Bu araştırmada Kişisel Bilgi Formu, Psikolojik İyi Oluş Ölçeği ve Toronto Aleksitimi-20 Ölçeği kullanılmıştır. Aşağıda bu ölçme araçlarının psikometrik özelliklerine ilişkin bilgiler sunulmuştur.
3.3.1.Kişisel Bilgi Formu
Çalışma gruplarının demografik özelliklerini belirlemek amacıyla Kişisel Bilgi Formu kullanılmıştır. Yaş ve cinsiyetin sorulduğu formun İngiliz öğrenciler için hazırlananında etnik yapının sorulduğu bir madde eklenmiştir. Bilgi Formunun Türkçe ve İngilizce örneği Ek-1’de sunulmuştur.
3.3.2.Psikolojik İyi Oluş Ölçeği
Psikolojik İyi Oluş Ölçeği, Ryff (1989) tarafından bireyin psikolojik iyi oluşunu ölçmek amacıyla geliştirilmiştir. Ölçek, 321 kişi üzerinde yürütülen çalışmalarla geliştirilmiştir. Bu kişilerden 133’ü genç (yaş ortlaması, 19), 108’i orta yaşlı (yaş ortalaması, 49) ve 80’i (yaş ortalaması 74) yaşlıdır. Öncelikle, psikolojik iyi oluşun altı boyutu oluşturulmuş ve operasyonel tanımları yapılmıştır. Maddeleri betimleyecek biçimde, alınan yüksek ve düşük puanların ne anlama geldiği tanımlanmıştır. Her bir faktör için 80 madde yazılmıştır. Bunlardan yarısı pozitif özellikleri yarısı negatif özellikleri temsil etmiştir. Madde-toplam korelâsyonunda, kendi dışındaki faktör puanları ile çok yüksek ilişkisi olan ya da kendi faktörünün toplam puanı ile çok düşük ilişkide olan maddeler ölçekten çıkarılmıştır. Ölçeği son formu, 84 madde ve altı faktörden oluşan 6’lı Likert tipindedir. Ölçeği oluşturan faktörler şunlardır: Diğerleriyle
olumlu ilişkiler, özerklik, çevre hâkimiyeti, kişisel gelişim, yaşam amacı ve kendini kabul. Her bir faktör 14 maddeden oluşmaktadır. Psikolojik iyi oluş ölçeğinden toplam
puan elde edildiği gibi alt faktörler ayrı puanlanabilmektedir. Ölçekten alınabilecek en yüksek toplam puan 504; en düşük toplam puan 84’tür. Her bir faktörden alınabilecek en yüksek puan 84; en düşük puan ise 14’tür. Ölçüt bağımlı geçerlik çalışması için faktörlerin yaşam doyumu, duygusal denge, benlik saygısı, maneviyat ve içsel kontrol ile .25 ile .73 arasında değişen pozitif yönde; diğerlerinin güçlü olduğu inancı, şans kontrolü (chance control) ve depresyonla -.30 ile -.60 arasında negatif yönde ilişki görülmüştür. Puan yükseldikçe psikolojik iyi oluş düzeyi de yükselmektedir. Faktörler için iç tutarlılık katsayısı (Cronbach Alfa), diğerleriyle olumlu ilişkiler .91; özerklik .86;
çevre hâkimiyeti .90; kişisel gelişim .87 yaşam amacı .90; kendini kabul .93’tür. Test
tekrar test güvenirlik katsayısı için altı hafta arayla iki uygulama yapılmıştır. Faktörler için korelasyon katsayıları .81 ile .88 arasındadır.
Ölçeğin Türkçe’ye uyarlama çalışması ilk olarak Cenkseven (2004) tarafından yapılmıştır. Güvenirlik çalışmaları 475 üniversite öğrencisi üzerinde gerçekleştirilmiştir. Madde-toplam korelasyonunda ilişki katsayısı .25 ile .57 arasında değişmiştir. Her faktör için yapılan madde-toplam korelasyonunda ilişki katsayıları: diğerleriyle olumlu
ile .61; yaşam amacı .30 ile .58; kendini kabul .37 ile .63 arasındadır. Ölçeğin iç tutarlık katsayıları (Cronbach Alpha), diğerleriyle olumlu ilişkiler .83; özerklik .78;
çevre hakimiyeti .77; kişisel gelişim .74; yaşam amacı .76; kendini kabul .79 olarak
bulunmuştur. Psikolojik İyi Oluş Ölçeği’nin toplam iç tutarlık katsayısı ise .93 olarak belirlenmiştir. Test tekrar test güvenirliği için korelasyon katsayıları, diğerleriyle
olumlu ilişkiler .74; özerklik .77; çevre hâkimiyeti .77; kişisel gelişim.74; yaşam amacı.75; kendini kabul .76 olduğu bulunmuştur. Ayrıca toplam puan için test-tekrar
test korelasyon katsayısının .84 olduğu belirlenmiştir. Ölçüt bağımlı geçerlik çalışmalarında Psikolojik İyi Oluş Ölçeği’nin korelasyonları, Rosenberg Benlik Saygısı Ölçeği (Rosenberg, 1968) ile -.62, Yaşam Yönelimi Ölçeği (Scheier ve Carver, 1985) ile .48, Zung Depresyon Ölçeği (Zung, 1965) ile -.72, Yaşam Doyumu Ölçeği (Diener ve ark., 1985) ile .60, Pozitif ve Negatif Duygu Ölçeği (Watson ve ark., 1988) pozitif duygu boyutuyla .52, Negatif Duygu boyutuyla -.52 ve Rotter İç-Dış Kontrol Odağı Ölçeği (Rotter, 1966) ile -.39 bulunmuştur. Korelâsyonların hepsi. 01 düzeyinde anlamlı bulunmuştur.
