3. YÖNTEM
3.3. Verilerin Toplanma Teknikleri
3.3.3. Öğretim Ortamlarının Düzenlenmesi
AraĢtırmada deney ve kontrol gruplarında farklı eğitim ortamları oluĢturulmuĢtur. AraĢtırmada öğretim LKS ile oluĢturulan ortamda deney grubuyla, geleneksel ortamda ise kontrol grubu ile gerçekleĢmiĢtir.
Her iki ortamın da düzenleniĢ ve öğretimin gerçekleĢme biçimi aĢağıda ele alınmıĢtır. Önce LKS ile düzenlenen öğrenme ortamından, sonrasında ise geleneksel öğrenme ortamından bahsedilmiĢtir.
3.3.3.1. LKS ile Düzenlenen Deneysel Öğrenme Ortamı:
Kısıtlı sürede anlatılan BĠT dersinin daha verimli geçmesi için BT laboratuvarında Laboratuvar Kontrol Sistemi (LKS) ile oluĢturulan bu ortamın ve uygulamanın özelliklerini Ģöyle özetlenebilir:
1. 2010–2011 Eğitim ve Öğretim yılının 2. dönemi baĢladıktan sonra
araĢtırmanın deneysel iĢlemlerinin baĢladığı Nisan ayına kadar LKS ile düzenlenen ortamda öğretim görecek olan deney grubunun üyelerine uygulamanın nasıl yapılacağı ile ilgili sürekli açıklamalar yapılmıĢtır. 6 hafta süreyle öğrenim ders dıĢında gerçekleĢmiĢtir. Öğrenimin sonunda son test, öğrenimden 5 hafta sonra da kalıcılık testi uygulanmıĢtır.
2. LKS ile düzenlenen öğrenme ortamındaki uygulama, 10. sınıflarda bulunan
birinci dönem BiT dersi puan ortalamaları ve Web tasarımı baĢarı öntesti puan ortalamalarının yansızlık ölçütü olarak kullanılmasıyla seçilen 33 öğrenci ile gerçekleĢtirilmiĢtir. Laboratuvardaki öğrenci bilgisayar sayısının 17 adet olması nedeniyle öğrenim iki farklı zamanda, hafta içi birer gün öğleden sonraları, ders çıkıĢlarında gerçekleĢmiĢtir.
3. LKS ile oluĢturulan öğrenme ortamında öğrencilerin önceki zamanlarda web
sitelerin nasıl yapıldığına ve hangi programlarla yapıldığına dair sorular sormalarından dolayı web sitesi hazırlanmasında profesyonel olarak kullanılan ve MEB‟in gönderdiği lisanslı DVD‟nin içerisinde yer alan Dreamweaver CS 4 programı ile Web sitesinin geliĢtirilmesi anlatılmıĢtır. Öğrenimin ders dıĢında gerçekleĢtirilmesinin sebeplerinden birisi de öğrencilere verilen BĠT dersindeki öğrencilerin hazır bulunuĢluklarının çok
farklı olmasıdır. Bunun nedeni, BĠT dersi I. dönem ders gözlemlerine göre, BĠT dersi içeriğini öğrencilerin bir kısmının çok iyi bilmesi bir kısmının da hiç bilmemesidir. Bu noktada Web tasarımı gibi hem öğrencilerin ilgisini çekecek hem de ekstra bir zaman ayırıp derse istekli gelebilecekleri bir konu seçilmiĢtir. Dersin öğrenim dıĢında gerçekleĢmemesinin diğer bir nedeni ise, haftada bir ders saati olarak iĢlenen derste farklı bir içeriğin anlatılmasına zaman kalmamasıdır. ĠĢte bu anlamda öğrencilerin daha önce hiç kullanmadıkları Dreamweaver CS 4 programı ile öğrenim dıĢında ek bir zaman diliminde Web sitesi geliĢtirilmesi anlatılmıĢtır.
