4. BULGULAR VE YORUM
4.5. Deney Grubunun Öntutum ve Sontutum Puanlarına ĠliĢkin Bulgular
AraĢtırmanın tutum puanlarına iliĢkin ikinci alt probleminin analizinde deneysel iĢlem sonunda deney grubunun ön ve son tutum puanları arasında bir değiĢim olup olmadığı incelenmiĢtir. Dağılımın normal olup olmadığını anlamak amacıyla her bir madde için ayrı ayrı Kolmogorov Smirnov testi sonucunda p < 0.05 çıkmıĢtır. Ortaya çıkan bu değer sonrasında dağılımının tüm maddelerde normal olmadığı görülmüĢ ve bu sebeple tutum ölçeği öntest - sontest puan ortalamaları arasında fark olup olmadığını belirlemek amacıyla Wilcoxon testi uygulanmıĢtır. Tablo 19 ve 20‟de bulunan tutum maddelerinin baĢındaki noktalar (.…) “Öğretim sürecinde” ifadesi yerine kullanılmıĢtır.
Tablo 19. Deney Grubu Ön- Son Tutum Puanlarına ĠliĢkin Wilcoxon Testi Sonucu Deney Grubu Tutumlar N X SS sd Kolmogorov Smirnov Testi Wilcoxon Testi Maddeler K.S.Z p Z p
1. … kendimi derse yönelik daha çok güdülerim.
Ön tutum 33 4,06 0,96 32 2,357 0,000* -2,486 0,013* Son tutum 33 4,36 0,82
2…. belirli bir zaman sınırlamasının olmaması, zamanımı etkili ve verimli yönetmeme katkı sağlar inancındayım.
Ön tutum 33 3,72 1,03
32 2,282 0,000* -3,357 0,001* Son tutum 33 4,12 0,81
3..… araĢtırmaya daha istekli olurum. Ön tutum 33 4,12 0,99 32 2,309 0,000* -2,484 0,013* Son tutum 33 4,45 0,71
4. … derse motive olamam. Ön tutum 33 3,96 1,23 32 2,474 0,000* -2,026 0,043* Son tutum 33 4,45 0,86
5… dersle ilgili iletiĢim kurmak için elektronik ortamları kullanmayı sevmem.
Ön tutum 33 2,21 1,31
32 1,435 0,033* -4,607 0,000* Son tutum 33 4,57 0,61
6. … olayları ve olguları algılamamın arttığını hissederim.
Ön tutum 33 3,96 1,04
32 2,549 0,000* -2,887 0,004* Son tutum 33 4,27 0,87
7. … öğrenmem daha kolay olur inancındayım.
Ön tutum 33 4,03 0,95
32 2,637 0,000* -2,456 0,014* Son tutum 33 4,33 0,73
8…derste daha fazla çaba sarf etmekten sıkılırım.
Ön tutum 33 3,78 1,23 32
1,658 0,008* -1,999 0,046* Son tutum 33 4,33 0,88
9. … kendi amacımı oluĢturma fırsatı verilmesi hoĢuma gider.
Ön tutum 33 4,18 0,76
32 1,792 0,003* -3,343 0,001* Son tutum 33 4,75 0,50
10. … değerlendirilmemin çok yönlü yapılmasından mutlu olurum
Ön tutum 33 4,06 1,29
32 2,514 0,000* -2,461 0,014* Son tutum 33 4,51 0,66
11. … fırsat eĢitliğinin sunulması bana güven verir.
Ön tutum 33 4,18 0,76
32 1,934 0,003* -3,542 0,000* Son tutum 33 4,78 0,41
12. … sağlanan hareket serbestisi (bir mekana bağlı olmama) daha verimli olmamı sağlar inancındayım.
Ön tutum 33 3,75 1,03
32 2,197 0,000* -2,654 0,008* Son tutum 33 4,24 0,70
13. … ders etkinliklerinde daha rahat olurum.
