Yabancı Sözcüklerin Yazım Özellikleri

Yabancı kel meler n İng l zce or j naller g b yazılması da yaygınlaşmıştır. Özell kle telev zyon ve radyo kurumları ve buralardak yayınlar, derg adlarındak yabancı kaynaklı kel meler n or j nal yazımları le göster lmeler d ldek yozlaşmayı halka yayma yolunda aracı olmaktadır. Söz gel ş ; Cine 5, Flash TV, Fox TV, Number One, Star TV, Show TV, Sky Türk vb. televizyon kanalları; Eko Flash, Fearfactor, Haber Vizyon, Kokpit, Telegol, Time Out, Top Ten gibi televizyon programları; Best FM, Kiss FM, Lounge FM, Mega FM, Metro FM, Power FM, Power XL, Radyo Nicomedia gibi radyo kurumları; cep to cep, fedexleyin, are you RODI? vb.

B r kel men n alıntı b r kel me m yoksa Türkçe kökenl b r kel me m olduğunu Türkçen n genel özell kler ne uyup uymaması le büyük ölçüde tesp t edeb l r z. 9. Ün te’de Türkçen n genel özell kler başlığı altında ver len bu kurallar kullandığımız kel meler n alıntı olup olmadığı konusunda b ze yardımcı olacaktır.

D ller n söz varlığı, sadece b r d lde b rtakım sesler n b r araya gelmes yle kurulmuş s mgeler olarak değ l, aynı zamanda o d l konuşan toplumun kavramlar dünyası, madd ve manev kültürün yansıtıcısı, dünya görüşünün b r kes t olarak düşünülmel d r. Bunun yanında nesneler n ve kavramların s mlend r lmes de o d l konuşan nsanların dünyayı anlama ve anlatma yollarını ortaya koyar. Sözlükler, b r d l n bell b r dönemdek söz varlığını doğrudan ortaya koymaları açısından büyük önem taşıyan eserlerd r. Türkçen n tar hî dönemler ne ışık tutacak n tel kte olacak eserler, özell kle d l m zde geçm şte kullanılıp bugün arka k olan kel meler çermes yönüyle de öneml d r. Arap harfl met nlerde mlaları benzer ve aynı olan pek çok kel men n köken n ortaya koymada bu türden k d ll sözlükler, b z m ç n b rer başvuru eser d r.

Toplumdak , çağın kültürel ve değ ş m ve gel ş m ne bağlı olarak söz varlığında da b rtakım değ şme ve gel şme yaşanmaktadır. D ldek ses, yapı ve anlam açısından bu doğal değ şmeler genel olarak uzun b r süre ç nde oluşur. Özell kle anlam değ şmeler nde kel men n esk anlamı d lde hemen unutulmaz, yen

anlamıyla b rl kte b r süre yaşar. Toplum yapısında ve yaşayışında görülen hızlı gel şmeler d l de etk leyeceğ nden, anlam değ şmeler n n süres çok kısalab l r. D ldek değ şmeler çoğu kez kel melerde yan d l n söz varlığında görülür.

D l b l m n doğal d ller n h çb r n n lkel sayılamayacağına da r evrensel lkes ne rağmen; sanat, yazın, b l m alanlarında sürekl üreten toplumlar yen ter mler ortaya koydukları ç n bu ulusların d ller b rer kültür d l olarak kabul ed lmekted r. Bu bağlamda Türkçe kültür d l olarak kabul ed l r.

B r d lden başka b r d le geçen ve geçt ğ d l n söz varlığına dâh l olan kel melere alıntı kel me den ld ğ n b l yoruz. Alıntı sadece sözlük materyal olarak sınıflandırılamaz. Fonemler (sesler), fonoloj k kurallar, morfemler (d l n şek l unsurları), söz d z m unsurları, semant k l şk ler, söylem çeş tler ve dahası da b r d lden d ğer ne geçeb l r. Alıntı k d ll l k ortamlarında görülen b r durumdur. İk d ll l k ortamında b r alıcı b r de ver c d l vardır.

Ünite Soruları

1.

B r d l n söz varlığının çer s nde aşağıdak lerden hang s yer almaz?

A) D l n kel meler

B) Ter mler

C) Kalıp sözler

D) Dey mler

E) Sanat eserler

2.

B r d l n söz varlığının hang ögelerden oluştuğu üzer nde durulurken lk anılması gerekenler nelerd r?

A) Çek rdek sözcükler

B) Kıyafet s mler

C) Özel s mler

D) Hayvan s mler

E) Ünlemler

3.

