Eğitim teknolojilerinin stratejik kullanımı öğrenmeyi ve öğretmeyi kolaylaĢtırır ve geliĢtirir. Eğitim teknolojilerini daha etkili kullanmak için iĢbirliğine, iletiĢime ve yenilikçi pedagojik yaklaĢımlarla desteklenebilmeye ihtiyacı vardır (Webster ve Murphy, 2008: 1).
ĠĢte eğitim teknolojilerinin stratejik kullanımı için gerek BĠT dersinde olsun gerekse Bilgisayar programlarının anlatıldığı diğer ders, kurs vb. ortamlarda olsun LKS amaç, program, öğretimin odağı, planlama, öğretim yöntemleri, değerlendirme öğelerinin etkileĢimiyle birlikte her kademede kullanılabilir. Bu anlamda LKS‟ nin ne olduğunu ve özelliklerini iyi bilmek gerekir.
Genel olarak, öğretmenin istediğinde kendi ekranında öğrencilerin ekranlarındaki görüntüyü görebilmesine ve yine öğretmen istediğinde öğretmen ekranındaki görüntünün, öğrencilerin kendi ekranlarında görülmesini sağlayan yazılımlara Bilgisayar Laboratuvarı Kontrol (BLK) Yazılımları denilebilir. Bu tür yazılımlara örnek olarak Netop School, Netop Remote Control, NetSupport School, iTALC vb. yazılımlar gösterilebilir (Altun, KıĢla ve Çobanoğlu, 2009: 413). Laboratuvar Kontrol Yazılımları, örneğin Synchroneyes, NetSupport School, Lanschool ve diğerleri, grupların iĢbirlikçi çalıĢma ve hızlı sorgulama becerilerini geliĢtirir (Burkhardt, Macdonald ve Rathemache, 2010: 6). Laboratuvar Kontrol Yazılımları ya da Programları öğrenci ve öğretmen olmak üzere ayrı ayrı yazılımlar olarak bilgisayarlara kurulur. Bilgisayar laboratuvarında tüm bilgisayarlara ayrı ayrı yazılımların kurulmasıyla bilgisayarlar arasında iletiĢim sağlamak için derslerin uzaktan kontrol için ağ gereklidir (Thai, 2008: 78). Ağ kurulması ile birlikte hem öğrenci hem de öğretmen bilgisayarları arasında iletiĢim sağlayan ve Laboratuvar Kontrol Yazılımları ile oluĢturulan sisteme Laboratuvar Kontrol Sistemi (LKS) denir.
LKS, BT kaynaklarını en etkin biçimde kullanarak, bu kaynakları en kaliteli bir biçimde eğitime dönüĢtürebilmektedir. LKS kullanan öğretmen ve eğitmenler; tüm sınıfın, bir grubun ya da tek öğrencinin masaüstünü izleme, masaüstü ve dosya paylaĢımı, kiĢiselleĢtirilmiĢ testler yapma ve bu testleri anında değerlendirme, özellikle bire bir iletiĢim kurma olanaklarını kullanarak en az çaba ile hem sınıf denetimini sağlayabilmektedir hem de maksimum verimle öğrencilerine ulaĢarak konuların anlaĢıldığından emin olunabilmektedir.
Yapılandırmacı eğitim anlayıĢının içinde de yer aldığı gibi, öğrencilere belirli bilgileri yapılandırmaları için öğretmen istediği bilgisayarda uygulamayı açarak istediği bilgisayarda bulunan öğrenciye öğrendiklerini gösterme ve öğrendikleri üzerinden yeni bilgiler üretme fırsatı verebilmektedir. Öğrencilere gerek kendi bilgisayarından gerekse öğretmen bilgisayarı üzerinden öğretmene ve diğer arkadaĢlarına yaptıklarını gösterme, anlatma fırsatı da verilmektedir. Öğrenciler takıldıkları noktada öğretmen bilgisayarına soru gönderebilir ve öğretmen de kendi bilgisayarından öğrencilerin sorularını cevaplamakla kalmayıp, öğrenci bilgisayarı üzerinden gösterebilir. Bu bağlamda yapılandırmacı yaklaĢımda gerekli olan birebir etkileĢim kolaylıkla sağlanabilir.
