Teknik Personeli

Basında teknik personel adından da anlaşılacağı üzere işletmenin teknik işleriyle uğraşan kimselerdir. Yerel basının teknikle ilgili her bölümünde en az bir teknik eleman bulunmaktadır.

Teknik personel denildiğinde ilk akla gelen dizgi servisi çalışanlarıdır. Dizgici olarak da adlandırılan bu çalışanlar, bilgisayarın bu denli yoğun ve etkin bir biçimde kullanılmadığı dönemlerde daktiloda yazılmış olan haber, yorum gibi metinleri manyetik ortama geçirir, ardından da sayfa tasarımcısının belirlediği ölçüt ve ölçülere uygun başlık, sütun ve fotoğraf altı dizgisi yapardı. Bunlar daha sora pikajör denilen kişiler tarafından kesilerek yine sayfa tasarımcısının istekleri ve planları doğrultusunda sayfaya yerleştirilirdi. Ancak neredeyse tüm basın çalışanlarının bilgisayar öğrenmesi ve etkin bir biçimde kullanmaya başlaması ise dizgicilerin görev ve sorumluluk tanımlarında değişiklik olmuştur. Günümüzde, özellikle de yerel basında dizgiciler artık, bilgisayar ortamına, eşdeyişle manyetik ortama aktarılmış olan metin, fotoğraf, grafik gibi haber unsurlarını, mizanpaj kağıdında çizilen taslağa veya plana göre yine manyetik ortama aktaran kişi olarak tanımlanmaktadır.

Her ne kadar dizgici olarak adlandırılan kişilerin görev tanımı yukarıdaki gibi yapılmış olsa da, bu kişiler çoğu kez inisiyatif kullanmak durumda kalmaktadır. Tasarı kağıdında yer alan öğeler, varsayımlar doğrultusunda yerleştiril(e)memesi gibi durumlarda dizgiciler çoğu kez genel yayın yönetmeni, yazıişleri müdürü veya görsel yönetmene sormaksızın sayfa tasarımlarını yapmaktadır. Bu da dizgicilerin kimi niteliklere sahip olması gerektiği sonucunu doğurmaktadır.

Dizgiciler bilgisayar ile çalışmalarından ötürü öncelikle bir araç olarak bilgisayarı bilmek ve kullanabilmek durumundadır. Bilgisayarı donanım olarak bilmesi herhangi bir kişinin dizgici olması için yeterli değildir. O kişi aynı zamanda kimi yazılımları da bilmek ve kullanabilmek zorundadır. Örneğin Quark X Press, Aldus Free Hand, Corell Draw, Photoshop gibi programlar, Word, Excel gibi Office Programlarının dışında kendisini dizgici olarak tanımlayan herkesin bilmesi ve kullanabilmesi gereken yazılımlardır. Dizgicilerin taşıması gereken bir diğer nitelik ise haber toplama ve yazma nosyonuna sahip olmalarıdır. Haberi bilmeyen bir kişinin yaptığı veya uyguladığı haber tasarımlarının verimli olmasını beklemek hatalı olacaktır. Sayfa tasarımının ve uygulamasının teknik dışında estetik bir süreç olması, dizgicilerin teknik ve mesleki donanımlarının yanı sıra estetik yanlarının da bulunması gerektiğine işaret etmektedir.

Tüm bu sıralananlar ışığında Konya yerel basınında dizgi çalışanlarının nitelik olarak yeterli olduklarını söylemek güçtür. Konya yerel basınında görev yapan dizgicilerin çok fazla estetik kaygısı ve mesleğiyle ilgili profesyonel bilgisi bulunmamaktadır. Ortaya konulan çalışmalar tek düze ve düz bir mantıkla yapılmaktadır.

Bir haberin dizgi servisinde nasıl dizildiği ve dizgi aşamasında estetiğin gözardı edilmesi durumunda olabilecekleri Zaman Gazetesi Görsel Yönetmeni Görsel Şimşiroğlu, “…milimetrik kağıtlar diye tabir ettiğimiz kağıtlar üzerine, redaktörlerle birlikte sayfaların başına oturuyoruz, haberleri yerleştirmeye, daha doğrusu haberleri çizmeye başlıyoruz. Bu iki yolla uygulanıyor; Biricisi, sayfa sekreterleri bu kağıtlar üzerinde sayfalarını çiziyorlar, oluşturuyorlar, resimleri yerleştiriyorlar, gerekli olan spotları, resim altlarını çıkartıyorlar, üst başlık, alt başlık diye gidersek, bir hiyerarşi içinde çıkartıyorlar ve yerleştiriyorlar. Bunu, uygulaması için, diğer bir meslek grubu olan bilgisayarcılara veriyorlar ve o uygulamacılar da bunu uyguluyor. Gelişen bu teknoloji ile birlikte sayfa sekreteri, özellikle yeni jenerasyon, ikinci bir yol olarak bilgisayar başına oturuyor. Bizim kendi bünyemizde uyguladığımız yöntem bu. Sayfa sekreterleri bilgisayar başında birebir sayfaları bilgisayar ekranında, kullandığınız program çerçevesinde, sayfaları dizayn ediyorlar. Bu dizayn sırasında kullanmış olduğumuz unsurları ben çok detaya inmeden ön plana çıkartmak istiyorum. Çünkü yerel basının da gördüğüm kadarıyla büyük sorunu ve muhabir arkadaşların da büyük bir sorunu var burada. Özellikle fotoğraf ve karakter sorunları var. Şimdi siz haberi en güzel şekilde koşturup da haber yapmaya çalışıyorsunuz. Ancak bu haberin sunuş tarzı çok önemlidir. Kullanmış olduğunuz karakter, vermiş

olduğunuz resim, hepsi bir bütün oluşturur veya çıkarmış olduğunuz spot ile birlikte bir bütün oluşturur. Yani haberin çok güzel olması, sunuşunun kötü olması. Bu sefer haberin okuyucu için bir çekiciliği kalmıyor…”81 diye aktarmaktadır.

