Yöneticiler

Ensari ve Zembat 1999 yılında yapmıĢ oldukları çalıĢmada yöneticiler açısından aile katılımı çalıĢmalarını uygulayamama nedenlerini Ģu Ģekilde sıralamıĢlardır:

 Yöneticilerin ailelere karsı olumsuz tutumlarının olması ve onlara gerekli ilgiyi göstermemeleri

71  Yöneticilerin ise ailelerin iĢbirliğine karsı ilgisiz oldukları (Ensari ve

Zembat,1999: 63).

 Yöneticilerin yeteli zamanlarının olmadığını öne sürmeleri

 Yöneticilerin okulun ekonomik koĢullarının uygun olmadığı gerekçesi ile aile eğitimi çalıĢmalarına önem vermemesi

Aile katılım programının yeni bir konu olması nedeniyle okul ya da aileden kaynaklanan problemler yaĢanabilmekte ve bu durum katılımın tam anlamıyla gerçekleĢmesini engellemektedir. Genel olarak aile katılımı yanlıĢ değerlendirmeler sonucunda gönüllülük, para yardımı ve ev ödevlerine yardım gibi aktivitelerle sınırlandırılmıĢtır. Dahası iletiĢim genellikle okul kaynaklı gerçekleĢmekte ve öğretmenlerin çocukların akademik baĢarısı konusunda aileyi bilgilendirmesi ve yönlendirmesi Ģeklinde olmaktadır (Christenson, 2002: 21).

DeğiĢen ve geliĢen toplum Ģartlarında artık aileler çok uzun saatler çalıĢmak zorunda kalmaktadırlar. Bu sorumluluk aile katılımını engelleyici nedenler arasında sayılabilmektedir. Özellikle farklı dil ve kültüre sahip aileler okuldan yabancılaĢma konusunda risk taĢımaktadırlar ( Brandan, 2006 Akt.,Abbak, 2008: 17).

Zembat ve Haktanır’ın ebeveynlerin eğitim etkinliklerine katılımına yönelik yaptıkları araĢtırma bulgularında ise kültürel uygulamalar, dini inançlar, ailenin içinde yaĢadığı toplum, çocuğa iliĢkin sorumluluklar gibi nedenlerden dolayı ailelerin sorumlulukları farklılaĢmaktadır. Ayrıca ebeveynin çalıĢıyor olması, özürlü olunması iĢsizlik ve gelir düzeyleri de etkileyebilmektedir. Tek ebeveynli aileler, genç ebeveynler, toruna bakan büyük anne ve babalar, üvey aileler de vardır. Ailenin yapısı ve yaĢam tarzı okul etkinliklerine katılımı etkilemektedir. Aile katılımını engelleyen faktörler incelendiğinde öğretmen, yönetici ve ailelerin aile katılımı kavramını tam bilmedikleri, birilerinin iĢleri kendi üzerlerine bırakacağı korkusu, paylaĢımın mümkün olmayacağına inanmaları olduğu görülmektedir. Bununla birlikte araĢtırmalar, alt sosyo-ekonomik düzeyden gelen ebeveynlerin daha az katılımda bulunduklarını göstermiĢtir. AraĢtırmanın görüĢme verilerinde ebeveynlerin kendilerinden maddi katkı bekleneceği korkusu ile okula gelmedikleri

72 öğrenilmiĢtir. Bu durum açıklandığı ve katkılar tartıĢıldığı zaman en çok katılım gösteren ve yararlanan grubun alt sosyoekonomik düzeyden gelen ebeveynler ve çocukları olduğu ortaya çıkmaktadır. Her iki tarafında görevlerinin sınıflarını, ne yapacaklarını bilmeleri halinde önemli sorunların ortaya çıkmadığı bilinmektedir (Zembat ve Haktanır, 2005: 85-91).

Ülkemizde 1996 yılında Ensari ve Zembat tarafından aile katılımı engelleri üzerine yapılan araĢtırma sonucunda; velilere göre yöneticilerin olumsuz tutumları, yöneticilere göre velilerin iĢbirliğine karĢı ilgisizlikleri, ailelerin zaman yetersizliği, ekonomik Ģartlar ve iletiĢim bozukluğu gibi nedenler ortaya çıkmıĢtır (Akt. ġahin ve Ünver,2005: 73-80)

1990 yılından sonra, Türkiye’nin farklı yörelerindeki üniversitelerde araĢtırma raporu, yüksek lisans veya doktora tezi olarak hazırlanmıĢ okul-aile iliĢkilerini belirlemeye iliĢkin çalıĢmalarda (Bilgin, 1990; Aslan, 1994; Doğan, 1995; BaĢaran ve Koç, 2001, 111; Aslanargun ve diğerleri, 2004), velilerin okula yönelik ilgisizliklerinin sebepleri Ģöyle sıralanmaktadır:

1. Öğretmenlerin olumsuz tavırları, 2. Çocuğun baĢarısızlığı,

3. Herhangi bir sonuç alınamaması, 4. Para istenmesi,

5. Kendi öğrenciliğini hatırlatması, 6. Öğretmenlerin sürekli öğüt vermesi, 7. Okullarda resmi bir havanın hâkim olması, 8. Okulla yeterli iletiĢimin olmaması,

