Yerel Basında İşlenen Konular

Yerel basında işlenen konular nitelik açısından yaygın basından farklılık göstermemektedir. Yani politika, adliye, spor, magazin, sağlık, kültür ve sanat gibi konular yerel basın tarafından da işlenmektedir. Ancak işlenen konu bağlamında yerel ve yaygın basın arasındaki tek fark haber konu ve olaylarının meydana geldiği yerdir. Yaygın basın başta İstanbul ve Ankara olmak üzere tüm haber konu ve olaylarını sayfalarına taşırken, yerel basın yayın yaptığı yer başta ve ağırlıklı olmak üzere ülke genelindeki konu ve olayları haber olarak işlemektedir.

Shomemaker ve Reese ise, haber içeriklerini ve kaçınılmaz olarak haber konularını etkileyen unsurları beş ayrı maddede sınıflandırmıştır.

Medya çalışanlarından kaynaklanan etkiler
Çalışma düzeninden kaynaklanan etkiler
Kurumsal amaçlardan kaynaklanan etkiler
Kurum dışından gelen etkiler

İdeolojik eğilimlerin etkileri87

Yaygın ve yerel basının işledikleri haber konu ve olayları arasındaki bu niteliksel benzerliğe karşın yerel basın, her zaman konu ve buna bağlı olarak haber sıkıntısı içinde olmuştur. Yerel basında yaşanan bu konu ve haber sıkıntısı, konusu ve türü her ne olursa olsun yapılan veya yapılacak tüm haberlerin gazete sütunlarında yer alacağı veya alması gerektiği gibi yanlış düşünce ve uygulamalara yol açmıştır.

Yüksel ve Gürcan, yerel haber kaynaklarını şu başlıklar altında toplamıştır: “Valilik, belediye başkanlıkları, üniversiteler, il genel meclisi, belediye meclisleri, kamu kurumları

müdürlükleri, emniyet, adliye, siyasi partilerin il örgütleri, sendika temsilcileri, oda, dernek ve birliklerin temsilcilikleri, sanat ve eğlence merkezleri, eğitim kurumları, sivil toplum örgütleri, dernek ve vakıflar, hastaneler, sebze ve balık halleri ve ziraat borsaları, muhtarlıklar vb.”88. Yüksel ve Gürcan’ın haber kaynakları listesi, aynı zamanda yerel basının haber konuları olarak da kabul edilebilir.

Haber konuları ve olayları bağlamında Konya yerel basınının politika, şehir idarecileri ve idaresi, çevre, meteoroloji, polis-adliye, tarım, ekonomi, hayvancılık, bilim, sağlık, sosyal ve kültürel etkinlikler, din zaman zaman ülke gündemi gibi konuları ağırlıklı olarak haberleştirdiği söylenebilir.

Habercilik yapan tüm kitle iletişim araçlarının olduğu gibi yerel basının adı tam olarak konmasa da, tam olarak tanımlanmamış olsa da kendilerine göre bir yayın politikası vardır ve olmak zorundadır. Bu yayın politikası haberlerin konularının seçiminde ve sonrasında haberin hangi sayfadan ne kadar gireceğini doğrudan etkilemektedir. Yerel gazetelerin tamamı siyasi içeriklere yer vermiş olması nedeni ile ne yazık ki kendi görüşlerini de habere yansıtmaktadırlar.

Geleneksel gazetecilik öğretisinde haber ve yorumun farklı iki gazetecilik ürünü olduğu sürekli vurgulanmaktadır. Yine bu öğretide haber; “nesnel verilerden oluşan bir bilgilendirme” olarak tanımlanırken, yorum; “yazan kişinin veya yazılan kitle iletişim aracının görüşlerini içeren değerlendirme” olarak ifade edilmektedir. Birbirinden farklı bu iki ürünün birbiri ile karıştırılmaması gerekliliği, hele hele haberde kesinlikle yorum verilmemesi zorunluluğu dile getirilen bir diğer mesleki koddur.

Kuramsal yaklaşım, haberin yorumsuz olarak verilmesi gerekliliğini vurgularken, siyasi ve ideolojik konularda gazete haberlerinde örtülü, gizlenmeye, saklanmaya çalışılan yorumlar olduğu uygulamada göze çarpmaktadır. Bu durum yerel basın örneğinde çok daha net ve somut bir biçimde gözlemlenmektedir.

