GAZĠ ÜNĠVERSĠTESĠ
EĞĠTĠM BĠLĠMLERĠ ENSTĠTÜSÜ
EĞĠTĠM BĠLĠMLERĠ ANABĠLĠM DALI
EĞĠTĠM PROGRAMLARI VE ÖĞRETĠM BĠLĠM DALI
LABORATUVAR KONTROL SĠSTEMĠNE GÖRE TASARLANMIġ
ÖĞRENME ORTAMININ
ÖĞRENCĠ BAġARISINA ve ÖĞRENCĠLERĠN ÖĞRENME –
ÖĞRETME SÜRECĠNE ĠLĠġKĠN TUTUMLARINA ETKĠSĠ
YÜKSEK LĠSANS TEZĠ
Hazırlayan
Fatma GÖZALAN
Ankara ġubat, 2012
GAZĠ ÜNĠVERSĠTESĠ
EĞĠTĠM BĠLĠMLERĠ ENSTĠTÜSÜ
EĞĠTĠM BĠLĠMLERĠ ANABĠLĠM DALI
EĞĠTĠM PROGRAMLARI VE ÖĞRETĠM BĠLĠM DALI
LABORATUVAR KONTROL SĠSTEMĠNE GÖRE TASARLANMIġ
ÖĞRENME ORTAMININ
ÖĞRENCĠ BAġARISINA ve ÖĞRENCĠLERĠN ÖĞRENME –
ÖĞRETME SÜRECĠNE ĠLĠġKĠN TUTUMLARINA ETKĠSĠ
YÜKSEK LĠSANS TEZĠ
Fatma GÖZALAN
DanıĢman: Prof. Dr. Mehmet TAġPINAR
Ankara ġubat, 2012
ÖNSÖZ
Bilgisayar öğretiminde Laboratuvar Kontrol Sistemi ile düzenlenen öğrenme ortamının öğrencilerin baĢarısına ve öğrenme- öğretme sürecine iliĢkin tutumlarına etkisini ortaya koymayı amaçlayan bu araĢtırma Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Programları ve Öğretimi Bilim Dalı‟nda Yüksek Lisans tezi olarak gerçekleĢtirilmiĢtir.
AraĢtırma sürecinde araĢtırmanın her aĢamasında bana destek ve önerileri ile yardımcı olan, yoğun olduğu zamanlarda bile zaman ayıran tez danıĢmanım Prof. Dr. Mehmet TAġPINAR‟a teĢekkür ederim. Ayrıca, yüksek lisans hayatım boyunca ilgisini ve desteğini hiçbir zaman esirgemeyen Prof. Dr. Ülker AKKUTAY‟a, ayrıca, çalıĢma süresince düĢünce ve yardımları ile bana destek olan anabilim dalındaki sayın hocalarıma, çalıĢmamın istatistik analizlerinde yardımcı olan ġerife ERKOÇ‟a, çalıĢmamda görüĢlerini aldığım baĢta Aslı KOCABIYIK ve Öğr. Gör. Mustafa AKALP olmak üzere tüm arkadaĢlarıma en içten teĢekkürlerimi sunarım.
AraĢtırmanın ön pilot uygulamasını yaptığım Kayseri‟de bulunan Arif Molu Anadolu Teknik Meslek Lisesi, Ahmet Erdem Anadolu Ticaret Meslek Lisesi, Hürriyet Anadolu Teknik Meslek Lisesi, Kayseri Merkez Kız Meslek Lisesi idarecilerine ve BiliĢim Teknolojileri öğretmenlerine ve ön pilot baĢarı testi uygulamasında yer alan öğrencilerine, tezin uygulama sürecinde çalıĢma grubunda yer alan Kayseri Fevzi Çakmak Lisesi öğrencilerine, benden maddi ve manevi desteklerini hiçbir zaman esirgemeyen babama, anneme ve kardeĢime çok teĢekkür ederim.
Fatma GÖZALAN ANKARA - 2012
ÖZET
LABORATUVAR KONTROL SĠSTEMĠNE GÖRE TASARLANMIġ ÖĞRENME ORTAMININ ÖĞRENCĠ BAġARISINA
ve ÖĞRENCĠLERĠN ÖĞRENME – ÖĞRETME SÜRECĠNE ĠLĠġKĠN TUTUMLARINA ETKĠSĠ
GÖZALAN, Fatma
Yüksek Lisans, Eğitim Programları ve Öğretim Bilim Dalı Tez DanıĢmanı: Prof. Dr. Mehmet TAġPINAR
ġubat- 2012, 110 Sayfa
Bu çalıĢmada, Laboratuvar Kontrol Sistemine göre tasarlanan öğrenme ortamının bilgisayar öğretiminde öğrencilerin akademik baĢarılarına, öğrenme- öğretme sürecine iliĢkin tutumlarına ve öğrendikleri bilgilerin kalıcılığına etkisi olup olmadığı araĢtırılmıĢtır.
AraĢtırma, 2010–2011 Eğitim ve Öğretim yılı Kayseri Fevzi Çakmak Lisesi 10. sınıf öğrencilerinden oluĢan 66 denek üzerinde yürütülmüĢtür. Denekler 33‟er öğrenciden oluĢan deney ve kontrol olmak üzere iki gruba ayrılmıĢtır. Kontrol grubu projeksiyonla öğretim yapılan geleneksel öğrenme ortamında, deney grubu ise Laboratuvar Kontrol Sistemine göre tasarlanan aktif öğrenme ortamında web tasarımı öğrenmiĢlerdir.
Deney ve kontrol grubunun her ikisine de öğretimden önce BaĢarı Testi, Öğrenme ve Öğretme Sürecine Yönelik Tutum Ölçeği uygulanmıĢtır. BaĢarı testi öğretimin bitiminde ve öğretimin kalıcılığına bakmak için de öğretimden 5 hafta sonra tekrar uygulanmıĢtır.
Bulgular, Laboratuvar Kontrol Sistemi ile oluĢturulan aktif öğrenme ortamında öğrenim gören deney grubunun, geleneksel öğrenme ortamında öğrenim gören kontrol grubuna göre daha baĢarılı olduğunu göstermektedir. Aynı zamanda deney ve kontrol grubunun kalıcılık puanları üzerinde anlamlı bir fark vardır. Bu sonuçlar Laboratuvar Kontrol Sistemine göre tasarlanan öğrenme ortamlarının bilgisayar öğretiminde anlamlı düzeyde etkili olduğunu göstermektedir.
Bunlara ek olarak, öğrenme- öğretme sürecine yönelik tutumlarda deney grubu öğrencileri, kontrol grubuna göre daha fazla olumlu tutum sergilemiĢlerdir. Bu anlamda, Laboratuvar Kontrol Sistemi ile aktif öğrenme ortamı oluĢturup öğrencilere bu öğrenme ortamında liderlik gibi aktif görevler verilerek öğrencilerin derslere katılmaları sağlamak öğrencilerin baĢarılarını, öğrenilenlerin kalıcılığını ve aynı zamanda öğrencilerin derse yönelik tutumunu artıracaktır.
Anahtar Kelimeler: Laboratuvar Kontrol Sistemleri, NetSupport school, aktif
ABSTRACT
THE EFFECT OF LEARNING ENVIRONMENT DESIGNED ACCORDING TO THE LABORATORY CONTROL SYSTEM AS REGARDS TO STUDENTS‟
SUCCESS AND ATTITUDES FOR LEARNING-TEACHING PROCESS OF STUDENTS
GÖZALAN, Fatma
Postgraduate, Education Programs and Teaching Department Supervisor: Prof. Dr. Mehmet TAġPINAR
February-2012, 110 pages
In this study, learning environment designed according to Laboratory Control System was researched if there is effect on students‟ academic success on computer education, related attitudes in learning-teaching process and permanence of the information that is learned.
Research was conducted on 66 participants which was consisted of Kayseri Fevzi Çakmak high school 10th class students during 2010-2011 Education and Training year. Participants divided into 2 groups named experiment and control formed from 33 students. Control group learned web designing in traditional learning environment where the education made by projection. Experiment group learned web designing in active learning environment designed according to Laboratory Control System.
Before teaching, success test and attitude scale for learning and education process was applied to both experiment and control group. Success test was applied right after education and after 5 weeks to find out if the teaching is permanent.
Findings show that experiment group educated in active learning environment created with Laboratory Control System is more successful than control group educated in conventional environment. Also, there is a significant difference on permanence points of experiment and control group. These results show that learning environments designed according to Laboratory Control System is more effective on computer education.
In addition, experiment group students on attitudes for learning process displayed more positive attitudes than control group. In this sense, creating active learning environment with Laboratory Control System, in this environment to be involved in classes by giving active missions to the students like leadership, it will increase students‟ success, permanence of the lessons learned and also attitude of the students towards lesson.
