4.6. Araştırmanın Yöntemi
4.6.8. Veri Çözümleme Yöntemi
Toplanacak olan veriler üzerinde istatistik testler SPSS programı kullanılarak yapılmış ve böylelikle veriler çözümlenmiştir. Bu verilerin analizi için frekans, yüzde, aritmetik ortalama, standart sapmalar, t testi, Anova testi, Ki-kare testi ve çapraz tablolar kullanılmıştır. Elde edilen bulgular daha sonra yorumlanmış ve sonuçlar ile öneriler ortaya konmuştur.
Bu araştırmada bağımsız değişken olarak kişisel değişkenler, bağımlı değişkenler olarak da çevre etiği algılamaları ele alınmıştır.
Ölçek aracılığıyla internet üzerinden toplanan veriler araştırmacı tarafından bilgisayarda SPSS tablosuna yüklenmiştir. Yükleme işleminden sonra SPSS 13.0 For Windows paket programı ile ölçek maddelerinden elde edilen veriler için;
Yönetim Görevi
Dolu Kadro
(e-posta gönderilen kişi sayısı)
Anketi dolduran kişi sayısı
Anketi eksik dolduran kişi sayısı
Geçerli Anket
Geçerli Anket Dönüş Oranı
Toplam Anket Geri Dönüş Oranı
Merkez Örgütü Toplam
359 28 6 22 % 6 % 7
Mülkiye Müfettişi
163 23 3 20 % 12 % 14
Taşra Toplam
1500 128 42 86 % 6 % 9
Genel Toplam
1859 179 51 128 % 7 % 10
Bu araştırmada verilerin analizinde yüzdeler ve frekanslar, aritmetik ortalamalar(X), standart sapma(S), varyans analizi, t testi teknikleri ile pearsan-momentler çarpımı kullanılmıştır. Analiz sonucunda elde edilen bulgular, araştırmanın amacına ve yanıt aradığı sorulara uygun olarak tablolara dönüştürülerek yorumlanmıştır.
Ölçek likert tipinde olup, (1) Hiç Katılmıyorum, (2) Az Katılıyorum, (3) Orta Düzey Katılıyorum, (4) Çok Katılıyorum, (5) Tam Katılıyorum olarak derecelendirilerek sıralanmıştır. Anketin beşli derecelendirme ölçeğinde yapıldığı dikkate alındığında anket için 1-5 arası değerler beş eşit parçada ele alınmış ve aşağıda olduğu gibi değerlendirilmiştir.
1- Hiç Katılmıyorum 1.00-1.79 2- Az Katılıyorum 1.80-2.59 3- Orta Düzeyde Katılıyorum 2.60-3.39 4- Çok Katılıyorum 3.40-4.19 5- Tam Katılıyorum 4.20-4.99
BÖLÜM V
BULGULAR VE YORUMLAR
Bu bölümde kişisel bulgular ile araştırmanın sorularına ilişkin bulgular ve yorumlar bulunmaktadır.
5.1.Kişisel Özelliklere Đlişkin Bulgular
Araştırma sorularında ele alınma sırasına göre yaş, yönetim görevi, eğitim durumu, kıdem ve fakültelerine göre kişisel özelliklerine ilişkin bulgular aşağıda tablolar halinde verilmiştir.
Mülki idare amirlerinin yaşlarına göre; 40 kişinin 25-35 yaşları arasında, 62 kişinin 36-45 yaşları arasında, 22 kişinin 46-55 yaşları arasında, 4 kişinin 56-65 yaşları arasında olduğu belirlenmiştir. Mülkî idare âmirliğine yarışma sınavı ile personel alımı yapılmakta ve kaymakam adayı olarak meslek memurluğuna başlanmaktadır. Önceki dönemlerde mesleğe giriş yaşı 25 olarak sınırlandırılmıştı.