Ön tutum 33 3,93 1,11
32 2,800 0,000* -2,333 0,020* Son tutum 33 4,15 0,90
Tablo 19’dan devam
* p<0.05 anlamlı
14. … derse yönelik çabamın artacağı inancındayım.
Ön tutum 33 4,09 0,87
32 2,426 0,000* -2,889 0,004* Son tutum 33 4,51 0,75
15. … kendimi kontrol etme imkanı verilmesinden hoĢlanırım.
Ön tutum 33 3,93 0,86 32
1,644
0,009* -3,839 0,000* Son tutum 33 4,72 0,62
16. … dersle ilgili çalıĢmalarımı sahiplenirim.
Ön tutum 33 4,57 0,70
32 2,698 0,000* 0,000 1,000 Son tutum 33 4,57 0,66
17. … çalıĢmalarımla ilgili sorumluluk almak beni rahatsız eder.
Ön tutum 33 4,54 0,93
32 2,698 0,000* -0,368 0,713 Son tutum 33 4,54 0,90
18. … dersteki geliĢimimi daha iyi yansıtabilme eğiliminde olurum.
Ön tutum 33 4,45 1,03
32 2,801 0,000* -1,134 0,257 Son tutum 33 4,54 0,79
19. … konular içerisindeki kavramları daha iyi kavrama eğiliminde olurum.
Ön tutum 33 4,21 1,63
32 2,824 0,000* -1,633 0,102 Son tutum 33 4,42 0,66
20. … çeĢitli teknolojileri kullanma becerim artar inancındayım.
Ön tutum 33 4,90 0,29 32 3,091 0,000* -1,414 0,157 Son tutum 33 4,96 0,17 21. … geliĢimime bakılarak değerlendirilme yapılmasından rahatsızlık duyarım. Ön tutum 33 3,57 1,43 32 1,584 0,013* -3,047 0,002* Son tutum 33 4,39 0,78
22. … kararlarımda bana verilen sorumluluk kendime güven duymamı sağlar.
Ön tutum 33 4,24 0,96 32
1,937 0,001* -3,520 0,000* Son tutum 33 4,87 0,33
23. … kendimi disipline edebilme eğiliminde olurum.
Ön tutum 33 4,06 1,27
32 2,058 0,000* -1,409 0,159 Son tutum 33 4,33 0,92
24. … öğrenmeyi öğrenmem daha kolay olur inancımdayım.
Ön tutum 33 4,42 0,75 32
2,065 0,000* -1,561 0,119 Son tutum 33 4,60 0,55
25. … farklı bakıĢ açılarına sahip olmama yardımcı olmasından hoĢlanırım.
Ön tutum 33 4,27 0,83
32 2,523 0,000* -2,111 0,035* Son tutum 33 4,48 0,61
26. … daha fazla öğrenme sorumluluğu vermesi nedenliyle kendimi gergin hissederim.
Ön tutum 33 4,24 1,03
32 2,395 0,000* -1,354 0,176 Son tutum 33 4,48 0,75
27. … farklı görüĢlerimi arkadaĢlarımla daha rahat paylaĢma eğiliminde olurum.
Ön tutum 33 3,72 1,03
32 1,662 0,008* -3,824 0,000* Son tutum 33 4,39 0,70
28. … kendi geliĢimimde nelere dikkat edeceğimi daha iyi tespit etme eğiliminde olurum.
Ön tutum 33 4,33 0,81
32 2,635 0,000* -2,714 0,007* Son tutum 33 4,60 0,55
29. … öğretim ortamının kendime özgü olduğunu hissetmek bana güven verir.
Ön tutum 33 4,18 1,01
32 2,490 0,000* -2,558 0,010* Son tutum 33 4,57 0,61
30. … olayları ve olguları
yorumlayabilmede daha rahat olurum.
Ön tutum 33 4,27 0,87 32 2,434 0,000* -2,972 0,003* Son tutum 33 4,63 0,54 31. … yorumlama kabiliyetimin artacağı inancındayım. Ön tutum 33 3,93 1,27 32 2,229 0,000* -2,901 0,004* Son tutum 33 4,47 0,29
32. … daha etkileĢimli ortamda bulunmaktan zevk alırım.