Yerel bir gazetenin yöneticileri ile şehrin mülki veya yerel yöneticileri arasındaki ilişkiler bu bağlamda güzel bir örnektir. Kişiler ve kurumlar arasında kurumsallaşmış olarak tanımlanabilecek ilişkiler bulunabilir. Bu ilişkiler çok sıkı dostluk veya düzelmez, onarılmaz çatışma, hatta düşmanlık biçiminde olabilir. Her iki durumda da gazete ve gazetenin ürünleri devreye sokulabilir. Siyasi destek veya tanıtım amaçlı haberler

müttefikler için devreye sokulabilir. İlişkilerin kötü olduğu durumlarda ise ya olumsuz yönleri, icraat veya tasarrufları ön plana çıkaran haberler yapılır ya da olumlu veya olumsuz olması gözardı edilerek hiçbir haber yapılmaz. Eleştirinin düzey ve dozunda işlevsellik, etik veya insaf gibi kriterlerin gözetilmesi ise beklenemez. Çünkü basın özgürdür ve eleştiri hakkı vardır. Basın tüm bunları halkı bilgilendirmek için yapmaktadır.

Erkan Yüksel’in McQuail’den aktardığına göre, medya kurumları sınırlamalar ve engellemeler altında çatışan istek ve beklentileri karşılamaya çalışmakta ve değişkenlerin güç ya da etki alanları da değişebilmektedir. Bu doğrultuda iç içe geçmiş halkalar biçimindeki şema, firma sahipleri, reklamcılar, kaynaklar ve okurlar, medya organizasyonun merkezinde olmak üzere; ikinci halkada sosyal ve politik kurumlar, yatırımcılar, baskı grupları ve hükümet tarafından çevrelenmiş durumdadır.89

Muharrem Varol, bu ilişkiyi biraz daha farklı yorumlamaktadır: “Yerel basın, tarafların çatışma nedenlerini duyurma, destek sağlama veya rakipleri yıpratma aracı olma yoluyla da olsa, kentlilerin daha büyük kısmının yerel siyasi süreçte olup bitenlerden haberdar olmalarını sağlayarak, onu az çok dolaylı şekilde etkilemelerine ve denetleyebilmelerine katkı yapmıştır.”90.

Her gazetenin habere konu olan olayları, kendi yayın politikasına göre yorumladığını ve okuyucuya aktardığını anlatan Türkiye Gazetesi Sorumlu Müdürlerinden Behçet Fakihoğlu, “Hep gösterilen bir örnektir bardağın yarısı dolu, yarısı boş. Şimdi burada işimize geliyorsa manşet atıyoruz, bardağın yarısı dolu diyoruz, başka bir gazetenin işine geliyorsa yarısı boş diye manşet atıyor. Okuyucuyu aldatıyoruz tabii, aslında ikisi de doğru. Ama burada biz yanıltıyoruz veya zaman zaman dünya basınından, yabancı basından alıntılar alıyoruz. Diyelim ki dünyaca tanınmış bir gazete Türk ekonomisini anlatıyor. Enflasyonu yüksektir, ihracatı azdır, ama diyor ki turizmde yüksek performans göstermiştir. Şimdi burada gazetelere bakalım. Bir tanesi hemen alıyor şu gazetede Türkiye turizminde büyük patlama. Bu şeyleri göremiyor. Hükümetimizin büyük başarısı, turizm şöyle gelişti, şöyle oldu. Başka bir gazete alıyor, işte Türkiye’de tehlike çanlarının çaldığını söylüyor veya gösteriyor. Enflasyonumuz bu kadar yüksekmiş, şuymuş, buymuş

89 _{Erkan Yüksel, “Basında POAŞ Özelleştirmesi Haberleri: Basın Meslek İlkeleri, Haberde Nesnellik İlkeleri Ve Haber}

İçeriklerini Etkileyen Unsurlar Bağlamında İçerik Analizine Dayalı Bir Değerlendirme” Selçuk İletişim, Cilt: 2, Sayı 2, Ocak 2002, s. 96.

90 _{Muharrem Varol, “Yerel Basın ve Yerel Düzeyde Siyaset”, Yıllık, Ankara Üniversitesi Basın-Yayın Yüksekokulu,}

o da turizmdeki olumlu gelişmeleri görmüyor. Hepimizin yaptığı sık sık da yaptığımız bir hatadır”91 _demektedir.