9. Maddi gücün yetersiz olması,

10. Veli toplantılarının yeterince önemsenmemesi, 11. Okul-aile birliklerini yeterli görülmemesi, 12. Velilere gerekli zamanın ayrılmaması, 13. Okulun yararlarına inanılmaması, 14. Kendi iĢlerinin çokluğu,

73 15. Evlerinin okula uzak olması,

16. Veli toplantılarının uygun olmayan kalabalık ortamlarda yapılması, 17. Öğretmenlerin velilere otoriter davranması,

18. Kendi eğitim düzeylerinin yeterli olmaması,

Görüldüğü gibi, okula yönelik ilgisizliklerinin sebepleri olarak veliler tarafından çok çeĢitli nedenler belirtilmektedir. Nitelikli bir eğitim-öğretim ortamı oluĢturulabilmesi ve öğrencilerin donanımlı bir Ģekilde hayata hazırlanabilmeleri için bu engellerin ortadan kaldırılması gerekmektedir. Bu noktada, eğitim konusu bir ülkedeki bütün insanları doğrudan veya dolaylı olarak etkilediği ve ülke kalkınmasına etki ettiği için baĢta eğitimcilere ve yöneticilere olmak üzere herkese görev düĢmektedir. (Sosyal Bilimler Dergisi Sayı: 18 2007: 130)

Aileler ve eğitimciler arasındaki iĢbirliği, bu taraflar arasındaki uzmanlık ve geleneksel uzaklık konusuna dayanır. Aileler ile öğretmenler arasındaki değer, tutum ve beklenti farklılıklarının farkına varılmazsa, bu durum ailenin okul öncesi eğitimcileri ile uyumlu çalıĢma iliĢkileri yaratma çabasını etkileyebilir. Bazı durumlarda basa çıkma mekanizması olarak aile ya da öğretmen iĢbirliğinden uzak durabilir, kendi ortamlarına yönelik tehdit olduğunu düĢünebilirler. Ailelerle diyaloga girerken eğitimciler bu konuya karsı bilinçsiz ya da duyarsız olabilirler (Arabacı, 2003: 22).

Yapılan araĢtırmalar sonucunda ailelerin eğitime katılımını engelleyen birçok faktörün bulunduğu görülmüĢtür. Bu faktörlerden bazıları Ģu baĢlıklar altında toplanabilir:

Öğretmen Açısından:

 Aile katımı etkinliklerini planlamanın çok zaman aldığına inanmaları ve bu konuda isteksiz olmaları

 Aileleri programa katılımları için nasıl teĢvik edeceklerini bilmemeleri  Katılım programını nasıl yürüteceklerini bilmemeleri

74  Ailelerin kendi sınırlılıklarını aĢacağını ve bunun karıĢıklığa yol açacağını

düĢünmeleri  ĠĢ stresi

Yönetici Açısından::

 Ailelerin, aile – okul iĢbirliğine karĢı ilgisizliği  Ailelere ayıracak zamanın olmaması

 ĠĢlerin yoğun olması ve çok fazla dikkat gerektiren bir durum olması  Ekonomik koĢulların buna imkân vermediğini düĢünmeleri

 Ailelerle iletiĢim kurmada problemlerin ortaya çıkması

Aileler Açısından:

 Yöneticilerin olumsuz tutumları

 Etkinliklere katılabilmeleri için yeterli zamanlarının olmaması  Ailelerin ekonomik sorunları

 Okul personeli ile yeterli bir iletiĢim ortamı oluĢturamaması  Diğer çocuklara bakma ihtiyacı olarak sıralanabilir.

Ayrıca kültürel uygulamalar, dini inançlar ailenin içinde yasadığı toplum, çocuğa iliĢkin sorumluklar gibi faktörler nedeniyle ailelerin yasam tarzları farklılaĢmaktadır. Diğer faktörler ise anne ve babanın çalıĢıyor olması, özürlü olunması, issizlik ve gelir düzeyleridir. Ayrıca tek ebeveynli aileler, genç anne babalar, toruna bakan büyük anne ve büyük babalar, üvey aileler de vardır. Ailenin yapısı ise yasam tarzının, okul etkinliklerinde yer alma yeteneğini ve rahatlığını etkilediği bilinmektedir. Aile katılımını engelleyen faktörler incelendiğinde, öğretmen, yönetici ve ailelerin aile katımı kavramını tam bilmedikleri, birilerinin iĢi kendi üzerlerine bırakacağı korkusu, paylaĢımın mümkün olmayacağına inanmalarının olduğu görülmektedir. Bununla birlikte araĢtırmalar, alt sosyo – ekonomik düzeyden gelen ebeveynlerin daha az katılımda bulunduklarını göstermiĢtir. GörüĢme sırasında ebeveynlerin kendilerinden maddi katkı bekleneceği korkusu ile okula gelmedikleri öğrenilmiĢtir. Bu durum açıklandığı, beklentiler ve katkılar tartıĢıldığı zaman en çok katılım gösteren ve yararlanan grubun alt sosyo –

75 ekonomik düzeyden gelen ebeveynler ve çocukları olduğu görülmektedir. Her iki tarafın da görevlerinin sınıflarını, ne yapacaklarını bilmeleri halinde önemli sorunların ortaya çıkmadığı bilinmektedir (Zembat ve Haktanır, 2005: 114; Arabacı, 2003: 22).