Ön tutum 33 4,12 0,85
32 2,874 0,000* -0,447 0,655 Son tutum 33 4,15 0,87
33. … kendi anlamlarımı oluĢturmada bana fırsat verildiğini hissederim.
Ön tutum 33 3,69 0,88
32 1,386 0,043* -4,042 0,000* Son tutum 33 4,57 0,66
34. … kendi geliĢimime karar vermek beni gergin yapar.
Ön tutum 33 4,39 0,93
32 2,211 0,000* 0,000 1,000 Son tutum 33 4,45 0,90
35. … dersle ilgili birden fazla kaynaktan yararlanmak hoĢuma gider.
Ön tutum 33 3,90 1,25 32
2,229 0,000* -2,683 0,007* Son tutum 33 4,39 0,74
36. … hangi kriterlere göre değerlendirilmeye tabi tutulacağımı bilmek isterim.
Ön tutum 33 4,21 0,73
32 2,602 0,000* -1,897 0,058 Son tutum 33 4,39 0,70
37. … çalıĢmalarımda nelerin olacağına karar verme fırsatının verilmesinden hoĢlanırım.
Ön tutum 33 4,12 0,89
32 2,058 0,000* -3,397 0,001* Son tutum 33 4,78 0,41
38. … kendime olan güvenim azalır. Ön tutum 33 4,78 0,78 32 2,524 0,000* 0,000 1,000 Son tutum 33 4,78 0,73
Deney grubunun ön tutum ve son tutumlarına uygulanan Wilcoxon testi sonucunda Tablo 19‟da da görüldüğü gibi, birçok maddede anlamlı fark vardır. Her ne kadar birçok maddede anlamlı fark çıkmıĢ olsa da ortalamalarındaki değiĢikliklerin dikkate alınması ve yorumlanması değerli görülmektedir. Bu nedenle öncelikle anlamlı fark olan maddelerden ön-test ile son-test puan ortalamaları arasında fazla fark olanlar ve sonrasında da önemli görülen ancak analizde anlamlı fark çıkmayan diğer bazı maddeler yorumlanmaya çalıĢılmıĢtır.
Öğrenciler, Madde 5‟te bulunan “dersle ilgili iletişim kurmak için elektronik ortamları kullanmayı sevmem” olumsuz önermedeki tutum düzeyinin süreç öncesinde katılıyorum (Xöntest: 2,18) seviyesinden, süreç sonrasında da tutumlarının kesinlikle katılmıyorum (Xsontest: 4,57) düzeyine yükseldiği görülmektedir. Bu da düzenlenen öğrenme ortamının öğrencilerin öğrenme süreci ile ilgili iletiĢim kurmak için daha istekli bir tutum sergilediklerini göstermektedir. Öğrenciler hoĢlandığı, rahat ettiği ve olumlu bulduğu ortamda bulunmak istemekteler ve bu ortamdan da zevk almaktadırlar.
Öğrenciler, Madde 8‟de bulunan “derste daha fazla çaba sarf etmekten sıkılırım.” olumsuz önermeye süreç öncesinde katıldıklarını (X öntest: 3,78), süreç
sonrasında da tutumlarının kesinlikle katılmıyorum (Xsontest: 4,33) düzeyine yükseldiği görülmektedir. Dolayısıyla öğretmenin, bu süreçte öğrencileri hem öğretmen- öğrenci etkileĢimi, hem de öğrenci – öğrenci etkileĢimi ile aktif kıldığından öğrenciler derste çaba sarfetmekten sıkılmadıklarını göstermektedir. ĠĢte bu aktif etkileĢim ortamında da öğrenciler, farklı görüĢlerini arkadaĢlarıyla daha rahat bir Ģekilde paylaĢma eğiliminde olduklarını ( Madde 27: X öntest: 3,72 - X sontest: 4,39) belirtmiĢlerdir. Böyle ortamlarda öğrenciler konu ile ilgili düĢüncelerini anlatmak ve savunmak için çaba harcamaktadırlar.