Ölçeğin Türkçe’ye uyarlama çalışması Cirhinlioğlu (2006) tarafından tekrar yapılmıştır. Ölçek Cumhuriyet Üniversitesi 1. sınıf ve 4. sınıfta öğrencileri arasından random seçilen toplam 515 gönüllü katılımcıya uygulanmıştır. Madde-toplam korelasyonunda ilişki katsayılarının .14 ile .68 arasında değiştiği görülmüştür. İç tutarlık katsayısı (Cronbach alfa) .91’dir. İkiye bölme güvenirliği .86 olarak hesaplanmıştır. Alt ölçeklerinin iç tutarlılık (cronbach alfa) katsayıları diğerleriyle olumlu ilişkiler .77;
özerklik .73; çevre hâkimiyeti .83; kişisel gelişim .74; yaşam amacı .75; kendini kabul
.86 olduğu bulunmuştur. Faktör analizi sonuçlarının, Ryff’in (1989) orijinal ölçeğe ilişkin bulgularına paralellik gösterdiği araştırmacı tarafından belirtilmiştir.
Ryff’in (1989) geliştirdiği Psikolojik İyi Oluş Ölçeğini kültürlerarası çalışmalarında kullanan çalışmalar (Meza, 2008; Ryff ve arkadaşları, 1995) bulunmaktadır. Ryff (1995) çalışmasın Amerikalı ve Güney Koreli gençlerin psikolojik iyi oluşlarını karşılaştırırken; Meza (2008) doktora tezinde Meksikalı ve Amerikalı üniversite öğrencilerinin psikolojik iyi oluş düzeyleri ile akademik istikrar arasındaki ilişkide kültürün etkisini araştırmıştır. PİO ölçeğinin kullanıldığı kültürlerarası araştırmalara Türkiye’de rastlanmamıştır.
Bu çalışmada Türk öğrenciler için PİO ölçeğinin iç tutarlılık katsayısı .93 olarak hesaplanmıştır. Ölçeğin faktörlerine ilişkin iç tutarlılık (cronbach alfa) katsayıları sırasıyla, diğerleriyle olumlu ilişkiler .81; özerklik .52; çevre hâkimiyeti .67; kişisel
gelişim .72; yaşam amacı .74; kendini kabul .73’tür. İngiliz öğrenciler için ölçeğin iç
tutarlılık (cronbach alfa) katsayısı diğerleriyle olumlu ilişkiler .85; özerklik .80; çevre
hâkimiyeti .84; kişisel gelişim .84; yaşam amacı .84; kendini kabul .88’dir. Psikolojik
iyi oluş ölçeği iç tutarlılık (cronbach alfa) katsayısı ise .96’dır. Psikolojik İyi Oluş Ölçeği’nin Türkçe ve İngilizce örnek soru maddeleri EK-2’de verilmiştir.
