Yapılandırmacı Öğrenme Yaklaşımının Temel İlkeler

Öğrenenlerin bilgiyi nasıl öğrendiklerine ilişkin bir kuram olarak gelişmeye başlayan yapılandırmacılık, zaman içerisinde öğrenenlerin bilgiyi zihinlerinde nasıl yapılandırdıklarına ilişkin bir yaklaşımı halini almıştır (Perkins, 1999). Bu anlamda, yapılandırmacılığın en önemli özelliğinin öğrenenin bilgiyi oluşturmasına, yorumlamasına, geliştirmesine, dolayısıyla yapılandırmasına olanak sağlaması olduğu söylenebilir. Bu açıdan yapılandırmacılığın, zihinsel yapılandırmanın bir sonucu olarak biliş temelli bir öğrenme yaklaşımı olduğu savunulabilir (Brooks ve Brooks, 1999).

Geleneksel yöntemde öğretmen, öğrenenlere bilgi verebilir veya öğrenenler bilgiyi kitaplardan veya medyadan elde edebilirler. Ancak, yapılandırmacılıkta bilgiyi almanın ve duymanın bilgiyi zihinsel olarak yapılandırma ile eş anlamlı olmadığı ifade edilebilir. Zira öğrenen, yeni bir bilgi ile karşılaştığında, dünyayı tanımlama ve açıklama için önceden oluşturmuş olduğu kuralları kullanmakta veya algıladığı bilgiyi daha iyi açıklayabilmek için yeni kurallar oluşturmaktadır (Brooks ve Brooks, 1999). Bu bağlamda, yapılandırmacı öğrenmenin temel fikrinin öğrenenlerin önbilgilerini yeni bilginin yorumlanmasını etkilediği ve bilginin özgün problemleri çözme sonucunda yapılandırıldığı belirtilebilir (Windschilt, 2000). Sonuçta, yapılandırmacılığın temel varsayımının öğrenenlerin yeni düşünceler veya olaylarla eski bilgileri arasında anlamlı bağlar kurması sonucunda bilgiyi yaratmaları olduğu söylenebilir (Ülgen, 2001). Bu düşüncelerden hareketle, yapılandırmacı öğrenme yaklaşımına ilişkin olarak bazı temel ilkelerin çeşitli araştırmacılar tarafından ortaya konulduğu görülmektedir. Ortaya konulan bu temel ilkeler genel olarak dikkate alınarak değerlendirildiğinde, bu ilkelerin birbirleriyle paralellik gösterdiği ve yapılandırmacılığın temel varsayımlarını desteklediği anlaşılmaktadır.

Marlowe ve Page (1998), yapılandırmacı öğrenme yaklaşımının içerisinde barındırdığını düşündükleri bazı temel ilkeleri ortaya koymuşlardır. Marlowe ve Page’e (1998) göre yapılandırmacı öğrenmede; i. bilgiyi araştırma, yorumlama ve analiz etme, ii. bilgiyi ve düşünme sürecini geliştirme, yeni fikir ve kavramların oluşturulması ile anlamlı geliştirme, iii. geçmişteki yaşantılarla yeni yaşantıları

42 bütünleştirme ilkeleri temel alınmaktadır. Diğer yandan, Brooks ve Brooks da (1999) yapılandırmacı öğrenme yaklaşımının içerisinde barındırdığını düşündükleri bazı temel ilkeler ileri sürmüşlerdir. Bu anlamda Marlowe ve Page’e (1998) benzer ve paralel görüşleriyle dikkat çeken Brooks ve Brooks’a (1999) göre, yapılandırmacı öğrenme yaklaşımında temel oynayan ilkeler ise; i. öğrenenlere yönelik açık problemler oluşturma, ii. öğrenmeyi temel kavramlar etrafında yapılandırma, dolayısıyla özü arama, iii. öğrenenlerin görüşlerini açığa çıkarma ve bu görüşlere değer verme, iv. öğretim programını öğrenenlerin tahminlerine ya da görüşlerine uygun bir biçimde uyarlama, v. öğrenenlerin öğrenmelerini öğretme-öğrenme süreci bağlamında sürekli değerlendirme şeklindedir.

Şimşek (2004) ise yapılandırmacı öğrenme yaklaşımının temel ilkelerini; i. öğrenme ya tamamen veya sosyal bir ortamda gerçekleşen bireysel bir süreçtir, ii. öğrenme, doğrusal veya hiyerarşik bir süreç değildir, iii. bilginin yapılandırılmasında önbilgiler, inançlar, önyargılar ve dünya görüşü gibi unsurlar etkili olmaktan daha ziyade belirleyicidir, iv. sosyal boyutu ile öğrenme bir uzlaşma sürecidir, v. bağlam önemlidir, öğrenme mutlaka bir bağlam içerisinde gerçekleşmelidir, vi. öğrenmede güncellik ve yaşamla ilgili olma önemlidir, vii. öğrenmede çok boyutlu ve dinamik etkileşim önemlidir, viii. bilgi gerçekçi, gelişimsel sosyal ve kültüreldir, ix. öğrenme durumsal bir etkinliktir, x. öğrenme, zihinsel biliş haritasının rafine edilmesi ve yapılandırılmasıdır.