Daha sonra yapılan düzenleme ile bu sınır 30 yaşa çıkarılmıştır. Kamusal yaşam boyunca etkili olan meslekî ve kurumsal kültürün, yüksek öğretim biter bitmez ve başka herhangi bir meslekî ya da kurumsal kültürü edinmeden verilmesine olanak sağlayan yaş sınırının düşük tutulması son derece önemli bir kuraldı. Başka mesleklerden ve kurumlardan naklen geçiş ile personel alınması ile ilk defa bir mesleğe giriş yapılması arasında psikolojik, sosyolojik ve yönetsel nedenlerle bir takım farklılıklar oluşabilmektedir.
Tablo 7. Mülkî Đdare Âmirlerinin Yaş Durumu
Gruplar Frekans Yüzde Toplam Yüzde
25-35 40 31,3 31,3
36-45 62 48,4 79,7
46-55 22 17,2 96,9
56-65 4 3,1 100,0
Yaş Aralığı
Toplam 128 100,0
Yöneticilerin yönetim görevleri ele alındığında merkez teşkilatında görevli 22 kişi ile %17,2’lik bir dilime sahip olduğu, Vali-Merkez Valilerinin 6 kişi ile %4,7’lik bir dilimde olduğu, vali yardımcılarının 31 kişi ile %24,2’lik bir yüzdelik dilime sahip olduğu, kaymakamların sayısının 48 kişi ve %37,5’lik bir oranla en çok sayıya sahip olduğu, hukuk işleri müdürlerinin sadece 1 kişi ile ve %0,8 gibi minimum bir oranla temsil edildiği, mülkiye müfettişlerinin 20 kişi ve %15,6’lık bir temsil oranına sahip olduğu görülmüştür. Ankete yanıt verenlerin daha çok taşrada görev yapan mülkî idare âmirleri olduğu anlaşılmaktadır. Yıllardan beri meslek içerisinde çok tartışılan konulardan biri olan merkez valiliği konusunda hiçbir gelişme ve ilerleme sağlanamamıştır. Çoğunlukla Bakanlık merkezinde bulunan merkez valileri, herhangi bir kamu görev ve sorumluluğu verilmeden bekletilmekte ve büyük bir emek israfına neden olunmaktadır. Ülkenin ve toplumun çevre, eğitim, sağlık, sosyal güvenlik, sosyal yardımlaşma gibi birçok sorununda bilgi ve deneyimlerinden yararlanılmaması düşündürücüdür. Bir başka tartışma konusu Türk Silâhlı Kuvvetlerinin başarıyla uyguladığı personel politikası çerçevesinde ihtiyaç dışı kadroların emekliliğe sevk edilmesi ve böylece atıl istihdamın engellenmesi kapsamında, özellikle üst dereceli mülkî idare âmirliği kadrolarında görülen personel yığılmasıdır. Bu sorunun da meslekî ilkeler bağlamında çözümlenmesi gerekmektedir.
Tablo 8. Mülkî Đdare Âmirlerinin Yönetim Görevlerine Göre Dağılımı
Gruplar Frekans Yüzde Toplam
Yüzde
Merkez Teşkilâtı 22 17,2 17,2
Vali-Merkez Valisi 6 4,7 21,9
Vali Yardımcısı 31 24,2 46,1
Kaymakam 48 37,5 83,6
Hukuk Đşleri Müdürü 1 ,8 84,4
Mülkiye Müfettişi 20 15,6 100,0
Toplam 128 100,0
Yöneticilerin eğitim durumları incelendiğinde lisans düzeyinde eğitim alanların %59,2 yüzdelik dilim ile 76 kişilik bir çoğunlukta olduğu, yüksek lisans/mastır düzeyinde eğitim alanların %34,4 yüzdelik dilim ile 44 kişi olduğu, doktora düzeyinde ise 8 kişi ve %6,3 oranı bulunduğu görülmektedir. Genel bir değerlendirme yapıldığında yüksek lisans ve özellikle doktora düzeyinde eğitim alanların yarıdan fazla bir sayıda olması son derece olumlu karşılanmaktadır.