Keywords: Laboratory Control System, NetSupport School, active learning
TABLOLAR LĠSTESĠ
Tablo 1. Geleneksel ve Aktif Sınıfların KarĢılaĢtırılması ... 17
Tablo 2. AraĢtırma Modelininin Simgesel Görünümü ... 39
Tablo 3. AraĢtırmada Yapılan ĠĢlemler ... 40
Tablo 4. AraĢtırmanın Örneklemi ... 41
Tablo 5. Örneklemde Yer Alan Deney ve Kontrol Grubu Öğrencilerinin I. Dönem BĠT Dersi BaĢarı Puanlarına ĠliĢkin Bağımsız Gruplar t Testi Sonucu ... 42
Tablo 6. Kontrol ve Deney Gruplarının Öntest BaĢarı Puanlarına ĠliĢkin Bağımsız Gruplar t Testi Sonucu ... 42
Tablo 7. BaĢarı Testini OluĢturan Maddelerin Güçlükleri ve Ayırtedicilik Ġndeksleri .. 44
Tablo 8. BeĢli Likert Tipi Ölçeğin Değer Aralıklarına Göre Katılım Düzeyleri ... 47
Tablo 9. Deney ve Kontrol Gruplarının Öntest BaĢarı Puanlarına ĠliĢkin Bağımsız Gruplar t Testi Sonucu ... 67
Tablo 10. Deney ve Kontrol Gruplarının Sontest BaĢarı Puanlarına ĠliĢkin Bağımsız Gruplar t Testi Sonucu ... 68
Tablo 11. Deney ve Kontrol Gruplarının EriĢi BaĢarı Puan Ortalamalarına ĠliĢkin Bağımsız Gruplar t Testi Sonucu ... 70
Tablo 12. Deney ve Kontrol Gruplarının Kalıcılık Testi BaĢarı Puanlarına ĠliĢkin Bağımsız Gruplar t Testi Sonucu ... 71
Tablo 13. Deney Grubunun Öntest – Sontest BaĢarı Puanlarına ĠliĢkin Bağımlı Gruplar t Testi Sonucu ... 73
Tablo 14. Deney Grubunun Sontest – Kalıcılık BaĢarı Puanlarına ĠliĢkin Bağımlı Gruplar t Testi Sonucu ... 74
Tablo 15. Kontrol Grubunun Öntest – Sontest BaĢarı Puanlarına ĠliĢkin Bağımlı Gruplar t Testi Sonucu ... 75
Tablo 16. Kontrol Grubunun Sontest – Kalıcılık BaĢarı Puanlarına ĠliĢkin Bağımlı Gruplar t Testi Sonucu ... 76
Tablo 17. Deney ve Kontrol Grubu Öntest Tutum Puanlarına ĠliĢkin Bağımsız Gruplar t Testi Sonucu ... 77
Tablo 18. Deney ve Kontrol Grubu Sontest Tutum Puanlarına ĠliĢkin Bağımsız Gruplar t Testi Sonucu ... 78
Tablo 19. Deney Grubu Ön- Son Tutum Puanlarına ĠliĢkin Wilcoxon Testi Sonucu .. 79
Tablo 20. Kontrol Grubu Ön-Son Tutum Puanlarına ĠliĢkin Wilcoxon Testi Sonucu ... 86
Tablo 21. Deney ve Kontrol Grubunun EriĢi Tutum Puan Ortalamalarına ĠliĢkin Bağımlı Gruplar t Testi Sonucu ... 90
ġEKĠLLER LĠSTESĠ
ġekil 1- Öğretmen Bilgisayarından Öğrenci Bilgisayar Ekranlarının Görünümü ... 7
ġekil 2- Laboratuvar Kontrol Sistemiyle Bilgisayar EtkileĢimi ... 7
ġekil 3- LKS ile Öğretmenin Kendi Ekranını Öğrencilerin Ekranlarına Yansıtması ... 23
ġekil 4- LKS ile Öğretmenin Öğrenciye Liderlik Görevi Vermesi ... 24
ġekil 5- LKS ile Öğretmenin Öğrenci Bilgisayarına Girerek Öğrenciye Bir ĠĢlemin Nasıl Yapıldığını Göstererek Yardımcı Olması ... 25
ġekil 6-LKS ile Öğretmenin Öğrencilerin Yaptıklarını Ġzlemesi ... 26
ġekil 7- LKS ile Öğretmenin Öğrencilerin Girmeleri Ġstenmeyen Uygulamalara Girmelerini Engellemesi ... 27
ġekil 8- LKS ile öğretmenin öğrencilerle hızlı ve kolay bir Ģekilde dosya paylaĢımı .... 28
ġekil 9- LKS nin Beyaz Tahta Özelliği ile Tüm Öğrencilerin Ekranlarına Yazı ve ġekillerle Bilgilerin Yansıtılması ... 50
ġekil 10- LKS ile Öğrenci Bilgisayarlarının Liste Halinde Görünümü ... 51
ġekil 11- LKS ile Öğrenci Bilgisayar Ekranlarının Küçük Resimler Halinde Gözükmesi ... 52
ġekil 12- LKS ile Öğretmen Bilgisayarından Öğrenci Bilgisayarına Girilmesi ... 53
ġekil 13- LKS ile Öğrenci Bilgisayarlarının Ses Düzeyini Kontrol Etme ... 53
ġekil 14- LKS ile Öğrencilere Girilmesi Ġstenilen Sitelere Ġzin Verme, Ġstenmeyen Siteleri Yasaklama ... 54
ġekil 15- LKS ile Öğrencilere Girilmesi Ġstenilen Programlara Ġzin Verme, Ġstenmeyen Programları Yasaklama ... 55
ġekil 16- LKS ile Öğrencilere Test Uygulama ... 56
ġekil 17- LKS ile Sisteme Bağlı Olan Yazıcıları Kontrol Özelliği ... 56
ġekil 18- LKS ile Messenger Programını Kontrol Özelliği ... 57
ġekil 19- LKS ile Öğrencilerin Bilgi Depolama Aygıtlarını Kontrol Etme Özelliği ... 58
ġekil 20- LKS ile Öğrencilerin Klavyeden Girdikleri Kelimeleri Kontrol Etme Özelliği ... 59
ġekil 21- LKS Yazılımının Üst Menüsünün Ġlk Yarısının Görünümü ... 59
ġekil 22- LKS Yazılımının Üst Menüsünün Ġkinci Yarısının Görünümü ... 60
ġekil 23- LKS de Bulunan Sağ TuĢ Menüsünün Görünümü ... 62
ġekil 24- LKS ile Öğrenci Ekranına Yıldız Vererek Öğrencinin Sembolik Olarak Ödüllendirilmesi ... 63
ĠÇĠNDEKĠLER
ÖNSÖZ ... ii
ÖZET ... iii
ABSTRACT ... v
TABLOLAR LĠSTESĠ ... vii
ġEKĠLLER LĠSTESĠ ... viii
1. GĠRĠġ ... 1 1.1. Problem Durumu ... 1 1.2. AraĢtırmanın Amacı ... 9 1.3. AraĢtırmanın Önemi ... 10 1.4. Sınırlılıklar ... 11 1.5. Varsayımlar ... 12 1.6. Tanımlar ... 12 2. KAVRAMSAL ÇERÇEVE ... 13 2.1. Öğrenme ... 13 2.2. Öğrenme Ortamı ... 14
2.3. Aktif Öğrenme Ortamı ... 15
2.4. Bilgi ve ĠletiĢim Teknolojileri Öğrenme Ortamı ... 19
2.5. BT Laboratuvar Kontrol Sistemi... 20
2.6. Ġlgili AraĢtırmalar ... 29
2.6.1. Yurt DıĢında Yapılan AraĢtırmalar ... 29
2.6.2. Yurt Ġçinde Yapılan AraĢtırmalar ... 32
2.6.3. AraĢtırmaların Değerlendirilmesi ... 37
3. YÖNTEM ... 38
3.1. AraĢtırmanın Modeli ... 38
3.2. ÇalıĢma Grubu ... 40
3.2.1. Öğrencilerin I. Dönem BĠT Dersi Puan Ortalamaları ... 41
3.2.2. Öğrencilerin Öntest BaĢarı Puan Ortalamaları ... 42
3.3. Verilerin Toplanma Teknikleri ... 43
3.3.1. BaĢarı Testi ... 43
3.3.2. Öğrenme-Öğretme Sürecine ĠliĢkin Tutum Ölçeği: ... 45
3.3.3. Öğretim Ortamlarının Düzenlenmesi ... 48
4. BULGULAR VE YORUM ... 67
4.1. Deney ve Kontrol Gruplarının BaĢarı Puanlarına ĠliĢkin Bulgular ve Yorum .... 67
4.1.1. Deney ve Kontrol Gruplarının Öntest BaĢarı Puanlarına ĠliĢkin Bulgular . 67 4.1.2. Deney ve Kontrol Gruplarının Sontest BaĢarı Puanlarına ĠliĢkin Bulgular 68 4.1.3. Deney ve Kontrol Gruplarının EriĢi BaĢarı Puan Ortalamalarına ĠliĢkin Bulgular ... 70
4.1.4. Deney ve Kontrol Gruplarının Kalıcılık BaĢarı Puanlarına ĠliĢkin Bulgular ... 70
4.2. Deney Grubunun BaĢarı Puanlarına ĠliĢkin Bulgular ve Yorum ... 73
4.2.1. Deney Grubunun Öntest- Sontest BaĢarı Puanlarına ĠliĢkin Bulgular ... 73
4.2.2. Deney Grubunun Sontest- Kalıcılık BaĢarı Puanlarına ĠliĢkin Bulgular ... 73
4.3. Kontrol Grubunun BaĢarı Puanlarına ĠliĢkin Bulgular ve Yorum ... 75
4.3.1.Kontrol Grubunun Öntest- Sontest BaĢarı Puanlarına ĠliĢkin Bulgular ... 75
4.3.2.Kontrol Grubunun Sontest- Kalıcılık BaĢarı Puanlarına ĠliĢkin Bulgular .... 76
4.4. Deney ve Kontrol Grubunun Öğrenme- Öğretme Sürecindeki Tutum Puanlarına ĠliĢkin Bulgular ve Yorum ... 77
4.4.1. Deney ve Kontrol Grubu Öntest Tutum Puanlarına ĠliĢkin Bulgular ... 77
4.4.2. Deney ve Kontrol Grubu Sontest Tutum Puanlarına ĠliĢkin Bulgular ... 78
4.5. Deney Grubunun Öntutum ve Sontutum Puanlarına ĠliĢkin Bulgular ... 79
4.6. Kontrol Grubunun Öntutum ve Sontutum Puanlarına ĠliĢkin Bulgular ... 85
4.7. Deney ve Kontrol Grubunun EriĢi Tutum Puan Ortalamalarına ĠliĢkin Bulgular ... 90
5. SONUÇ ve ÖNERĠLER ... 91
5.1. Sonuç ... 91
5.1.1. BaĢarıya ĠliĢkin Sonuçlar ... 91
5.1.2. Tutumlara ĠliĢkin Sonuçlar ... 94
5.2. Öneriler ... 95
5.2.1. AraĢtırma Bulgularına ĠliĢkin Öneriler ... 95
5.2.2. Ġleride Yapılacak Olan ÇalıĢmalara ĠliĢkin Öneriler ... 96
KAYNAKÇA ... 97
EKLER ... 103
Ek-1. Ġzin Formu ... 103
Ek-2. Web Tasarımı BaĢarı Testi ... 104
Ek-3. Öğrenme- Öğretme Sürecine ĠliĢkin Tutum Ölçeği ... 108
BÖLÜM I 1. GĠRĠġ
Bilgisayar ve bilgisayara dayalı bilgi ve iletiĢim teknolojilerinin her alanda kullanımının yaygınlaĢması sonucu son yıllarda eğitim kurumlarında alana yönelik eğitim verilmeye baĢlanmıĢtır. Bu nedenle bilgisayar programlarının öğretildiği öğrenme ortamı önem kazanmıĢtır. Bireylerin bilgisayar öğrenme baĢarılarını ve tutumlarını etkileyeceğini düĢünülen aktif bir öğrenme ortamının oluĢturulup değerlendirilmesi önem taĢımaktadır. ĠĢte bu bağlamda, bilgisayar öğretiminde Laboratuvar Kontrol Sistemlerine göre tasarlanan öğrenme ortamının öğrenci baĢarısına ve öğrenme - öğretme sürecine iliĢkin tutumlarına etkisi incelenmesi hedeflenmiĢtir.