Ayrıca bu sistem öğretmen ve öğrencilere Ģu olanakları sunar (Thai, 2008: 78) :
1. Bilgisayar laboratuvarında derslerin uzaktan kontrol için ağa ihtiyaç vardır.
LKS kurularak, hem ağ kurulmuĢ olur hem de öğrencilere problem çözme becerileri kazandırmak için grafiklerle ve el yazısı açıklamalarla gösterim yapılabilir.
2. Öğrencilerin derse ilgisini ve birbirleriyle etkileĢimini artırmayı sağlar.
3. Öğrencilerin multimedya notlarını kiĢiselleĢtirerek ve öğretmen –
arkadaĢlarıyla çözüm önerilerini paylaĢmalarına platform oluĢturarak öğrencileri daha zengin üretime yönlendirmeyi sağlar.
4. Öğretmenlerin öğrenci davranıĢlarını ve öğrencilerin öğrenme stillerini daha
Bu olanaklara ek olarak Altun, KıĢla ve Çobanoğlu (2009: 413-414) Bilgisayar Laboratuvar Kontrol yazılımlarının sağladığı yararları Ģöyle sıralamıĢlardır:
Öğretmenin kendi bilgisayarında yaptığı uygulamayı, sınıftaki her öğrenci kendi ekranında izleyebilmektedir. Projeksiyon cihazı kullanılan sınıflarda yaĢanan, arkada oturan öğrencilerin tahtayı görme problemleri yaĢanmamakta ve sınıfın karartılması gibi bir gereksinim oluĢmamaktadır. Her öğrenci dersi izleyebilme bakımından eĢit Ģansa sahip olmaktadır.
Öğrencilerin kendi bilgisayarlarında yaptıkları uygulamalar, öğretmen tarafından öğretmen bilgisayarından izlenebilmektedir. Böylece öğretmen, sınıftaki her bir öğrencinin çalıĢmasını, performansını takip etme olanağına eriĢmektedir. Ayrıca öğretmen öğrenme güçlüğü yaĢayan öğrencileri daha erken farkedebilme Ģansını yakalayacaktır.
Öğrencilerin uygulamalardaki zorlandıkları anlarda öğretmen, kendi bilgisayarındaki klavye ve fareyi kullanarak istediği öğrenci bilgisayarını kontrol edebilir, öğrencinin uygulamayı yapmasına yardımcı olabilir.
Öğretmen, istediği durumlarda sınıfta belirli bir öğrencinin, öğrencilerin ya da tüm sınıfın, ekranlarını, klavyelerini ve farelerini kilitleyerek dikkatleri kendi üstünde toplayabilir.
Öğretmen, izlediği öğrenci bilgisayarlarına sesli veya yazılı mesajlar gönderebilir. Böylece öğretmen aynı fiziki sınıfla birlikte bulunmadığı öğrencilere de destek verme Ģansına sahip olabilmektedir. Ayrıca, öğretmen öğrenciler arasında sohbet ortamları açıp, öğrencilerin kendi aralarında tartıĢmalarını sağlayabilir.
Öğretmen BLK yazılımının sunduğu test ortamını kullanarak, test sınavları düzenleyerek aynı anda sonuçları görebilmektedir.
Öğretmen BLK yazılımının sunduğu olanak ile öğrencilerin internet aktivitelerini izleme, sınırlandırma gibi yetkilere sahip olabilmektedir.
Bilgisayar laboratuvarlarında sınıf yönetimi konusunda LKS öğretmene oldukça yardımcı olmaktadır. Bu sistemler, öğretmene sınıfın ya da okulun yönetimini baĢarmada, belirli görevler yüklemede yardımcı olur. Sistem sınıf rolleri, öğrenci bilgisi ve sınıf raporu alma gibi görevler de yükleyebilir. Yazılım, tüm sınıfa ve okula bir ağ vasıtasıyla öğrenci bilgisini takip etmek ve öğrenciyi platforma dahil etmek için alternatif seçenekler sunar ( Duffy, J.L., McDonald, J.B. & Mizell, 2005: 157).
( Bu resim, http://netop.com.tr/download/NetopSchool5.0_brosur_TR.pdf adresinden alınarak uyarlanmıĢtır.)