Bakanlık merkez birimi olarak görev yapan Eğitim dairesi Başkanlığının konumunun güçlendirilmesi, Adalet ve Milli Eğitim akademileri örneklerinde olduğu gibi Mülkî Đdare Akademisi biçiminde bir örgüte gereksinim olduğu düşünülmektedir.
Tablo 9. Mülkî Đdare Âmirlerinin Eğitim Durumu
Gruplar Frekans Yüzde Toplam Yüzde
Lisans 76 59,4 59,4
Yüksek lisans/master 44 34,4 93,8
Doktora 8 6,3 100,0
Toplam 128 100,0
Yöneticilerin kıdem dağılımlarının yer aldığı tablo incelendiğinde, 21 yıldan daha fazla kıdemi olan 34 kişi olduğu, bu sayının toplam içinde %26,6’lık bir paya ulaştığı görülmektedir. En az kıdeme sahip 20 kişinin yöneticiler arasında %15,6
oranında ve 5 yıldan daha az kıdeme sahip olduğu belirlenmiştir. Kıdem piramidinin dengeli olmadığı ve personel politikalarının buna göre belirlenmediği bilinmektedir.
Meslekî bir sorun olarak çözüm bekleyen konulardan biridir.
Tablo 10. Mülkî Đdare Âmirlerinin Kıdem Durumu
Gruplar Frekans Yüzde Toplam Yüzde
5 den az 20 15,6 15,6
6-10 19 14,8 30,5
11-15 20 15,6 46,1
16-20 35 27,3 73,4
21 den çok 34 26,6 100,0
Toplam 128 100,0
Yöneticilerin fakülte dağılımları incelendiğinde, Ankara Siyasal Bilgiler Fakültesi mezunlarının 74 kişi ile %57,8 oranında yüksek bir rakama ulaştığı anlaşılmaktadır. Đstanbul Siyasal Bilgiler Fakültesi mezunları 16 kişi ve %12,5’lik bir oranda yer almışlardır. Hukuk Fakültesi mezunları 20 kişi ve %15,8 oranına, Đktisâdi ve Đdarî Bilimler Fakültesi mezunları 13 kişi ve %10,2 oranına ve diğer fakülte mezunlarının da 5 kişi ve %3,9 oranına ulaştığı saptanmıştır. Mülkî idare mesleğinin yönetim bilimi eğitimi veren bütün okullara açılmasının niteliğe olumlu katkıları olmaktadır. Yarışma ve rekabet mesleki kariyer sisteminde kalitenin artmasına olanak tanımaktadır.
Tablo 11. Mülkî Đdare Âmirlerinin Fakülte Durumu
Gruplar Frekans Yüzde Toplam Yüzde
Ankara SBF 74 57,8 57,8
Đstanbul SBF 16 12,5 70,3
Hukuk 20 15,6 85,9
Đ.Đ.B.F 13 10,2 96,1
Diğer 5 3,9 100,0
Toplam 128 100,0
Yöneticilerin yönetim görevi ile yaşları hakkındaki bilgilere göre en çok sayıda kişinin bulunduğu yaş dilimi 36-45 yaş aralığı olmuştur. Bu aralık da 62 yönetici yer almıştır. Bu sayı araştırmaya katılanların yaklaşık yarısını oluşturmaktadır.
Tablo 12. MĐA’lerinin Yaş Ve Yönetim Görevlerine Göre Dağılımı
Yönetim görevi Toplam
Merkez
Tşk.
Vali-Merkez
Valisi
Vali yrd.
Kaym Huk.
Đşl.
Md.
Mülk.
Müf.