“Laboratuvar Kontrol Sistemine Göre TasarlanmıĢ Öğrenme Ortamının Öğrenci BaĢarısına ve Öğrencilerin Öğrenme – Öğretme Sürecine ĠliĢkin Tutumlarına Etkisi ” konulu araĢtırmanın bu bölümünde araĢtırmanın amacı, önemi, sayıtılar, sınırlılıklar ve konuyla ilgili tanımları verilmiĢtir.
1.1. Problem Durumu
Günümüzde bilim ve teknolojideki geliĢmeler yeni bir çağı baĢlatmıĢtır. Daha çok bilgi çağı olarak adlandırılan bu çağın en önemli özelliği, bilgi teknolojilerinin yoğun olarak kullanılması ve maddi ürün yerine bilgi üretiminin önem kazanmasıdır. Bilgi toplumuna geçiĢin temelinde teknoloji yatmaktadır. Gerçekten de 1970‟lerden günümüze dek geçen sürede teknolojide beklenmeyen bir patlama olmuĢtur. Bu kapsamda bilgi teknolojisinde olan geliĢmeler de bilgi devrimi olarak tanımlanmıĢtır. Bilgi teknolojilerinin kullanımının yaygınlaĢması günümüzde toplumların “bilgi toplumu” haline gelmesine neden olmuĢtur. Yeni teknolojiler hem ekonomik yapıyı hem de sosyal ve eğitsel yapıyı etkilemiĢ, bu nedenle de toplumlar teknolojik geliĢmeleri izlemek zorunda kalmıĢlardır (Akkoyunlu, 1995). Bu anlamda, bireylerin teknolojiyi doğru ve etkili kullanabilecek, doğru ve güvenilir bilgiye kısa sürede ulaĢabilecek iyi birer bilgi tüketicisi, ulaĢtığı bilgilerden yeni bilgiler üretebilen iyi birer bilgi üreticisi ve ürettiği bilgileri pazarlayabilen, bilgiyi güce ve paraya dönüĢtürebilen kiĢiler olarak yetiĢtirilmeleri gerekmektedir. Çocukların ve gençlerin bilgi üretme, tüketme ve pazarlama becerilerini kazanmaları ve söz konusu okur-yazarlıkları
edinmeleri ise okulöncesi, ilköğretim ve ortaöğretim programlarında zorunlu ya da seçmeli ders olarak verilen “Bilgisayar”, “BiliĢim Teknolojileri”, “Bilgi ve ĠletiĢim Teknolojileri” gibi dersler aracılığıyla gerçekleĢtirilmektedir (Keser, 2011).
Ortaöğretimde de Bilgi ve ĠletiĢim Teknolojileri (BĠT) dersi verilmektedir. BĠT dersi Mesleki ve Teknik Liselerde zorunlu, diğer liselerde seçmeli olarak uygulanmaktadır. Dersin seçmeli olarak uygulandığı okullarda okulun bilgisayar laboratuvarı olanakları ve dersin uygulamalı olduğu dikkate alınmalıdır (MEB Tebliğler Dergisi, 2005). Fakat BĠT dersi haftada bir saattir.
Sulak (2007)‟ın yaptığı çalıĢmada da BĠT dersinin içeriğinde karĢılaĢılan sorunlarla ilgili olarak öğretmenler, ders saatinin çok az olduğu ve içeriğin çok kapsamlı olduğu yönünde görüĢ belirtmiĢlerdir. BĠT dersinin araç-gereçler kullanımı ile ilgili karĢılaĢılan sorunlara öğretmenler, laboratuvarda bilgisayar sayısının az, alt yapıda eksikliklerin var olduğu ve projeksiyon cihazının eksikliğini görüĢ olarak belirtmiĢlerdir. Bu bağlamda kısıtlı kaynaklar kullanılarak, öğretim süreçleri ve buna bağlı olan değiĢkenler incelenerek gerekli önlemler alınmalıdır.
Öğretim süreçleri, tanınan zaman diliminde içeriğin öğretilebilmesi için yapılabilecek her türlü etkinliği kapsar. Programın uygulayıcıları için her türlü fırsat “öğretim süreçleri” kapsamında yer alır (Küçükahmet, 2008: 22). Etkili okullarda öğretmenler, öğretim materyallerini seçme, öğretim yöntemlerini belirleme, okulun eğitim programını oluĢturma ve program geliĢtirme çalıĢmalarına katılmakta, ayrıca eğitim politikalarının oluĢturulmasında da kendilerine danıĢılmaktadır (Urena,1998,Akt: ġiĢman, 2002).
BĠT derslerinde etkin bir öğrenme – öğretme sürecinin bilgisayar okuryazarlık becerisinin kazandırılması için en büyük görev de BiliĢim Teknolojileri (BT) öğretmenlerine düĢmektedir. Uygulamalı yapılan bilgisayar programlarının anlatıldığı derslerde gerek sınıf hakimiyetini sağlamak gerekse öğrencilerle birebir ilgilenmek zordur. Bu anlamda da aktif öğrenme ortamları oluĢturmak gerekir. Aktif öğrenme; öğrenenin öğrenme sürecinin sorumluluğunu taĢıdığı, öğrenene öğrenme sürecinin çeĢitli yönleriyle ilgili kararlar ve öz düzenleme yapma olanaklarının verildiği ve
karmaĢık öğretimsel iĢlerle öğrenenin öğrenme sırasında zihinsel yeteneklerini kullanmaya zorladığı bir öğrenme sürecidir (Açıkgöz, 2008: 4-17).
Öğrenme sürecinin pek çok aĢamasının öğrenci tarafından planlandığı ve yürütüldüğü aktif öğrenme yaklaĢımında; öğrenci kendi planını yapmakta, amaçlarını ve hoĢlandığı etkinlikleri saptamakta, geliĢimini değerlendirmekte, hata ve baĢarılarını yansıtmaktadır. Geleneksel öğrenme ortamında yani öğretmen merkezli öğrenme ortamında ise öğrenciler öğrenme hakkındaki kararlara çok fazla katılmazlar. Öğrenciler öğrenme sürecine iliĢkin kararlar almak yerine planlanmıĢ etkinliklere etkin olarak katılmaktadırlar (Koç, 2000: 221-222).
Okul ve sınıf içinde geçen zamanın büyük bir kısmı, öğrenme etkinliklerine ve öğrencilerin öğrenmelerine ayrılmaktadır. Bu zamanın büyük bir kısmında da öğrencilerin öğrenme etkinliklerine doğrudan ve aktif olarak katılmalarına fırsat verilmektedir (Hallinger ve Murphy,1987).
Geleneksel öğrenme ortamında bilgisayar konularının anlatımı projeksiyonla görüntünün bir duvara ya da perdeye yansıtılmasıyla olur. Öğrencilerin tümü birden bir tek ekrana yönelerek bilgisayardaki iĢlemlerin nasıl yapıldığını öğrenirler. Devlet okullarında bulunan BT laboratuvarlarında bir bilgisayara düĢen öğrenci sayısı fazla olduğundan bir ders boyunca öğrencilerin laboratuvarın her bir köĢesinden projeksiyona odaklanıp dersi takip etmek zordur. Aynı zamanda öğretmenin de öğrencilerin ne yaptığını gözlemlemesi, öğrencilerin konuyu anlayıp anlamadığını anlaması da zordur. Bu noktada geleneksel sınıf ortamı yerine aktif öğrenme ortamları oluĢturulması gerekmektedir.
Aktif öğrenme ilkeleri ile iĢlenen dersin, sürece katılan öğrencilerin beklentilerini karĢıladığı anlaĢılmaktadır. Bunun nedeni olarak Ģu etkenler ileri sürülmektedir: ĠĢlenen dersin eğlenceli geçmesi, öğrencilerin fikir üreten, bilgileri sorgulayan, üretken ve aktif bireyler konumunda, öğretmenin ise öğrencilere rehberlik eden konumda olması, ders sürecinde aktiflik ve öğrenilen bilgilerin kalıcı olması, aktif öğrenmenin güçlü yönleri olarak ifade edilmiĢtir (Kalem ve Fer, 2003). Bu anlamda aktif öğrenmeyi oluĢturmak için BĠT, yine ismini taĢımakta olan BĠT dersinde iyi bir Ģekilde kullanılmalıdır.
BĠT‟in öğretme-öğrenme sürecine entegrasyonu, öğrenmeyi arttırmak için herhangi bir BĠT‟in kullanılma süreci olarak tanımlanmakta; donanım ya da yazılımın öğretme-öğrenme sürecine basit bir Ģekilde yerleĢtirilmesinden daha kapsamlı olduğu vurgulanmaktadır. BĠT‟in öğretme-öğrenme sürecine entegrasyonundan söz edebilmek için eğitimcilerin, eğitim etkinliklerinde BĠT‟i düzenli olarak kullanmaları gerektiği belirtilmektedir (Usluel Koçak, Mumcu KuĢkaya ve Demirarslan, 2007).
Öğrencilerin okuldaki öğretmenlerinin öğretmen tarafından sürekli olarak izlenmesi, öğrencilerin öğrenmesine öncülük ve rehberlik yapması, etkili okulun ve kaliteli eğitimin önemli özelliklerinden biri olarak bulunmuĢtur. Burada öğretmenin öğrencilere rehberlik yapması, öğretimle ilgili verilecek kararlara temel oluĢturmak üzere onların öğrenme düzeylerinin öğretmen tarafından dikkatli bir biçimde izlenmesini ve bunun sonucunda öğrenci geliĢimine iliĢkin olarak geri bildirim almasını ifade etmektedir (ġiĢman, 2002: 162).
Ortaöğretim okullarında haftada bir ders saati olan BĠT dersinde sınıf mevcuduna oranla genel liselerde genelde bir bilgisayar baĢına 2-3 öğrenci düĢtüğü için öğrencilerin yaptıklarını bilgisayarlarının baĢına giderek tek tek kontrol etmek zordur. BĠT dersinde gösterilen paket programlar (Word, Excel vb.) çok geniĢ yelpazede içeriğe sahip olduğundan öğrencilerin bilgisayar baĢında tek baĢlarına ya da arkadaĢlarıyla öğretilenlerin üzerine bu kısıtlı sürede bir Ģeyler keĢfetmeleri, öğrenmeleri gerekmektedir. Bu bağlamda düzenlenecek olan hazırlanan aktif öğrenme ortamında öğrenciler sürece dahil edilerek daha baĢarılı olabilir ve kısıtlı ders süresi verimli olarak geçebilir.