Madde 9‟ da bulunan “kendi amacımı oluşturma fırsatı verilmesi hoşuma gider.” önermesine iliĢkin öğrenciler süreç öncesinde katılıyorum (Xöntest: 4,18) düzeyinde bir cevap verirken, uygulama sonrasında da kesinlikle katılıyorum (X sontest: 4,75) Ģeklini almıĢtır. Aynı Ģekilde, Madde 15‟te bulunan “kendimi kontrol etme imkanı verilmesinden hoşlanırım.” önermesine uygulama öncesinde katılıyorum (Xöntest: 3,93) Ģeklinde bir tutuma sahipken uygulama sonrasında ise puan ortalamaları epey artarak
kesinlikle katılıyorum(Xsontest: 4,72) olarak değiĢmiĢtir. Daha da önemlisi öğrenciler, öğrenme ortamının kendilerine ait olduğunu hissetmeleri onlara güven vermekte (Madde 29: X öntest: 4,18- X sontest: 4,57) kendilerini öğrenme ortamının parçası olarak görmektedirler. Bu bağlamda öğrenciler kendilerini ders etkinliklerinde rahat hissetmekteler (Madde13: X öntest: 3,72 - X sontest: 4,39), kendilerini rahat hissettikleri bu ortamda da öğrenmelerinin kolay olduğu inancındadırlar. (Madde 7: X öntest: 4,03 -
X sontest: 4,33) Bu da öğrencilere süreçte öğrencilere öğrenme ortamında liderlik görevi verilmesinden ve öğrencilerin de bu ortamda arkadaĢlarını yönlendirerek, bazı aĢamaların nasıl yapacağını göstererek dersin bir kısmını yönetme fırsatı verilmesinden kaynaklanmaktadır. Bu sonuçlar da öğrencilerin dersin içinde kendi düĢüncelerini göstermek, kendi fikirlerini öne sürmek eğiliminde olduğunu göstermektedir. Öğrenme ortamına aktif bir Ģekilde rol alan öğrenciler de derse yönelik çabalarının artacağı (Madde 14: X öntest: 4,09 - X sontest: 4,51) , derste araĢtırmaya daha istekli olacağını (Madde 3: X öntest: 4,12 - X sontest: 4,45) Ģeklinde görüĢ bildirmiĢlerdir.
Öğrenciler Madde 11‟de yer alan “fırsat eĢitliğinin sunulması bana güven verir.” önermesine iliĢkin süreç öncesinde katılıyorum (X öntest: 4,18) düzeyinde bir tutuma
Ģekle sahipken, uygulama sonrasında da kesinlikle katılıyorum (X sontest: 4,78) Ģeklini almıĢtır. Nitekim öğretmen LKS ile düzenlenen ortamda öğretmen, kendi bilgisayarından tüm öğrencilerle eĢit bir Ģekilde ilgilenmektedir. Öğretmen masasına yakın oturmaya gerek kalmamaktadır. Öğrenci BT laboratuvarının nerede oturursa otursun, öğretmene mesaj atarak soru sorabilir ya da kendi ekranın yardım düğmesine basarak öğretmenin kendi ekranına bakmasını isteyebilir. Dolayısıyla LKS‟nin belirli özellikleriyle öğrenciye fırsat eĢitliği verilmesiyle birlikte öğrencinin kendini güvende hissettiğini göstermektedir. Aynı zamanda öğrencilere eĢit baĢarı fırsatı verdiği de anlaĢılmaktadır. Bu fırsat eĢitliği çerçevesinde, öğrenciler kendi anlamlarını oluĢturmada kendilerine fırsat verildiğini de hissetmekteler (Madde 33:X öntest: 3,69 - X sontest :4,57) ve aynı zamanda çalıĢmalarında nelerin olacağına karar verme fırsatının verilmesi de (Madde 37:X öntest: 4,12 - X sontest: 4,78) hoĢlarına gitmekle birlikte, bu fırsatlar da öğrencilerin kendisine güven duymasını (Madde 22:X öntest: 4,24 - X sontest: 4,87 ) sağlamaktadır.