4. MEB‟in http://uzaktanegitim.meb.gov.tr:8050/wpcs4/index.html sitesinde bulunan Adobe Dreamweaver CS 4 programının ürün kullanım kılavuzu öğrencilere dağıtılmıĢtır. Bu kılavuzda aĢağıdaki bulunan 10 konu baĢlığı 6 haftada iĢlenmiĢtir:
a) Dreamweaver Temelleri (1. hafta) b) Ġçerik Eklemek(2. hafta)
c) Resimlerle ÇalıĢmak (2. hafta) d) Stil Sayfaları OluĢturmak. (3. hafta) e) Bağlarla ÇalıĢmak(3. hafta)
f) Tablolarla ÇalıĢmak(3. hafta)
g) Çoklu Ortam BileĢenlerini Kullanmak, Kullanıcı EtkileĢimi ve Ajax
BileĢenleri(4. hafta)
h) Formlarla ÇalıĢmak(4. hafta) i) ġablonlar (5. hafta)
j) Siteyi Yönetmek (6. hafta)
5. Öğrenciler her bilgisayara birer kiĢi olmak üzere U çalıĢma düzeninde BT
Laboratuvarında oturmuĢlardır.
6. LKS ile öğrenme ortamı Ģu Ģekilde düzenlenmiĢtir: Ġlk önce öğretmen
bilgisayarına, tüm bilgisayarları yönetebilmek ve bilgisayarlara görevler yükleyebilmesi için NetSupport School Tutor Console v 10.60 programı kurulmuĢtur. Tüm öğrenci bilgisayarlarına da NetSupport School Student v 10.60 programı kurulmuĢtur.
7. Anlatım, soru-cevap, rol oynama (öğrencilere liderlik rolü verilerek) öğretim
yöntemleri kullanılmıĢtır. Aynı zamanda LKS ile aktif öğrenme ortamı oluĢturulmuĢtur.
8. LKS ile düzenlenen öğrenme ortamını oluĢturmak için NetSupport School
programı kullanılmıĢtır.
AĢağıda programın kullanılan özellikleri ve öğrenme ortamında nasıl kullanıldığı ile ilgili bilgiler yer almaktadır.
a. Whiteboard özelliği: Netsupport programını kullanırken her sınıfta mutlaka
olması gerektiği düĢünülen tahta olmadan da ders iĢleme olanağı sağlanmıĢ olur. Herhangi bir ders anlatımı esnasında çizim yaparak ve sanki sınıftaki bir tahtaya yazarmıĢ gibi önemli görülen noktaları not alarak anlatım daha güçlü hale getirebilir. Program bu moddayken bir Paint programında kullanılan bütün araçları kullanma fırsatı sunar. Ġstenirse ders sonunda ya da dersi anlatırken yapılan bu çizimlerin ya da aldığımız bu notların çıktılarını yazdır butonuyla alabilir öğrencilerle paylaĢılabilir. Öğrencilere de kendi ekranlarının diğer öğrencilerin ve öğretmenin ekranının gözükmesi için haklar da verilebilir.
ġekil 9- LKS nin Beyaz Tahta Özelliği ile Tüm Öğrencilerin Ekranlarına Yazı ve ġekillerle Bilgilerin Yansıtılması
b. Öğrenci Ekranlarını Ġzleme Özelliği
Öğrencileri liste halinde görmemizi sağlayan bu özellik hangi bilgisayarların sisteme dahil olduğunu kolayca tespit edilmesi sağlanabilir. Herhangi bir Ģekilde sisteme dahil olmayan kiĢiler diğerlerinden farklı olarak görünür. Buradaki öğrencilerden istenilen öğrenciler seçilerek programın sunduğu olanaklardan sadece bizim tespit ettiğimiz kiĢilerin etkilenmesi sağlanabilir. Bu ekran kullanımdayken sistemden ayrılmıĢ öğrencilerin tekrar sisteme dahil olabilmesi için refresh özelliği kullanabilir.