Öğretmenin ekranının da tüm sınıf tarafından görünmesi iyi olur. Bunu sağlamak için projektör ya da televizyon ekranı kullanılır. Öğrenciler ekranınıza, ekran ya da projektörün yansımasından bakarak, kullanılan yazılımın neresinde olduğunu ya da internette hangi sayfalardan bilgi alacaklarını görebilmeliler. Projektör ya da ekran kullanılarak öğrencilerin yaptıklarını sınıfın görmesini de sağlayacaktır. Böylece öğrenciler, diğer öğrencilerin neler yaptığını görerek kendilerini ölçme olanağı bulabilirler (Vural, 2004: 257). Fakat bu anlamda öğretmenin öğrencilerinin yaptıklarını ağ ya da depolama birimleri (flashdisk, CD, DVD vb.) ile alıp kendi bilgisayarına
yükleyip projeksiyondan göstermesi gerekmektedir. Öğrenciler, sınıf kalabalıklaĢtıkça projeksiyondan görmekte de zorluk çekerler. Bu anlamda BĠT uygulamalarından yararlanmak gerekmektedir.
Cüre ve Özdener (2008) yaptıkları araĢtırmada; öğretmenlerin BĠT uygulama baĢarıları ile BĠT‟e yönelik tutumları arasında yüksek düzeyde pozitif iliĢki bulmuĢtur. Ayrıca öğretmenlerin, BĠT‟in, öğrenmeyi kolaylaĢtırdığına, öğrenci ve öğretmen baĢarısını arttırdığına, öğrencilerin ilgisini çektiğine ve öğretimin daha etkili olması için BĠT uygulamalarının gerekli olduğuna inandıklarını saptamıĢlardır. Ancak öğretmenlerin, kalabalık sınıflarda BĠT‟ten yararlanmanın zor olduğunu, BĠT‟i
kullanmanın sorumluluklarını arttırdığını düĢündüklerini belirlemiĢlerdir. ĠĢte bu
anlamda BT laboratuvarında bilgisayar uygulamalarını içeren derslerde LKS yazılımı ile aktif öğrenme ortamı oluĢturularak hem öğrenci baĢarısı sağlanabilir hem de öğrenme - öğretme sürecine iliĢkin olumlu tutumlar geliĢtirilebilir.
Laboratuvar Kontrol Sistemleri (LKS), örneğin NetSupport, öğretmene merkezi bir bilgisayar üzerinden öğrencilerin sınıf aktivitelerini izleme izni verir. Sistem, iletiĢimde kolaylık sağlar ve maliyeti ucuzdur (Smaldino, Lowther ve Russell, 2008: 343). Öğretmen, öğrencilerin neler yaptığını görür ve takıldıkları noktalarda öğrencinin yanına gitmeye gerek kalmadan kendi bilgisayarından öğrencinin bilgisayarına müdahele ederek yardımcı olabilir. Eğitim teknolojilerinin stratejik kullanımı öğrenmeyi ve öğretmeyi kolaylaĢtırır ve geliĢtirir. Eğitim teknolojilerini daha etkili kullanmak için iĢbirliğine, iletiĢime ve yenilikçi pedagojik yaklaĢımlarla desteklenebilmeye ihtiyacı vardır (Webster ve Murphy, 2008: 1).
ĠĢte eğitim teknolojilerinin stratejik kullanımı için gerek BĠT dersinde olsun gerekse bilgisayar programlarının anlatıldığı diğer ders, kurs vb. ortamlarda olsun LKS amaç, program, öğretimin odağı, planlama, öğretim yöntemleri, değerlendirme öğelerinin etkileĢimiyle birlikte her kademede kullanılabilir.
LKS; BT kaynaklarını en etkin biçimde kullanarak, bu kaynakları en kaliteli eğitime dönüĢtürebilmektedir. LKS kullanan öğretmen ve eğitmenler; tüm sınıfın, bir grubun ya da tek öğrencinin masaüstünü izleme, masaüstü ve dosya paylaĢımı, kiĢiselleĢtirilmiĢ testler yapma ve bu testleri anında değerlendirme, özellikle bire bir
iletiĢim kurma olanaklarını kullanarak en az çaba ile hem sınıf denetimini sağlayabilmektedir, hem de maksimum verimle öğrencilerine ulaĢarak konuların anlaĢıldığından emin olunabilmektedir. Yapılandırmacı eğitim anlayıĢının içinde de yer aldığı gibi, öğrencilere belirli bilgileri yapılandırmaları için öğretmen istediği bilgisayarda uygulamayı açarak istediği bilgisayarda bulunan öğrenciye öğrendiklerini gösterme ve öğrendikleri üzerinden yeni bilgiler üretme fırsatı verebilmektedir. Öğrencilere gerek kendi bilgisayarından gerekse öğretmen bilgisayarı üzerinden öğretmene ve diğer arkadaĢlarına yaptıklarını gösterme, anlatma fırsatı da verilmektedir. Öğrenciler takıldıkları noktalarda öğretmen bilgisayarına soru gönderebilir ve öğretmen de kendi bilgisayarından öğrencilerin sorularını cevaplamakla kalmayıp, öğrenci bilgisayarı üzerinden öğrencinin yapamadığı noktaları gösterebilir. Bu bağlamda yapılandırmacı yaklaĢımda gerekli olan birebir etkileĢim kolaylıkla sağlanabilir.
LKS, örneğin Synchroneyes, NetSupport School, Lanschool ve diğerleri grupların iĢbirlikçi çalıĢma ve hızlı sorgulama becerilerini geliĢtirir (Burkhardt, Macdonald ve Rathemache, 2010: 6). Bunlardan günümüzde en çok kullanılanlardan birisi de NetSupport School‟dur. NetSupport School, öğrenme sürecini iyileĢtirmek, kullanıcılara bilgisayar ekranlarını izleme ve kontrol etme izni vermek için tasarlanmıĢtır (Hope,2010: 233).
Ayrıca bu sistem öğretmen ve öğrencilere Ģu olanakları sunar (Thai, 2008: 78) : 1. Bilgisayar laboratuvarında derslerin uzaktan kontrol için ağa ihtiyaç vardır. LKS kurularak, hem ağ kurulmuĢ olur hem de öğrencilere problem çözme becerileri kazandırmak için grafiklerle ve el yazısı açıklamalarla gösterim yapılabilir.
2. Öğrencilerin derse ilgisini ve birbirleriyle etkileĢimini artırmayı sağlar. 3. Öğrencilerin multimedya notlarını kiĢiselleĢtirerek ve öğretmen-arkadaĢlarıyla çözüm önerilerini paylaĢmalarına platform oluĢturarak öğrencileri daha zengin üretime yönlendirmeyi sağlar.
4. Öğretmenlerin öğrenci davranıĢlarını ve öğrencilerin öğrenme stillerini daha etkili bir Ģekilde değerlendirmelerine yardımcı olur.
ġekil 1- Öğretmen Bilgisayarından Öğrenci Bilgisayar Ekranlarının Görünümü
Aynı zamanda öğretmen öğrencilere de değiĢik haklar verebilir. Örneğin öğrencinin ekran görüntüsünü diğer öğrenci bilgisayarlarının ekranlarına da vererek, arkadaĢlarının neler yaptığını gösterebilir ya da öğrencinin arkadaĢlarına bir iĢlemin nasıl yapıldığını göstermesini sağlayabilir. Yani eĢ zamanda öğrencinin yaptıkları diğer geri kalan tüm bilgisayarlarda aynen projeksiyonda gözüküyormuĢ gibi gözükür.
ġekil 2- Laboratuvar Kontrol Sistemiyle Bilgisayar EtkileĢimi
Öğretmen Bilgisayarı Öğrenci Bilgisayarı-1 Öğrenci Bilgisayarı-2 Öğrenci Bilgisayarı-3 Öğrenci Bilgisayarı-4 Öğrenci Bilgisayarı-5 Öğrenci Bilgisayarı-6
Yukarıdaki ġekil 2‟de de görüldüğü gibi LKS ile tüm bilgisayarlar birbirleriyle etkileĢim içerisindedir. LKS her ne kadar sadece öğrencilerin belirli sitelere girmelerini, ders sürecinde oyun oynamalarını vs engellemek için sınıf yönetimi amaçlı kullanılsa da öğrenci- öğrenci ve öğretmen- öğrenci etkileĢimi ve programın beyaz tahta uygulaması, sınav uygulaması gibi birçok özelliği olduğundan baĢarıya da etkisi olabilir. Aynı zamanda öğrencilerin de öğrenme-öğretme sürecinde tutumlarını da etkileyebilir.
Bu çalıĢmada LKS kullanılarak oluĢturulan aktif öğrenme ortamının öğrencinin baĢarısı ve öğrenme-öğretme sürecine iliĢkin tutumlarına etkisi belirlenmeye çalıĢılmıĢtır.
1.2. AraĢtırmanın Amacı
Bu araĢtırmanın temel amacı, LKS ile düzenlenen öğrenme ortamının öğrenci baĢarısı ve öğrencinin öğrenme - öğretme sürecine iliĢkin tutumları üzerindeki etkisini incelemektir.
Denenceler:
Başarı Testine Ġlişkin Denenceler
1. Deney ve kontrol grubunun,
a. Ön test akademik baĢarı puan ortalamaları arasında anlamlı bir fark yoktur.
b. Son test akademik baĢarı puan ortalamaları arasında anlamlı bir fark yoktur.
c. EriĢi puan ortalamaları arasında anlamlı bir fark yoktur. d. Kalıcılık puan ortalamaları arasında anlamlı bir fark yoktur.
2. LKS‟nin kullanıldığı ortamda öğrenim gören deney grubu öğrencilerinin a. Ön test- son test puan ortalamaları arasında anlamlı bir fark yoktur.
b. Son test- kalıcılık puan ortalamaları arasında anlamlı bir fark yoktur.
3. LKS‟nin kullanılmadığı ortamda öğrenim gören kontrol grubu öğrencilerinin a. Ön test- son test puan ortalamaları arasında anlamlı bir fark yoktur.
b. Son test- kalıcılık puan ortalamaları arasında anlamlı bir fark yoktur.
Öğrenme-Öğretme Sürecindeki Tutumlara Ġlişkin Denenceler
1. LKS‟nin kullanıldığı ortamda öğrenim gören deney grubu ile geleneksel öğrenme ortamında öğrenim gören kontrol grubu öğrencilerinin öğrenme-öğretme sürecine iliĢkin,
a. Ön test tutum puan ortalamaları arasında anlamlı bir fark yoktur. b. Son test tutum puan ortalamaları arasında anlamlı bir fark yoktur.