Vural (2004:256), öğretmenin bilgisayar ekranının tüm sınıf tarafından görünmesi iyi olacağını belirtmiĢtir. Öğrencinin öğretmeni kolayca görebildiğinden emin olmak; Öğretmenin sınıf içinde öğrenciye etkili bir biçimde rehberlik etmesi, sınıf içi yönetim becerisi ile ilintilidir. Öğretmenin sınıfı yöneltme baĢarısı aynı anda bütün öğrencilerin görme yeterliliğine bağlıdır. Bunun için, öğretimsel alanlar, öğretmen masası ile öğrenci masaları ve bütün öğrencilerin çalıĢtıkları alanlar arasında açık görme hattı olmalıdır (Celep, 2004: 27). Yukarıdaki resimde de görüldüğü gibi, öğretmen kendi ekranını projeksiyonla yansıtmak yerine, öğrencilerin kendi bilgisayarları üzerinden görüntüyü paylaĢmaktadır. Öğrenciler, projeksiyonla yansıtılan görüntüyü
uzaktan görmekte ya da kalabalık laboratuvar ortamlarında görmekte zorluk çekerken LKS ile birlikte kendi bilgisayar ekranlarına yansıtıldığı için daha rahat bir Ģekilde görebilir ve derse katılabilir. Bu Ģekilde laboratuvar ortamında projeksiyonun yansıtıldığı alana yakın oturmak gibi bir dert olmuyor.
( Bu resim, http://netop.com.tr/download/NetopSchool5.0_brosur_TR.pdf adresinden alınarak uyarlanmıĢtır.)
Eğitim sürecinde öğrenciler birbirleriyle, çevreleriyle ve öğretmenlerle sosyal ve psikolojik etkileĢimleri sonucu pek çok davranıĢ ve tutum kazanırlar (Erden, 1998: 3). Yeni programda “ kendini ifade eden, iletiĢim kuran, iĢbirliği yapan, giriĢimci ve sorun çözen, bilimsel düĢünen, anlayan, araĢtıran, inceleyen, eleĢtiren, sorgulayan ve yorumlayan, BĠT‟i kullanan, bilgi üreten ve geleceğine yön veren” bireyler yetiĢtirmek amaçlanmıĢtır (MEB, 2005). Bu anlamda LKS ile öğrencilere liderlik rolü vererek hem derse dikkat çekilmesi sağlanabilir, hem disiplin sağlanabilir. Yani eĢ zamanda öğrencinin yaptıkları diğer geri kalan tüm bilgisayarlarda aynen projeksiyonda gözüküyormuĢ gibi gözükür. Daha da önemlisi öğrencilerin öğretilen ya da öğretilecek olan konuyu bilip bilmediği ölçülebilir. Test yapmak yerine öğretim ortamında daha kısa sürede dönüt alınabilir. Aynı zamanda akranlar arasında etkileĢim daha kolay bir Ģekilde sağlanabilir ve ders daha zevkli bir hale dönüĢebilir.
Teknolojinin etkileri ve teknoloji ile etkiler örneğinde olduğu gibi, asıl vurgu Bilgisayar Destekli iĢbirlikli öğrenme değil, bilgisayar destekli Ġşbirlikli Öğrenme
üzerine yapılmalıdır. (Atıcı ve Gürol, 2002). Bu anlamda LKS‟nin bu özelliği öğrenciler iĢbirlikli öğrenme ortamında bulunmuĢ olurlar ve birbirlerini yönlendirirler.
( Bu resim, http://netop.com.tr/download/NetopSchool5.0_brosur_TR.pdf adresinden alınarak uyarlanmıĢtır.)
LKS, tüm bilgisayarları ve bilgisayardaki iĢlemleri yönetir (Jelemenská, Koine ve Čičák, 2010). NetSupport School, öğrenme sürecini iyileĢtirmek, kullanıcılara bilgisayar ekranlarını izleme ve kontrol etme izni vermek için tasarlanmıĢtır (Hope, 2010: 233). KiĢi sayısı yönünden fazla öğrencinin bulunduğu laboratuvar ortamlarında öğrencilerin yanına gidip tek tek ilgilenmek zordur ve zaman alıcıdır. LKS ile tasarlanmıĢ ortamda öğretmen, öğrenci bilgisayarlarına girerek yapamadıkları hususlarda kendi bilgisayarı baĢından öğrenciye yardımcı olabilmektedir. LKS‟nin sohbet ve mesaj özellikleri de bulunmaktadır. Öğretmen ve öğrenciler birbirleriyle yazılı olarak mesajlaĢabilirler ya da sohbet edebilirler. Sorunlarının çözümlerini yazıĢarak da bulabilirler. Fakat bilgisayardaki programlar gösterilecek uygulamalar içerdiği için öğretmenin öğrenci bilgisayarlarına ya da öğrencilerin birbirlerinin bilgisayarlarına girerek göstermesi daha kolay ve anlaĢılır olacaktır.