Madde 12‟de yer alan, “sağlanan hareket serbestisi (bir mekana bağlı olmama) daha verimli olmamı sağlar inancındayım.” önermesine iliĢkin uygulamadan önce katılıyorum (Xöntest: 3,75) düzeyinde bir tutuma Ģekle sahipken, uygulama sonrasında da
kesinlikle katılıyorum (Xsontest: 4,24) Ģeklini almıĢtır. Nitekim bu da öğrencinin öğrenme ortamında LKS‟nin sağladığı sohbet ortamı, yardım isteme gibi özelliklerinden kaynaklanan öğrencinin kendisini güvende ve daha sosyal hissetmesi ile ilgili bir durumdur. Öğrenciler böyle bir ortamda derste daha verimli olacaklarını düĢündüklerini göstermektedir.
Öğrenciler Madde 21‟de bulunan “geliĢimime bakılarak değerlendirilme yapılmasından rahatsızlık duyarım.” olumsuz önermesinde süreç öncesi katılmıyorum (Xöntest: 3,75) düzeyinde bir tutum sergilerken, bu tutum süreç sonrasında kesinlikle katılmıyorum (Xsontest: 4,39) halini almıĢtır. Bu da öğrencilerin değerlendirilmekten kaçınmadıklarını, kendilerine öğrendikleri konusunda güvendiklerini göstermektedir. Aynı zamanda geribildirim almaktan çekinmemektedirler. Aynı zamanda farklı bakıĢ açılarına sahip olunmalarına yardımcı olunmasından hoĢlanan (Madde 25:Xöntest: 4,27 -
Xsontest :4,48) öğrenciler, bu bağlamda farklı bakıĢ açılarını kazanabilecekleri ortamlar oluĢturan değerlendirilmelerinin çok yönlü yapılmasından mutlu olmaktalar (Madde 10: X öntest: 4,06 - X sontest :4,51), GeliĢimlerine bakılarak değer vermekten rahatsızlık duymayan öğrenciler, Madde 34‟te “kendi geliĢimime karar vermek beni gergin yapar.” olumsuz önermesinde öntest ve sontest arasında anlamlı fark olmamasına rağmen sontest ortalamasında (Xöntest: 4,39 - Xsontest :4,45) artıĢ göstermiĢtir. Ortalamaya bakarak az da olsa kendine yönelik karar vermenin öğrencileri gergin yaptığı hususunda azalma olmuĢtur. Aynı Ģekilde, yine öntest ve sontest arasında anlamlı fark çıkmamakla birlikte, öğrenciler dersteki geliĢimlerini daha iyi yansıtabilme eğiliminde olduklarını (Madde 18: Xöntest: 4,45 - X sontest: 4,54) sontest puanlarının az da olsa artıĢıyla birlikte vurgulamıĢlardır.
LKS ile düzenlenen ortamda öğrencilere öğretmen geleneksel bir Ģekilde ders anlattıktan sonra öğrenciler kendi çalıĢmaları yapma Ģeklinde değil de, etkileĢimli bir Ģekilde aynı anda sürece dahil olarak proje üzerinden ders sürecinin iĢlendiği ve öğrencilere yapamadıkları noktalarda anında geri bildirim verildiği için öğrenciler de
yapmaları gerekenleri belirli bir zaman kısıtlamasını hissetmeden, zamanı verimli yönetmelerine katkı sağladığı inancındadırlar. (Madde 2:Xöntest: 3,72 - X sontest :4,12)
Bütün olumlu maddelere rağmen, bazı maddelerde anlamlı fark olmamıĢtır ya da anlamlı fark olmamasına rağmen özellikle son test tutum puanları az da olsa artmıĢtır. Bu maddeler aĢağıda özetlenmiĢtir.