2. LKS‟nin kullanıldığı ortamda öğrenim gören deney grubu öğrencilerinin ön - son tutum puan ortalamaları arasında anlamlı bir fark yoktur.
3. LKS‟nin kullanılmadığı ortamda öğrenim gören kontrol grubu öğrencilerinin Ön -son tutum puan ortalamaları arasında anlamlı bir fark yoktur.
4. LKS‟nin kullanıldığı ortamda öğrenim gören deney grubu ile geleneksel öğrenme ortamında öğrenim gören kontrol grubu öğrencilerinin eriĢi tutum puan ortalamaları arasında anlamlı bir fark yoktur.
1.3. AraĢtırmanın Önemi
Ülkemizde de bilgi toplumunun simgesi olan bilgisayar ve bilgisayara dayalı BĠT‟in her alanda kullanımının yaygınlaĢması sonucu son yıllarda eğitim kurumlarında alana yönelik eğitim verilmesi ihtiyacı doğmuĢtur. YaĢamakta olduğumuz iletiĢim çağında artık bilgiyi ezberleyen bireylere değil, bilgiye ulaĢabilen, bilgiyi kullanabilen ve yaratıcı düĢünen bireylere ihtiyaç vardır.
ĠĢte bu bağlamda, öğrenciler BĠT dersi ile bilgiye ayırt edici biçimde ulaĢma, araĢtırma, analiz etme, paylaĢma ve yaratıcı biçimde sunabilme, farklı toplum ve kültürlerdeki insanların düĢünce ve deneyimlerine BĠT‟i kullanarak hızlı bir Ģekilde ulaĢabilme, bireysel kararlar verebilme ve bağımsız düĢünebilme, BĠT‟i evde, iĢ yerinde, Ģu anda ve gelecekteki etkinliklerinde nerede ve ne zaman kullanacaklarını ayırt edebilme becerilerini geliĢtirmesi için aktif öğrenme ortamının oluĢması gerekmektedir. Aktif bir öğrenme ortamının oluĢması için BĠT dersinin LKS ile iĢlenmesi etkili olacaktır. Bu anlamda ülkemizde LKS ile yapılan çalıĢmaların ilklerinden olacaktır.
LKS‟nin sadece öğrencileri kontrol etme amaçlı olduğu söz konusu değildir. LKS‟nin içerisindeki birçok özellikle (beyaz tahta, monitör paylaĢımı, dosya- kaynak paylaĢımı, bireyler arası etkileĢim, merkezi kontrol ve izleme- müdahale vb.) öğrencileri derste sınıf yönetimi amaçlı kontrol etme amacının dıĢında, çağımızın ihtiyacı olan aktif öğrenme ortamı oluĢturarak, toplum için gerekli olan BT alanındaki ihtiyacı karĢılayacaktır.
Bilindiği gibi, BĠT dersi gibi temelde bilgisayar programlarının anlatıldığı derslerde projeksiyon makinesi ile geleneksel eğitim yapılır. Yapılan bu geleneksel
eğitiminin yanı sıra aynı zamanda LKS‟nin öğrenci baĢarısına ve öğrencinin öğrenme-öğretme sürecine iliĢkin tutumlarını ortaya çıkarmak çalıĢmanın orijinalliği açısından oldukça önemlidir. Dersin LKS kullanarak yürütülmesi ve sürecin bu sistemle devam etmesi hem öğretmenin her bir bilgisayar baĢındaki öğrencilerle bireysel ilgilenmesine hem de sınıf yönetimine kolaylıklar sağlayacaktır.
Bilgisayar ile yapılan öğretim teorik bilgiler içermesinden çok uygulamaya dayanmaktadır. Bu yüzden de öğretimin sadece testlerle değerlendirilmesi doğru olmayacaktır. Yapılan uygulamaların izlenerek sürecin de değerlendirilmesi gerekmektedir. Bu anlamda LKS ile öğrencilerin bilgisayarda yaptıkları anında pratik bir Ģekilde izlenerek öğrencilerin öğrenmelerinin değerlendirilmesine ve dersteki baĢarılarının gerçekçi bir Ģekilde ölçülmesi mümkün olabilecektir.
BĠT dersinde daha etkin eğitim ve öğretim ortamı oluĢturabileceği düĢüncesiyle yukarıdaki belirlenen amaçları gerçekleĢtirebilecek olan LKS‟yi incelemek, bu sistemin ders ortamına uyarlanması konusunda çalıĢmalar yapmak ve etkili çağdaĢ eğitim yaklaĢımları ile kullanımı hakkında incelemeler yapmak, öğrenci baĢarısı ve öğrenme-öğretme süreci ile ilgili bulguların tartıĢılması ile konuyla ilgilenenlere ve daha da önemlisi bilgi çağında teknolojinin öğretimi noktasında topluma kaynaklık edebilecektir.
1.4. Sınırlılıklar
Bu araĢtırma;
1. 2010- 2011 eğitim- öğretim yılı 2. yarıyıl dönemiyle,
2. Kayseri Fevzi Çakmak Lisesi 10. sınıfında öğrenim gören deney ve kontrol grubunu oluĢturan 66 öğrenci ile,
3. 2. yarıyıl döneminde Dreamweaver programıyla verilecek olan Web Tasarım dersiyle,
4. ÇalıĢmada kullanılan sistemin piyasadaki ürünlerden en çok kullanılanıyla, 5. ÇalıĢma grubundan toplanan verilerle,
6. Öğrenim süresi olarak 6 hafta ile,
7. Veri toplama araçları olarak baĢarı testi ve tutum ölçeğiyle, 8. LKS‟nin kullanıldığı bilgisayar adedi ile sınırlıdır.
1.5. Varsayımlar
AraĢtırma aĢağıdaki varsayımlara dayalı olarak yürütülmüĢtür.
1. Deney ve kontrol gruplarının oluĢturulmasında öğrencilerin birinci dönemdeki BĠT dersindeki karne notları ve Web tasarımı öntest puanları dikkate alınarak yapılan eĢitleme, gruplar arası yansızlık açısından yeterli kabul edilmiĢtir.
2. Deney ve kontrol gruplarında kontrol altına alınamayan değiĢkenler, sonucu anlamlı Ģekilde etkilemeyecektir.
1.6. Tanımlar
BiliĢim Teknolojisi (BT): Bilgisayar donanım ve yazılımı kullanılarak bilgilerin
(verilerin) beklenen amaca yönelik değiĢik kaynaklardan haberleĢme teknikleri de kullanılarak değerlendirilmesi, sonuçların istenilen ortama kaydedilmesidir (MEB, 2008).
BiliĢim Teknolojisi Sınıfları (BT Sınıfları): MEB tarafından Dünya Bankası
destekli olarak Türkiye genelinde 2802 okulda kurulmuĢ, kurulumu devam eden bilgisayar laboratuvarlarını, öğretim materyalleri ve ders donanımlarını bulunduran bilgisayar laboratuvarlarıdır (MEB, 2005).
Bilgisayar Destekli Öğretim: Bir bilgisayarı ve bilgisayar programını kullanan
birisi tarafından öğrenilebilecek bilgi ve beceriler sunan eğitsel bir bilgisayar programıdır (Demirel, 2003: 13).
Laboratuvar Kontrol Sistemleri (LKS): BT laboratuvar ortamında öğretmen
bilgisayarından öğrenci bilgisayarlarını kontrol eden, o bilgisayarlara çeĢitli görevler yükleyen (kullanılan programların-uygulamaların yönetimi, dosya paylaĢımı, vb.), aynı zamanda bilgisayarların birbiriyle etkileĢim içinde bulunmasını sağlayan, her bir öğrenci bilgisayarı ve öğretmen bilgisayarı için ayrı ayrı kurulan denetleme sistemleridir.
2. KAVRAMSAL ÇERÇEVE
Bu bölümde öncelikle araĢtırma konusu ile ilgili temel literatür incelenmiĢtir. Ayrıca araĢtırmanın temel konusu olan Laboratuvar Kontrol Sistemleri ele alınmıĢ ve yurt içinde ve yurt dıĢında yapılan araĢtırmaların incelenip genel bir değerlendirme yapılmıĢtır.
2.1. Öğrenme
Ġnsanoğlunun davranıĢlarının büyük çoğunluğu öğrenilmiĢ davranıĢlardır. Dolayısıyla bu davranıĢların nasıl oluĢtuğunu, niçin böyle davrandığımızı aydınlatabilmek için, öğrenmenin tanımlanmasına gerek duyulmaktadır (Senemoğlu, 2002: 93). Bu durum “insan nasıl öğrenir?” sorusunun cevaplanmasını ve bununla beraber öğretmenin rolünün de yeniden tanımlanmasını gündeme getirmiĢtir (TaĢpınar, 2010:10).
Öğrenme, birey ve çevresi arasındaki etkileĢim sonucu ortaya çıkan görece kalıcı izlenimli yaĢantı ürünleridir. Öğrenmenin olabilmesi için bireyin uygun bir çevre içine girmesi ve o çevredeki uyarıcılara tepki verebilir durumda olması gerekir. Bu yetmez çünkü çevre ile iliĢkiden bireyin etkilenmesi ve yeni yaĢantılar kazanması zorunluluğu vardır (ġimĢek, 2009: 5).
Eğitim – öğretimdeki baĢarı; büyük oranda öğretmenin öğrencilerle kiĢi olarak ilgilenip, her öğrencinin olabileceğinin en iyisi olması için rehberlik ve önderlik etmesine bağlıdır. Öğretmenin öğretim etkinliklerini tüm sınıfa, gruplara ve bireylere yönelik olarak dengeli bir Ģekilde dağıtması beklenmektedir (Özden, 2003: 17). Böyle bir ortamda öğretmen, öğrencilerin tepkilerine bakarak yalnızca ne ölçüde öğreteceğini değil, aynı zamanda nasıl öğretmesi gerektiğini de belirleyebilmektedir. Öğrencilerin daha önce edindiği tecrübeleri, ihtiyaçları, davranıĢları, öğrenmeye hazır olup olmadıkları, ancak onlarla yüz yüze iliĢki kurabildiği zaman anlaĢılmaktadır. (Küçükahmet, 2008: 29). Öğretimin istenilen nitelikte olması öğrenme ortamının özellikleri ile doğru orantılıdır.
