuki ilemlere konu olmas, bu ba
lamda marka hakknn devri mümkündür.

556 sayl KHK’de marka hakknn konu olabilece
i hukuki ilemlerin snrlayc olup olmad
 konusunda bir açklk bulunmamaktadr. Fakat doktrinde bu marka hakknn konu olabilece
i hukuki ilemlerin snrlayc olmad
 ve markann haslat kirasna ve franchise gibi sözlemelere de konu olabilece
i kabul edilmektedir. Kanmca bu sonuca 556 sayl KHK madde 22 ve Marka Yönetmeli
i’nin 23. maddelerinde geçen “…. ve marka sahibi hakkndaki de
iiklikler ile ilgili hukuki ilemlerin” cümlesi ile de ulamak mümkün olacaktr. Nitekim KHK madde 15’te markann haciz, lisans, devir ve rehin dndaki di
er hukuki ilemlere de konu olabilece
ine ilikin bir açklk bulunmamakla birlikte 556 sayl KHK’nin marka bavurularnn hukuki ilemlere konu olmasn düzenleyen 22. maddesi ile markann haciz, lisans, devir ve rehin dndaki hukuki ilemlere konu olabilece
i sonucuna ulalabilmektedir. KHK’de yaplan saymn snrlayc olmad
 ve tescilli markann di
er hukuki ilemlere de konu olabilece
i ö
reti