Yurtdışı Çalışmalar

Smith, Bateman ve Organ (1983) ÖVD ile ilgili yaptıkları ilk çalışmalarda, iş tatminin ÖVD’yi açıklamakta en önemli faktör olduğunu belirtmişlerdir. Bu araştırmalardan 17 yıl sonra Organ yaptığı çalışmada iş tatmininin hala ÖVD’yi anlamada önemli bir faktör olmaya devam ettiğini söylemiştir (Çıtak, 2010:93).

Williams ve Anderson (1991) çalışmalarında; ABD’de çeşitli şirketlerde tam zamanlı olarak çalışan işgörenlerin katılımı ile anketler yapılmıştır. Anketlerin performans ile ilgili kısımları bir grup katılımcının yöneticileri tarafından doldurulmuş, diğer anketler katılımcıların kendileri tarafından doldurulmuş ve iki grup tarafından doldurulan anketlerden elde edilen veriler arasında fark olmadığı görülmüştür. Örgütsel vatandaşlık davranışlarının örgüt ve birey açısından iki biçimde ele alarak yapılan bu çalışmada; duygusal tatmin ile vatandaşlık davranışları arasında herhangi bir ilişki elde edilemezken; bilişsel tatmin ile vatandaşlık davranışları arasında anlamlı ilişkilerin olduğu ortaya konulmaktadır.

Organ ve Ryan (1995) 55 çalışmayı ihtiva eden meta analiz çalışmalarında, ÖVD’nin başlıca öncülleri, iş tatmini, algılanan örgütsel adalet, örgütsel bağlılık ve lider desteği olarak belirtilmiştir. Organ ve Ryan bu araştırmalarında, iş tatminin örgütsel vatandaşlık davranışı ile bir ilişkisi olmadığını savunan araştırmacıların aksine iş tatminin, örgütsel adalete göre örgütsel vatandaşlık davranışının özgecilik boyutunun daha iyi bir öncülü olduğunu (predictors) belirtmiştir.

Murphy ve arkadaşlarının (2002) çalışmalarında, iş tatmini ve ÖVD arasındaki ilişkiyi incelemeyi amaçlamışlardır. Human-service alanında çalışmakta olan 41 kişinin katılımı ile yapılan araştırmanın sonucuna göre; iş tatmini ile ÖVD arasında anlamlı ve pozitif bir ilişki olduğunu belirtmişlerdir.

Tood’un (2003) doktora çalışmasında, görev değişkenleri seçiminin ve pozitif ruh halinin örgütsel vatandaşlık davranışı üzerindeki etkilerinin incelenmesi amaçlanmıştır.364 kişinin katıldığı araştırma sonucunda; görev bağımsızlığı ve doğal tatmin edici görevlerin iş tatminini etkilediği, iş tatmini ve öz-etkinliğin de ÖVD’yi etkilediği; pozitif ruh halinin ise ÖVD’yi etkilemediği belirlenmiştir.

Gonzalez ve Garazo’nun (2006) çalışmalarında, örgütsel hizmet odaklılığın iş tatmini ve örgütsel vatandaşlık davranışı üzerindeki etkisinin incelenmesi

amaçlanmıştır. Çalışmada ÖVD boyutları olarak Graham’ın örgüte itaat ve örgütsel sadakat boyutlarını ele almışlardır. Çalışma sonunda iş tatmini ve ÖVD arasında anlamlı bir ilişkinin bulunduğunu, tatmin olmuş işgörenin motivasyonunun yüksek olacağını ve buna bağlı olarak da ÖVD’nın artacağını söylemişlerdir. Yapılan çalışmada en büyük ilişki iş tatmini ve örgütsel sadakat arasında çıkmıştır.

Đllies ve arkadaşlarının (2006) çalışmalarında, eğitim, bilgi teknolojileri ve yönetim alanında çalışan 66 kişinin katılımı ile yapılan araştırmanın sonucunda; iş tatmini ile ÖVD arasında pozitif bir sebep sonuç ilişkisi tespit edilmiştir.

Booysen’in (2008) yüksek lisans çalışmasında, iş tatmini ve örgütsel vatandaşlık davranışının oluşmasına neden olan faktörlerin incelenmesi amaçlanmıştır. Güney Afrika Cumhuriyeti’nin Western Çape bölgesinde faaliyet gösteren perakende şirketlerinde çalışan 133 işgörenin katlığı araştırmanın sonuçlarına göre; iş tatmini ve boyutları ile örgütsel vatandaşlık davranışı arasında ve örgütsel vatandaşlık davranışının boyutları ile iş tatmini arasında anlamlı bir ilişkinin bulunduğu belirlenmiştir.

Foote ve Tang (2008) çalışmalarında, iş tatmini ve örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlanmıştır. 242 kişinin katıldığı araştırmanın sonucuna göre; iş tatmini ve ÖVD arasında güçlü bir ilişki bulunduğu, örgütsel bağlılıkla örgütsel vatandaşlık davranışı arasında da güçlü bir ilişkinin bulunduğu, iş tatmini ile örgütsel vatandaşlık arasındaki ilişkinin örgütsel bağlılık ile dengelendiği belirlenmiştir. Araştırmacılara göre örgütsel bağlılık ne kadar yüksekse ÖVD ile iş tatmini arasındaki ilişki de o kadar güçlü olacaktır.