Fosnot ve Perry (2007), yapılandırmacılığın temel ilkelerini beş başlık altında ele alarak şu şekilde sıralamaktadır; i. öğrenme, gelişimin bir sonucu olmaktan daha ziyade bir gelişimdir, ii. dengesizlik, öğrenmeyi kolaylaştırır, iii. öğrenme, zihinsel yapıların gelişimi yönünde ilerlemektedir, iv. öğrenmenin yönlendirici gücü yansıtıcı soyutlamadır, v. bir topluluktaki diyalog, sonraki düşüncelerin oluşmasını sağladığı için sınıf; yansıtma, konuşma gibi etkinliklere yer verilen konuşma toplulukları olarak görülmektedir. Diğer taraftan Yurdakul (2004), yapılandırmacı öğrenmenin temel ilkelerini alanyazındaki bilgi ve açıklamaları da bütünleştirerek; i. tüm öğrenme etkinlikleri bir görev veya probleme bağlanmalıdır, ii. öğrenenlerin özgün bilgi yapılarını kendilerinin oluşturacakları yaşantılar düzenlenmeli ve bu

43 yaşantılarla öğrenme sorumluluğu öğrenenlere bırakılmalıdır, iii. yeni öğrenmeleri oluşturmada öğrenenlerin önbilgileri dikkate alınmalıdır, iv. öğrenme sürecinde sosyal etkileşim sağlanmalıdır, v. anlamlı öğrenmeyi gerçekleştirmek üzere özgün öğrenme görevleri tasarımlamak ve gerçek yaşamın karmaşıklığını yansıtacak öğrenme ortamı oluşturulmalıdır, vi. çoklu gerçeklikler açığa çıkarılarak, bilişsel çelişkiler yaratılmalı ve bireysel anlamın oluşmasını destekleyecek etkinlikler düzenlenmelidir, vii. bilgiyi yapılandırma sürecinin farkına varılmasını desteklemek üzere nasıl öğrenildiğinin yansıtılmasını sağlayacak yaşantılar düzenlenmelidir, viii. öğrenme için tehlikesiz ve güvenli bir ortam yaratılmalıdır, ix. öğrenenlerin düşüncelerinin desteklendiği bir ortam yaratılmalı şeklinde sıralamaktadır.

Son olarak Koç (2002) ise, alanyazına dayanarak yapılandırmacılığın temel ilkelerini şu başlıklar altında toplayarak açıklamıştır; i. bilgi aktarılmamakta, etkin olarak yapılandırılmaktadır, ii. bilgi, uyum sağlamaya yardımcı olmaktadır, iii. önceki bilgiler ve yaşantılar yeni öğrenmeler için temel oluşturmaktadır, iv. bilgi, öğrenme etkinliğinin oluştuğu bağlamda gerçekleşmektedir, v. öğrenme, anlamlı özgün ve karmaşık ortamlarda gerçekleşmektedir, vi. bilgi, temel fikirler etrafında yapılandırılmaktadır, vii. dünyada çoklu bakış açıları vardır, viii. bilgiyi yapılandırma bir problem, soru, şaşkınlık, anlaşmazlık ya da rahatsızlık ile başlamaktadır, ix. bilgiyi yapılandırma öğrenileni açıklama, ifade etme veya göstermeyi gerektirmektedir, x. öğrenme sosyal bir etkinliktir, xi. bilgiyi yapılandırma ve düşünme; araçlar, kültür ve toplumlara göre değişmektedir, xii. öğretmenler bilgiyi aktaran değil, bilgiyi yapılandırmaya yardımcı olan kişilerdir.

Yapılandırmacı öğrenme yaklaşımının temel ilkelerine yönelik açıklamalara genel olarak bakıldığında, araştırmacıların bu ilkelere yönelik tam olarak bir görüş birliği içerisinde olmadıkları, ancak farklı araştırmacılar tarafından ortaya konulan tüm ilkelerin ulaştığı ortak noktanın “öğrenen merkezlilik” olduğu görülmektedir. Alanyazında ortaya konulan tüm bu ilkeler, esas itibari ile öğretme-öğrenme etkinliklerinin öğrenen merkezli olmasını, dolayısıyla öğrenme hedeflerinin (kazanımlarının) öğrenenlerin ilgi, ihtiyaç, beklenti ve yeteneklerine göre öğrenenlerle birlikte belirlenmesini, içeriğin bu hususlar göz önüne alınarak

44 belirlenmesi ve düzenlenmesini, öğretme-öğrenme süreçlerinin öğrenenlerin etkin katılımı ve anlamlı öğrenmelerini sağlayacak bir şekilde seçilip düzenlenmesini ve değerlendirme sürecinin ise öğrenenlerin çok yönlü düşünmelerini, öğrenme eksiklik ve yanlışlıklarını görmelerini, öğrenmelerinin çok yönlü olarak değerlendirilmesini gerekli kılmaktadır. Buna paralel olarak, öğrenenlerin kendi kişisel düşünce ve kanaatlerinin özgür ve demokratik, kaygıdan uzak ve aynı zamanda rekabetten uzak ancak sosyal etkileşime dayalı olarak ortaya koymalarına yardımcı olacak öğrenme ortamlarının oluşturulması veya düzenlenmesi gerekmektedir.

Yukarıda, yapılandırmacı öğrenme yaklaşımının temel ilkeleri alanyazındaki bilgiler dikkate alınarak, kısaca açıklanmaya çalışılmıştır. Yapılandırmacı yaklaşıma yönelik olarak ortaya konulan bu ilkeler, bir anlamda farklı yapılandırmacı öğrenme kuramlarının da ortaya çıkmasına sebep olmuştur. Bir diğer ifadeyle, yapılandırmacılığa yönelik farklı beklenti ve açıklamalar, beraberinde yapılandırmacılığı çeşitlendirmiş ve tek boyutlu bir yapılandırmacılıktan daha ziyade, çok boyutlu, dolayısıyla içerisinde farklı türlerde yapılandırmacılık kuramlarının ortaya çıkmasını sağlamıştır. Bu bakımdan, yapılandırmacılığın daha iyi anlaşılmasında ve onun uzantılarının anlamlandırılmasında yapılandırmacı öğrenme kuramlarının kısaca ele alınarak açıklanması oldukça anlamlı görülmektedir.