2.2. Öğrenme Ortamı
Fiziksel koĢullar ya da sınıfın durumu öğrenme ortamı ile iliĢkilidir. Ancak öğrenme ortamı kavramı bunun çok daha ötesini kapsamaktadır. Öğrenme sürecini etkileyen içsel ve dıĢsal bütün faktörler öğrenme ortamını oluĢturur. Bu anlamda öğrenme ortamı kavramı için bir tanım yapılacak olursa “öğrenme sürecinde bulunan ve bu süreci etkileyen mekân, zaman, alt yapı, donanım, psiko-sosyal faktörlerin etkileĢimi ile oluĢan ortama” öğrenme ortamı denilebilir (Acat, 2005).
Etkili bir öğrenme yaĢantısı için ders araç- gereçleri büyük önem taĢımaktadır. Öğretmenlerin, bilginin çok hızlı yayıldığı günümüzde öğrenme çevresi tasarımında kullanılacak ders materyallerini özenle seçmeleri ve kullanmaları gereklidir. Araç- gereçler belirlenirken öncelikle bireye kazandırılacak davranıĢlar esas alınmalıdır. Buna göre program geliĢtirme çalıĢmalarında olabildiğince zenginleĢtirilmiĢ, ancak amaca en uygun araç- gereçlerin belirlenmesi ve önerilmesi gereklidir (TaĢpınar, 2010:51). Sınıfta kullanılan teknolojinin öğretim için bir araç olmaktan daha fazla rolü olduğunu, yani aynı zamanda bir öğrenme metodu olarak da eğitimin bir parçası olması gerektiğini belirtmiĢlerdir (Kozma, 1994).
Yenilikçi bir sınıf ortamında, odak noktası öğrencinin öğrenmesidir. Milli Eğitim Bakanlığı öğretmenlerin ders uygulamalarında öğrenci merkezli olmaya odaklanmasını istemektedir. Literatüre göre de, yenilikçi sınıflar öğrencilerin çağın gerektirdiği ve BĠT‟i yaygın olarak uygulama Ģansı bulduğu ve öğrenci verilerinin öğretmenlerinin uygulamalarına ıĢık tuttuğu öğrenme etkinliklerini içine almaktadır. Öğrencinin özgür bir Ģekilde düĢüncelerini ortaya koyabileceği ve arkadaĢlarına da geribildirim vermesi ile zenginleĢecek bir sınıf ortamını sağlamada en önemli görev öğretmene düĢmektedir (Yılmaz, 2010: 324). Teknolojinin eğitimde kullanılması, var olan eğitim programlarında bazı değiĢiklikler gerektirecektir. Yeni teknolojileri kullanabilen bir öğretmen, öğrenme öğretme sürecini zenginleĢtirecektir (Akkoyunlu, 1994).
Ġlk çağlardan beridir kullanılagelen bazı öğretim yöntemlerinin artık etkinliğini yitirdiğine inanmayanların yanında eğitim ve öğretim yöntemlerinin, günün Ģartlarına göre yenilenmesi gerektiğini belirtenler de yer almaktadır (Önal, 2008: 28).
Görülebileceği gibi yeni anlamıyla öğrenme, öğretim yöntem ve tekniklerinde bazı değiĢiklikler yapmaktan çok, eğitim programlarında yeniden yapılanma öngörülmektedir. Bu haliyle öğrenme, öğrencinin düĢünmesini ve bilgi üretmesini esas almaktadır (Özden, 2003: 15-16). Bu nedenle öğretmeni bilgi aktarıcı, öğrenciyi aktarılanların pasif alıcısı gibi gören öğretim anlayıĢı terk edilmiĢtir. Öğretmenin öğrenmeyi kolaylaĢtırıcılık rolü ön plana çıkmıĢtır. Öğrenenin ise, öğrenme sürecinde, öğretilenleri aktif olarak iĢleyen, onları yeniden üreten, aynı zamanda süreci kontrol eden, özerk ve aktif bir öğe olduğu anlaĢılmıĢtır. Bu geliĢmeler öğretimde yeni modellerin oluĢturulmasını, yeni tekniklerin keĢfedilmesini zorunlu hale getirmiĢtir. Bu arayıĢ sürecinin sonunda gelinen son nokta, aktif öğrenme olmuĢtur (Açıkgöz, 2007: 1-2).
2.3. Aktif Öğrenme Ortamı
Aktif öğrenme, öğrenenin öğrenme sürecinin sorumluluğunu taĢıdığı, öğrenene öğrenme sürecinin çeĢitli yönleri ile ilgili karar alma ve özdüzenleme yapma fırsatlarının verildiği karmaĢık öğretimsel iĢlerle öğrenenin öğrenme sırasında zihinsel yeteneklerini kullanmaya zorlandığı bir öğrenme sürecidir (Açıkgöz, 2008: 17). Aktif öğrenme sınıfları demokratik ortamlardır her öğrencinin görüĢü dikkate alınır, öğrenciler düĢüncelerini açıkça dile getirirler geleneksel öğretimde ise bundan söz etmek mümkün değildir çünkü öğretmen her anlamda otoritedir (Açıkgöz, 2003: 33).
Öğrencinin öğrenme sürecine kendisinin zihinsel katılımı ve kendisinin yapması ancak aktif olan öğrenme ile gerçekleĢebilir. Aktif öğrenen öğrenciler öğrendikleri hakkında konuĢabilir yazabilir ve onları geçmiĢ yaĢantıları ile iliĢkilendirebilmesinin ötesinde bunu günlük yaĢantılarına da uygulayabilir (ġahinel, 2003: 3). Öğrenciler ise öğrenim sürecinde kendi öğrenmesini düzen içine koymaya çalıĢır eksik kaldığı taraflar keĢfedip, düzeltmeye çalıĢır bu sebeple eleĢtirel ve yaratıcı düĢünce süreci sergilerler (Açıkgöz, 2003: 34-40).
Aydın‟a (2001) göre, eğitim sistemimizin en çok eleĢtirilen yönlerinden biri, okullarımızda bireylere, var olan bilgilerin ve bu bilgileri oluĢturan kavram, ilke, genelleme gibi öğelerin öğretilmesinde artan ezbere dönük, geleneksel bir eğitim anlayıĢının egemen olmasıdır. Geleneksel yaklaĢım öğretmen merkezlidir. BaĢka bir anlatımla, sınıf içi yaĢantılarda ve bu yaĢantıların aktarıldığı eğitim etkinliklerinde öğretmen aktif, öğrenci pasif (edilgen) bir konumdadır. ĠĢte geleneksel yaklaĢımın olumsuz etkilerini ortadan kaldırmak için aktif öğrenme ortamları oluĢturulması gerekir.
Aktif öğrenme genel anlamı ile öğrencilerin aktif olduğu öğrenme durumudur. Öğreneni pasif izleyici ve gözlemci konumundan çıkarıp öğrenme olayının içine çekmektir (Kalem ve Fer, 2003).
Öğrenciler akranlarıyla etkileĢimleri aracılığıyla durumlara ve problemlere kendi bakıĢ açıları dıĢında baĢkalarının bakıĢ açılarından bakmayı öğrenmektedirler. Böyle bir bakıĢ açısını kazanmak, biliĢsel ve sosyal geliĢim için en önemli özelliklerden bir tanesidir (Johnson ve Johnson, 1999). Öğrenci-bilgisayar etkileĢim süreleri yüksek olacak Ģekilde laboratuvarların dağıtımının yapılmasında yarar vardır (Kılıç ve Özdemir, 2006). Aktif öğrenme ortamında etkileĢim olmaktadır. Böyle ortamlar öğrencide derse karĢı merak uyandıracak ve öğrenciler de derse karĢı daha fazla ilgi duyacaklardır. Akranları arasındaki etkileĢim bu yönden oldukça önemlidir.
Bilgisayar teknolojisindeki geliĢmeler hayatın her alanını olduğu gibi eğitim sistemlerini de etkilemiĢtir. Bilgisayarlar, eğitim sistemi içinde var olan öğretmen ve öğrencilerin rollerini, öğretme ve öğrenme yöntemlerini değiĢtirmiĢ ve öğretmenlerin en önemli yardımcısı olma noktasına ulaĢmıĢtır (Akgün ve Akgün, 2011). ĠĢte bu anlamda değiĢen sistemde, Aktif öğrenme ortamlarını daha iyi anlamak için Açıkgöz‟ün (2008: 35-36) Aktif Sınıf ile Geleneksel Sınıf‟ı görüntü, amaç, kurallar, öğrenci, öğretmen, sorunlar, avantajları, yetiĢtirilen insan tipi, bağlam alanlarında karĢılaĢtırma yaptığı tabloyu incelemek faydalı olacaktır:
Tablo 1. Geleneksel ve Aktif Sınıfların KarĢılaĢtırılması
Aktif Sınıf Geleneksel Sınıf
Görüntü
Öğrenciler çeĢitli biçimlerde (kümeler halinde, U,O,V ya da iç içe halkalar halinde vb.) otururlar, sınıfın önü arkası belli değil aynı anda her köĢesinde etkinlik sürmekte, hareketli, sürekli etkileĢim halinde, öğretmen sınıfa dolaĢarak gereksinim duyanlara yardım etmekte.
Öğrenciler sıralar halinde hareketsiz oturmakta ve baĢlarında bir öğretmen anlatım yapmakta, etkileĢim çok sınırlı.
Amaç
Bilginin özümsenmesi, anlamlandırılması ve yeniden üretilmesi, öğrenilenlerin kullanılması, problem çözme, kavrama.
Aktarılan bilginin öğrenci tarafından alınması ve tekrarlanması.
Kurallar
Herkes aynı anda konuĢabilir ve söylediklerini dinleyecek birini bulabilir, dersin akıĢını sağlayarak kurallar dıĢında fazla kural yoktur.
Öğrenciler hareket edemez, söz verilmedikçe konuĢamaz, arkadaĢları ile etkileĢimde bulunamaz.
Öğrenci
AraĢtırır, düĢünür, soru sorar, keĢfeder, tartıĢır, fikir üretir, karĢılaĢtırma yapar, açıklar, örnek verir, anlam çıkarır, önceki öğrenilenlerle bağ kurar, değerlendirme yapar, çıkarımlarda bulunur, tahmin eder, neyi nasıl öğreneceğine karar verir, kendi eksiklerinin farkına varır, öğrenme malzemesini baĢka ifadelerle anlatır, örnek ister, neden – sonuç iliĢkilerini bulur, bilgiyi yeniden yapılandırır ve sınıflar, öğrenmek için uğraĢır.
Pasif alıcı; not alır, aktarılan bilgileri ezberler ve sınavlarda tekrarlar, daha sonra unutur.
Öğretmen Öğrenmeyi kolaylaĢtırıcı. Uzman, bilgi aktarıcı, karar verici.