ġekil 5-LKS ile Öğretmenin Öğrenci Bilgisayarına Girerek Öğrenciye Bir ĠĢlemin Nasıl Yapıldığını Göstererek Yardımcı Olması
( Bu resim, http://netop.com.tr/download/NetopSchool5.0_brosur_TR.pdf adresinden alınarak uyarlanmıĢtır.)
LKS, örneğin NetSupport, öğretmene merkezi bir bilgisayar üzerinden öğrencilerin sınıf aktivitelerini izleme izni verir. Sistem, iletiĢimde kolaylık sağlar ve maliyeti ucuzdur ( Smaldino, Lowther ve Russell, 2008: 343).
Bir öğrenme yaĢantısı planlarken bir yandan daha çok sayıda hedefe hizmet edecek öte yandan da istenmedik yan ürünlerden arınık olacak biçimde planlanmaya çalıĢılmalıdır (Ertürk, 1982: 93). LKS ile öğretmen öğrencinin yaptığı yanlıĢ iĢlemleri görerek anında müdahale edilebilir. Bu Ģekilde yanlıĢ öğrenmeler vakit kaybetmeden düzeltilebilir.
( Bu resim, http://netop.com.tr/download/NetopSchool5.0_brosur_TR.pdf adresinden alınarak uyarlanmıĢtır.)
Ders sırasında, öğrenciler tarafından yapılan çalıĢmaların sistemsiz izlenmesi pek çok disiplin sorunu yaratmaktadır. Bu nedenle bazı öğretmenler sınıfta öğrenciden çalıĢma istemekten çok kendilerinin dersi iĢlemesini tercih ederler. Oysa alınabilecek birkaç küçük önlem sonucunda öğrenci çalıĢmalarına yer vermenin hiçte o kadar korkulacak bir Ģey olmadığı ve öğrencilerin bu tür etkinliklerden çok hoĢlandıkları görülecektir (Küçükahmet, 2008: 197).
ĠĢte bu anlamda disiplin sorunlarıyla ilgili olarak LKS ile istenmeyen programlara ya da istenen programların dıĢındaki programlara girilmesi engellenebilir. Böylelikle sınıfta disiplin sağlanır.
ġekil 7- LKS ile Öğretmenin Öğrencilerin Girmeleri Ġstenmeyen Uygulamalara Girmelerini Engellemesi
ġekil 8- LKS ile Öğretmenin Öğrencilerle Hızlı ve Kolay Bir ġekilde Dosya PaylaĢımı
( Bu resim, http://netop.com.tr/download/NetopSchool5.0_brosur_TR.pdf adresinden alınarak uyarlanmıĢtır.)
Öğrencilere bir dosyayı ya da programı depolama cihazları (flashdisk, CD, DVD vb.) ile dağıtmak zaman alıcıdır. Öğretmen LKS‟yi kullanarak dosyaları hızlı bir Ģekilde hiçbir cihaza gerek kalmadan öğrencilerin bilgisayarına atabilir. Aynı zamanda öğrenci bilgisayarlarından öğrencilerin dosyalarını alabilir. Böylelikle öğretmen kendi bilgisayarında ya da öğrenci bilgisayarlarında verileri depolama alanı oluĢturabilir.
Farklı sınıflardaki öğrencilerin aynı anda ortak bir programı takip etmeleri ve çevrimiçi sınav olabilmeleri amacıyla BT öğretmeni okulda var olan internet ağına tüm sınıfları dâhil eder ve NetOp School isimli programla merkezi bir bilgisayardan tüm sınıf bilgisayarlarının kontrolünü sağlar (Balkı ve Saban, 2009: 776). LKS her ne kadar sadece öğrencilerin belirli sitelere girmelerini, ders sürecinde oyun oynamalarını vs. engellemek için sınıf yönetimi amaçlı kullanılsa da öğrenci - öğrenci ve öğretmen- öğrenci etkileĢimi ve programın beyaz tahta uygulaması, sınav uygulaması gibi birçok özelliği olduğundan baĢarıya da etkisi olabilir. Aynı zamanda öğrencilerin de öğrenme- öğretme sürecinde tutumlarını da etkileyebilir.