Ders anlatımı esnasında öğretmen, öğrencilerin bilgisayarlarına öğretmen bilgisayarının görüntüsünü göndererek ve onların bu ekrana müdahalesini engelleyerek anlatımın daha akıcı olmasını ve bilgisayar sınıfındaki olası disiplin sorunlarını bu
Ģekilde çözerek zamanı daha verimli kullanmıĢ olur. Öğrencilerin kendi bilgisayarlarında yapmıĢ oldukları etkinlikleri diğer öğrencilerin bilgisayarlarına göndererek motivasyonu arttırabilir. Aynı zamanda örneğin ders anlatımı sonrasında öğrencilerden yapmalarını istediğimiz etkinlikleri herhangi bir klasöre göndererek onların tek tek bu etkinliği yapıp yapamadığını da izlenebilir.
Bu moddayken öğrenci monitörlerini teker teker görüp, üzerine çift tıklayarak bilgisayarlarına müdahale edebilir, herhangi bir sorunu uzaktan yardım ederek çözebilir, sınıf yönetimini çok daha kolay sağlayabilir, bütün etkinliklere öğrencilerin de dahil olması sağlanabilir.
Öğrencinin bilgisayarına girilerek, istenilen müdahalede bulunulabilir. Yapamadığı iĢlemlere yardımcı olunabilir. Sınıftaki öğrencilerin yanına tek tek gitmek yerine, öğretmen bilgisayarından oturduğu yerden zaman kaybetmeden daha kolay bir Ģekilde öğrencilere rehberlik edilebilir.
c. Ses Kontrol Özelliği:
ġekil 12- LKS ile Öğretmen Bilgisayarından Öğrenci Bilgisayarına Girilmesi
Öğrencilerin kulaklık ve mikrofonlarının takılı olup olmadığını gözlemleyebilir, öğrencilere duyurulması gereken herhangi bir bilginin öğretmen bilgisayarından öğrenci bilgisayarlarına anonsu sağlanabilir. Böylece özellikle büyük ve kalabalık sınıflarda kontrol çok daha kolay sağlanarak öğrenciyle birebir iletiĢim kurulabilir.
d. Internet Kontrol Özelliği:
Sınıftaki istenmeyen davranıĢlar eğitim ve öğretim faaliyetlerinin amacına ulaĢmasını olumsuz yönde etkiler (Çelik, 2005: 171). Bu özellikle de öğrencilerin girilmesi istenmeyen siteler yasaklanır ve öğrencilerin hangi web sitelerinde gezindiğini bilerek bunu kontrol altına almak çok kolaylaĢır. Aynı zamanda da Internet etiğine uymayı kolaylaĢtırarak olumsuz durumlara sebep olacak davranıĢların engellenmesini kolaylaĢtırır.
ġekil 14- LKS ile Öğrencilere Girilmesi Ġstenilen Sitelere Ġzin Verme, Ġstenmeyen Siteleri Yasaklama
e. Uygulama- Program Kontrol Özelliği:
Bu uygulama sayesinde öğrencilerin hangi uygulamaları kullandığı, o esnada hangi programın açık olduğu rahatça takip edilebilir. Açık olmasını istemediğimiz uygulamaların (Messenger gibi) açılmasını engellenebilir. Bu uygulama sürecinde Web sitesinin yapımı için kullanılan Dreamweaver programına ve web sitesinin üst baĢlığı (banner) için kullanılan Mix Fx programına izin verilmiĢtir. Öğrencilerin dikkatini fazla dağıtmaması amacıyla da bazen Messenger programı yasaklanmıĢtır.
ġekil 15-- LKS ile Öğrencilere Girilmesi Ġstenilen Programlara Ġzin Verme, Ġstenmeyen Programları Yasaklama
f. Test Özelliği:
Ders esnasında öğrencilere soru sorup yanıtlarını bu sistem üzerinden görebilir, bu cevaplara uygun geribildirimler verilebilir. Böylece yapılandırmacı yaklaĢımın kullanılmasını sağlayıp, öğrenci merkezli ders iĢlenmesini sağlanabilir.
g. Yazıcı Kontrol Özelliği:
ġekil 16- LKS ile Öğrencilere Test Uygulama
Sınıfta herkesin kullanımına açılmıĢ bir tane yazıcı varsa, bu yazıcıya gönderilmiĢ belgelerin kontrolü de yine bu sistem üzerinden sağlanabilir.