Sorunlar
Öğrenciler arasında fikir çatıĢmaları yaĢanabilir. Ancak, bunun geliĢtirici yönleri vardır.
Öğrencilerin dersten sıkılmaları, ezbercilik, disiplinin bozulması, ilgisizlik, öğretmenlerin tükenmiĢliği ve geliĢmenin yavaĢlığı, güdüsüzlük ve yetersiz sosyal etkileĢim, olumsuz sınıf atmosferi, bilgiyi kullanma fırsatı bulamama
Tablo-1’den devam
Avantajları Etkili, ekonomik, kullanıĢlı, bilgiyi kullanma fırsatı sağlayıcı
---
YetiĢtirilen Ġnsan Tipi
Ġyi yetiĢmiĢ, etkili iletiĢim becerilerine sahip, yaratıcı, karmaĢık sorunları çözen, karar veren, etkili düĢünene, yaĢam boyu öğrenen ve kendini geliĢtiren, içinde yaĢadığı toplumda etkili olan, güvenli, sağduyulu, gayretli, bilgili, kaynaklardan yararlanabilen, etkili insan iliĢkileri kurabilen.
Kalıp yargılarla donanmıĢ, geliĢmeye kapalı, sorun çözme becerilerinden yoksun, giriĢken olmayan, yaratıcı olmayan, bağımlı kiĢilik…
Bağlam
Öğrenmeyi paylaĢma, öğrencinin öğrenme kapasitesini geliĢtirme, herkesin baĢarılı olmasını sağlama
Yalnız öğrenme, yarıĢma, iyileri seçme ve baĢarısızları eleme, öğrencinin kapasitesini durağan kabul etme, tek tip öğretim.
Aktif öğrenme ortamları, bireylerin öğrenme ortamıyla daha fazla etkileĢimde bulunmalarına, dolayısıyla zengin öğrenme yaĢantıları geçirmelerine olanak sağlayacak Ģekilde düzenlenmelidir. Bu sayede bireyler, daha önceki öğrenmelerini sınama, yanlıĢlarını düzeltme ve hatta önceki bilgilerden vazgeçip yerine yenilerini koyma fırsatı elde ederler.
Bilgisayar programlarının öğretildiği BĠT dersinde de öğrenme ortamı en baĢtan aktif öğrenmelere yer verilecek Ģekilde düzenlenmesi gerekir. Bu açıdan BĠT dersinde öğrenme ortamının gereklerini incelemekte yarar vardır.
2.4. Bilgi ve ĠletiĢim Teknolojileri Öğrenme Ortamı
Ortaöğretim okullarında görülen BĠT‟ in ders süresi haftada bir saattir. Sınıf mevcuduna oranla genel liselerde genelde bir bilgisayar baĢına 2-3 öğrenci düĢtüğü için öğrencilerin yaptıklarını bilgisayarlarının baĢına giderek tek tek kontrol etmek zordur. BĠT dersinde gösterilen paket programlar (Word, Excel vb.) çok geniĢ yelpazede içeriğe sahip olduğundan öğrencilerin kendilerinin bilgisayar baĢında öğretilenlerin üzerine kendilerinin bu kısıtlı sürede bir Ģeyler keĢfetmeleri, öğrenmeleri gerekmektedir. Bu bağlamda hazırlanan dersler aktif öğrenme ortamının üzerine inĢa edilmesi gerekmektedir.
BT sınıflarında öğretmen ve öğrenci bilgisayarları, projeksiyon, etkileĢimli tahta, tarayıcı, ses ve görüntü araçları, network cihazları ve kablo ağı, elektrik tesisatları, kesintisiz güç kaynağı gibi teknolojiler kullanılır (Arıkan, 2010: 268). Öğretmenin ekranının da tüm sınıf tarafından görünmesi iyi olur. Bunu sağlamak için projektör ya da televizyon ekranı kullanılır. Öğrenciler ekranınıza, ekran ya da projektörün yansımasından bakarak, kullanılan yazılımın neresinde olduğunu ya da internette hangi sayfalardan bilgi alacaklarını görebilmelidirler. Projektör ya da ekran kullanılarak öğrencilerin yaptıklarını sınıfın görmesini de sağlayacaktır. Böylece öğrenciler, diğer öğrencilerin neler yaptığını görerek kendilerini ölçme olanağı bulabilirler (Vural, 2004: 257). Fakat bu anlamda öğretmenin öğrencilerinin yaptıklarını ağ ya da depolama birimleri (flashdisk, CD, DVD vb.) ile alıp kendi bilgisayarına yükleyip projeksiyondan göstermesi gerekmektedir.
BĠT‟ in öğrenme- öğretme sürecine entegrasyonunda sadece BĠT araçlarının değil, BĠT ile birlikte kullanılan yöntemlerin, öğrencilerin bilgi ve beceri düzeylerinin, okul yönetiminin desteğinin, BĠT koordinatörünün, öğretmenlerarası iĢbirliğinin ve sınıf yönetimi gibi sorunların etkili olduğu belirlenmiĢtir. Ayrıca öğretmenlerin bazı sınıf yönetimi problemleri yaĢadıklarını ve iĢ yüklerinin arttığını ifade etmelerine karĢın, elde edilen yararlara bağlı olarak sınıf uygulamalarını değiĢtirmek için gönüllü ve istekli oldukları belirlenmiĢtir (Usluel ve Demiraslan, 2005).
Bilgisayar laboratuvarının iyi bir plan çerçevesinde kurulumu ve düzenlenmesi bu ortamlarda verilen derslerin verimini artırarak dersin hedeflerine ulaĢmasını kolaylaĢtıracaktır (Altun, KıĢla ve Çobanoğlu, 2009: 405). Bu dayanaklardan birisi de LKS‟dir.
2.5. BT Laboratuvar Kontrol Sistemi
Eğitim teknolojilerinin stratejik kullanımı öğrenmeyi ve öğretmeyi kolaylaĢtırır ve geliĢtirir. Eğitim teknolojilerini daha etkili kullanmak için iĢbirliğine, iletiĢime ve yenilikçi pedagojik yaklaĢımlarla desteklenebilmeye ihtiyacı vardır (Webster ve Murphy, 2008: 1).
ĠĢte eğitim teknolojilerinin stratejik kullanımı için gerek BĠT dersinde olsun gerekse Bilgisayar programlarının anlatıldığı diğer ders, kurs vb. ortamlarda olsun LKS amaç, program, öğretimin odağı, planlama, öğretim yöntemleri, değerlendirme öğelerinin etkileĢimiyle birlikte her kademede kullanılabilir. Bu anlamda LKS‟ nin ne olduğunu ve özelliklerini iyi bilmek gerekir.
Genel olarak, öğretmenin istediğinde kendi ekranında öğrencilerin ekranlarındaki görüntüyü görebilmesine ve yine öğretmen istediğinde öğretmen ekranındaki görüntünün, öğrencilerin kendi ekranlarında görülmesini sağlayan yazılımlara Bilgisayar Laboratuvarı Kontrol (BLK) Yazılımları denilebilir. Bu tür yazılımlara örnek olarak Netop School, Netop Remote Control, NetSupport School, iTALC vb. yazılımlar gösterilebilir (Altun, KıĢla ve Çobanoğlu, 2009: 413). Laboratuvar Kontrol Yazılımları, örneğin Synchroneyes, NetSupport School, Lanschool ve diğerleri, grupların iĢbirlikçi çalıĢma ve hızlı sorgulama becerilerini geliĢtirir (Burkhardt, Macdonald ve Rathemache, 2010: 6). Laboratuvar Kontrol Yazılımları ya da Programları öğrenci ve öğretmen olmak üzere ayrı ayrı yazılımlar olarak bilgisayarlara kurulur. Bilgisayar laboratuvarında tüm bilgisayarlara ayrı ayrı yazılımların kurulmasıyla bilgisayarlar arasında iletiĢim sağlamak için derslerin uzaktan kontrol için ağ gereklidir (Thai, 2008: 78). Ağ kurulması ile birlikte hem öğrenci hem de öğretmen bilgisayarları arasında iletiĢim sağlayan ve Laboratuvar Kontrol Yazılımları ile oluĢturulan sisteme Laboratuvar Kontrol Sistemi (LKS) denir.
LKS, BT kaynaklarını en etkin biçimde kullanarak, bu kaynakları en kaliteli bir biçimde eğitime dönüĢtürebilmektedir. LKS kullanan öğretmen ve eğitmenler; tüm sınıfın, bir grubun ya da tek öğrencinin masaüstünü izleme, masaüstü ve dosya paylaĢımı, kiĢiselleĢtirilmiĢ testler yapma ve bu testleri anında değerlendirme, özellikle bire bir iletiĢim kurma olanaklarını kullanarak en az çaba ile hem sınıf denetimini sağlayabilmektedir hem de maksimum verimle öğrencilerine ulaĢarak konuların anlaĢıldığından emin olunabilmektedir.
Yapılandırmacı eğitim anlayıĢının içinde de yer aldığı gibi, öğrencilere belirli bilgileri yapılandırmaları için öğretmen istediği bilgisayarda uygulamayı açarak istediği bilgisayarda bulunan öğrenciye öğrendiklerini gösterme ve öğrendikleri üzerinden yeni bilgiler üretme fırsatı verebilmektedir. Öğrencilere gerek kendi bilgisayarından gerekse öğretmen bilgisayarı üzerinden öğretmene ve diğer arkadaĢlarına yaptıklarını gösterme, anlatma fırsatı da verilmektedir. Öğrenciler takıldıkları noktada öğretmen bilgisayarına soru gönderebilir ve öğretmen de kendi bilgisayarından öğrencilerin sorularını cevaplamakla kalmayıp, öğrenci bilgisayarı üzerinden gösterebilir. Bu bağlamda yapılandırmacı yaklaĢımda gerekli olan birebir etkileĢim kolaylıkla sağlanabilir.
Ayrıca bu sistem öğretmen ve öğrencilere Ģu olanakları sunar (Thai, 2008: 78) :
1. Bilgisayar laboratuvarında derslerin uzaktan kontrol için ağa ihtiyaç vardır.
LKS kurularak, hem ağ kurulmuĢ olur hem de öğrencilere problem çözme becerileri kazandırmak için grafiklerle ve el yazısı açıklamalarla gösterim yapılabilir.
2. Öğrencilerin derse ilgisini ve birbirleriyle etkileĢimini artırmayı sağlar.
3. Öğrencilerin multimedya notlarını kiĢiselleĢtirerek ve öğretmen –
arkadaĢlarıyla çözüm önerilerini paylaĢmalarına platform oluĢturarak öğrencileri daha zengin üretime yönlendirmeyi sağlar.