Dersle ilgili çalıĢmaları sahiplenme (Madde 16:Xöntest: 4,57 - Xsontest :4,57) , çalıĢmaları ile ilgili sorumluluk almanın rahatsız etmesi (Madde 17:X öntest: 4,54 -
Xsontest :4,54) ve ortamda kendilerine olan güvenin azalması (Madde 38:Xöntest: 4,78 -
Xsontest :4,78) konularında her üç tutuma da hem öntestte hem de sontestte kesinlikle katılıyorum görüĢünü belirtmiĢlerdir. Olumlu yönde tutum sergilediklerinden ortalama puanlarının daha fazla artıĢının olmaması normaldir.
ÇeĢitli teknolojileri kullanma becerisi artması maddesinde de anlamlı fark olmamasına rağmen sontest tutum puan ortalamasında (Madde 20:Xsontest: 4,90 - Xsontest :4,96) az da olsa artıĢ göstermiĢtir. Görüldüğü gibi öğrenciler hem öntestte hem de sontestte öğrenciler, çeĢitli teknolojileri kullanmasında becerilerinin artacağına kesinlikle katılmaktadırlar. Puan ortalamaları da tavan puana ( 5,00) yakın olduğundan öntest ve sontest arasında anlamlı fark çıkmamıĢtır. Fakat ortalamanın artması da öğrencilerin bu öğrenme ortamında LKS‟de bulunan farklı araçları kullanarak teknolojiyi kullanma konusunda imkanlar sunduğundan öğrencilerin çeĢitli teknolojileri kullanma becerisi noktasında inançlarının daha da kuvvetlendiği görülmüĢtür.
Madde 24‟te öntest ve sontest arasında anlamlı fark çıkmamasına rağmen, ortalamalara bakılınca (X sontest: 4,42 - X sontest :4,60) öğrencilerin nasıl öğreneceklerini öğrenmeleri bu ortamda kolaylaĢtığına kesinlikle inanmaktadırlar. Öğretim sürecinden sonra bu inanç daha pekiĢmektedir.
Düzenlenen aktif öğrenme ortamında öğrencileri iĢbirliğine ve grup tartıĢmalarına yöneltmiĢtir. Bu sonuç Thilakarathna ve diğerlerinin (2010) ile DöĢlü (2009)‟nün yaptığı araĢtırmaların bulguları ile paralellik göstermektedir.
Sonuç olarak, LKS ile düzenlenen öğrenme ortamında ders gören öğrenciler, bu ortama iliĢkin hiçbir olumsuz tutum sergilememiĢlerdir. Öğrencileri etkileĢime ve aktifleĢtirmeye yönelten bu ortamda öğrenciler değerlendirilmekten ve değerlendirmekten çekinmemiĢler, görüĢlerini açıkça belirtmiĢlerdir. Her bir öğrenci, öğretmenin LKS‟yi kullanmasıyla birlikte birbirlerinin problemlerini görmüĢler ve kendileri de o problemlere birlikte çözüm aramıĢlar ve öğretmenin her bir öğrencinin yanına tek tek gidip yardımcı olmasına gerek kalmamıĢtır. Öğretmen, oturduğu yerden öğrenci bilgisayarlarına müdahale ederek problem çözümlerini gösterir ve öğrencilerin fikirlerini alarak öğrencileri derse aktif olarak katmıĢtır. Aydede (2006) tarafından yapılan çalıĢmada da aktif öğrenme ortamlarının öğrenci tutumlarını olumlu yönde arttırdığı belirtilmiĢtir. Öğrenciler kendi amacını, kontrolünü oluĢturmada, derse katılımda fırsat eĢitliği verilmesi gibi olumlu tutumlar kazandırmıĢtır. Bu tutumlar derse ilgilerini, dersteki baĢarılarını, dersi yorumlama biçimlerini, derse bakıĢ açılarını, özellikle de dersle ilgili olarak kendilerini gerçekleĢtirmeye yöneliktir.