h. Messenger Kontrol Özelliği :
Günümüzde öğrencilerin sosyal paylaĢım yapacakları sitelerin yanı sıra hızlı bir Ģekilde sohbet ettikleri Messenger programına ilgileri büyüktür. Bazen öğrencileri derse güdülemek için bu özelliği açarak Messenger kullanmaları kontrol edilebilir. YazıĢmaları buradan kontrol edilebilir.
i. Bilgi Depolama Aygıtlarını Kontrol Özelliği:
ġekil 19- LKS ile Öğrencilerin Bilgi Depolama Aygıtlarını Kontrol Etme Özelliği
Öğrenci bilgisayarlarına takılan herhangi bir dıĢ bellek ünitesinin kontrolü sağlanabilir. Böylece öğrencilerin sınıfa getirdikleri flash bellek, CD, DVD gibi araçların öğretmenden izin almadan kullanılması ve öğrenci bilgisayarlarına izinsiz yüklemeler yapılması engellenmiĢ olur.
j. Klavye GiriĢi Kontrol Özelliği
Bu uygulama sayesinde öğrenci klavyelerinden girilen verilerin hangi uygulama üzerinde kullanıldığı görülmüĢ olur. Bu sayede ders esnasında hangi uygulamanın kullanılması isteniyorsa bunun dıĢındaki durumların tespit edilerek öğrencilere bu konuda mesaj yollanabilir, uyarılar yapılabilir. Aynı zamanda klavyeden yazdıkları da izlenebilir.
k. Laboratuvar Kontrol Yazılımın Üst Menü Simgeleri ve Görevleri:
Refresh: Sisteme yeni giren öğrencileri eklemek için yenileme iĢlemi yapılır.
ġekil 20- LKS ile Öğrencilerin Klavyeden Girdikleri Kelimeleri Kontrol Etme Özelliği
Student Register: Öğrencilere kullanıcı adı ve parola ile sisteme giriĢ yapmaları
sağlanır.
Journal: Öğrencilere dergiler gönderilebilir, hedeften haberdar edip iĢlenilen
konu ve detayları ile ilgiler verilebilir.
Show Menu: Aday öğrenciye belirli Eğitmen hakları verilebilir ve bu tür
ayrıcalıklar geri alınıncaya kadar Grup Lideri olarak kalabilir. Liderlerin görsel yerleĢimine ve bunlara atanmıĢ grup üyelerine sahiptir.
View Client: Öğrencinin bilgisayarda yaptıkları izlenebilir. Scan: Öğrenci araması yapılır.
File Transfer: Bütün öğrencilerin bilgisayarlarına, ağ üzerinde uygulanmayacak
testleri ve ödevleri dağıtabilir ve toplayabilirsiniz. Kolayca toplanması için, öğrenciler ödevlerini belirli klasörlerde tutarlar.
Send /Collect: Öğrencilere bireysel ya da toplu olarak video, proje
gönderilebilir ya da öğrencilerden dosyalar alınıp belirli bir alanda bilgiler toplanıp depolanabilir.
Lock / Unlock: Öğretmen, istediği durumlarda sınıfta dersle ilgilenmeyen ya
öğrencilerin ya da tüm sınıfın, ekranlarını, klavyelerini ve farelerini kilitleyerek dikkatleri kendi üstünde toplayabilir (Altun, KıĢla ve Çobanoğlu ,2009 : 413).
Co – Browse: Internet‟te girilmesi istenen sitelere izin ve istenmeyen sitelere de
yasak verilebilir.
Web Access: Internet‟ e eriĢim engellenebilir ya da açılabilir.
Blank All: Öğrenciler bilgisayarda çalıĢırken öğrencilerle bilgisayar üzerinden
değil de birebir yüz yüze iletiĢime geçmek istediğimizde öğrenciler bilgisayarda yaptıkları iĢleri bırakmak istemeyebilir. ĠĢte bu durumda bu seçenek ile bilgisayar ekranlarını karartabiliriz ve üzerimize dikkati çekebiliriz.
Manage: Öğrenme ve öğretim etkililiğinin en önemli gösterge ve
belirleyicilerinden biri, zamanın yönetimidir. Derslerin zamanında baĢlaması ve bitirilmesi, disiplin ve rutin iĢler için asgari düzeyde zaman ayrılması önemlidir (ġiĢman, 2002: 175).