4. Öğretmenlerin öğrenci davranıĢlarını ve öğrencilerin öğrenme stillerini daha
Bu olanaklara ek olarak Altun, KıĢla ve Çobanoğlu (2009: 413-414) Bilgisayar Laboratuvar Kontrol yazılımlarının sağladığı yararları Ģöyle sıralamıĢlardır:
Öğretmenin kendi bilgisayarında yaptığı uygulamayı, sınıftaki her öğrenci kendi ekranında izleyebilmektedir. Projeksiyon cihazı kullanılan sınıflarda yaĢanan, arkada oturan öğrencilerin tahtayı görme problemleri yaĢanmamakta ve sınıfın karartılması gibi bir gereksinim oluĢmamaktadır. Her öğrenci dersi izleyebilme bakımından eĢit Ģansa sahip olmaktadır.
Öğrencilerin kendi bilgisayarlarında yaptıkları uygulamalar, öğretmen tarafından öğretmen bilgisayarından izlenebilmektedir. Böylece öğretmen, sınıftaki her bir öğrencinin çalıĢmasını, performansını takip etme olanağına eriĢmektedir. Ayrıca öğretmen öğrenme güçlüğü yaĢayan öğrencileri daha erken farkedebilme Ģansını yakalayacaktır.
Öğrencilerin uygulamalardaki zorlandıkları anlarda öğretmen, kendi bilgisayarındaki klavye ve fareyi kullanarak istediği öğrenci bilgisayarını kontrol edebilir, öğrencinin uygulamayı yapmasına yardımcı olabilir.
Öğretmen, istediği durumlarda sınıfta belirli bir öğrencinin, öğrencilerin ya da tüm sınıfın, ekranlarını, klavyelerini ve farelerini kilitleyerek dikkatleri kendi üstünde toplayabilir.
Öğretmen, izlediği öğrenci bilgisayarlarına sesli veya yazılı mesajlar gönderebilir. Böylece öğretmen aynı fiziki sınıfla birlikte bulunmadığı öğrencilere de destek verme Ģansına sahip olabilmektedir. Ayrıca, öğretmen öğrenciler arasında sohbet ortamları açıp, öğrencilerin kendi aralarında tartıĢmalarını sağlayabilir.
Öğretmen BLK yazılımının sunduğu test ortamını kullanarak, test sınavları düzenleyerek aynı anda sonuçları görebilmektedir.
Öğretmen BLK yazılımının sunduğu olanak ile öğrencilerin internet aktivitelerini izleme, sınırlandırma gibi yetkilere sahip olabilmektedir.
Bilgisayar laboratuvarlarında sınıf yönetimi konusunda LKS öğretmene oldukça yardımcı olmaktadır. Bu sistemler, öğretmene sınıfın ya da okulun yönetimini baĢarmada, belirli görevler yüklemede yardımcı olur. Sistem sınıf rolleri, öğrenci bilgisi ve sınıf raporu alma gibi görevler de yükleyebilir. Yazılım, tüm sınıfa ve okula bir ağ vasıtasıyla öğrenci bilgisini takip etmek ve öğrenciyi platforma dahil etmek için alternatif seçenekler sunar ( Duffy, J.L., McDonald, J.B. & Mizell, 2005: 157).
( Bu resim, http://netop.com.tr/download/NetopSchool5.0_brosur_TR.pdf adresinden alınarak uyarlanmıĢtır.)
Vural (2004:256), öğretmenin bilgisayar ekranının tüm sınıf tarafından görünmesi iyi olacağını belirtmiĢtir. Öğrencinin öğretmeni kolayca görebildiğinden emin olmak; Öğretmenin sınıf içinde öğrenciye etkili bir biçimde rehberlik etmesi, sınıf içi yönetim becerisi ile ilintilidir. Öğretmenin sınıfı yöneltme baĢarısı aynı anda bütün öğrencilerin görme yeterliliğine bağlıdır. Bunun için, öğretimsel alanlar, öğretmen masası ile öğrenci masaları ve bütün öğrencilerin çalıĢtıkları alanlar arasında açık görme hattı olmalıdır (Celep, 2004: 27). Yukarıdaki resimde de görüldüğü gibi, öğretmen kendi ekranını projeksiyonla yansıtmak yerine, öğrencilerin kendi bilgisayarları üzerinden görüntüyü paylaĢmaktadır. Öğrenciler, projeksiyonla yansıtılan görüntüyü
uzaktan görmekte ya da kalabalık laboratuvar ortamlarında görmekte zorluk çekerken LKS ile birlikte kendi bilgisayar ekranlarına yansıtıldığı için daha rahat bir Ģekilde görebilir ve derse katılabilir. Bu Ģekilde laboratuvar ortamında projeksiyonun yansıtıldığı alana yakın oturmak gibi bir dert olmuyor.
( Bu resim, http://netop.com.tr/download/NetopSchool5.0_brosur_TR.pdf adresinden alınarak uyarlanmıĢtır.)
Eğitim sürecinde öğrenciler birbirleriyle, çevreleriyle ve öğretmenlerle sosyal ve psikolojik etkileĢimleri sonucu pek çok davranıĢ ve tutum kazanırlar (Erden, 1998: 3). Yeni programda “ kendini ifade eden, iletiĢim kuran, iĢbirliği yapan, giriĢimci ve sorun çözen, bilimsel düĢünen, anlayan, araĢtıran, inceleyen, eleĢtiren, sorgulayan ve yorumlayan, BĠT‟i kullanan, bilgi üreten ve geleceğine yön veren” bireyler yetiĢtirmek amaçlanmıĢtır (MEB, 2005). Bu anlamda LKS ile öğrencilere liderlik rolü vererek hem derse dikkat çekilmesi sağlanabilir, hem disiplin sağlanabilir. Yani eĢ zamanda öğrencinin yaptıkları diğer geri kalan tüm bilgisayarlarda aynen projeksiyonda gözüküyormuĢ gibi gözükür. Daha da önemlisi öğrencilerin öğretilen ya da öğretilecek olan konuyu bilip bilmediği ölçülebilir. Test yapmak yerine öğretim ortamında daha kısa sürede dönüt alınabilir. Aynı zamanda akranlar arasında etkileĢim daha kolay bir Ģekilde sağlanabilir ve ders daha zevkli bir hale dönüĢebilir.
Teknolojinin etkileri ve teknoloji ile etkiler örneğinde olduğu gibi, asıl vurgu Bilgisayar Destekli iĢbirlikli öğrenme değil, bilgisayar destekli Ġşbirlikli Öğrenme
üzerine yapılmalıdır. (Atıcı ve Gürol, 2002). Bu anlamda LKS‟nin bu özelliği öğrenciler iĢbirlikli öğrenme ortamında bulunmuĢ olurlar ve birbirlerini yönlendirirler.
( Bu resim, http://netop.com.tr/download/NetopSchool5.0_brosur_TR.pdf adresinden alınarak uyarlanmıĢtır.)
LKS, tüm bilgisayarları ve bilgisayardaki iĢlemleri yönetir (Jelemenská, Koine ve Čičák, 2010). NetSupport School, öğrenme sürecini iyileĢtirmek, kullanıcılara bilgisayar ekranlarını izleme ve kontrol etme izni vermek için tasarlanmıĢtır (Hope, 2010: 233). KiĢi sayısı yönünden fazla öğrencinin bulunduğu laboratuvar ortamlarında öğrencilerin yanına gidip tek tek ilgilenmek zordur ve zaman alıcıdır. LKS ile tasarlanmıĢ ortamda öğretmen, öğrenci bilgisayarlarına girerek yapamadıkları hususlarda kendi bilgisayarı baĢından öğrenciye yardımcı olabilmektedir. LKS‟nin sohbet ve mesaj özellikleri de bulunmaktadır. Öğretmen ve öğrenciler birbirleriyle yazılı olarak mesajlaĢabilirler ya da sohbet edebilirler. Sorunlarının çözümlerini yazıĢarak da bulabilirler. Fakat bilgisayardaki programlar gösterilecek uygulamalar içerdiği için öğretmenin öğrenci bilgisayarlarına ya da öğrencilerin birbirlerinin bilgisayarlarına girerek göstermesi daha kolay ve anlaĢılır olacaktır.
ġekil 5-LKS ile Öğretmenin Öğrenci Bilgisayarına Girerek Öğrenciye Bir ĠĢlemin Nasıl Yapıldığını Göstererek Yardımcı Olması
( Bu resim, http://netop.com.tr/download/NetopSchool5.0_brosur_TR.pdf adresinden alınarak uyarlanmıĢtır.)
LKS, örneğin NetSupport, öğretmene merkezi bir bilgisayar üzerinden öğrencilerin sınıf aktivitelerini izleme izni verir. Sistem, iletiĢimde kolaylık sağlar ve maliyeti ucuzdur ( Smaldino, Lowther ve Russell, 2008: 343).
Bir öğrenme yaĢantısı planlarken bir yandan daha çok sayıda hedefe hizmet edecek öte yandan da istenmedik yan ürünlerden arınık olacak biçimde planlanmaya çalıĢılmalıdır (Ertürk, 1982: 93). LKS ile öğretmen öğrencinin yaptığı yanlıĢ iĢlemleri görerek anında müdahale edilebilir. Bu Ģekilde yanlıĢ öğrenmeler vakit kaybetmeden düzeltilebilir.
( Bu resim, http://netop.com.tr/download/NetopSchool5.0_brosur_TR.pdf adresinden alınarak uyarlanmıĢtır.)
Ders sırasında, öğrenciler tarafından yapılan çalıĢmaların sistemsiz izlenmesi pek çok disiplin sorunu yaratmaktadır. Bu nedenle bazı öğretmenler sınıfta öğrenciden çalıĢma istemekten çok kendilerinin dersi iĢlemesini tercih ederler. Oysa alınabilecek birkaç küçük önlem sonucunda öğrenci çalıĢmalarına yer vermenin hiçte o kadar korkulacak bir Ģey olmadığı ve öğrencilerin bu tür etkinliklerden çok hoĢlandıkları görülecektir (Küçükahmet, 2008: 197).
ĠĢte bu anlamda disiplin sorunlarıyla ilgili olarak LKS ile istenmeyen programlara ya da istenen programların dıĢındaki programlara girilmesi engellenebilir. Böylelikle sınıfta disiplin sağlanır.
ġekil 7- LKS ile Öğretmenin Öğrencilerin Girmeleri Ġstenmeyen Uygulamalara Girmelerini Engellemesi