Yaş 25-35 Sayı 5 0 7 26 1 1 40
% grup
içi
12,5 ,0 17,5 65,0 2,5 2,5 100,0
36-45 Sayı 15 3 12 16 0 16 62
% grup
içi
24,2 4,8 19,4 25,8 ,0 25,8 100,0
46-55 Sayı 2 2 10 5 0 3 22
% grup
içi
9,1 9,1 45,5 22,7 ,0 13,6 100,0
56-65 Sayı 0 1 2 1 0 0 4
% grup
içi
,0 25,0 50,0 25,0 ,0 ,0 100,0
Toplam Sayı 22 6 31 48 1 20 128
% grup
içi
17,2 4,7 24,2 37,5 ,8 15,6 100,0
Yöneticilerin eğitim durumları ile yönetim görevlerine ilişkin bilgilere göre oransal olarak en çok yüksek lisans yapan gruplar; sırasıyla Kaymakamlar ve Mülkiye Müfettişleridir. Doktora düzeyinde ise merkez teşkilâtında görev yapanlar çoğunluktadır. Toplamda doktora yapan 8 kişinin yarısı merkezde görev yapmaktadırlar.
Tablo 13. MĐA’lerinin Yönetim Görevi Ve Eğitim Durumlarına Göre Dağılımı
Eğitim Durumu Toplam
Yönetim Görevleri
Lisans Yüksek lisans/mastır
Doktora
Merkez tşk. Sayı 5 13 4 22
% grup
içi
22,7 59,1 18,2 100,0
Vali-merkez
valisi
Sayı 4 1 1 6
% grup
içi
66,7 16,7 16,7 100,0
Vali yrd. Sayı 25 5 1 31
% grup
içi
80,6 16,1 3,2 100,0
Kym. Sayı 34 14 0 48
% grup
içi
70,8 29,2 ,0 100,0
Hukuk
Đşl.Md.
Sayı 1 0 0 1
% grup
içi
100,0 ,0 ,0 100,0
Mülkiye
Müfettişi
Sayı 7 11 2 20
% grup
içi
35,0 55,0 10,0 100,0
Toplam Sayı 76 44 8 128
% grup
içi
59,4 34,4 6,3 100,0
Yöneticilerin eğitim durumları ile kıdemlerine ilişkin bilgilere göre oransal olarak en çok yüksek lisans yapan grup 16-20 yıl kıdeme sahip olanlar iken, en çok doktora yapan grup ise 11-15 yıl kıdeme sahip olan mülki idare amirleridir.
Tablo 14. MĐA’lerinin Kıdem Ve Eğitim Durumlarına Göre Dağılımı
Eğitim Durumu Toplam
Lisans Yüksek Lisans/Mast.
Doktora
Kıdem 5 den az
Sayı 15 5 0 20
% grup içi 75,0 25,0 ,0 100,0
6-10 Sayı 9 9 1 19
% grup içi 47,4 47,4 5,3 100,0
11-15 Sayı 8 7 5 20
% grup içi 40,0 35,0 25,0 100,0
16-20 Sayı 17 16 2 35
% grup içi 48,6 45,7 5,7 100,0
21
den çok
Sayı 27 7 0 34
% grup içi 79,4 20,6 ,0 100,0
Toplam Sayı 76 44 8 128
% grup içi 59,4 34,4 6,3 100,0
Yöneticilerin fakülte ve yönetim görevlerine ilişkin verilere göre bütün gruplarda Ankara Siyasal Bilgiler Fakültesi mezunları çoğunluğu oluşturmaktadır.
Mülkiye Mektebi olarak adlandırılan bu okul, mülkî idare âmirlerinin ve devletin diğer yönetici kademelerinin çoğunluğunu yetiştirmek amacıyla kurulmuş ve uzun yıllar bu anlamda görevini başarıyla yerine getirmiştir. Bununla birlikte son zamanlarda oransal olarak bir gerileme görülmekte olsa da özellikle kıdem durumu olarak üst düzeylerde bulunanlar arasında Ankara SBF mezunlarının yarıdan fazla bir sayıda olduğu görülmektedir.