Fassina ve arkadaşları’nın (2008) çalışmalarında, iş tatmini ile ÖVD beş boyutunun da güçlü bir ilişkisi olduğu sonucuna varmışlardır.

Liz Dickinson’ın (2009) yüksek lisans çalışmasında, iş tatmini, yöneticilerle ilişkiler, hak beklentileri, örgütsel bağlılık, iş stresi, işyeri dışındaki stres gibi çeşitli çalışan tutum ve davranışların örgütsel vatandaşlık davranışına olan etkilerinin incelenmesi amaçlanmıştır. A.B.D’nin orta batı bölümünde faaliyet gösteren bir bankada çalışan 269 çalışanın katıldığı araştırmanın sonucunda; yöneticilerle ilişkiler, örgütsel bağlılık, iş stresi ile örgütsel vatandaşlık davranışları arasında pozitif anlamlı bir ilişkinin bulunduğu; ancak, iş tatmini, hak beklentileri, işyeri stresi ile örgütsel vatandaşlık davranışları arasında pozitif anlamlı bir ilişkinin bulunmadığı belirlenmiştir.

Tsai ve Wu’nun (2010) çalışmalarında, iş tatmini, ÖVD ve işten ayrılma niyeti arasındaki ilişkinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Taiwan’daki bir tıp merkezi, üç bölge hastanesi ve yedi ilçe hastanesinde görev yapan 237 hastae çalışanının katıldığı araştırmanın sonucunda; iş tatmini ile ÖVD arasında pozitif anlamlı bir ilişkinin bulunduğu, iş tatmim ile işten ayrılma niyeti ile arasında negatif anlamlı bir ilişkinin bulunduğu belirlenmiştir.

Nadiri ve Tanova’nın (2010) çalışmalarında, K.KT.C’deki otellerde çalışan personelin örgütsel adalet algıları ile çeşitli iş bağlantılı değişkenler arasındaki ilişkilerin incelenmesi amaçlanmıştır. 208 otel çalışanı ve yöneticilerinin katıldığı araştırmanın sonucuna göre; iş tatmini ile örgütsel vatandaşlık davranışlarının ilişkili olduğu, örgütsel adaletin ise iş tatmini ve örgütsel vatandaşlık davranışları üzerinde güçlü bir etkiye sahip olduğu belirlenmiştir.

Mishra ve arkadaşlarının (2010) çalışmalarında, iş tatmini ve örgütsel katılımın örgütsel vatandaşlık davranışı üzerindeki etkilerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Hindistan’ın Allahabad kentindeki işletmelerde çalışmakta olan 60 orta-düzey yöneticinin katılımı ile ile yapılan araştırmanın sonucuna göre; iş tatmini ve örgütsel katılımın örgütsel vatandaşlık davranışı ile pozitif yönde anlamlı düzeyde ilişkili oldukları, iş tatmini ve örgütsel katılımın örgütsel vatandaşlık davranışı üzerinde pozitif yönde etkileri olduğu, çalışanların yaşlarının örgütsel vatandaşlık davranışı ile anlamlı bir ilişkisinin bulunmadığı belirlenmiştir.

Zeinabadi’nin (2010) çalışmasında, öğretmenlerin iş tatmini, örgütsel vatandaşlık davranışları ve örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlanmıştır. 652 öğretmenin katıldığı araştırmanın sonucuna göre, iş tatmininin, örgütsel vatandaşlık davranışını direkt olarak etkileyen en baskın değişken olduğu belirlenmiştir.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

ÖRGÜTSEL VATANADAŞLIK DAVRANIŞI VE ĐŞ TATMĐNĐ ARASINDAKĐ ĐLĐŞKĐNĐN BELĐRLENMESĐNE YÖNELĐK BĐR ARAŞTIRMA

Çalışmamızın ilk üç bölümünde örgütsel vatandaşlık davranışı ve iş tatmini kavramları ve kuramları, örgütsel vatandaşlık davranışı ve iş tatmininin çalışanlar ve örgütler üzerine etkileri, vatandaşlık davranış ile iş tatmini ilişkisi, örgütsel vatandaşlık davranışı ve iş tatmini ile ilgili olarak yapılmış yurtiçi ve yurtdışı çalışmalar incelenmiştir.

Çalışmanın bundan sonraki bölümlerinde örgütsel vatandaşlık davranışı ve iş tatmini arasındaki ilişkiyi belirlemek amacı ile Konya Emniyet Teşkilatı’na yönelik olarak yapmış olduğumuz bir araştırma ve bu araştırmanın sonuçları ortaya konulmaktadır. Bu bağlamda çalışmamızın dördüncü bölümünde araştırmanın amacı, önemi, araştırma soruları örneklem, karşılaşılan sınırlılıklar açıklanmakta ve araştırmanın uygulama alanı hakkında bilgi verilmektedir.