3.3.3.Toronto Aleksitimi-20 Ölçeği
Toronto Aleksitimi-20 Ölçeği bu araştırmada duygusal farkındalık ve duyguları ifade etme değişkenlerinin ölçülmesi amacıyla kullanılmıştır. Ölçek ilk olarak Taylor ve arkadaşları (1985) tarafından kişinin kendi duygu ve heyecanlarını tanımaması olarak tanımlanan aleksitimiyi ölçmek amacıyla geliştirilmiştir. Ölçeğin 26 madde ve 4 faktörden oluşan ilk formu Bagby, Parker ve Taylor tarafından 1994 yılında gözden geçirilmiş ve Toronto Aleksitimi Ölçeği duygularını tanıma zorluğu (iç tutarlılık
katsayısı .78), duygularını ifade etme zorluğu (iç tutarlılık katsayısı .75) ve dışa dönük düşünce olmak (iç tutarlılık katsayısı .63) üzere 3 boyutlu ve 20 maddeli hale
getirilmiştir. Bu araştırmada duygularını tanıma zorluğu ve duygularını ifade etme
zorluğu boyutları kullanılmıştır. Ölçek 5’li Likert tipinde olup toplam puan
kullanılabildiği gibi boyutlar ayrı puanlanabilmektedir. Toronto Aleksitimi-20 Ölçeğinin duyguları tanıma zorluğu alt boyutunda 7 madde bulunmaktadır. Duyguları tanıma zorluğu boyutunda alınabilecek en düşük toplam puan 7, en yüksek toplam puan 35’dir. Puanlar yükseldikçe duygusal farkındalık sorunu yaşandığı anlaşılmaktadır. Duyguları ifade etme zorluğu boyutu 5 maddedir. Bu boyuttan alınabilecek en düşük puan 9, en yüksek puan 21’dir. Puanın yükselmesi duyguları ifade etme zorluğunun yaşandığı anlamına gelmektedir (Akt: Güleç ve arkadaşları, 2009).
Toronto Aleksitimi-20 Ölçeği’nin Türkçe’ye uyarlanması farklı zamanlarda farklı araştırmacılar tarafında yapılmıştır. Beştepe (1997) tarafından 300 kişilik örneklem üzerinde yapılan çalışmada elde edilen iç tutarlılık (cronbach alfa) katsayısı 0.81 dir. Sayar ve arkadaşları (2001) tarafından yapılan geçerlik ve güvenirlik çalışmasında ölçeğin iç tutarlılık katsayısı .76; test tekrar test güvenirlik katsayısı .34 ile
.55 arasında bulunmuştur. Yapı geçerliliğinde ölçek iki faktör altında toplanmıştır. Duyguları tanıma zorluğu ve duyguları ifade etme zorluğu boyutları tek faktör altında, dışa dönük düşünme ayrı faktör altında toplanmıştır. Ölçeğin orijinal formundan farklı çıkmasının, maddelerin iyi çevrilememesi, kültürel farklılığın olması, homojen grupta çalışılmış olması veya farklı istatistik yöntemi kullanması gibi nedenlerden kaynaklı olabileceği belirtilmiştir. Yenier ve arkadaşları (2004) tarafından 124 yetişkin üzerinde yapılan geçerlilik ve güvenirlik çalışmalarında ölçeğinin iç tutarlılık (cronbach alfa) katsayısı .69 olarak hesaplanmıştır. Köse ve arkadaşları (2005) Toronto Aleksitimi-20 Ölçeği’nin geçerlik ve güvenirlik çalışmalarını tekrarlamışlardır. Faktör analizinde ölçeğin orijinaline uygun olarak üç faktörlü yapı sağlanmıştır. Ölçeğin toplam iç tutarlılık (cronbach alfa) katsayısı .74; duygularını tanıma zorluğu için iç tutarlılık (cronbach alfa) katsayısı .80; duyguları ifade etme zorluğu için iç tutarlılık (cronbach alfa) katsayısı .64 ve dışa yönelik düşünme iç tutarlılık (cronbach alfa) katsayısı .22’dir. Bu araştırmada Beştepe’nin (1997) uyarladığı ölçek kullanılmıştır.
Toronto Aleksitimi-20 Ölçeği’nin kültürlerarası araştırmalarda da kullanıldığı bilinmektedir. Çinli, Hint ve Malezya'lı üniversite öğrencilerinin aleksitimi düzeylerinin karşılaştırıldığı kültürlerarası bir çalışmada her üç örneklem için Toronto Aleksitimi-20 ölçeğinin duygularını tanıma zorluğu ve duyguları ifade etme zorluğu iç tutarlılık (cronbach alfa) katsayılarının .75 ile .84 arasında değiştiği beyan edilmiştir (Kaus, 2011). Bu araştırmada ise Türk çalışma grubu için duygularını tanıma zorluğu için iç tutarlılık (cronbach alfa) katsayısı .79; duygularını ifade etme zorluğu için iç tutarlılık (cronbach alfa) katsayısı .64 çıkmıştır. İngiliz çalışma grubu için duygularını tanıma zorluğu için iç tutarlılık (cronbach alfa) katsayısı .81; duygularını ifade etme zorluğu için iç tutarlılık (cronbach alfa) katsayısı .69’dur.
Toronto Aleksitimi-20 Ölçeği’nin bu araştırmada kullanılmış olan duyguları tanıma zorluğu ve duyguları ifade etme zorluğu faktörlerinin Türkçe ve İngilizce örnek soru maddeleri EK-3’te verilmiştir.