Tablo 15. MĐA’lerinin Fakülte Ve Yönetim Görevlerine Göre Dağılımı
Fakülte Toplam
Yönetim Görevi
Ankara
SBF
Đst.
SBF
Hukuk Đ.Đ.B.F Diğer Merk.
Teşk.
Sayı 13 0 5 2 2 22
% Grup Đçi
59,1 0 22,7 9,1 9,1 100,0
Vali-Merk.
Valisi
Sayı 3 1 2 0 0 6
% Grup Đçi
50,0 16,7 33,3 ,0 ,0 100,0
Vali Yard.
Sayı 18 3 7 1 2 31
% Grup Đçi
58,1 9,7 22,6 3,2 6,5 100,0
Kaym. Sayı 24 10 4 9 1 48
% Grup Đçi
50,0 20,8 8,3 18,8 2,1 100,0
Hukuk Đşl.
Md.
Sayı 1 0 0 0 0 1
% Grup Đçi
100,0 ,0 ,0 ,0 ,0 100,0
Mülk.
Müf.
Sayı 15 2 2 1 0 20
% Grup Đçi
75,0 10,0 10,0 5,0 ,0 100,0
Toplam Sayı 74 16 20 13 5 128
% Grup
Đçi Yön.
görevi
57,8 12,5 15,6 10,2 3,9 100,0
Yöneticilerin kıdem ve yönetim görevlerine ilişkin verilere göre en çok görülen kıdem 16-20 ve 21’den çok yıl kıdem seçeneğidir. Buna göre MĐA’den Kaymakamlar çoğunlukla 5’den az kıdeme sahip iken, vali yardımcıları ise çoğunlukla 21’den çok kıdeme sahip durumdadırlar. Bu durum meslekî tecrübe ve hiyerarşiye uygun düşmektedir. Bu tablonun gösterdiği bir bulgu olarak meslekî kıdemi yüksek olanlar için vali yardımcılığı kadrolarının emekliliği bekleme yeri olarak kullanıldığını düşündürmektedir.
Tablo 16. MĐA’lerinin Kıdem Ve Yönetim Görevlerine Göre Dağılımı
Kıdem Toplam
Yönetim Görevi
5 den az
6-10 11-15 16-20 21 den Çok
Merk.
Tşk.
Sayı 1 2 7 7 5 22
% grup
içi
4,5 9,1 31,8 31,8 22,7 100,0
Vali-merkez Valisi
Sayı 0 0 0 3 3 6
% grup
içi
,0 ,0 ,0 50,0 50,0 100,0
Vali yrd.
Sayı 1 7 2 6 15 31
% grup
içi
3,2 22,6 6,5 19,4 48,4 100,0
Kaym. Sayı 16 9 7 7 9 48
% grup
içi
33,3 18,8 14,6 14,6 18,8 100,0
Hukuk
Đşl.
Md.
Sayı 1 0 0 0 0 1
% grup
içi
100, 0%
,0 ,0 ,0 ,0 100,0
Mülk.
Müf.
Sayı 1 1 4 12 2 20
% grup
içi
5,0 5,0 20,0 60,0 10,0 100,0
Toplam Sayı 20 19 20 35 34 128
% grup
içi
15,6 14,8 15,6 27,3 26,6 100,0
Yöneticilerin kıdem ile yönetim görevlerine ilişkin bilgilere göre grupların kendi içlerinde oransal olarak en kıdemli grup vali-merkez valileridir. Daha sonra sırasıyla Kaymakamlar ve Merkezde görev yapan MĐA’leridir.