Köktürkler dönem nde daha çok hayvancılıkla geç nen Türkler n söz varlığında daha çok hang kel meler bulunmaktaydı?

A) boğa, koyun, at, aygır, yılkı g b sözcükler

B) buğday, arpa, bezelye g b sözcükler

C) sanat, resim, heykel g b sözcükler

D) kapı, pencere, baca g b sözcükler

E) kalem, kitap, silgi g b sözcükler

4.

Aşağıdak lerden hang s Türkçen n söz varlığının temel n tel kler arasında yer almaz?

A) Türkçen n güçlü türetme ve b rleşt rme yeteneğ , somut ve soyut bütün kavramları kolaylıkla karşılayab lecek sözcükler türetme olanağı sağlar.

B) Türkler değ ş k toplumlarla kurdukları l şk ler sırasında sürekl başka d llerden etk lenm şler, o d llerden gelen sözcüklere da ma kapılarını açmışlardır.

C) Türkçe kavramlaştırma sırasında en çok somut nesnelere, doğaya yönelmekte; böylece kavramları daha canlı olarak d le get rmekted r.

D) Özell kle k lemeler n kullanılması Türkçede anlatıma güç veren b r yol olarak çok yaygındır.

E) Türkçedek art keller Türkçen n kullanımını güçlend r r. 

5.

atom, molekül, bakteri, özgül ağırlık, kınkanatlı, çanakyaprak, fizikötesi, soprano, senfoni, künde, kroşe, penalt g b kel meler söz varlığının hang alanına g rmekted r?

A) Kalıp fade

B) Dey m

C) Atasözü

D) Ter m

E) Argo

6.

“Genell kle konuşulan b r d lde b r şey anımsamak üzere zaman kazanma, söylenen pek şt r p kes nleşt rme g b amaçlarla konuşan k msen n kullandığı, çoğu kez gereks z olan sözcüklere ve anlatım kalıplarına ………… adını ver yoruz.”

Yukarıdak boşluğa aşağıdak tanımlardan hang s get r lmel d r?

A) alıntı

B) doldurma söz

C) argo

D) jargon

E) k leme

7.

Türkçen n zeng nl ğ ne ve kültür d l olup olmadığını anlayab lmek ç n aşağıdak sorulardan hang s ne cevap aramak gereks zd r?

A) B r d ldek sözcük sayısı, özell kle kültür d l sayılan d llerle karşılaştırıldığında ne durumdadır?

B) B r d l, bütünüyle, evren , varlıkları, soyut kavramları, nsan davranışlarını söze dönüştüreb l yor, b l mde, tekn kte ve sanatta oluşan kavramları karşılayab l yor mu?

C) Aynı kavram alanında çeş tl sözcüklere, değ ş k anlatım yollarına sah p m ?

D) B r d l n söz varlığı, acaba hang ölçüde kend sözcükler nden, kend ögeler nden oluşuyor?

E) B r d l n konuşurlarının fazlalığı ne kadardır?

8.

“B r d lden başka b r d le geçen ve geçt ğ d l n söz varlığına dâh l olan kel melere …………

kel me den ld ğ n b l yoruz.”

Yukarıdak boşluğa aşağıdak tanımlardan hang s get r lmel d r?

A) ver nt

B) yabancı unsur

C) alıntı

D) argo

E) sözce

9.

“N ç n b r d l d ğer b r d lden alıntı yapar?” aşağıdak lerden hang s bu sorunun cevabıdır?

A) İht yaç, prest j (saygınlık), ters ne saygınlık.

B) B l nçs zl k, eğ t ms zl k, fak rl k

C) Fazla tercüme faal yet , fazla thalat, kültürel l şk

D) D ldek kel me eks kl ğ , d l n kel me türetme eks kl ğ

E) H çb r

10.

Aşağıdak lerden hang s Türkçedek alıntılar çer s nde yer almaz?

A) Yabancı kel me alıntıları

B) Duygu alıntıları

C) B lg alıntıları

D) Özent alıntıları

E) Yabancı d l unsurları 

CEVAP ANAHTARI

1. e 2. a 3. a 4. e 5. d 6. b 7. e 8. c 9. a 10. b

12. TÜRK DİLİ, KELİME TÜRETME, YAPIM EKLERİ

Belgede TÜRK DİLİ I İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ AÇIK VE UZAKTAN EĞİTİM FAKÜLTESİ (sayfa 143-151)