Ġstenilen bilgisayarlar öğretmen bilgisayarından açılabilir, kapatılabilir ve yeniden baĢlatılabilir. Zaman kaybını engeller. Tek bir tuĢla öğrenciler gelmeden bilgisayarlar açılabilir ve gittikten sonra kapatılabilir. Kısa olan ders süresinin daha verimli ve derse dönük geçmesini sağlar.
Communicate: Tüm öğrencilerin veya seçilenlerin katılabileceği, yorumlarını
girebileceği ve bunları sınıf ile paylaĢabilecekleri bir tartıĢma ortamı yaratır. Artık yüz ifadeleri de kullanılabiliyor. Öğretmen, izlediği öğrenci bilgisayarlarına sesli veya yazılı mesajlar gönderebilir. Böylece öğretmen aynı fiziki sınıfla birlikte bulunmadığı öğrencilere de destek verme Ģansına sahip olabilmektedir. Ayrıca, öğretmen öğrenciler arasında sohbet ortamları açıp, öğrencilerin kendi aralarında tartıĢmalarını sağlayabilir (Altun, KıĢla ve Çobanoğlu, 2009: 413).
Lesson Plans: Ders planları yükleyebilirsiniz.
Testing Console: Öğretmen BLK yazılımının sunduğu test ortamını kullanarak,
test sınavları düzenleyerek aynı anda sonuçları görebilmektedir (Altun, KıĢla ve Çobanoğlu, 2009: 413).
Yukarıda anlatılan özellikler aĢağıdaki ġekil 23‟te de görüldüğü gibi istenilen öğrenci bilgisayarının üzerine gelinerek sağ tuĢ menüsünden de yapılabilir.
l. Sağ TuĢ Menü Öğeleri ve Özellikleri:
Exhibit This Client: Öğrencilerden herhangi birisinin ekranı tüm öğrencilerin
ekranlarında paylaĢıma açılıyor. Yani seçtiğimiz öğrencinin ekranını isterse tüm sınıf isterse seçtiğimiz öğrenciler görebiliyor.
Add to Group: Öğrenciler arasında belirli gruplar oluĢturulabilir ve bu
grupların sadece kendi aralarında etkileĢim sağlanabilir.
Client Menüsünden Seçeneğinden Group Leader: Grupta öğrencilerden
istediklerimizi lider belirleyip öğretmen bilgisayarının yönetim modülünün görevlerini lidere bırakarak öğrencilerin hem derse aktif bir Ģekilde katılımı sağlanabilir hem de öğrencilerin neleri yapıp yapamadığı daha kolay bir Ģekilde görülebilir. AnlaĢılmayan konular daha rahat tespit edildiğinde önlemler daha erken zamanda alınabilir.
Yukarıdaki ekrandaki menüde ek olarak Rewards seçeneği ile öğrencilere sembolik ödüllendirme yapılabilir. AĢağıdaki ekran görüntüsünde de olduğu gibi öğrenci ekranında yıldızlar gözükmektedir. Bu ödüllendirme Ģekli öğrenciyi derse daha iyi motive etmektedir.
ġekil 24- LKS ile Öğrenci Ekranına Yıldız Vererek Öğrencinin Sembolik Olarak Ödüllendirilmesi
3.3.3.2. LKS’nin Kullanılmadığı Geleneksel Öğrenme Ortamı:
LKS kullanılmadan projeksiyonla konuların gösteriminin yapıldığı kontrol grubunun öğrenim gördüğü BT laboratuvarında oluĢturulan ortamın ve uygulamanın özelliklerini Ģöyle özetleyebiliriz:
1. 2010–2011 Eğitim ve Öğretim yılının 2. dönemi baĢladıktan sonra
araĢtırmanın deneysel iĢlemlerinin baĢladığı Nisan ayına kadar LKS‟nin kullanılmadığı geleneksel ortamda öğretim görecek olan kontrol grubunun üyelerine uygulamanın nasıl yapılacağı ile ilgili sürekli açıklamalar yapılmıĢtır. 6 hafta süreyle öğrenim gerçekleĢmiĢtir. Öğrenimin sonunda son test, öğrenimden 5 hafta sonra da kalıcılık testi uygulanmıĢtır.