Dizgide çizimi gerçekleştirilen sayfalar, film çıktı makinesine gönderilir. Film çıktı makinesinden, filmin çıktısından, montajından ve pozlama aşamalarında montajcı sorumludur. Yerel basın, peş peşe yapılan ve bant üretim sistemi olan bu işlemler için ayrı ayrı elaman istihdamına gitmemektedir. Nadir de olsa kimi yerel gazetelerde montaj işini dizgi servisinin en uzman kişisi üstlenmektedir. Anlatılmaya çalışılan bu sistem teknolojik olanaklarına özenilen yaygın basınının üretim biçimi ve tekniğinin bir prototipidir. Kuşkusuz böylesi bir sistemi kurmak ve işletmek hiç de azımsanmayacak bir ekonomik güç gerektirmektedir. Öte yandan maddi ve teknik yetersizliklerden dolayı gazetelerin bir kısmının hâlen aydıngere ters çıkış alınarak üretildiği de bilinen bir diğer gerçektir.

Konya’da 2004 yılında tek bir gazete web ofset makine getirmiş, yalnız çok eski olan bu makineyi kullanacak hazır eleman olmadığı için uzun süre ciddi sıkıntılar yaşamıştır. Öte yandan bilindiği üzere ileri veya daha ileri teknoloji daha çok sayıda üretim için, birim başına maliyetleri düşürmesi için tercih edilmektedir. Konya’ya gele ilk web ofset makine, yukarıda verilen tercih nedenlerinin hiçbirini gerçekleştirememiştir. Bu makine, gazetenin tirajının 2-3 katı kadar deneme baskısı yapmakta ve gazeteye ek maliyet getirmektedir.

Diğer 6 gazete ise standart ofset makinelerinde baskı yapmakta, bir veya iki kişiden oluşan baskı ekibi bulunmaktadır. Baskı sonrasında gazete kırımını ise baskı makinesine bağlı bir aparat veya bir başka makine değil kırımcılar tarafından gerçekleştirmektedir.

Gazetelerin tamamı, dizgi ve sayfa tasarımı süreçlerinde bilgisayar kullandığı için, fotoğrafları dia veya geleneksel fotoğraf teknolojisi ile üretmek maliyeti ve zaman kullanımını artırmaktadır. Her ne kadar çok daha kaliteli sonuç verse de bu teknolojiyi kullanmayan yerel basın, dijital fotoğraf makinesi kullanmayı tercih etmektedir. Bu da fotoğraf banyosunu gerçekleştirecek eleman istihdamını gereksiz kılmaktadır. Öte yanda bu uygulamaya geçilmeden önce de zaten muhabirler kendi filmlerini kendileri banyo etmek zorunda kalmışlardır. Bu durumda asıl sorumluluk alanı içerik ile sınırlı olması gereken personelin zaman, enerji ve konsantrasyon kaybına uğraması ve sonuçta ürünün nitelik kaybına uğramasına yol açmıştır.

Teknolojinin ileri ürünlerine sahip olmak ve kullanmak, basın için son derece önemli olan zaman tasarrufu sağlamaktadır. Teknolojinin sağladığı kolaylıklarla ilgili olarak Çebi, “…şimdi şu bulunduğumuz yerde digital bir fotoğraf makinemiz ve bir cep telefonumuz varsa, İstanbul merkezine bir fotoğrafı anında geçebilirsiniz. Yani bu bir dakikalık veya yarım dakikalık bir şey”82 şeklinde konuşmaktadır.

Yerel basın, kendine ait internet sayfalarını ise dizgi servisinde bulunan ve web tasarımını bilen ve genellikle de bilmeyip anlayan dizgicilerine yaptırmaktadır. İnternet haberciliğinin belirleyici ve üstün yönü olan sayfa güncellemeleri ise öğleye doğru yapılmaktadır.

Reklam ve ilan sayfalarının dizgisi için bazı gazeteler ayrıca elaman istihdamına giderken, bazı gazeteler haberde kullandığı dizgi elemanlarından yararlanmaktadır. Gazetenin görselliğinden sorumlu olması gereken personelin reklam dizgi ve tasarımından da sorumlu tutulması bu sıkışıklık ve yoğun çalışma ortamı iş verimini oldukça düşürmektedir.

Görüldüğü üzere yerel basının teknik elemanları da yazıişleri kadrosu gibi çok fazla uzmanlaşmamış, birden fazla işten sorumlu tutulan kişilerden oluşmaktadır.