5.2. Mülkî Đdare Âmirlerinin Çevre Etiğine Đlişkin Algılamaları
5.2.1. Mülkî Đdare Âmirlerinin Yaşlarına Göre Çevre Etiğine Đlişkin Algılamaları
Tablo 17’de görüleceği gibi yöneticilerin yaşları itibariyle çevre etiğine ilişkin algılamalarının ortalama düzeylerine bakıldığında; en yüksek ortalama düzeyin 56-65 yaşları arasında olanlarda, en düşük ortalama düzeyin ise 46-55 yaşları arasında olan yöneticilerde olduğu görülmüştür. Đlk üç yaş gruplarında orta düzeyde, 56-65 yaş grubunda ise çok düzeyinde katılım olduğu görülmektedir. Yaş ile birlikte bilgi ve deneyimin artmasına paralel olarak, çevre ve etik konusunda da daha duyarlı ve dikkatli olunacağı beklenmektedir.
Tablo 17. Mülkî Đdare Âmirlerinin Yaşlarına Göre Çevre Etiğine Đlişkin Algılamaları
Yaş N Ortalamalar Varyans Standart Sapma
25-35 40 3,56 0,10 0,32
36-45 62 3,44 0,13 0,36
46-55 22 3,38 0,06 0,25
56-65 4 3,70 0,33 0,57
5.2.2. Mülkî Đdare Âmirlerinin Yönetim Görevlerine Göre Çevre Etiğine Đlişkin Algılamaları
En yüksek düzeyde algı ortalaması vali-merkez valisi olarak görev yapan yöneticilerin görüşlerinde ortaya çıkarken, en düşük algı ortalaması ise vali yardımcısı olarak görev yapan yöneticilerde görülmektedir. Bütün gruplar çok düzeyinde algılamaya sahiptirler. Bir konuda sorumluluk ve yetki sahibi olmanın o konuya duyarlılığı ve ilgiyi arttıracağı varsayıldığında, valilerin, vali yardımcılarından daha fazla duyarlı ve ilgili olması son derece doğal ve olumlu bir durum olarak değerlendirilmelidir. Meslek kurallarına göre vali yardımcılarına yasalarımız tarafından açık bir yetki ve sorumluluk verilmemiş, bunun takdiri
tümüyle valilere bırakılmıştır. Bu nedenle il yönetiminde tüm yetki ve sorumluluk öncelikle ve tümüyle valilere aittir. Valiler kendi yardımcıları arasında görev dağılımını bizzat yapmakta ve sorumlulukları paylaştırmaktadır. Çevre ile ilgili görev ve sorumluluklar da aynı şekilde bir vali yardımcısına verilmektedir.
Tablo 18. Mülkî Đdare Âmirlerinin Yönetim Görevlerine Göre Çevre Etiğine Đlişkin Algılamaları
Yönetim Görevi N Ortalamalar Varyans Standart Sapma
Merk. Tşk. 22 3,43 0,13 0,37
Vali-merkez Valisi 6 3,58 0,12 0,34
Vali yrd. 31 3,42 0,11 0,34
Kaymakam 48 3,52 0,10 0,32
Mülkiye müf. 20 3,49 0,16 0,40
Hukuk Đşl. Md. 1
5.2.3. Mülkî Đdare Âmirlerinin Eğitim Durumlarına Göre Çevre Etiğine Đlişkin Algılamaları
Yöneticilerin eğitim durumlarına göre çevre etiğine ilişkin ortalama algılama düzeyleri açısından konu ele alındığında, doktora düzeyinde eğitim görenlerin lisans ve yüksek lisans eğitimi alan yöneticilere oranla daha yüksek ortalama düzeye sahip oldukları görülmektedir. Bütün grupların çok düzeyinde katılım algısına sahip olduğu anlaşılmaktadır.
Tablo 19. Mülkî Đdare Âmirlerinin Eğitim Durumlarına Göre Çevre Etiğine Đlişkin Algılamaları
Eğitim Durumu
N Ortalamalar Varyans Standart Sapma
Lisans 76 3,48 0,11 0,33
Yüksek Lisans/Master
44 3,46 0,13 0,36
Doktora 8 3,55 0,13 0,36