2. Geleneksel öğrenme ortamındaki uygulama, 10. sınıflarda bulunan birinci
dönem BiT dersi puan ortalamaları ve Web tasarmı baĢarı öntesti puan ortalamaları yansızlık ölçütü olarak kullanılmasıyla seçilen 33 öğrenciyle gerçekleĢtirilmiĢtir. Laboratuvardaki öğrenci bilgisayar sayısının 17 adet olması nedeniyle iki farklı zamanda, hafta içi birer gün öğleden sonraları, ders çıkıĢlarında öğrenim gerçekleĢmiĢtir.
3. LKS ile oluĢturulmayan geleneksel öğrenme ortamında aynı LKS ile
oluĢturulan öğrenme ortamında olduğu gibi, öğrencilerin önceki zamanlarda web sitelerin nasıl yapıldığına ve hangi programlarla yapıldığına dair sorular sormalarından dolayı web sitesi hazırlanmasında profesyonel olarak kullanılan ve MEB‟in gönderdiği lisanslı DVD‟nin içerisinde yer alan Dreamweaver CS 4 programı ile Web sitesinin geliĢtirilmesi anlatılmıĢtır. Öğrenimin ders dıĢında gerçekleĢtirilmesinin sebeplerinden birisi de öğrencilere verilen BĠT dersindeki öğrencilerin hazır bulunuĢluklarının çok farklı olmasıdır. Bunun nedeni, BĠT dersi I. dönem ders gözlemlerine göre, BĠT dersi içeriğini öğrencilerin bir kısmının çok iyi bilmesi bir kısmının da hiç bilmemesidir. Bu noktada Web tasarımı gibi hem öğrencilerin ilgisini çekecek hem de ekstra bir zaman ayırıp derse istekli gelebilecekleri bir konu seçilmiĢtir. Dersin öğrenim dıĢında gerçekleĢmemesinin diğer bir nedeni ise, haftada bir ders saati olarak iĢlenen derste farklı bir içeriğin anlatılmasına zaman kalmamasıdır. ĠĢte bu anlamda öğrencilerin daha
önce hiç kullanmadıkları Dreamweaver CS 4 programı ile öğrenim dıĢında ek bir zaman diliminde Web sitesi geliĢtirilmesi anlatılmıĢtır.
4. MEB‟in http://uzaktanegitim.meb.gov.tr:8050/wpcs4/index.html sitesinde bulunan Adobe Dreamweaver CS 4 programının ürün kullanım kılavuzu öğrencilere dağıtılmıĢtır. Bu kılavuzda aĢağıdaki bulunan 10 konu baĢlığı 6 haftada iĢlenmiĢtir:
a. Dreamweaver Temelleri (1. hafta) b. Ġçerik Eklemek(1. hafta)
c. Resimlerle ÇalıĢmak (2. hafta) d. Stil Sayfaları OluĢturmak. (2. hafta) e. Bağlarla ÇalıĢmak(2. hafta)
f. Tablolarla ÇalıĢmak(3. hafta)
g. Çoklu Ortam BileĢenlerini Kullanmak, Kullanıcı EtkileĢimi ve Ajax
BileĢenleri(4. hafta)
h. Formlarla ÇalıĢmak(4. hafta) i. ġablonlar(5. hafta)
j. Siteyi Yönetmek (6. hafta)
5. Öğrenciler her bilgisayara birer kiĢi olmak üzere U çalıĢma düzeninde BT
Laboratuvarında oturmuĢlardır.
6. LKS‟nin kullanılmadığı geleneksel öğrenme ortamında projeksiyon cihazı ve
bilgisayarlar vardır. Dersler öğretmen bilgisayarı üzerinden projeksiyonla yansıtılarak iĢlenmiĢtir. Öğretmen, öğrencilerin anlamadığı noktaları projeksiyon yardımıyla perdeye yansıtarak göstermiĢtir.